6

Edukasyon sa
Pagpapakatao
Ikatlong Markahan – Modyul 3:
Paggamit nang may Pagpapahalaga at Pananagutan
sa Kabuhayan at Pinagkukunang Yaman

NegOr_Q3_EsP6_Modyul3_v2
Edukasyong Pagpapakatao – Ikaanim na Baitang
Alternative Delivery Mode
Ikatlong Markahan – Modyul 3: Paggamit nang may pagpapahalaga at pananagutan sa
kabuhayan at pinagkukunang yaman
Ikalawang Edisyon, 2021

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito
upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa
modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Alvin Z. Aguilar at Felve P. Chua
Editor: Teresita Z. Olasiman
Tagasuri: Teresita Z. Olasiman
Tagaguhit:
Tagalapat: Alvin Z. Aguilar at Felve P. Chua
Tagapamahala: Senen Priscillo P. Paulin, CESO V Rosela R. Abiera
Fay C. Luarez, TM, Ed.D., Ph.D. Maricel S. Rasid
Nilita L. Ragay, Ed. D. Elmar L. Cabrera
Donre B. Mira, Ed.D.

Inilimbag sa Pilipinas ng ________________________

Department of Education –Region VII Schools Division of Negros Oriental

Office Address: Kagawasan, Ave., Daro, Dumaguete City, Negros Oriental

Tel #: (035) 225 2376 / 541 1117
E-mail Address: negros.oriental@deped.gov.ph
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:

Malugod na pagtanggap sa asignaturang Edukasyon sa Pagpapakatao ng Alternative

Delivery Mode (ADM) Modyul para sa araling Paggamit nang may Pagpapahalaga at
Pananagutan sa Kasbuhayan at Pinagkukunang Yaman!

Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga edukador

mula sa pambuliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang gurong
tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakda
ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.

Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at

malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.

Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong

ito sa pinakakatawan ng modyul:

Mga Tala para sa Guro

Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong
o estratehiyang magagamit sa paggabay sa
mag-aaral.

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-aaral

kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at itala ang
pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sariling
pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at gabayan
ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa modyul.

i
Para sa mag-aaral:

Malugod na pagtanggap sa Edukasyon sa Pagpapakatao 6 ng Alternative Delivery

Mode (ADM) Modyul ukol sa Paggalang sa Ideya o Suhestyon ng Kapwa.

Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa

pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.

Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong
matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad
din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

Alamin Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga

dapat mong matutuhan sa modyul.

Subukin Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung

ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong laktawan
ang bahaging ito ng modyul.

Balikan Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral

upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.

Tuklasin Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay

ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas na
suliranin, gawain o isang sitwasyon.

Suriin Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling

pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.

Pagyamanin Binubuo ito ng mga gawaing para sa

malayang pagsasanay upang mapagtibay ang
iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.

ii
 Isaisip Naglalaman ito ng mga katanungan o
pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.

Isagawa Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong

sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman
o kasanayan sa tunay na sitwasyon o
realidad ng buhay.

Tayahin Ito ay gawain na naglalayong matasa o

masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
Gawain panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.

Susi sa Pagwawasto Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat

ng mga gawain sa modyul.

Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:

Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa

Sanggunian
paglikha o paglinang ng modyul na ito.

Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel
sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito, huwag
mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka rin
humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o sino
man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa
iyong isipang hindi ka nag-iisa.

Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng

makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!

iii
 Alamin

Ang modyul na ito ay binuo upang maibahagi sa iyo ang mga kaalaman na
nararapat ninyong matutunan sa nasabing baitang. Nakapaloob dito kung
paano ang paggamit nang may pagpapahalaga at pananagutan sa
kabuhayan at pinagkunang-yaman.
MELC: Nakagagamit nang may pagpapahalaga at pananagutan sa
kabuhayan at pinagkunang-yaman. EsP6PPP-IIIe-36

Pagkatapos pag-aralan ang modyul na ito, magagawa mo ang sumusunod:

Mga Layunin:

Kaalaman: Nakagagamit nang may pagpapahalaga at pananagutan sa kabuhayan

at paggamit ng pinagkukunang-yaman.

Saykomotor: Nakakapaghikayat ng kapwa na may layuning pagpapahalaga at

pananagutan sa kabuhayan at pinagkukunang-yaman.

Apektiv: Nasusuri ang mga gawaing nagpapakita ng kawalan at pagpapahalaga

at pagiging mapanagutan sa kabuhayan at pinagkukunang-yaman.

