Kasaysayan ng Pilipinas

Araling Panlipunan – Ika-Anim na Baitang

Unang Markahan – Modyul 5: Ambag ng Kilusang Propaganda sa Pagpukaw ng
Damdaming Makabayan ng mga Pilipino
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring

magkaroon ng karapatang-sipi ang sinuman sa anumang akda ng Pamahalaan ng
Pilipinas. Gayunpaman, kailangan na may pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng
pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga
maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang
bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o
brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa
modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang
malikom ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi
inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang
anumang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga
orihinal na may-akda.

Walang anumang bahagi ng nilalaman nito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anumang paraan nang walang pahintulot sa kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Dibisyon ng Lungsod ng Pasig.

Komite sa Pagsulat ng Modyul

Manunulat: Nerissa M. Enriquez
Editor:
Tagasuri: Ferdinand P. Apostle
Tagaguhit: Edison P. Clet
Tagalapat: Clifchard D. Valente

Tagapamahala: Ma. Evalou Concepcion A. Agustin

OIC-Schools Division Superintendent
Aurelio G. Alfonso EdD
OIC-Assistant Schools Division Superintendent
Victor M. Javeña EdD
Chief, School Governance and Operations Division and
OIC-Chief, Curriculum Implementation Division

Education Program Supervisors

Librada L. Agon EdD (EPP/TLE/TVL/TVE)

Liza A. Alvarez (Science/STEM/SSP)
Bernard R. Balitao (AP/HUMSS)
Joselito E. Calios (English/SPFL/GAS)
Norlyn D. Conde EdD (MAPEH/SPA/SPS/HOPE/A&D/Sports)
Wilma Q. Del Rosario (LRMS/ADM)
Ma. Teresita E. Herrera EdD (Filipino/GAS/Piling Larang)
Perlita M. Ignacio PhD (EsP)
Dulce O. Santos PhD (Kindergarten/MTB-MLE)
Teresita P.ngTagulao
Inilimbag sa Pilipinas, Kagawaran EdD– (Mathematics/ABM)
Edukasyon Pambansang Punong Rehiyon
Tanggapan ng mga Paaralan ng Sangay-Lungsod Pasig
Araling
Panlipunan 6
Unang Markahan
Modyul para sa Sariling Pagkatuto
Ambag ng Kilusang
Propaganda
Paunang Salita

Para sa tagapagdaloy:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Araling Panlipunan ng Modyul
para sa araling Ambag ng Kilusang Propaganda sa Pagpukaw ng Damdaming
Makabayan!

Ang modyul na ito ay pinagtulungang idinisenyo, nilinang at sinuri ng mga

edukador mula sa Tanggapan ng mga Paaralan ng Sangay-Lungsod Pasig na
pinamumunuan ng Nanunuparang Pinuno-Tanggapan ng Pansangay na
Tagapamanihala, Ma. Evalou Concepcion A. Agustin, sa pakikipag-ugnayan sa
Lokal na Pamahalaan ng lungsod sa pamumuno ng butihing Punong Lungsod, Kgg.
Victor Ma. Regis N. Sotto, upang matulungang makamit ng mag-aaral ang
pamantayang itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan
ang pansarili, panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.

Inaasahan na sa pamamagitan ng modyul na ito, ang mga mag-aaral ay

makauugnay sa pamamatnubay at malayang pagkatuto ng mga gawain ayon sa
kanilang kakayahan, bilis at oras. Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral
na makamit ang mga kasanayang pang-ika-21 siglo lalong-lalo na ang 5 Cs
(Communication, Collaboration, Creativity, Critical Thinking and Character) habang
isinasaalang-alang ang kanilang mga pangangailangan at kalagayan.

Bilang karagdagan sa pangunahing teksto, makikita ang pinakakatawan ng

modyul sa loob kahong ito:

Mga Tala para sa Guro

Ito'y naglalaman ng mga paalala at
estratehiyang magagamit sa paggabay sa
mag-aaral.

