Professional Documents
Culture Documents
Yunit 6: Pagsulat ng Talumpati
Aralin 1: Kahulugan, Layunin, at Gamit ng
Talumpati
Nilalaman
Pansinin 1
Panimula 1
Mga Layunin 2
Tuklasin 3
Alamin 5
Kahulugan ng Talumpati 5
Layunin at Gamit ng Talumpati 10
Palawakin 11
Gawain 1 11
Gawain 2 13
Suriin 14
Paglalahat 17
Bibliograpiya 17
Yunit 6.1: Kahulugan, Layunin, at Gamit ng Talumpati
Pansinin
Panimula
Mga Layunin
Pagkatapos ng araling ito, ikaw ay inaasahang
● nakikilala ang talumpati bilang akademikong sulatin ayon sa kahulugan, layunin, at
gamit, at
● nakasusulat ng isang talumpating tumatalakay sa isa sa mga kasalukuyang usaping
panlipunan sa bansa.
Kasanayang Pampagkatuto ng DepEd
nakikilala ang iba't ibang uri ng akademikong sulatin, gaya ng talumpati ayon sa: (a) Layunin
(b) Gamit (c) Katangian (d) Anyo (CS_FA11/12PN-0a-c-90)
2
Yunit 6.1: Kahulugan, Layunin, at Gamit ng Talumpati
Tuklasin
7 minuto
Pansinin ang mga pangngalan sa loob ng mga bituin sa ibaba.
Mga Kagamitan
● isang kartolina
● permanent marker
Humanap ng katambal para sa gawaing ito. Gamitin ang kagamitang nabanggit upang itala
ang ugnayan ng bituin at ng mga larangang nakapaloob dito. Gawin ito sa loob ng limang
minuto lamang.
3
Yunit 6.1: Kahulugan, Layunin, at Gamit ng Talumpati
Mga Gabay na Tanong
1. Ano ang ibig sabihin ng bituin sa iyo?
2. Paano maiuugnay ang biituin sa mga larangang nakatala rito?
3. Sa iyong palagay, katanggap-tanggap ba ang bituin upang maging simbolo sa
katangi-tanging husay ng mga nasa larangang ito? Ipaliwanag.
4. Bukod sa mga ito, mayroon pa bang ibang larangan ang hindi nabanggit na maaaring
maiugnay rin sa bituin? Pangatwiranan.
4
Yunit 6.1: Kahulugan, Layunin, at Gamit ng Talumpati
Alamin
6
Yunit 6.1: Kahulugan, Layunin, at Gamit ng Talumpati
makapagbigay ng kaalaman, makapanghikayat, makapaglarawan ng isang kasalukuyang
sitwasyon, o di kaya ay makapaglahad ng mga kaisipan at usapin sa lipunan. Dagdag pa,
kapansin-pansing ito ay hindi natatapos bilang isang sulatin kundi ito ay ipinaaabot sa
publiko: binibigkas at inilalapit sa mga target nitong tagapakinig.
Mga Bahagi at Sangkap ng Talumpati
Ang talumpati ay nahahati sa tatlong (3) bahagi:
Lar. 2. Paglalarawan sa bahagi ng talumpati halaw sa mga pagtalakay nina Villanueva &
Bandril (2016), McBurney & Wrage (1953), at Nakpil (1997)
Estratehiya at kakayahan ng manunulat ang puhunan sa pagbuo ng diskurso. Saklaw ng
gawaing ito ang pagbuo ng mga sangkap ng isang sulatin tulad ng: kaisahan, kaugnayan, at
diin o e mphasis.
a. Kaisahan
Ang isang sulatin ay nagtataglay ng kaisahan kung ang pahayag sa talata ay
tumutukoy sa iisang paksa, ideya o kaisipan. Upang makamit ito, mahalaga ang
pagbuo ng paksang pangungusap na pagsisimulan ng mga ideya ng talata. Ang
paksang pangungusap ay makikita sa simula, sa gitna, at sa hulihan ng talata. May
7
Yunit 6.1: Kahulugan, Layunin, at Gamit ng Talumpati
mga paksang pangungusap naman na tinatawag na nakatago at hindi nakikita sa
alinmang bahagi ng talata ngunit itinuturing na paksa ng talata.
b. Kaugnayan
Layunin ng pagsulat ang makalikha ng isang sulating may kaugnayan o coherence.
