SEMINAR 3:

EFEKTE E FORCËS MBI TRUPIN ABSOLUTISHT TË NGURTË

3.1 Momenti algjebrik i forcës ndaj një qendre

Përkufizim: Moment algjebrik i forcës F ndaj një pike O m o (F ) quhet madhësia algjebrike e
barabartë me produktin e madhësisë së forcës me krahun e saj.

mo ( F )   F  h   AB  h  2S OAB

F – Forca e zbatuar në pikën A

O - pika kundrejt së cilës përcaktohet

momenti i forcës

h – krahu i forcës

m o (F ) - Momenti algjebrik i forcës

Shenja ( +) – efekti rrotullues i forcës ndaj pikës O është antiorar

Shenja ( -) – efekti rrotullues i forcës ndaj pikës O është orar

S OAB - Sipërfaqja e trekëndëshit OAB

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

3.2 Vektor momenti i forcës ndaj një qendre

Moment i një force ndaj një pike karakterizohet

nga:

- Masa e ndikimit rrotullues të forcës që

shprehet nga moduli i momentit algjebrik
- Plani i veprimit të forcës P i cili
karakterizohet nga një vektor
- Kahja e rrotullimit (orar ose antiorar)

Këto tri veçori japin kuptimin e vektor momentit të një force ndaj një qendre
       
mo ( F )  2S OAB no  mo ( F )no  F  h   no  F  r  sin   no  r  F
   
mo ( F )  r  F
P - Plani i i forcës F dhe pikës O
n o - vektor njësi
r  AB – rrezevektor i pikës së zbatimit të forcës ndaj pikës O

m o (F ) - Vektor momentit i një force ndaj një qendre

Vektor momentit i një force ndaj një qendre m o (F ) ka:
- Madhësi = F  h
- Drejtim - pingul me planin e veprimit të forcës dhe kalon nga pika O
- Kahje - të tillë që duke e parë në kah të kundërt të këtij vektori, efekti rrotullues i forces
është antiorar.

Dr. Ing. Leonard Çomëni 2

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

Ndaj një sistemi koordinativ  oxyz  ose  o / i , j , k  ku:

 x A  xO 
  
Rrezevektori - r  rA  rO ose r  x A  xO i   y A  yO  j  z A  zO k ose r   y A  yO 
z  z 
 A O 

 Fx 
 
Forca - F  Fx i  Fy j  Fz k ose F   Fy  ;
F 
 z

  
i j k
   
mo (F )  r  F  x A  x O y A  yO z A  zO 
Fx Fy Fz

  
 y A  y O Fz  z A  zO Fy i  z A  zO Fx  x A  xO Fz j  x A  xO Fy  y A  y O Fx k  
 y  y O Fz  z A  zO Fy 
   A
  
   

 i , j , k  z A  zO Fx  x A  x O Fz   i , j , k mo F 
x  x F  y  y F 
 A O y A O x
Nëse pika O është qendra e sistemit koordinativ atëherë O (0,0,0) do të kishim:
  
i j k
   
mo (F )  r  F  x A yA    
z A  y A Fz  z A Fy i  z A Fx  x A Fz j  x A Fy  y A Fx k 
Fx Fy Fz
 y F  z A Fy 
   A z
  
   

 i , j , k z A Fx  x A Fz   i , j , k mo F 
x F  y F 
 A y A x

Dr. Ing. Leonard Çomëni 3

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

Shembull 3.1: Të përcaktohet momenti algjebrik i forcës F në lidhje me polin O.

Te dhenat:
Rasti A – Forca F sipas aksit x, F=100N, a =50cm, b=40cm
Rasti B – Forca F sipas aksit y, F=100N, a =50cm, b=40cm
Rasti C – Forca F formon nje kend me aksit x, F=100N, a =50cm, b=40cm

Zgjidhje

Rasti A – Forca F sipas aksit x, F=100N, a =50cm, b=40cm

Momenti algjebrik i forcës F në lidhje me polin O


mo ( F )   F  h  2 S OAB
ku:

F =100N – Forca

Krahu i forcës h  b  40cm ,

(nga pika O heqim nje pingule mbi drejtimin e forces dhe
gjatesia e pingules eshte krahu i forces)