1 NegOr_Q3_EsP6_Modyul3_v2
 Subukin
I. Hanapin ang mga salita na nagpapakita ng kawalan ng pagpapahalaga at
pananagutan sa mga pinagkukunang-yaman.

M N B V A Y I O D W E G H I C

P D E A S T N T I U K L N M W

L P O L U S Y O N P T T O L E

I A V I E K E P A S F E H O S

U G G K R N W A M E K W G H D

O S A J F E G B I L E G A L R

B A S O D P A G T O T R O S O

S B R H B I B B A S U R A S Y

A O Q D E W V U L I S A R Q H

D G A E T H K E M I K A L V L

Suriin ang mga salitang nahanap. Ipaliwanag ang bawat-isa kung ano ang idudulot ng mga
ito sa kapaligiran.
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________

2 NegOr_Q3_EsP6_Modyul3_v2
 Balikan

Lagyan ng tsek (√) ang kolum ng iyong sagot. Gawin ito sa iyong kwaderno.

Mga Gawain Dapat Gawin Hindi Dapat Gawin

1.Ginagamit ang dinamita para mapadami ang mga

huling isda.
2. Sasali sa mga samahang nagtataguyod sa
pangangalaga ng kapaligiran at pinagkukunang-
yaman.
3. Susunugin ang mga tuyong dahon para maging
mabunga ang mga punong kahoy.
4. Hinihikayat ang pagputol ng mga punong kahoy
sa kagubatan.
5. Ipagbigay-alam sa mga kinauukulan ang mga
gawaing nakakasira sa kalikasan.

3 NegOr_Q3_EsP6_Modyul3_v2
 Tuklasin

Basahin ang tula na nasa ibaba at pagnilayan ang nilalaman nito.

Kalinisan ng kapaligiran ay pahalagahan

Upang buhay ay maging sagana
Bundok ay huwag kalbuhin
Dagat ay huwag sirain.

Pabrika’t pagsabog nakasisira ng ilog at hangin

Pagsunog ng plastic, goma’t iba pang basura
Paggamit ng dinamita , Coral Reefs ay sira.

Tayong lahat ay may tungkulin

Sa paligid ay pangalagaan
Upang hindi makapinsala ng buhay
At mapalago ang hanapbuhay ninoman

4 NegOr_Q3_EsP6_Modyul3_v2
 Suriin
Sagutin ang mga sumusunod na tanong batay sa tula. Isulat ang inyong sagot sa
inyong kwaderno.
1. Itala ang mga nabanggit na pagpapahalaga at pananagutan sa
pinagkukunang- yaman.
2. Bakit kailangang mapangalagaan ang mga pinagkakunang-yaman?
3. Ano ang maging epekto ng pagsasawalang bahala sa ating pinagkukunang-
yaman?
4. Anong mga pangyayari ngayon sa ating kapaligiran na nararanasan na
nagdulot ng pagkasira sa pinagkukunang-yaman?
5. Bilang, isang mag-aaral paano ka makatutulong na mapangalagaan at
mapanagutan ang pinagkukunang-yaman?

PAGYAMANIN

an

Panuto: Isulat sa tapat ang pwede mong magawa upang mapahalagaan at

mapanagutan ang pinagkukunang yaman. Gawin ito sa iyong kwaderno.

Gawain Pamamaraan ng pagpapahalaga sa

1. Tuloy ang agos ng tubig habang nagsisipilyo _______________________________________
2. Kapitbahay mong kahit maliliit pa ang
mga isda ay patuloy ang pangingisda.
3. Paggamit ng dinamita sa pangingisda
pinagkukunang-yaman
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________

4. Hindi pagtawag sa tanggapan ng water _______________________________________

district upang ireport ang tagas ng tubig sa
daan.
5. Pagtapon ng basura sa ilog tuwing
hating-gabi.
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________

5 NegOr_Q3_EsP6_Modyul3_v2
 ISAISIP

Ang ating bansa ay sagana sa likas na yaman na nagmumula sa dagat, bundok

at lupa. Ang mga ito ay pinagkukunan ng kabuhayan ng ating mga kapwa Pilipino.

Dahil sa mabilis na pag-unlad ng ating bansa, ang iba ay napabayaan o

inabuso ang paggamit ng mga nasabing likas na yaman na karaniwang pinagkukunan
ng hanapbuhay ng nakararami.

Dapat pangalagaan ang likas na yaman sa pamamagitan ng matalinong

paggamit nito. Narito ang ilan sa mga paraan ng pangangalaga sa likas na yaman.