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang

mag-aaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan
at itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa
modyul.
Para sa mag-aaral:

Malugod na pagtanggap sa Araling Panlipunan 6 Modyul ukol sa Ambag ng

Kilusang Propaganda !

Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan.

Layunin nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-
aralan. Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa
pagkatuto.

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

MGA INAASAHAN
Sa bahaging ito malalaman mo ang mga dapat mong
matutuhan pagkatapos mong makumpleto ang modyul.

PAUNANG PAGSUBOK
Dito masusukat ang dati mo nang kaalaman at mga dapat mo
pang malaman sa paksa.

BALIK-ARAL
Dito masusukat ang iyong matutuhan at naunawaan sa mga
naunang paksa.

ARALIN
Tatalakayin sa bahaging ito ang aralin batay sa kasanayang
pampagkatuto.

MGA PAGSASANAY
Sa bahaging ito, pagbibigay ng guro ng iba’t ibang pagsasanay
na dapat sagutin ng mga mag-aaral.

PAGLALAHAT
Sa bahaging ito ibunuod ang mahahalagang konsepto na dapat
bigyang-halaga.

PAGPAPAHALAGA
Sa bahaging ito ay titiyakin kung ang mga kasanayang
pampagkatuto ay naiuugnay at nailalapat sa inyong mga
pagpapahalaga.

PANAPOS NA PAGSUSULIT
Dito masusukat ang mga natutuhan ng mga mag-aaral.
 MGA INAASAHAN
Ang mga bagay na narito ay sarilinang pag-aaral sa Araling Panlipunan
6. Ang lahat ng mga pagsasanay at gawain nakalakip dito ay makatutulong
sa iyo upang ikaw ay umunlad at matuto ng tungkol sa: Ambag ng Kilusang
Propaganda sa Pagpukaw ng Damdaming Makabayan ng mga Pilipino

PAUNANG PAGSUBOK

Piliin ang titik ng tamang sagot upang mabuo ang pangungusap.

1. Ang paring misyonero na naglalakbay sa ibang lugar upang
ipalaganap ang Kristiyanismo ay tinatawag na _______________.
A. Paring Regular C. Paring Martir
B. Paring Sekular D. Paring Naglalakbay
2. Sila ang mga Pilipinong mayayaman na nakapag-aral sa ibang bansa na
kabilang sa panggitnang- uri na ang ibig sabihin ay naliwanagan o _______.
A. Pangkat Mayayaman C. Ilustrado
B. Mestizo D. Pensionado
3. Ang Kastilang ipinanganak sa Pilipinas na may magulang na Espanyol at
Pilipino ay tinatawag na ______________.
A. Mestizo B. Gitnang-Uri C. Indio D. Mangangalakal
4. Ang daluyan o daang-tubig na ginawa upang magamit sa pandaigdigang
kalakalan na makikita sa Ehipto ay ______________.
A. Panama Canal C. Amsterdam Canal
B. Venice Canal D. Suez Canal
5. Ang nagdala ng pamamahalang liberalismo sa Pilipinas na kung
saan ay ipinakikita ang pagkakapantay-pantay ng mga Pilipino at Espanyol
ay si _______________________.
A. Carlos Maria dela Torre C. Miguel Lopez de Legaspi
B. Paring Regular D. Paring Sekular

BALIK-ARAL
Pinag-aralan natin ang tungkol sa Sekularisasyon at Cavite Mutiny
noong 1872.
Ang naging dahilan sa pagbitay sa garote sa tatlong paring martir na
sina Mariano Gomez, José Burgos, at Jacinto Zamora, o mas kilala bilang
GomBurZa ay dahil daw sa pagtanggal ng pribilehiyo ng mga nagtatrabaho
sa arsenal ng Cavite sa hindi pagbabayad ng tributo o buwis at sa hindi
paglahok sa sapilitang paggawa. Nabigo ang pag-aalsa.
 Ang mga tunay na utak ng pag-aalsa ay hindi ang tatlong paring
martir na binitay kundi ang mga mason na sina Máximo Inocencio, Crisanto
de los Reyes, at Enrique Paraíso na kasama sa mga ipinatapon lamang.
Nang dahil sa maling paratang ay nahatulan ng kamatayan ang tatlong
Paring Martir. Lalong sumidhi ang galit ng mga Pilipino lalo na ang nasa
panggitnang-uri.

