BEÄNH PHOÅI

PHOÅI
Tieåu PQ taän
 BRONCHUS BRONCHIOL TERMINAL RESPIRATORY ALVEO
(PQ) ES (TIEÅU PQ) BRONCHIOLES BRONCHIOLES LI

NIEÄM Bieåu moâ truï Bieåu moâ truï Truï hoaëc vuoâng Bieåu moâ laùt ñôn -Thaønh
MAÏC giaû taàng coù (thaáp) giaû ñôn coù loâng - Truï hoaëc -Type 1
loâng chuyeån taàng coù loâng chuyeån vuoâng ñôn coù (nhoû):
chuyeån loâng chuyeån TB laùt
-TB ñaøi, ñaùy -TB ñaøi: ít
- Sôïi elastic - Sôïi elastic -TB ñaøi - Vuoâng
-Type 2
(lôùn):
(-) ñôn, loâng vuoâng,
troøn
chuyeån (-) - ÑTB
:TB buïi
DÖÔÙI
NIEÂM
Tuyeán chöùa
nhieàu TB Tuyeán -Sôi elastic
-Sôïi cô trôn
MAÏC nhaày ñoå vaøo
NM
(-)
SUÏN Suïn hyalin
khoâng lieân Khoâng
tuïc
MOÂ LIEÂN Sôïi elastic
KEÁT BEÂN
NGOAØI
Trachea and extrapulmonary
terminal bronchiole
bronchi

terminal bronchiole, a respiratory

bronchiole and surrounding alveoli
 Khoùi thuoác laù
• Chöùa hôn 4000 hoùa
chaát, vaø coù nhieàu chaát
coù khaû naêng ung thö
• 20% ngöôøi huùt thuoác
cheát vì ung thö phoåi
thanh quaûn, coå töû cung,
baøng quang, mieäng,
thöïc quaûn, ñaïi traøng
 Ung thư
- Đường hô hấp
- Các vùng khác
Bệnh HH
(Lao, hen,
COPD…)
Vấn đề khác
- Cấp: CHÁY, NỔ
- Thẩm mỹ, tiểu đường Bệnh tim mạch

Tình dục
Thai sản

Adverse effects of
cigarette smoke
 TAÙC ÑOÄNG CUÛA THUOÁC LAÙ
• AÛnh höôûng hoaït ñoäng cuûa loâng chuyeån
– ÖÙ ñoïng chaát nhaày → Ho vaøo buoåi saùng
– Vieâm pheá quaûn
– Khoù thôû
– Daõn pheá quaûn
– Ung thö
 BEÄNH PHOÅI

1. VIEÂM NHIEÃM
2. BEÄNH LYÙ TAÉC NGHEÕN
3. HEN
4. BEÄNH NGHEÀ NGHIEÄP
5. U
 1. VIÊM

ĐƯỜNG
HÔ HẤP DƯỚI
ĐỐI TƯỢNG NGUY CƠ – TÁC NHÂN
Nhoùm ñoái töôïng nguy cô  Vi trùng: Streptococcus
 Người già, trẻ nhỏ pneumoniae,
 Bệnh mãn tính, bỏng Staphylococcus aureus,
 AIDS Hemophilus influenzae,
 Hút thuốc lá Klebsiella pneumoniae
 Bệnh nhân có bệnh phổi Lao
mạn tính: Hen • Virus
 Điều trị: mỗ, thuốc (hóa
trị, UCMD, nhiều KS …) • Nấm
 Nằm viện lâu, trong ICU • Ít gặp:
 Nhân viên y tế (4 nhóm – N. meningitidis
nguy cơ)
 NGUY CƠ NHIỄM TRÙNG
BỆNH VIỆN
• Nhiễm trùng bệnh viện
thường gặp:
Nhiễm trùng đường tiểu
Viêm phổi
Nhiễm trùng vết thương
→ 0,5 / 5 / 3 tỷ USD /
năm
Figure 1: Effect of hospital acquired
infection on length of stay
• Vieâm pheá quaûn caáp
– Nhieãm truøng hoaëc kích thích khí ñaïo (thuoác laù, dò
öùng, hoùa chaát
– Nhieãm truøng thöôøng töø ñöôøng hoâ haáp treân (virus,
vi truøng)
 Vieâm pheá quaûn
 Vieâm pheá quaûn caáp:
 Vi truøng, virus
 Coù theå ñi keøm beänh khaùc
Teá
 Ho, soát, khoù thôû baøo
vieâm
Phuø
Loâng chuyeån
bò toån thöông