Shenja minus (-) pasi efekti rrotullues i forces kundrejt

pikes O eshte orar

Zevendesojme:

mo ( F )   F  h  100  40  4000Ncm

Rasti B – Forca F sipas aksit y, F=100N, a =50cm, b=40cm

Momenti algjebrik i forcës F në lidhje me polin O


mo ( F )  F  h  2 S OAB
ku:
F =100N – Forca
Krahu i forcës h  a  50cm , (nga pika O heqim nje pingule
mbi drejtimin e forces dhe gjatesia e pingules eshte krahu i
forces)
Shenja minus (+) pasi efekti rrotullues i forces kundrejt pikes
O eshte antiorar
Zevendesojme:

mo ( F )  F  h  100  50  5000Ncm

Dr. Ing. Leonard Çomëni 4

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

Rasti C – Forca F formon nje kend me aksit x, F=100N, a =50cm, b=40cm

Momenti algjebrik i forcës F në lidhje me polin O


mo ( F )   F  h  2 S OAB
Forca F =100N
Krahu i forcës h  OO,

Në trekëndëshin ΔOO’A

OO   OA  sin(1800  (   ))
OO   OA  sin(   )
OO   a 2  b 2  sin(   )
OA  a 2  b 2
b b
Sipas trekendeshit ΔOAA’ tg     artg
a a
  38.6
Krahu i forces  h  OO  a 2  b 2  sin(   )

Duke zëvendësuar, momenti algjebrik i forcës F është:

 b
mo ( F )   F  a 2  b 2  sin(   )   F  a 2  b 2  sin(  artg )  2  sipOAB
a

mo (F )  100  502  402  sin(600  38.6 )  100  62.4  sin 98.6  6330Ncm

Dr. Ing. Leonard Çomëni 5

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

Shembull 3-2

Mbi një trup absolutisht të ngurtë vepron një forcë F, e cila me drejtimin ox formon një kënd α.
Pika e zbatimit të saj ka koordinantat A( a,b,o). Kërkohet:

 Momenti algjebrik i forcës F në lidhje me polin O;

 Vektor momenti polar i forcës në lidhje me polin O

Të dhënat: F=100N; a=600; a=50cm; b=40cm

Zgjidhje

Momenti algjebrik i forcës F në lidhje me polin O


mo ( F )   F  h  2  S OAB
Forca F =100N
Krahu i forcës h  OO,

Në trekëndëshin ΔOO’A

OO   OA  sin(1800  (   ))
OO   OA  sin(   )
OO   a 2  b 2  sin(   )
OA  a 2  b 2
b b
Sipas trekendeshit ΔOAA’ tg     artg   38.6
a a
 h  OO  a 2  b 2  sin(   )
Duke zëvendësuar, momenti algjebrik i forcës F është:

 b
mo ( F )   F  a 2  b 2  sin(   )   F  a 2  b 2  sin(  artg )
a

mo (F )  100  502  402  sin(600  38.6 )  6330Ncm

 Vektor momenti polar i forcës F në lidhje me polin O.

Sistemi oxyz
  
r  rA  rO
 x A  xO  a  50 Fx   F cos   50 
r   y A  yO   b   40 (cm) ; F  Fy    F sin     86 (N);
 z  z  0   0  F   0   0 
 A O       z    

Dr. Ing. Leonard Çomëni 6

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

a) Trajta përcaktor për përcaktimin e vektor momentin polar të forcës

     
i j k i j k
   
mo ( F )  r  F  x A  x O y A  y O z A  z O  a b 0 
Fx Fy Fz F cos  F sin  0

 
  F (a sin   b cos )k  100 50 sin 60  40 cos 60 k  6330k

b) Duke përdorur vektorët njësi për përcaktimin e vektor momentin polar të forcës.
     
  
mo (F )  r  F  (a i  bj )  (F cos  ) i  (F sin  ) j 
       
 Fa cos   i  i   Fa sin   i  j  Fb cos   j  i   Fb sin   j  j

 F (a sin   b cos )k  6330k

mox ( F )  0   0 
     
m0 ( F )  moy ( F )   0  0   Në trajtë projeksionesh
m ( F )   F (a sin   b cos )  6330( Ncm )
 oz     

Madhësia

 
mo (F )  (mox (F )) 2  moy (F )) 2  moz (F )) 2  F (a sin   b cos )  6330(Ncm)