Isiping ang kakulangan ng manunulat na magawa ito ay magdudulot ng kalituhan sa
mga mambabasa kaya tiyaking wasto ang pagkakasunod-sunod ng mga pahayag
upang matiyak ang pagkakaroon ng kaugnayan. Ilan sa mga paraan upang
magkaroon ng kaugnayan ang talata ay ang pagsasaayos nito ayon sa lohika, ayon sa
panahon, at ayon sa espasyo bilang mga ayos nito.
● Ayos ayon sa lohika
Sa ayos na ito, binibigyan ng tuon ang pagkakasunod-sunod ng kaisipang
tinatalakay sa talata. Madali itong matukoy sapagkat kadalasang
nangingibabaw ang pananaw o paniniwala sa sulatin.
● Ayos ayon sa panahon
Sa ayos na ito, ang panahon at oras ng pagkaganap ng pangyayari ang
namumukod sa talumpati. Palatandaan nito ang mga salitang ginagamit sa
paglalarawan ng panahon.
● Ayos ayon sa espasyo
Sa ayos na ito, tinatalakay ang lawak ng talata tulad ng luwang o kipot, kitid o
lapad, mula sa malayo-palapit o vice-versa, sa harapan patungong likuran o
vice-versa, sa unahan patungong hulihan o vice-versa, ibaba-pataas, at iba pang
anggulo.
c. Diin o E
mphasis
Ito ay nakatuon sa pag-uulit ng mga pahayag na matatagpuan sa alinmang bahagi ng
talata. Kagaya ng kaisahan na nagtataglay ng paksang pangungusap, pagtuon at
pagbibigay-diin sa pangungusap ang sangkap na ito. Pagbibigay-diin sa pamamagitan
ng posisyon, sa pamamagitan ng proporsiyon at sa pag-uulit ng salita at diin sa mga
paraan upang makabuo ng emphasis o pokus
8
Yunit 6.1: Kahulugan, Layunin, at Gamit ng Talumpati
● Pagbibigay-diin ayon sa posisyon
Sa paraang ito, nililikha ang impresyon sa sulatin. Matatagpuan ito sa unahan
at katapusan ng talata. Kapag ang diin ay nakasulat sa unahan ng talata, ang
mga kasunod na pangungusap ay naglalaman ng pagpapatunay o detalye.
Ang isa sa mga halimbawa nito ay ang pagsulat ng balita. Kapag ang diin
naman ay nasa hulihan, inuuna muna ang mga detalye bago ilahad ang
impresyon. Pinaniniwalaan ng marami na higit na mabuti ang paraang ito
kaysa una.
● Pagbibigay-diin ayon sa proporsiyon
Ang paglikha ng pahayag na may proporsiyon ay isa sa mga paraan ng
paglikha ng diin. Sa paraang ito, binibigyang-tuon ng manunulat ang higit na
mahalagang paksa ng talakay. Kalimitan ay kakikitaan ng mga pahayag ng
naglalahad ng kongklusyon sa paksang tinatalakay ang pagsulat nito.
● Pagbibigay-diin ayon sa pag-uulit ng salita at tunog
Sa pamamagitan ng pag-uulit ng tunog at salita sa loob ng talata ay nagagawa
ng manunulat na bigyan ng tuon ang pahayag. Sa maraming pagkakataon,
sinasabing sa pagsulat, higit na nakalilito sa mambabasa ang paulit-ulit na
paggamit ng salita. Sa bahaging ito, mahalaga ang pag-uulit ng salita at tunog
sapagkat ito ay nakatutulong upang bigyan ng sapat na atensyon ang salita at
mabigyan ito ng diin. Dapat ding isaisip na ang inuulit ay salita lamang at hindi
ang ideya ng talata.
andaan
T
Ang talumpati ay maituturing na isang pasalita at pasulat na
diskurso. Kung kaya, mahalaga na malinang ang mga kasanayang ito.