Nieâm
Maïc
Chaát
nhaày

Chaát nhaày
 Vieâm pheá quaûn maïn:
 Ho maïn tính, khoâng coù NN, thôøi gian daøi
 Thöôøng do huùt thuoác laù
– Giảm chuyển động lông chuyển
– Giảm hoạt động của các đại thực bào phế nang
– Tăng hoạt động của các tuyến tiết nhầy
– Co thắt cơ trơn
 Khoùi, buïi (buïi than …)
 Nhieàu chaát nhaày → ↓ hoaït ñoäng loâng chuyeån → öù ñoïng
 Ho, ñaøm, vieâm, khoù thôû, tím
 Vi theå: TB vieâm maïn, xô hoùa
 VIEÂM PHOÅI
Ñaëc ñieåm Taùc nhaân
Vieâm phoåi Thuøy phoåi Pheá caàu truøng
thuøy Toaøn boä phoåi 4 giai ñoaïn: Sung huyeát,
Gan hoùa ñoû, Gan hoùa
xaùm, Hoài phuïc, aùpxe
Vieâm phoåi Thöôøng sau caûm, baïch Tuï caàu khuaån
do tuï caàu haàu, sôûi. Moïi löùa tuoåi;
Aùp xe phoåi, traøn muû, khí
maøng phoåi
Vieâm phoåi Nam giôùi; trung nieân; Klebsiella
do nghieän röôïu, tieåu ñöôøng,
Klebsiella nhieãm khuaån naëng vuøng
raêng mieäng
 VIEÂM PHOÅI
Ñaëc ñieåm Taùc nhaân
Pheá quaûn – Vi khuaån, hít buïi, thöùc Pheá caàu, lieân caàu,
pheá vieâm aên; vieâm raûi raùc töøng oå ôû Tuï caàu,
2 phoåi (xen keõ vuøng Haemophilus
laønh) influenza, lao
Vieâm phoåi do Ngöôøi coù söùc ñeà khaùng Kyù sinh truøng ñôn
Pneumocystic yeáu; ± gaây töû vong baøo
carinii
Moâ keõ phoåi (quanh pheá Sau sôûi, cuùm
Vieâm phoåi keõ nang, tieåu PQ, vaùch lieân Adenovirus, ho gaø
PN) daøy do nhieàu BC thuûy ñaäu
ñôn nhaân
 BCÑN Ñaïi
thöïc
baøo &
fibrin

PHUØ

Ít Sung
huyeát
BCÑN GAN HOÙA
thöïc XAÙM
baøo

HOÀI PHUÏC
Sung
huyeát
GAN
HOÙA ÑOÛ
Taêng saûn
Pheá baøo II

SUNG
HUYEÁT
• Pneumonia
 LAO
– Triệu chứng
• Thường không đặc hiệu
– Taùc nhaân
• Mycobacterium tuberculosis
– Yếu tố thuận lợi
• Suy dinh dưỡng
• Bệnh toàn thân (suy giảm miễn dịch, sốt rét, tiểu
đường)
• Viêm phổi: vieâm phoåi thuøy, vieâm pheá quaûn
 Chaån ñoaùn

Mantoux test

X quang ngöïc
 Lao (Tuberculosis)

• Lao nguyeân phaùt (lao sô nhieãm) (Primary TB)

• Lao thöù phaùt (SecondaryTB)
• Lao keâ (Miliary TB): nhiều nang lao ở đa cơ
quan
 Lao nguyeân phaùt
• Goàm: phöùc hôïp nguyeân thuûy
– Muïn nhieãm lao (muïn nhieãm Ghon)
– Vieâm lao haïch ôû roán phoåi
– Ñöôøng maïch lympho noái lieàn 2 thaønh phaàn treân