Drejtimi dhe kahja ( 1 , 1 dhe  1 kendet qe formon vektor momenti me tre akset
koordinative)
 mox (F ) 
cos1  m (F )  0 
 o 
 moy (F ) 
cos 1   0   Kosinuset drejtuese
 mo (F ) 
 moz (F ) 
cos  1   1
 mo (F ) 

1  90 , 1  90 ,  1  180

Dr. Ing. Leonard Çomëni 7

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

Shembull 3-3

Mbi nje trup absolutisht të ngurtë vepron një forcë F= 60N, e cila është e drejtuar nga pika B
drejt pikës A, koordinantat e të cilave jepen në figurë.
Të përcaktohet vektor momenti polar i forcës në lidhje me polin O.

Zgjidhje

Sic tregohet dhe në figurë, secili prej vektorëve të pozicionit mund të përdoret për të përcaktuar
vektor momentin polar të forcës F në lidhje me pikën O. Pra:

mo ( F )  rA  F ose mo ( F )  rB  F
Vektorët e pozicionit në trajtë karteziane:

rA  1i  3 j  2k dhe rB  3i  4 j


Forca F ka një madhësi prej 60 N dhe një drejtim të specifikuar nëpërmjet një vektori njësi u F , i
drejtuar nga pika B drejt pikës A. Pra:

F  FuF  F
BA  x  x  i   y A  yB  j   z A  z B  k 
F A B
BA  x A  xB    y A  y B    z A  z B 
2 2 2

 60
1  3 i   3  4  j   2  0  k 
1  3   3  4    2  0 
2 2 2

  40  i   20  j   40  k

Dr. Ing. Leonard Çomëni 8

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

Vektor momenti polar i forcës F në lidhje me pikën O është:

i j k i j k
mo ( F )  rA  F  xA  xO y A  yO z A  zO  1 3 2 
Fx Fy Fz 40 20 40
 160i   120  j  100k
Ose
i j k i j k
mo ( F )  rB  F  xB  xO yB  yO z B  zO  3 4 0 
Fx Fy Fz 40 20 40
 160i   120  j  100k

Në të dyja rastet
    
mo ( F )   160i   120 j  100k

Madhësia

 
mo ( F )  (mox ( F )) 2  (moy ( F )) 2  (moz ( F )) 2  (160) 2   120  100  223.6 Nm
2 2

Drejtimi dhe kahja ( nëpërmjet këndeve që formon vektori me tre akset koordinative)
Kosinuset drejtuese

mox ( F ) 160
cos  
mo ( F ) 223.6
moy ( F )  120
cos   
mo ( F ) 223.6
moz ( F ) 100
cos   
mo ( F ) 223.6

  44.3 ,   122.5 ,   63.4

Dr. Ing. Leonard Çomëni 9

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

Shembull 3-4

Në kulmet e një paralelpipedi veprojnë forcat F1=10 kN dhe F3=20 kN. Brinjët e paralelpipedit
janë a = 50cm, b =30cm dhe c = 40cm.

Kërkohet:
 Vektor momenti i forcës F1 në lidhje me polin O;
 Vektor momenti i forces F2 në lidhje me polin O;

Zgjidhje

 Vektor momenti i forcës F1 në lidhje me polin O

 0   0 
 

  
 
Pra mo ( F1 )  i , j , k  400  (Ncm) ose 

  
mo ( F1 )   400  (Ncm)
 300  300
   
Madhësia
 400    300 
2 2
mo ( F1 )  (mox ( F1 )) 2  (moy ( F1 )) 2  (moz ( F1 )) 2   500 Ncm

Drejtimi dhe kahja (kendet , dhe - kendet me tre akset koordinative)

mo F1 x

cos1  0 → 1  90
mo F1 
mo F1  y 400
cos 1    0.8 → 1  36.8
mo F1  500

Dr. Ing. Leonard Çomëni 10

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

mo F1 z

 300
cos  1  
 0.6 →  1  126.8
mo F1 
500
 Vektor momenti i forces F2 në lidhje me polin O;
     
i j k i j k
     
mO (F2 )  OE  F2  a 0 c  50 0 40   40  12i   50   16 j  50  12k
0 F2y F2 z 0 12  16
  
  480i  800 j  600k
Ku:

F 2  F2  uF2  F2 
EB  x  x  i   yB  yE  j   z B  z E  k 
 F2 B E
EB  xB  xE    y B  y E    z B  z E 
2 2 2