ARALIN

Kilala mo ba sila?

Source:https://www.google.com/search?q=image+ng+propagandista&sxsrf=ALeKk03bVKVlNH03y44
UwIbqe9u9Np0S6Q:1592134806178&tbm=isch&source=iu&ictx=1&fir=O5Xl809GwqZShM%2

Sila ay ang mga bayani ng ating bansa.

Ang isang batang katulad mo ay maaari rin bang maging bayani?
OO o Hindi? Bakit?

Paano nakatulong ang mga bayaning ito sa Pilipinas?

Ipinaglaban nila ang kalayaan natin.

Ngayon, anong pumapasok sa isip mo kapag nakita mo ang mga

larawan sa itaas? Ano naaalala mo?

KILUSANG PROPAGANDA
Ang mga Pilipinong iskolar na sina Jose Rizal, Marcelo H. del Pilar,
Jose Maria Panganiban, Juan Luna, Antonio Luna at Graciano Lopez-Jaena
at mga Pilipinong ipinatapon sa Hongkong, London, Madrid, at Barcelona ay
nagtipon-tipon upang itatag ang Kilusan.
Ang Kilusang Propaganda ay isang kilusang naghimagsik sa tahimik
na pamamaraan.
Ang talas ng isipan, kahusayan sa panulat, pagbigkas o pananalumpati,
galing sa sining at pamamahayag ay ginamit na kasangkapan upang
gisingin ang natutulog na kamalayan ng mga Pilipino sa kung ano ang
tunay na kalalagayan ng bansa sa panahon ng kolonyalismo.
 Pagkatapos ng pagbitay kina GOMBURZA, sumidhi ang diwang
makabansa ng mga Filipino. Naghangad sila ng mga repormang
panlipunan.
 Pangunahing layunin ng Kilusang Propaganda na bigyan ng
kalutasan ang mga kamalian sa sistemang kolonyal ng mga Kastila sa
Pilipinas sa paraang panulat.
 Iba Pang Layunin

--Magkaroon ng kinatawan ang Pilipinas sa Cortes ng Spain

--Pantay na pagtingin sa mga Filipino at Kastila sa harap ng batas
--Sekularisasyon ng mga parokya sa Pilipinas
--Gawing lalawigan ng Spain ang Pilipinas
--Ipagkaloob sa mga Filipino ang karapatang pantao at kalayaan
sa pananalita

LA SOLIDARIDAD

• ang opisyal na pahayagan ng Kilusang Propaganda

• unang inilathala sa Barcelona, Spain noong Pebrero 15, 1889 sa
pamumuno ni Graciano Lopez-Jaena na pinalitan ni Marcelo H. del
Pilar noong Disyembre 15, 1889

Google.com/search?q=image+ng+la+solidaridad&tbm=isch&ved=2ahUKEwjcrraunIHqAhUID

LAYUNIN NG LA SOLIDARIDAD
• Itaguyod ang malayang kaisipan at kaunlaran
• Mapayapang paghingi ng mga repormang pulitikal at panlipunan
• Ilarawan ang kaawa-awang kalagayan ng Pilipinas upang gumawa ng
mga hakbang ang Spain na ayusin ang mga ito
 NOLI ME TANGERE (1887)
EL FILIBUSTERISMO (1891)

Si Rizal ay tinuligsa dahil sa dalawang akda na ito na kanyang

isinulat. Inilahad sa mga akda na ito ang kasamaan ng mga prayle at
kabulukan ng sistema ng pamahalaan ng mga Español.