• Vi thể: Nang lao ôû muïn nhieãm lao vaø haïch

• Tieán trieån: khoûi hoaøn toaøn, vieâm lan roäng ôû
phoåi, lao keâ
 Lao thöù phaùt
• Sau lao nguyên phát
• Noäi taïo, ngoaïi taïo
• Tiến triển: tạo hang
lao, ho ra maùu, tràn
dịch màng phổi, lao
keâ (miliary TB)
• Các sang thương ở
đỉnh phổi
• Vi thể: nang lao
 BiẾN CHỨNG

LAO KÊ
HANG LAO
Naám
Nấm Aspergilus
 Áp xe phổi
• Nguyên phát: viêm phổi
• Thứ phát: tắc nghẽn, ngoài phổi, dãn phế quản
(bronchiectasis), giảm miễn dịch
• Yếu tố nguy cơ: Nam > Nữ, lớn tuổi, bệnh
răng miệng, Nghiện rượu, mất ý thức
• Nguyên nhân:
a. Lan từ hầu họng: thường gặp
b. Biến chứng viêm phổi do vi trùng: Staphylococcus
aureus, Klebsiella pneumoniae
c. Nhiễm khuẩn huyết (bacteremia), Viêm nội tâm
mạc NT van 3 lá (Septic emboli)
Aùp xe phoåi

Aùp xe
phoåi
PHOØNG NGÖØA VIEÂM PHOÅI:
RÖÛA TAY ÑUÙNG CAÙCH
 BEÄNH PHOÅI

1. VIEÂM NHIEÃM
2. BEÄNH LYÙ TAÉC NGHEÕN
3. HEN
4. BEÄNH NGHEÀ NGHIEÄP
5. U
 Khí thuûng phoåi (EMPHYSEMA)
• Huùt thuoác laù (keå caû thöù phaùt)
• OÂ nhieãm moâi tröôøng naëng
• Hoùa chaát
– Chì
– Thuûy ngaân
– Buïi than
 Ñaïi thöïc baøo,
BCÑN aên dò vaät

BCÑN
phoùng enzym
 BEÄNH PHOÅI

1. VIEÂM NHIEÃM
2. BEÄNH LYÙ TAÉC NGHEÕN
3. HEN
4. BEÄNH NGHEÀ NGHIEÄP
5. U
 HEN (Asthma)
• Beänh maõn tính; co thaét pheá quaûn vaø taêng tieát chaát
nhaày

Nguyên nhân:
– Dị ứng: thường có tiền sử gia đình hen, chàm.
– Viêm phổi (virus)
– Tâm lý (stress) ...
• Các dị nguyên: bụi, khí, hóa chất, phấn hoa, thức ăn
IgE PHOÙNG
HAÏT
PHÒNG PHÒNG
NGỪA ? NGỪA ?
 VIEÂM

Taéc ngheõn
Curschmann spirals
Numerous eosinophils and Charcot-Leyden crystals
Curschmann Spirals Charcot–Leyden crystals
 BEÄNH PHOÅI

1. VIEÂM NHIEÃM
2. BEÄNH LYÙ TAÉC NGHEÕN
3. HEN
4. BEÄNH NGHEÀ NGHIEÄP
5. U
 BEÄNH NGHEÀ NGHIEÄP
• Nhieàu nguyeân nhaân:
– Vaät lyù, hoùa hoïc, sinh hoïc …
• Ñöôøng vaøo:
– Hoâ haáp, tieâu hoùa, qua da …
• Vai troø baûo veä cuûa ñöôøng hoâ haáp
– Kích thöôùc caùc haït, haøm löôïng, thôøi gian, baûn
chaát caùc haït (voâ cô, höõu cô)
• Phaùt hieän baèng caùch naøo?
– Muøi, vaø trieäu chöùng hoâ haáp (chaûy nöôùc muõi, ho
…)
 BEÄNH BUÏI PHOÅI
(PNEUMOCONIOSIS)
• Beänh moâ keõ phoåi
• Hít phaûi buïi, vaø phaûn öùng cuûa phoåi vôùi buïi
• Coâng nhaân tieáp xuùc asbestosis, silicosis, coal
• Tuøy thuoäc nhieàu yeáu toá: ñaëc tính vaät lyù, hoùa
hoïc, phaûn öùng cuûa phoåi …
• Haït → pheá nang → moâ keõ → đại thực bào →
hóa chất trung gian
• Phaân loaïi: laønh tính, ñôn giaûn, vaø phöùc taïp
 Inorganic dust