 F2
 a  a  i  b  0 j   0  c  k  F2
bj   c  k
 a  a   b  0   0  c  b2  c2
2 2 2

b c
 F2 j  F2 k
b c
2 2
b  c2 2

u F2 - Vektori njesi sipas drejtimit të forcës F2

b c 30 40
F2  F2 j  F2 k  20 j  20 k
b c
2 2
b c
2 2
30  40
2 2
30  402
2

 12 j  16k
 480  480
    
 
Pra mo ( F2 )  i , j , k  800   (Ncm) ose 

  
mo (F )   800  (Ncm)
 600   600 
   
Madhësia

m O F2   mo F2 2x  mo F2 2y  mo F2 2z   4802  8002  6002  1109Ncm

Drejtimi dhe kahja (këndet , dhe - këndet me tre akset koordinative)

mo F2 x  480

cos 2    0.438 → 2  115.6
mo F2  1109
mo F2  y 800
cos  2    0.721 → 2  43.8
mo F2  1109
m F  600
cos 2  o 2 z   0.541 → 2  57.2
mo F2  1109

Dr. Ing. Leonard Çomëni 11

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

3.3 Momenti i forcës ndaj një aksi

Përkufizim. Moment të një force F ndaj një aksi do të quajmë momentin algjebrik të
projeksionit të forcës në planin pingul me aksin e dhënë, ndaj pikës së prerjes së planit me aksin.

mO1O2 ( F )  mo ( FP )   FP  hP
 Trup i ngurtë T - rrotullohet rreth aksit O1O2

- Forca F - një forcë e zbatuar në pikën A

- Plani P - një plan hequr nga pika A pingul

me aksin O1O2.

- Pika O - pikën e ndërprerjes së planit me

aksin O1O2.

Forca F - projektohet sipas dy drejtimeve:

- F O1O2 - sipas aksit O1O2

- F P - sipas planit pingul me aksin O1O2.
Komponentja F O1O2 - synon ta çvendos trupin sipas aksit O1O2 pa dhënë ndonjë ndikim në
rrotullimin e tij.

Komponentja F P - do të tentojë ta rrotullojë trupin rreth aksit O1O2 me masën e ndikimit

rrotullues që shprehet me momentin algjebrik të saj rreth pikës O.

Rrjedhime

 Rrëshqitja e forcës në drejtëzën së saj të veprimit nuk e ndryshon momentin e saj kundrejt
këtij aksi

 Moment i një force ndaj një aksi është e barabartë me zero kur:
- Drejtëza e drejtimit të forcës e pret aksin
- Forca është paralel me aksin

Dr. Ing. Leonard Çomëni 12

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

3.4 Lidhja midis vektor momentit polar të forcës dhe momentit aksial

Teoremë: Projeksioni i vektor momentit të një force ndaj një pike të një aksi mbi këtë aks është
i barabartë me momentin e kësaj force mbi këtë aks.
 
projou mo ( F )  mou ( F )

Vektor momenti i forcës ndaj qendrës O:

  
mo ( F )  2 S OAB no (shumëzojmë skalarisht me vektorin n ou )k
  
mo ( F )  n ou  2S OAB  no  n ou
 projou mo ( F )  2 S OAB  cos 
 projou mo ( F )  2SOA1B1

 
Përfundimisht: projou mo ( F )  mou ( F )

3.5 Momenti i një force në lidhje me një aks të çfarëdoshëm që kalon nga pika O

Në pikën O kalojmë një aks çfarëdo OL vektor i drejtimit të tij është nOL
 n OL  cos , cos  , cos  

Moment i forcës në lidhje me aksin OL do të jetë:

  

mOL ( F )  mo ( F )n OL  r  F  n OL
Në trajtë përcaktor:
cos cos  cos  cos cos  cos 

mOL ( F )  x A  xO y A  yO z A  zO  x A yA zA
Fx Fy Fz Fx Fy Fz

Dr. Ing. Leonard Çomëni 13

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

Shembull 3.5: Të përcaktohet momenti aksial i forcës F në lidhje me tre akset koordinative.