Ang nilalaman at anyo ng akademikong sulatin na ito ay sa
pamamagitan ng masusing pagpili ng paksa, paglilinaw ng layunin,
pagsasawika ng kaisipan, at pagkilala sa a
udience.
9
Yunit 6.1: Kahulugan, Layunin, at Gamit ng Talumpati
Layunin at Gamit ng Talumpati
Ang talumpati ay maaaring magdulot ng kabutihan sa dalawang panig, ang mananalumpati
at ang kaniyang mga tagapakinig/awdyens. Ang pagpapasya ng layunin ng sulating ito ay
nakabatay sa anomang uri ng talumpati ayon sa pagkakataon o mga pangangailangan, o di
kaya ay mga pagdiriwang.
● Magturo
Layunin ng talumpati ang makapagbigay ng wasto at nararapat na konsepto o
kaisipan ukol sa isang paksa, at pagbibigay ng wastong paraan upang makabuo ng
isang bagay.
● Magbigay-kabatiran
Layunin ng talumpati ang mapagbigay ng bago at dagdag na kaalaman ukol sa isang
usapin. Kabilang din sa layuning ito ang magbigay ng linaw sa mga kaalamang
naiimbak sa isipan ng isang tagapakinig.
● Manghikayat
Layunin ng talumpati na makapanghimok tungo sa positibong pagpapakilos ukol sa
isang paniniwala o hangarin. Naisasakatuparan ng mananalumpati ang layuning ito
sa pamamagitan ng pagtindig sa kaniyang paniniwala gamit ang paghahambing ng
iba’t ibang mga katotohanan.
● Manlibang
Bukod sa akademikong layunin ng pagsulat ng talumpati, may layon din itong
maghatid ng kawilihan sa kaniyang mga tagapakinig. Nagiging kawili-wili ang
talumpati sa tuwing inilalapit ng manunulat ang sariling nakatutuwang karanasan sa
danas ng mga t arget na tagapagkinig.
● Magbigay-puna
Ang talumpati ay may katangiang maging analitikal at kritikal, kaya naman
masasabing isa sa layunin ng pagsusulat ng talumpati ay ang magbigay ng puna sa
lipunang kinabibilangan ng mananalumpati. Naisasakatuparan ang matagumpay at
patas na pagpuna gamit ang iba’t ibang mga katotohanan na tumutugon sa saklaw
10
Yunit 6.1: Kahulugan, Layunin, at Gamit ng Talumpati
ng usaping tinatalakay. Masasabi rin na ang layuning ito ay pagtugon sa katangian ng
talumpati na tumupad sa tungkuling panlipunan ng isang mananalumpati—ang
makaambag sa paglilinang ng kapwa at lipunan.
Sa kabuuan, mayroong malaking dulot o gamit ang pagsusulat at pagsasagawa ng talumpati
sa isang tao. Ang pangunahing gamit nito ay ang mabuksan ang kakayahan ng isang
nagsusulat sa mas malawak na espasyo ng pagsasaliksik, at makapagsuri sa mga kaganapan
sa lipunang kaniyang kinabibilangan. Kaya naman, inaasahan na ang pagsusulat nito ay
dapat maingat at masusing gumagamit ng wikang pabigkas sapagkat ito ay sinusulat upang
bigkasin sa madla at hindi para basahin lamang.
Palawakin
Gawain 1
Sumulat ng isang talumpati na may layuning magbigay-kabatiran kaugnay sa iyong strand.
Maaaring mamili sa sumusunod na lawak ng pagtalakay:
a. mga maaaring balakid sa pag-aaral at mungkahing solusyon
b. mga kurso sa kolehiyo na maaaring kuhanin sa s trand na ito
c. tips sa produktibong pag-aaral sa s trand na ito
11
Yunit 6.1: Kahulugan, Layunin, at Gamit ng Talumpati
abay sa Pagsagot
G
● Maging mapanuri sa pagtatala ng mahahalagang puntos ng pag-aaral na iyong
mapipili. Bigyang-pansin ang pangunahing kaisipan, kaisahan, kaugnayan, at diin o
emphasis.