1. Magtanim ng mga puno at halaman. Palitan ang pinutolna mga kahoy sa

kagubatan.
2. Mahigpit na ipinagbabawal ang pagkakaingin. Iwasan ang pagsunog ng mga
puno sa kagubatan at kabundukan.
3. Gumawa ng hukay sa lupa at dito itapon ang mga basurang nabubulok.
4. Panatilihing malinis ang kapaligiran.
5. Huwag sirain ang mga halaman sa paligid.
6. Huwag gumamit ng dinamita sa pangingisda.
7. Iwasan ang pagtatapon ng basura sa mga yamang-tubig.
8. Isagawa ang 4R’s (Reduce, Reuse, Recycle, Replace)
9. Patuloy na magtanim ng magtanim ng mga halamang namumulaklak at di
namumulaklak at puno.
10. Sundin ang mga batas ukol sa pangangalaga ng kalikasan.

6 NegOr_Q3_EsP6_Modyul3_v2
 ISAGAWA

Panuto: Sa hugis parihaba sa ibaba, Isulat ang iyong plano o anunsyo na

naghihikayat sa kapwa na magkaroon ng pagpapahalaga at pananagutan sa
kabuhayan ng pinagkukunang-yaman.

______________________________
(Gawaing Pangkalikasan)

I. Layunin: __________________________________________

II. Kalahok sa Proyekto: ________________________________

III. Mga Kailangan/Kagamitan: ___________________________

___________________________
___________________________
___________________________

IV. Mga Epekto sa Gawaing Pangkalikasan: ________________

____________________________
____________________________
____________________________

7 NegOr_Q3_EsP6_Modyul3_v2
 TAYAHIN

A. Panuto: Suriing mabuti pangungusap,isulat ang TAMA kung ang isinasaad ay

tama o totoo. Kung hindi tama, isulat ang MALI.

_____1. Iwasan ang pagtatapon ng basura sa mga yamang-tubig.

.
_____2. Ipagsawalang-bahala ang mga batas pangkalikasan.

_____3. Magtanim ng mga puno at halaman sa bakanteng lote.

.
_____4. Gawin ang programang 4R’s (Reduce, Reuse, Recycle, Replace)
.
_____5. Hayaang nakabukas ang gripo kahit umaapaw na ang tubig sa balde.

B. Isulat ang mga bilang na nagpapakita ng pangangalaga sa pinagkukunang-

yaman sa loob ng hugis puso.

1. Pagputol ng mga kahoy sa kagubatan.

2. Gumawa ng hukay sa lupa at itapon dito
ang basurang nabubulok.
3. Panatilihing malinis ang kapaligiran.
4. Paggamit ng dinamita sa pangingisda.
5. Pagtapon ng kemikal na galling sa
factory sa mga ilog at dagat.
6. Wastong pagtitipid ng tubig.
7. Patuloy na pagtanim ng halamag puno.
8. Isumbong sa kinauukulan ang mga
gawaing illegal na makasisira sa
kapaligiran.

8 NegOr_Q3_EsP6_Modyul3_v2
 KARAGDAGANG GAWAIN

PANUTO: Pumili ng isa sa mga katanungan sa ibaba. Isulat ang iyong sagot sa
paraang journal. Gawing pamantayan ang rubrik sa pagsulat.

1. Bakit kailangang magkaroon tayo ng pagpapahalaga at pananagutan sa kabuhayan at likas-

yamang pinagkukunan nito?
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

2. Paano makatutulong ang isang kabataang tulad mon a matiyak na ng susunod na henerasyon ay
may pagkuknang-yaman para sa kanilang kabuhayan?

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________.

PAMANTAYAN SA PAGSULAT

Nilalalaman 5

Paggamit ng Salita 5

Kaugnay sa Paksa 5

15

PAGNINILAY

Ang natutuhan ko ay _____________________________________

Napag-isipan ko_____________________________________

Gagamitin ko ____________________________________________

9 NegOr_Q3_EsP6_Modyul3_v2
 SUSI SA PAGWAWASTO

2,3,6,7,8

II.
5. Mali
4. Tama
3. Tama
2. Mali
1. Tama I.
Tayahin

SANGGUNIAN
et. al, Ylarde, Zenaida R. and Peralta, Gloris A., Ed.D. 2016. Ugaling Pilipino sa Makabagong
Panahon 6. Quezon City: Vibal Group Inc. pahina 88-93

10 NegOr_Q3_EsP6_Modyul3_v2
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education – Schools Division of Negros Oriental

Kagawasan, Avenue, Daro, Dumaguete City, Negros Oriental

Tel #: (035) 225 2376 / 541 1117

Email Address: negros.oriental@deped.gov.ph
Website: lrmds.depednodis.net