Zgjidhje

Rasti A – Forca F sipas aksit z, F=100N, a =50cm, b=40cm c=40cm



mox ( F )  m A F   F  b  100  40  4000Ncm

moy (F )  mC F   F  a  100  50  5000Ncm




moz ( F )  0

Rasti B – Forca F sipas aksit x, F=100N, a =50cm, b=40cm, c=40cm


mox ( F )  0

moy ( F )  0


moz ( F )  m0 F   F  b  100  40  4000Ncm

Rasti B – Forca F sipas aksit x, F=100N, a =50cm, b=40cm, c=40cm


mox ( F )  0


moy ( F )  mC F   F  c  100  40  4000Ncm


moz ( F )  mD F  F  b  100  40  4000Ncm

Dr. Ing. Leonard Çomëni 14

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

Rasti B – Forca F sipas diagonales DA, F=100N, a =40cm, b=30cm, c=30cm

DA x A  x D i   y A  y D  j  z A  z D k
FF F 
DA x A  x D 2   y A  y D 2  z A  z D 2
F
a  0i  0  0 j  0  c k   F a i    F c 
k  80i   60k
a  02  0  02  0  c 2  a 2  c 2   
a2  c2 

Projeksionet si madhësi
 a  40
Fx   F   100  80N
2 
 a 2
 c  40 2
 30 2

Fy  0
 c  30
Fz   F   100
  60N
 a2  c2  40 2
 30 2


mox ( F )  0


 
moy ( F )  mO Fx  Fx  c  80  40  3200Ncm


moz ( F )  0

Dr. Ing. Leonard Çomëni 15

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

Shembull 3-6

Në kulmin e një paralelpipedi vepron forca F=700

N. Brinjët e paralelpipedit janë a=0.4m, b=0.2m
dhe c=03m.

Të përcaktohet momenti aksial i forcës F ndaj

aksit OB.

Zgjidhje

Momenti aksial i forcës F në lidhje me aksin OB

jepet:

 
 
mOB ( F )  projOB m O F  mO ( F )n OB  r  F  n OB  n OB  r  F  

ku: nOB vektori njësi i aksit OB i cili formon këndet α, β dhe γ me tre akset koordinative.

   
x B i   y B  j 0.4i  0.2 j  
 0.894i  0.447 j
OB
nOB   
OB x B 2   y B 2 0.42  0.22
Pra cos  0.894 ; cos   0.447 ; cos  0

Forca F ka një madhësi prej 700 N dhe një drejtim të specifikuar nëpërmjet një vektori njësi

u EC , i drejtuar nga pika E drejt pikës C. Pra:
EC xC  x E i   yC  y E  j  z C  z E k
F  F u EC  F F 
EC xC  x E 2   yC  y E 2  z C  z E 2
 700
0  0.4i  0.2  0 j  0  0.3k   600i  200 j   300k
0  0.42  0.2  02  0  0.32
Ku E(0.4;0;0.3) dhe C (0;0.2;0)
Atëherë, momenti aksial i forcës F ndaj aksit OB
cos cos  cos  0.894 0.447 0

  
mOB ( F )  n OB  r  F  n OB  OE  F  x E yE z E  0.4 0 0.3 
Fx Fy Fz  600 200  300
 53.64Nm 

Dr. Ing. Leonard Çomëni 16

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

3.6 Problema të pazgjidhura - Momenti i forcës

Problem 3-1: Në kulmin E të një trupi në trajtë paralelpipedi vepron forca F=40N. Brinjët e
paralelpipedit janë a=30cm, b=40cm, c=30cm. Kërkohet:
 Të përcaktohet vektor momenti i forcës F në lidhje me pikën O mO ( F )  ?
 Të përcaktohet vektor momenti i forcës F në lidhje me pikën A mC ( F )  ?
 Të përcaktohet momenti i forces F në lidhje me aksin DF mDF ( F )  ?

Problem 3-2: Të përcaktohet vektor momenti i forcës F në lidhje me pikën O.

Të dhënat: F  60i  20 j  15k (N)

Problem 3-3: Përcaktoni madhësinë e momentit të forcës F kundrejt akseve ox, oy dhe oz.
Gjithashtu, përcaktoni momentin e forcës kundrejt aksit OB.
Të dhënat: F  18i  54 j  14k (N)

Dr. Ing. Leonard Çomëni 17

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

Problem 3-4: Përcaktoni momentin e dhënë nga forca F kundrejt diagonales AF të bllokut në
trajtë paralelpipedi. Gjithashtu, përcaktoni momentin e e dhënë nga forca F kundrejt diagonales
OD të bllokut.
Të dhënat: F  6i  3 j  10k (N).