Asbestos fibers under Talc - hydrated Сoal dust of

the electron microscope aluminum silicate mining enterprises
Organic dust

Dust generated during Moldy hay

processing of raw cotton
BEÄNH BUÏI PHOÅI (voâ cô, höõu cô)
Ñaëc ñieåm
Beänh buïi phoåi Moû ñaù, moû vaøng, moû keõm …; loø nung
silic (SiO2) gaïch, ñoà goám; lao, K, …
Beänh buïi phoåi Ñaát seùt nung, xi maêng, chaát deûo
Asbestos Bieán chöùng: lao phoåi, taâm pheá maïn;
(amiang) ung thö phoåi, tieâu hoùa, voøi tröùng
Theå Asbestos trong pheá nang
Beänh buïi phoåi
saét, than
Beänh buïi phoåi Hen cuûa thôï deät
boâng
Healthy lung Silicosis
BEÄNH BUÏI PHOÅI (THAN)
 Phoøng ngöøa
• Höôùng daãn
• Caûnh baùo
• Duïng cuï
Khẩu trang,
Mặt nạ
Xử lý chất thải
 BEÄNH PHOÅI

1. VIEÂM NHIEÃM
2. BEÄNH LYÙ TAÉC NGHEÕN
3. HEN
4. BEÄNH NGHEÀ NGHIEÄP
5. U
 U phoåi
• U lành: u nhú gai, u hỗn hợp
• Carcinom phế quản
• U màng phổi
• Di căn
• Hiếm gặp: lymphoma
• Xeïp phoåi
• Nhieãm truøng
• Daõn pheá quaûn
 Hamartoma ôû phoåi
• Noát ñaëc
• Ñoùng voâi
• Ngoaïi vi
• 1,5cm
• Nam / nöõ = 2/1
• Deã boùc taùch khoûi
moâ xung quanh
Hamartoma
Hamartoma
• Polyp sôïi thöôïng moâ
• Bọc nhầy
• Taêng saûn moâ lympho daïng noát
(Nodular Lymphoid Hyperplasia)
• U giaû do vieâm
(Inflammatory pseudotumor)
 U aùc
• Ña soá ung thö nguyeân phaùt ôû phoåi xuaát phaùt töø
nieâm maïc pheá quaûn
– Carcinoma pheá quaûn
– Taéc ngheõn
– Di caên ñeán haïch, gan, xöông, naõo, thaän, màng phổi
– 40-70 tuoåi; ñænh 50-60
– Nam > nöõ
– Lieân quan ñeán thuoác laù: số lượng, thời gian
– Tiền sử lao
– Beänh buïi phoåi Asbestos (amiang): carcinom TB gai
– Lan tràn: máu, mạch bạch huyết,
 Chaån ñoaùn
• X quang – noát >1cm, vị trí:
• CT scan – nhu moâ phoåi, haïch vuøng
MRI/CT naõo –
• Sinh thieát
 Phaân loaïi ung thö phoåi nguyeân phaùt
• Carcinom TB gai
• Carcinom tuyeán – pheá quaûn, pheá quaûn pheá
nang, nhuù
• Carcinom TB lôùn, khoâng bieät hoùa, ñaïi baøo

• Carcinom TB nhoû
 Carcinom gai Carcinom TB nhoû
(25 - 40%) (20 – 25%)
- Nam
-Huùt thuoác laù - Nam
- Vuøng trung -Huùt thuoác laù
taâm - Vuøng trung taâm
- Chuyeån saûn - Nhaïy hoùa, xaï
gai → Nghòch - TB thaàn kinh
saûn noäi tieát

-Vuøng trung taâm

/ Ngoại Biên
- Seïo (lao cuõ)
- U tieán trieån
- Vuøng ngoaïi vi
nhanh
- Nöõ & Khoâng
- Bieät hoùa gai
huùt thuoác
tuyeán khoâng roõ)
- Ít kèm thuốc lá
- Không kèm hút
thuốc lá
Carcinom tuyeán Carcinom TB lôùn
(25 – 40%) (10 – 15%)
 Adeno Ca.