Source:https://www.google.com/search?q=image+ng+Noli+Me+Tangere&tbm=isch&ved=2ahUKEwjJgZjznIHqAhWOzYsBH
UABDoMQ2-cCegQIABAA&oq=image+ng+Noli+Me+Tangere&gs_lcp=CgNpbWcQAzoECCMQJzoECAAQGDoGCAA

LA LIGA FILIPINA
• Itinatag ni Rizal noong Hulyo 3, 1892 matapos makabalik sa Pilipinas
• Layunin ng samahan na magkaisa ang lahat ng Filipino sa paghingi
ng reporma sa mapayapang paraan
• Tumagal lamang ng 3 araw ang samahang ito dahil ipinadakip na si
Rizal noong Hulyo 7, 1892.

Source:https://www.google.com/search?q=image+ng+La+Liga+Filipina&tbm=isch&ved=2ahUKEwj94KeRnYHqAhVBAqYKHT
IxDXMQ2-cCegQIABAA&oq=image+ng+La+Liga+Filipina&gs_lcp=CgNpbWcQAzoECCMQJzoGCAAQCBA

Sagutin ang mga tanong:

1. Ano-ano ang mga mahahalagang pangyayari kaugnay ng Kilusang

Propaganda ?
2. Ano-ano ang mga layunin ng Kilusang Propaganda?
3. Paano isinulong ng mga propagandista ang kanilang mga layunin?
4. Ano ang naging reaksyon ng pamahalaang kolonyal sa Kilusang
Propaganda?
5. Epektibo ba ang ginamit na paraan ng mga propagandista sa pagkamit
ng mga reporma?
 MGA PAGSASANAY

Pagsasanay# 1
Sino o ano ang tinutukoy? Isulat ang iyong sagot sa patlang sa hulihan
ng bawat isang pangungusap.
1. Ang kilusang itinatag ng mga Ilustrado o Repormista sa Espanya._____
2. Ang ginamit na opisyal na pahayagan ng mga manunulat ng kilusang
Propaganda ____________
3. Siya ang unang patnugot ng pahayagang La Solidaridad. _____________
4. Inilahad sa mga akdang aklat na ito ang kalupitan, kasamaan at
kabulukan ng sistema ng mga prayle at mga pinunong Espanyol
______________________________
5. Samahang itinatag ni Rizal nang makabalik sa Pilipinas.______________

Pagsasanay # 2

Alin sa mga sumusunod ang naging ambag ng Kilusang

Propaganda sa pagpukaw ng damdaming makabayan ng mga Pilipino.
Lagyan ng Bandila ng Pilipinas.

____1. Pagtatag ng pahayagang La Solidaridad

____2. Pagbuo ng samahang La Liga Filipina
____3. Pagsusulat gamit ang talas ng isipan at pluma
____4. Pakikipag-usap sa mga Pilipino at mga Prayleng Espanyol.
____5. Nakipagtalo sa mga Espanyol.
 PAGLALAHAT

Ano-ano ang ambag ng Kilusang Propaganda sa pagpukaw ng

damdaming makabayan ng mga Pilipino?

PAGPAPAHALAGA

Ibinuwis ng mga bayaning Pilipino ang kanilang buhay upang makamit

ng mga Pilipino at bansa ang mga reporma o pagbabago sa pamamahala ng
mga Espanyol, paano natin sila pahahalagahan?

PANAPOS NA PAGSUSULIT

Panuto: Basahin ang bawat isang pangungusap. Piliin ang titik ng

tamang sagot.