Problem 3- 5: Përcaktoni momentit e dhënë nga forca F kundrejt aksit OA.

Dr. Ing. Leonard Çomëni 18

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

3.7 Çifti i forcave

Përkufizim. Çift forcash quajmë sistemin e dy forcave paralele me madhësi të barabartë dhe me
kahje të kundërta

- Çifti i forcave synon ti shkaktojë trupit të ngurtë një lëvizje rrotulluese rreth aksit pingul me
planin e forcave.
- Plani i veprimit të forcave P quhet plani ku shtrihen forcat.
- Krahu i çiftit të forcave quhet distanca ndërmjet drejtimeve të forcave.

 Momenti algjebrik i një çifti forcash

Përkufizim: Momenti algjebrik i një çifti forcash quhet madhësia e barabartë me produktin e
madhësisë së njërës prej forcave me distancën ndërmjet tyre ose me krahun e forcave.

M ( F A , FB )   F  d   S ABCD  2S ABC

ku FA=FB =F

 Vektor momenti kryesor i çiftit të forcave

Përkufizim. Vektor moment i çiftit të forcave është i barabartë gjeometrikisht me vektor

momentin e njërës prej forcave kundrejt pikës së zbatimit të forcës tjetër

   
M ( F A , FB )  m B ( F A )  BA  F A  BA   F B   BA  F B  AB  F B  m A ( F B )

Dr. Ing. Leonard Çomëni 19

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

3.8 Teoremat mbi çiftet e forcave

Teorema 1: Një çift forcash mund ta rrëshqasim në planin e tij të veprimit duke ndryshuar
gjatësinë e krahut dhe madhësinë e forcave

F ,F   F ,F   F ,F 

     
Simlbolikisht: 1 1 1 1 2 2

Teorema 2: Një çift forcash i zbatuar mbi një trup absolutisht të ngurtë mund të çvendoset në
plane paralele pa ndryshuar efekti i veprimit të tij

 F ,  F    F ,  F  ,  F , F  F , F    F , F  F , F  F , F 

1 1 1 1 1 1 1 1
Simlbolikisht:
   R,  R   F ,  F     F ,  F 
 
1 1 1 1

Dr. Ing. Leonard Çomëni 20

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

Teorema 3: Dy çifte forcash veprojnë mbi një trup absolutisht të ngurtë janë të njëvlershme me
një çift rezultant, vektor moment i të cilës është i barabartë me shumën gjeometrike të vektor
momenteve të çifteve përbërëse

F , F , F , F   F , F , F , F    F , F  ,  F , F    F   F  ,F   F    R, R 

               
1 1 2 2 1 1 2 2 1 2 1 2 1 2 1 2

Dr. Ing. Leonard Çomëni 21

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

Shembull 3-5

Mbi trupin e dhënë veprojnë dy çifte forcash, përkatësisht:

 
- çifti F 1 ,  F 1 , F1  20 N , d1  15cm

- çifti  F ,  F  , F  30 N , d
2 2 2 2  25cm
Kërkohet:

1) Të përcaktohen momenti algjebrik dhe vektor moment i çiftit F 1 ,  F 1 
2) Të përcaktohen momenti algjebrik dhe vektor moment i çiftit  F ,  F  2 2

3) Të përcaktohet vektor momenti rezultat i dy çifteve të forcave M .

Zgjidhje
1) Momenti algjebrik dhe vektor moment i çiftit F 1 ,  F 1  
 
M1 F 1 ,  F 1  M1  F1  d1  20 15  300 Ncm

 
M 1 F 1 ,  F 1  M 1   F1  d1  j  300 j

2) Momenti algjebrik dhe vektor moment i çiftit F 2 ,  F 2  

 
M 2 F 2 ,  F 2  M 2  F2  d 2  30  25  750 Ncm

M  F , F   M
2 2 2 2  
  F2  d 2  n  750n  750 cos 60 j  sin 60k  750cos 60 j  750sin 60k 

 375 j  649.5k
n - vektori njesi pingul me planin e veprimit te çiftit F 2 ,  F 2 .  
3) Vektor momenti rezultat i dy çifteve të forcave
M  M 1  M 2  300 j  375 j  659.5k  675 j  659.5k

Madhësia: M  M y2  M z2  6752  659.5 2  943.6 Ncm

Dr. Ing. Leonard Çomëni 22

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

3. 9 Problema të pazgjidhura- Çifti i Forcave

Problem 3-6: Litari kalon mbi dy shtylla të vogla A dhe B të bordit katror është nënshtruar një
force prej 100 N. Përcaktoni forcën e nevojshëm P vepruar në lirarin që kalon mbi shtylla C dhe
D në mënyrë që momenti rezultante i prodhuar nga dy çifte është 15 Nm i vepruar ne sensin orar.
Dihet: θ = 15°.