● Gumamit ng mga patunay tulad ng mga kasalukuyan o natapos nang mga
pag-aaral o mga estadistika upang mapagtibay ang layunin ng iyong talumpati.
● Mahalaga ang pagkakaroon ng malawak na kaalaman sa bokabularyo, at malawak
na kaalaman at kasanayan sa paggamit ng wikang Filipino. Maging maingat sa mga
salitang teknikal, gamitin ang wastong salin o katumbas ng banyagang salita sa
wikang Filipino; kung sakaling walang mahanap na katumbas, panatilihin ang
orihinal na estruktura ng salita.
● Maari ding banggitin ang t arget na tagapakinig (institusyon, antas o baitang, edad,
at iba). Gayundin ang espasyo o lugar, o di kaya ay pagdiriwang.
12
Yunit 6.1: Kahulugan, Layunin, at Gamit ng Talumpati
Gawain 2
Magsaliksik at magsuri ng talumpating binigkas sa publiko. Ito ay maaaring binigkas ng
a. guro
b. politiko
c. artista
d. negosyante
e. panauhing pandangal
f. broadcast journalist
13
Yunit 6.1: Kahulugan, Layunin, at Gamit ng Talumpati
abay sa Pagsagot
G
● Maging maingat sa pagsusuri ng napiling talumpati. Maaaring gamiting batayan
ang mga konseptong tinalakay sa kahulugan, bahagi, at layunin at gamit ng
talumpati.
● Mahalagang makapagbanggit ng ilang mga bahagi sa napiling talumpati upang
maging patunay sa ginawang a pagsusuri.
● Mahalaga ang pagkakaroon ng malawak na kaalaman sa paksang kaugnay ng
talumpati upang mabigyang pansin din ang nilalaman at kredibilidad ng mismong
talumpati sa iyong pagsusuri.
● Maging maingat sa salitang gagamitin sa pagsusuri upang maging patas, obhetibo,
at may mataas na antas ang pagsusuri.
Suriin
1. Ano ang pangunahing layunin ng pagsusulat ng talumpati? Talakayin.
2. Ano ang pangunahing silbi ng pagsusulat ng talumpati sa mga gawain at tungkuling
panlipunan ng isang mananalumpati o manunulat? Ipaliwanag.
14
Yunit 6.1: Kahulugan, Layunin, at Gamit ng Talumpati
3. Ano ang kahalagahan ng pagsasaalang-alang ng mga sangkap sa pagsulat ng diskurso
sa pagsusulat ng talumpati? Paano nito napabibilis ang pagpapadala ng kaalaman sa
mga tagapakinig? Talakayin.
4. Sa anong yugto ng pagsusulat naitatakda ng manunulat ang layunin ng kaniyang
talumpati? Ipaliwanag.
5. Sa paanong paraan naisasakatuparan ng isang talumpati ang kakayahan nitong
makapanghikayat sa mga mambabasa o tagapakinig? Talakayin.
1. Ano ang pangunahing ambag ng pagsasanay sa pagsulat ng talumpati sa mga
susunod na pagsasanay sa iba’t ibang anyo ng akademikong sulatin sa semestreng
ito?
15
Yunit 6.1: Kahulugan, Layunin, at Gamit ng Talumpati
2. Sa paanong paraan napatataas ng pagsasanay sa pagsulat ng talumpati ang kakayahan
ng manunulat na unawain ang kalagayan ng kaniyang lipunang ginagalawan? Talakayin.
3. Sa iyong palagay, ano ang pangunahing kahalagahan ng pagmamasid sa pagsulat ng
talumpati? Pangatwiranan.
4. Sa iyong palagay, ano ang maaaring maging pangunahing balakid sa pagsusulat ng
talumpati? Nagsisimula man o isang propesyonal na? Magbigay ng halimbawang
sitwasyon.