SCC
 Carcinom tuyeán
(Adenocarcinoma)
• Nhieàu loaïi TB khaùc nhau → hình thaùi hoïc
ña daïng: nhú, kèm TB sáng, TB nhẫn
• Chaát nhaày hoaëc khoâng chaát nhaày
(adenocarcinoma →∆≠ nguyeân hoaëc thöù
phaùt)
 Carcinom Pheá quaûn – Pheá nang
(Bronchioloalveolar Carcinoma - BAC)

• Doïc theo thaønh PQ – PN

• Nöõ > nam
• Lieân quan seïo ôû ngoaïi vi phoåi
• Nhaày hoaëc khoâng nhaày (khoâng nhaày: tieân
löôïng toát hôn)
Carcinom tuyeán
 Carcinom TB gai
(Squamous Cell Carcinoma)
• Nam,
• Huùt thuoác laù nhieàu
• Hội chứng cận u: ↑ Canxi máu
• Söøng hoùa, khoâng söøng hoùa, daïng TB ñaùy, TB
hình thoi (sarcomatoid), TB saùng, nhú
• Chuyeån saûn gai → nghòch saûn → Carcinom
taïi choå → xaâm nhaäp
 Carcinom TB gai
(Squamous carcinoma)
 U thaàn kinh noäi tieát
(Neuroendocrine tumors)
• Carcinoid PQ (bieät hoùa roõ nhöng khoâng laønh)
• Carcinom TB nhoû (Small cell carcinoma)
• Carcinom TB lôùn:
• Hình thaùi hoïc:
• Teá baøo: baøo töông coù haït, nhaân ñoàng ñeàu, CNS “muoái
tieâu”, haït nhaân khoâng roõ
• Caáu truùc: ñaùm, rosettes, daây/beø; nhieàu maïch maùu
• HMMD: NSE (Neural-Specific Enolase),
Synaptophysin, chromogranin
Carcinom TB nhoû
 Carcinom TB lôùn
(Large cell carcinoma)
 Carcinom gai tuyến
• Carcinom TB gai và tuyến
• Carcinom Tuyến và chuyển sản gai
• Carcinom nhầy bì
 Ñieàu trò
• Phaãu thuaät: carcinom khoâng teá baøo nhoû
• Hoùa trò: carcinom TB nhoû
• Xaï trò

Tieân löôïng
• Giai ñoaïn u
• Loaïi moâ hoïc
– Loaïi TB nhoû (haàu nhö töû vong trong 1 naêm)
– Loaïi TB lôùn: xaáu hôn carcinom TB gai, tuyeán
 Caùc loïai u phoåi khaùc
• U trung moâ (hiếm)
• U tuyeán pheá quaûn
– U hỗn hợp
– Carcinom boïc daïng tuyeán (Adenoid cystic
carcinoma)
– Carcinom nhaày bì (Mucoepidermoid carcinoma)

• Carcinosarcoma: 2 loaïi caáu truùc, carcinoma

& sarcoma (≠ sarcomatoid carcinoma)
 U di caên ñeán phoåi
• Thöôøng gaëp hôn caùc u aùc tính nguyeân phaùt
→
• Carcinom, Sarcom (mạch maùu, lympho)
• Ổ nguyên phát: vú, đại tràng, thận
• Vị trí của di căn phổi: nhu mô phổi, màng phổi
• Lan traøn từ cơ quan laân cận
• Vi thể: ña dạng
• HMMD: CK7, CK20 …
 U maøng phoåi
• U laønh hieám
• U aùc nguyeân phaùt– mesothelioma
• Xaâm nhaäp cuûa carcinom phoåi hoaëc u di caên