1. Ang mga sumusunod ay layunin ng Kilusang Propaganda maliban

sa isa. Ano ito?
A. Magkaroon ng kinatawan ang Pilipinas sa Cortes ng Spain
B. Mahalin ng mga Espanyol at igalang ang mga alipin.
C. Sekularisasyon ng mga parokya sa Pilipinas
D. Gawing lalawigan ng Spain ang Pilipinas

2. Alin sa mga sumusunod ang hindi ginamit na kasangkapan ng

mga Propagandista o Repormista upang gisingin ang natutulog na
kamalayan ng mga Pilipino sa kung ano ang tunay na kalalagayan
ng bansa sa panahon ng kolonyalismo.?
A. Talas ng isipan C. Galing o Husay sa Pagpinta
B. Pananalumpati D. Paggamit ng karahasan
3. Bakit isinulat ni Dr. Jose Rizal ang kanyang dalawang aklat
tungkol sa mga Espanyol?
A. Ipaalam ang pakikisalamuha ng mga Espanyol sa mga Pilipino
sa tuwing may pagdiriwang ang mga Espanyol.
B. Ipakita ang kasamaan ng mga prayle at kabulukan ng sistema
ng pamahalaan ng mga Espanyol.
C. Ipagmalaki ang Gawain at ugaling Pilipino
D. Ipahiwatig na ang mga Pilipino ay walang sinusukuang
labanan saan man mapunta.

4. Alin sa mga sumusunod ang layunin ng pahayagan ng Kilusang

Propaganda na La Solidaridad?
A. Ihatid ang layunin ng samahan upang makaalpas na sa
mapagsamantalang Prayle.
B. Umiwas ang mga Espanyol sa mga Pilipino sa tuwing
makikipag-usap sa kanila.
C. Ilarawan ang kaawa-awang kalagayan ng Pilipinas upang
gumawa ng mga hakbang ang Espanya na ayusin ang mga ito.
D. Magkaroon ng ibat-ibang kasanayan ang mga Pilipino upang
magamit laban sa mga Espanyol.

5. Nais ng mga bayaning Pilipino na magising ang mga Pilipino at

mamulat sa kasamaan at kabulukan ng sistema ng mga Prayle.
Anong ugali ang ipinakita ng mga repormista?
A. Pagkamulat sa kasamaan ng mga dayuhan
B. Pagmamahal sa mga Espanyol
C. Pagmamahal sa sariling bansa
D. Pagmamahal sa mga Matatanda
 SUSI SA PAGWAWASTO
5. La Liga Filipina
5. C 5. El Filibusterismo 5. A
4. C 4. 4.Noli Me Tangere at 4. D
3. B 3. 3.Graciano Lopez-Jaena 3. A

2. D 2. 2.La Solidaridad 2. C

1. B 1. Kilusang Propaganda 1. 1. A

Panapos na Gawain Pagsasanay 2 Pagsasanay 1 Paunang Pagsubok

Sanggunian
A. Book
Vivar, Teofista L., et. al,1998 Pilipinas Heograpiya, Kasaysayan at
Pamahalaan, Gregorio Araneta Avenue, cor. Maria Clara St. Quezon City,
Vibal Publishing House, Inc.
B. Digitized (Google Chrome)
Galindo, Ana Amelia P., MT II, 2017 Kilusang Propaganda,PPT. Presentation,
Calamba Central School, Calamba, Misamis Occidental,

C. Digitized Images
Author /Contributor
Miranda, Leo, et.al, Noli Me Tangere, Comics,Anvil, Publishing Inc. 2006

Rivera, Arnel O. , Kilusang Propaganda, Powerpoint Presentation,

slideshare.com. 2017
https://tl.wikipedia.org/wiki/La_Liga_Filipina
https://www.google.com/search?q=image+ng+La+Liga+Filipina&tbm=isch&ved=2a
hUKEwj94KeRnYHqAhVBAqYKHTIxDXMQ2-
cCegQIABAA&oq=image+ng+La+Liga+Filipina&gs_lcp=CgNpbWcQAzoECCMQJzoGC
AAQCBA
Kilusang Propaganda-You tube.com. 2007

https://www.google.com/search?q=image+ng+propagandista&sxsrf=ALeKk03bVKV
lNH03y44
UwIbqe9u9Np0S6Q:1592134806178&tbm=isch&source=iu&ictx=1&fir=O5Xl809G
wqZShM%2