Problem 3-7: Dy çifte forcash veprojnë mbi nje tra të inkasturar. Nëse F = 6kN, përcaktoni
momentin e çiftit resultant.

Dr. Ing. Leonard Çomëni 23

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

Problem 3-8: Nëse M1 = 500Nm, M2 = 600Nm dhe M3 = 450Nm, përcaktoni madhësinë dhe
këndet drejtuese të momentit të çiftit resultant.

Problem 3-9: Nëse F = 80N, përcaktoni madhësinë dhe këndet me drejtimet koordinative të
momentit të çiftit. Tubi i lidhur shtrihet në planin x-y. Shënim: Përmasat janë në millimetër
(mm)

Problem 3-10: Përcaktoni vektor momentin e çiftit resultant të çifteve të forcave që veprojnë
mbi tubin e bashkuar. Distanca nga A në B është d = 400 mm.

Dr. Ing. Leonard Çomëni 24

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

3.10 RRJEDHIMI 3 ( LEMA E PUANSONIT)


Një forcë FA e zbatuar në një pikë A të një trupi absolutisht të ngurtë është e njëvlershme me po
atë forcë në një pikë tjetër O e shoqëruar nga një çift forcash, vektor moment polar i së cilës

është i barabartë me vektor moment polar të forcës FA të zbatuar në pikën A në lidhje me pikën
O

             
         
Simbolikisht: FA  FA , FO , FO  , FO , FA , FO  , FO  cifti FA , FO  F O , m0 F A

Shembull 3.6: Të zhvendoset forca F e zbatuar në pikën B në pikën F duke u bazuar tek Lema e
Puansonit. Dihet: F  6i  3 j  10k

Zgjidhje

Në bazë të Lemës së Puansonit, forca F e zbatuar në pikën B mund të zhvendoset paralelisht me

vetveten në pikën F duke u shoqëruar me një cift forcash me vektor moment

Dr. Ing. Leonard Çomëni 25

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

i j k i j k

M  m F F  r  F  FB  F  x B  x F yB  yF z B  z F  0  3 3  3 1.5  0 
Fx Fy Fz 6 3 10

i j k
  3 0 1.5   4.5i   39 j  9k
 6 3 10

Madhësia M  M x2  My2  Mz2   4.52   392  92  40.3Nm

Shembull 3.7: Të zhvendoset forca F në pikën O duke u bazuar tek Lema e Puansonit.
Dihet: F  200N

Zgjidhje

Në bazë të Lemës së Puansonit, forca F e zbatuar në pikën B mund të zhvendoset paralelisht me

vetveten në pikën O duke u shoqëruar me një çift forcash me moment algjebrik

M  mO F   F  h  200N  1m  200Nm
Krahu i forces h - h  1m

Dr. Ing. Leonard Çomëni 26

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

3.11 Problema te pazgjidhura - Lema e Puansonit

Problemi 3.11: Të zhvendoset forca F e zbatuar në pikën B, në pikën O duke u bazuar tek Lema
e Puansonit. Dihet: F  6i  3 j  10k

Problemi 3.12: Të zhvendoset forca F në pikën A duke u bazuar tek Lema e Puansonit. Dihet:
F  300N

Problemi 3.13: Të zhvendosen forcat dhe çifti i forcave në pikën A duke u bazuar tek Lema e
Puansonit

Dr. Ing. Leonard Çomëni 27

 MEKANIKA TEORIKE SEMINAR 3

Problemi 3.14: Të zhvendosen forcat në pikën A duke u bazuar tek Lema e Puansonit

Problemi 3.15: Të zhvendosen forcat në pikën A duke u bazuar tek Lema e Puansonit

Dr. Ing. Leonard Çomëni 28