Bài 1.

ĐẠI CƯƠNG VỀ BỆNH

TRUYỀN NHIỄM

TS. Võ Phong Vũ Anh Tuấn

1. ĐẶC ĐIỂM CỦA BỆNH TRUYỀN NHIỄM
 ÑAËC ÑIEÅM CUÛA
BEÄNH TRUYEÀN NHIEÃM

•NGUYEÂN NHAÂN XAÙC ÑÒNH

•KHAÛ NAÊNG TRUYEÀN LAÂY

•MIEÃN DÒCH / MANG TRUØNG

 Nguyên nhân trực tiếp

 Virus

 Vi khuẩn

 Nấm

Rickettsia

Xoắn khuẩn

……..
 NGUYEÂN NHAÂN THUAÄN LÔÏI

• YEÁU TOÁ NOÄI TAÏI

* DOØNG GIOÁNG
* TUOÅI TAÙC
* CAÙ THEÅ
• YEÁU TOÁ BEÂN NGOAØI
* STRESS
* SUY DINH DÖÔÕNG
* NHIEÃM XAÏ
* NGOÄ ÑOÄC MAÏN TÍNH …
 SÖÏ TRUYEÀN LAÂY

G G G

CÔ THEÅ ÑANG COÙ BEÄNH CÔ THEÅ CAÛM THUÏ

MIEÃN DÒCH / MANG TRUØNG

G
M
G

BEÄNH

HEÁT BEÄNH KHOÂNG

G BEÄNH
G MIEÃN DÒCH

B MANG TRUØNG

G
Phương thức tác động của mầm bệnh

 Sinh sản nhanh, chiếm đoạt vật chất của vật chủ

 Tác động bởi giáp mô, độc tố, yếu tố lan truyền, các enzyme,…
Phương thức tác động của mầm bệnh

 Giáp mô: một cấu trúc khá dày bao quanh tế bào một số vi
khuẩn


Phương thức tác động của mầm bệnh

 Giáp mô: một cấu trúc khá dày bao quanh tế bào một số vi
khuẩn

 Yếu tố lan truyền: các chất làm tăng tính thẩm thấu của mô bào
giúp vi khuẩn dễ lan truyền trong mô bào
 VAI TROØ CUÛA ÑOÄC TOÁ ( TOXINE )
NGOAÏI ÑOÄC TOÁ (EXOTOXINE) NOÄI ÑOÄC TOÁ (ENDOTOXINE)

NGOAÏI ÑOÄC TOÁ NOÄI ÑOÄC TOÁ

ÑAËC ÑIEÅM
(EXOTOXINE) (ENDOTOXINE)
do maàm beänh sinh ra
Ñöôïc maàm beänh phoùng
Nguoàn goác trong quaù trình phaùt
thích sau khi tan raû
trieån
Vò trí taùc ñoäng höôùng thaàn kinh chung toaøn cô theå

Cöôøng ñoä Raát maïnh yeáu

Baûn chaát protein phöùc hôïp cuûa protein

Tính chòu nhieät nhieät hoaïi nhieät beàn

Tính Ag toát keùm

Maàm beänh sinh Clostridium , Salmonella , E. coli,
ra Corynebacterium … Vibrio …
ENZYME CUÛA MAÀM BEÄNH

Enzyme Taùc haïi

Hemolysine Dung giaûi hoàng caàu
Leucocidine Dung giaûi baïch caàu
Fibrinolysine Tan sôïi huyeát
Collagenase Tan caùc sôïi keo
Coagulase Ñoâng tuï huyeát töông
Hyaluronidase Thuyû phaân hyaluronic acid
Lecithinase … Thuyû phaân lecithine
 ÑÖÔØNG LAN TOAÛ CUÛA MAÀM BEÄNH