5. Sa iyong palagay, paano nagiging kapaki-pakinabang ang pagsusulat ng talumpati sa
pagpapaunlad ng iyong kaalaman kaugnay sa iyong piniling strand? Magbahagi at
magtalakay.
16
Yunit 6.1: Kahulugan, Layunin, at Gamit ng Talumpati
Paglalahat
___________________________________________________________________________________________
● Ang talumpati ay isang sining ng pagpapahayag ng kaisipan sa paraang pasulat at
pasalita. Kaya naman, ang marapat na wikang gamitin ay wikang pabigkas na
naaayon sa t arget na tagapakinig/awdyens.
● Ito ay may layuning manghikayat, magbahagi ng katotohanan, kaalaman, o dagdag
na impormasyon.
● Ito ay nahahati sa tatlong pangunahing bahagi: panimula, katawan, at katapusan.
● Mahalaga ring naisasaalang-alang ang personalidad, pananalita, kumpas, at
ugnayan ng mananalumpati at ng awdyens.
___________________________________________________________________________________________
Bibliograpiya
Aquino III, benigno S. “Talumpati sa Pambansang Kongreso sa Wika, ika-19 ng Agosto, 2013”.
Official Gazette of Republic of the Philippines, (Official Gazette.Org, 2013),
https://www.officialgazette.gov.ph/, nakuha noong Abril 3, 2020.
Evardone, Ruth. “Sulyap sa Buhay ng Isang Minorya”. The Benildean, Vol. 4, No. 1: Exploitation,
(The Benildean, 2018), h
ttps://thebenildean.org, nakuha noong Abril 5, 2020.
Labayne, Ivan. “Mula Teksto Pabalik sa Materyalidad: Ang Abanao Square bilang Kultural at
Panlipunang Pag-usbong”. KATIPUNAN: Journal ng mga Pag-aaral sa Wika, Panitikan,
Siing at Kulturang Filipino, No. 4, (Ateneo de Manila Journals Online, 2017),
https://www.journals.ateneo.edu, nakuha noong Abril 4, 2020.
Laurel, Jose P. “Talumpati ng Kanyang Kadakilaang Jose P. Laurel, Pangulo ng Republika ng
Pilipinas, sa harap ng Bantayog ni Dr. Jose Rizal sa Luneta, noong ika-30 ng
Disyembre, 1943”. Office of the Solicitor General Library, (Presidential MUseum &
Library, 1943), h
ttp://malacanang.gov.ph/, nakuha noong Abril 3, 2020.
17
Yunit 6.1: Kahulugan, Layunin, at Gamit ng Talumpati
McBurney, James Howard & Wrage, Ernest J.. The Art of Good Speech. New York: Prentice Hall
Inc., 1953
Nakpil, Lolita R. Gintong Pamana: Wika at Panitikan II. Quezon City: Vibal Publishin House,
Inc., 1997
San Juan, David Michael. Kapit sa Patalim, Liwanag sa Dilim: Ang Wika at Panitikang Filipino sa
Kurikulum ng Kolehiyo (1996-2014), (Academia.edu, 2020), https://www.academia.edu,
nakuha noong Abril 2, 2020.
Santiago, Lilia Quindoza. Mga Ideya at Estilo. Quezon City, Diliman: University of the
Philippines Press, 1995.
Lee, Ricardo. “Commencement Speech of Ricardo ‘Ricky’ Lee”. Ricky Lee delivers gem of a
Speech at his First-Ever Graduation Ceremony, (Nikko Tuzaon, 2019),
https://www.pep.ph, nakuha noong Abril 6, 2020.
Villanueva, Rene O. “Di Laging Berde ang Pasko”. Diin o Empasis, (Paul Bautista, 2014),
https://prezi.com/rmphkhhoqvqy/diin-o-empasis/, nakuha noong Abril 3, 2020.
Villanueva, Voltaire M. & Bandril, Lolita T. Pagsulat sa Filipino sa Piling Larangan. Quezon City,
Araneta Avenue: Vibal Group, Inc., 2016.
18