ÑÍCH ÑEÁN
VÒ TRÍ G XAÂM NHAÄP
MAÏCH MAÙU
T1

G T2
MAÏCH BAÏCH

CAÀU LIEÂN BAØO

T3

G
TEÁ BAØO TEÁ BAØO

B
NEURONE
 Hiện tượng nhiễm trùng

 Khái niệm: nhiễm trùng là cuộc đấu tranh giữa cơ thể bị xâm
nhiễm và mầm bệnh. Cơ thể mắc bệnh khi các yêu tố thuộc về cơ
thể yếu hơn các yếu tố thuộc về mầm bệnh
ĐIỀU KIỆN ĐỂ MẦM BỆNH GÂY RA
NHIỄM TRÙNG

 Tính gây bệnh

 Độc lực

 Số lượng

 Đường xâm nhập

 SỨC ĐỀ KHÁNG CỦA CƠ THỂ

 Các yếu tố miễn dịch

 Miễn dịch không đặc hiệu

 Miễn dịch đặc hiệu

 Các yếu tố ảnh hưởng đến sức đề kháng

 Yếu tố bên trong: thể trạng, giống, tuổi, tình trạng sinh lý,…

 Yếu tố bên ngoài: dinh dưỡng, chuồng trại, vệ sinh, độc tố,…
 Phaân loaïi nhieãm truøng
COÙ BEÄNH TRUYEÀN NHIEÃM
DO BAÛN CHAÁT
MAÀM BEÄNH

TAÙI Lyù do
HEÁT BEÄNH ÑIEÀU TRÒ
PHAÙT
CHÖA ÑUÙNG

BEÄNH TRÔÛ LAÏI CÔ THEÅ

TAÙI Lyù do KHOÂNG TAÏO
NHIEÃM ÑÖÔÏC MIEÃN
DÒCH
DIEÃN TIEÁN CUÛA BEÄNH TRUYEÀN NHIEÃM

THÔØI
THÔØI
THÔØI THÔØI
ÑIEÅM
ÑIEÅM ÑIEÅM ÑIEÅM
XUAÁT
MAÀM HIEÄN XUAÁT KEÁT

CHEÁT
BEÄNH DAÁU HIEÄN THUÙC
HIEÄU DAÁU HIEÄU
XAÂM ÑAËC
ÑAÀU
NHAÄP TIEÂN TRÖNG

X X X X
HEÁT BEÄNH
THÔØI
THÔØI THÔØI
KYØ KYØ
KHÔÛI
KYØ
TOAØN THÔØI
MAÕN TÍNH
NUNG
BEÄNH PHAÙT PHAÙT KYØ
KEÁT
THUÙC
 Các thể bệnh

 Thể quá cấp tính (thể ác tính)

 Thể cấp tính

 Thể mãn tính

 Thể ẩn: không có triệu chứng nhưng có bệnh tích

 Thể không điển hình

 Thể khỏe mang trùng

 CÔ THEÅ HEÁT BEÄNH TRUYEÀN NHIEÃM

KHI HOÄI ÑUÛ CAÙC YEÁU TOÁ SAU :

CAÙC DAÁU HIEÄU BEÄNH LYÙ

CAÙC TOÅN THÖÔNG THÖÏC THEÅ &

KHOÂNG COØN CAÙC ROÁI LOAÏN CHÖÙC NAÊNG

MANG & BAØI XUAÁT MAÀM BEÄNH

 2. QUÁ TRÌNH SINH DỊCH;
PHÒNG, CHỐNG BỆNH TRUYỀN NHIỄM
 QUÁ TRÌNH SINH DỊCH

 Khái niệm: quá trình sinh dịch là quá trình truyền lây bệnh truyền
nhiễm từ nguồn bệnh sang cơ thể cảm thụ

 Các khâu của quá trình sinh dịch

 Nguồn bệnh: chứa mầm bệnh; nguồn bệnh phải là sinh vật đang
mắc bệnh hoặc đang mang mầm bệnh. Gồm vật đang bệnh, vật
mang trùng,…

 Nhân tố trung gian

 Cơ thể cảm thụ

CHAÅN ÑOAÙN BEÄNH TRUYEÀN NHIEÃM

LAÂM SAØNG & NGHÓ ÑEÁN

DÒCH TEÅ MOÄT VAØI BEÄNH
TÖÔNG TÔÏ NHAU

CAÄN LAÂM LOAÏI TRÖØ DAÀN

SAØNG ÑEÅ NHÖÕNG BEÄNH
KHAÚNG ÑÒNH KHOÂNG PHUØ HÔÏP
 CHAÅN ÑOAÙN LAÂM SAØNG & DÒCH TỄ

•DỊCH TỄ:

 Tình hình bệnh ở khu vực

 Tình hình bệnh sử

 Tình hình chủng ngừa

 CHAÅN ÑOAÙN LAÂM SAØNG & DÒCH TỄ

•DỊCH TỄ:

 Tình hình bệnh trong đàn vật nuôi

 Những điều kiện liên quan

 Diễn tiến bệnh lý

 CHAÅN ÑOAÙN LAÂM SAØNG & DÒCH TỄ
•HOÛI BEÄNH:
Lòch söû quaù trình chaên nuoâi:

* Nguoàn goác vaät beänh (con beänh & caû ñaøn)

* Qui trình chaên nuoâi
* Qui trình chuûng ngöøa
Lòch söû tình traïng beänh:

* Thôøi ñieåm xaûy ra beänh cuøng caùc yeáu toá coù lieân quan
* Quaù trình dieãn tieán cuûa tình traïng beänh & cheát
+ Treân caù theå
+ Treân quaàn theå
* Quaù trình ñoái phoù ñaõ aùp duïng (neáu coù)
 CHAÅN ÑOAÙN LAÂM SAØNG & DÒCH TỄ
• CÁC TRIỆU CHỨNG ĐIỂN HÌNH:
 Khám bệnh:

Thu thập triệu chứng:

 Phân loại triệu chứng:

 CHAÅN ÑOAÙN LAÂM SAØNG & DÒCH TỄ
• CÁC BỆNH TÍCH ĐIỂN HÌNH:
 Mổ khám hoặc Chẩn đoán hình ảnh:

 Thu thập bệnh tích:

 Phân loại bệnh tích:

CHAÅN ÑOAÙN CAÄN LAÂM SAØNG

Keát luaän Nhaän/Ñoïc/Suy luaän keát quaû

+
DISEASE

Laáy beänh phaåm Gôûi beänh phaåm

LAB
VET
 CHAÅN ÑOAÙN CAÄN LAÂM SAØNG
• Bệnh phẩm:

• Các phương pháp xét nghiệm

Phân lập, định danh:

Tìm kháng nguyên

Tìm kháng thể

 ÑOÁI PHOÙ VÔÙI BEÄNH ÑANG XAÛY RA

• MOÂI TRÖÔØNG COÙ VAÄT BEÄNH

• CON VAÄT

• CON NGƯỜI
XÖÛ LYÙ
 MOÂI TRÖÔØNG CHÖÙA VAÄT BEÄNH
 COÂ LAÄP
 TIÊU ĐỘC, KHỬ TRÙNG
* CÔ GIÔÙI
* VAÄT LYÙ
* HOAÙ HOÏC
* SINH HOÏC
 CAÛI TAÏO
* CHÆNH TRANG CAÙC PHAÀN COÙ NHÖÔÏC ÑIEÅM
* SÖÛA CHÖÕA CAÙC HÖ HOÛNG
HOAÙ CHAÁT KHỬ TRUØNG (desinfectant)

 YEÂU CAÀU

+ DIEÄT NHIEÀU LOAÏI MAÀM BEÄNH

+ ÍT ÑOÄC
+ ÍT GAÂY HÖ HOÛNG
+ DEÅ TÌM , REÛ TIEÀN , DEÅ SÖÛ DUÏNG
NHOÙM VAÄT BEÄNH ÑAÕ CHEÁT

 XÖÛ LYÙ THEO LUAÄT ÑÒNH

 XÖÛ LYÙ THEO CHUYEÂN MOÂN :

* TIEÂU HUYÛ
* LAØM THÖÙC AÊN CHO GIA SUÙC
* LAØM THÖÏC PHAÅM CHO NGÖÔØI

LÖU YÙ :
* KHOÂNG VÖÙT XAÙC BÖØA BAÛI
* KHOÂNG ÑEÅ PHAÙT TAÙN MAÀM BEÄNH
 BIEÄN PHAÙP ÑOÁI VÔÙI CÔ THEÅ ÑANG COÙ
TRIEÄU CHÖÙNG
TIEÂU ÑOÄC
ÑIEÀU TRÒ CAÊN NGUYEÂN
THUOÁC KHAÙNG KHUAÅN
G
KHAÙNG HUYEÁT THANH
KHAÉC PHUÏC CAÙC NHÖÔÏC ÑIEÅM

G
CHÖÕA TRIEÄU CHÖÙNG

x fd
>

x>y pS
>

tr

y = y1+ y2

M HOÄ LYÙ
B
NAÂNG CAO TOÅNG TRAÏNG
 CÔ THEÅ ÑANG COÙ TRIEÄU CHÖÙNG
 XÖÛ LYÙ THEO LUAÄT ÑÒNH
 XÖÛ LYÙ THEO CHUYEÂN MOÂN
* LOAÏI BOÛ VAÄT BEÄNH
* CHÖÕA TRÒ
+ HOÄ LYÙ
+ LIEÄU PHAÙP :
- CAÊN NGUYEÂN
- TRIEÄU CHÖÙNG
- HOÃ TRÔÏ
 BIEÄN PHAÙP ÑOÁI VÔÙI CÔ THEÅ CHÖA COÙ
TRIEÄU CHÖÙNG
TIEÂU ÑOÄC
ÑIEÀU TRÒ CAÊN NGUYEÂN (neáu coù)
THUOÁC KHAÙNG KHUAÅN
G
KHAÙNG HUYEÁT THANH
KHAÉC PHUÏC CAÙC NHÖÔÏC ÑIEÅM

x
>
>

y = y1+ y2

M NAÂNG CAO TOÅNG TRAÏNG

B
 CAÙC CAÙ THEÅ CHÖA COÙ TRIEÄU CHÖÙNG
 XÖÛ LYÙ THEO LUAÄT ÑÒNH
 XÖÛ LYÙ THEO CHUYEÂN MOÂN

ÑIEÀU TRÒ DÖÏ PHOØNG

THUOÁC TRÒ CAÊN DUØNG VACCINE COÙ GIAÛI THÍCH

NGUYEÂN
COÙ

VACCINE KHOÂNG THAM KHAÛO

THEÂM YÙ KIEÁN
 CON NGƯỜI

 Hạn chế ra vào trại

 Khi vào trại, phải trang bị bảo hộ

 PHOØNG BEÄNH
TIEÂU DIEÄT

XAÂM NHAÄP
MAÀM MAÀM
BEÄNH BEÄNH

LÖÏC TAÙC ÑOÄNG

KIEÅM SOAÙT

KEÁT QUAÛ BEÄNH

TÖÔNGTAÙC
!?
CHI PHOÁI

SÖÙC ÑEÀ KHAÙNG

TAÊNG CÖÔØNG
CÔ THEÅ
M CHI PHOÁI
PHOØNG BEÄNH

• BIEÄN PHAÙP ÑOÁI VÔÙI MOÂI TRÖÔØNG

* NGĂN CHẶN SỰ LÂY LAN

+ CHOÏN ÑÒA ÑIEÅM ĐEÅ XAÂY DÖÏNG CHUOÀNG TRAÏI
+ TIEÂU ÑOÄC
* XÖÛ LYÙ NHAÂN TOÁ TRUNG GIAN
 PHOØNG BEÄNH

• BIEÄN PHAÙP ÑOÁI VÔÙI CÔ THEÅ VAÄT NUOÂI

* PHAÙT HIEÄN CAÙ THEÅ MANG TRUØNG

* DUY TRÌ TÍNH OÅN ÑÒNH CUÛA SÖÙC ÑEÀ KHAÙNG
KHOÂNG ÑAËC HIEÄU
* TAÏO RA VAØ TAÊNG CÖÔØNG SÖÙC ÑEÀ KHAÙNG ÑAËC HIEÄU