TÜRK STANDARDI

TURKISH STANDARD

TS EN 12697-2
Şubat 2004

ICS 93.080.20

BİTÜMLÜ KARIŞIMLAR - SICAK ASFALT KARIŞIMLARI

İÇİN DENEY YÖNTEMLERİ –
BÖLÜM 2: TANECİK BÜYÜKLÜĞÜ DAĞILIMININ TAYİNİ

Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt -

Part 2: Determination of particle size distribution

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 93.080.20 TÜRK STANDARDI TS EN 12697-2/Şubat 2004

Ön söz
− Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN 12697-2 (2002) standardı esas alınarak TSE Petrol
Hazırlık Grubu tarafından hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 24 Şubat 2004 tarihli toplantısında kaul
edilerek yayımına kara verilmiştir.

− Bu standard aşağıda verilen seri standardlardan biridir.

EN 12697-1 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 1: Soluble binder content
EN 12697-2 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 2: Particle size distribution
EN 12697-3 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 3: Binder recovery: Rotary
evaporator
EN 12697-4 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 4: Binder recovery:
Fractionating column
EN 12697-5 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 5: Determination of maximum
density
EN 12697-6 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 6: Determination of bulk
density of bituminous specimen by hydro-static method
EN 12697-7 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 7: Determination of bulk
density of bituminous specimen by gamma rays
EN 12697-8 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 8: Determination of the air
voids content of bituminous materials
EN 12697-9 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 9: Determination of reference
density, gyratory compactor
EN 12697-10 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 10: Compatibility
EN 12697-11 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 11: Determination of the
affinity between aggregates and binders
EN 12697-12 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 12: Determination of the
water sensitivity of specimen
EN 12697-13 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 13: Temperature
measurement
EN 12697-14 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 14: Water content
EN 12697-15 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 15: Determination of the
segregation sensitivity of bituminous mixtures
prEN 12697-16 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 16: Abrasion by studded tyres
prEN 12697-17 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 17: Particle loss in specimen
prEN 12697-18 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 18: Binder drainage from
porous asphalt
prEN 12697-19 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 19: Permeability of specimen
EN 12697-20 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 20: Indentation of cube or
marshall specimen
EN 12697-21 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 21: Indentation using plate
specimen
EN 12697-22 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 22: Wheel tracking test
EN 12697-23 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 23: Indirect tensile test
prEN 12697-24 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 24: Resistance to fatigue
prEN 12697-25 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 25: Dynamic creep test
prEN 12697-26 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 26: Stiffness
ICS 93.080.20 TÜRK STANDARDI TS EN 12697-2/Şubat 2004

EN 12697-27 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 27: Sampling
EN 12697-28 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 28: Preparation of samples
for determining binder content, water content and grading
EN 12697-29 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 29: Preparation of
dimensions of bituminous specimen
prEN 12697-30 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 30: Preparation of specimen
by impact compactor
prEN 12697-31 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 31: Specimen preparation,
gyratory compactor
EN 12697-32 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 32: Laboratory compaction of
bituminous mixtures by a vibratory compactor
EN 12697-33 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 33: Specimen preparation,
slab compactor
prEN 12697-34 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 34: Marshall test
prEN 12697-35 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 35: Laboratory mixing
EN 12697-36 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 36: Method for the
determination of the thickness of a bituminous pavement
EN 12697-37 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 37: Hot sand test for the
adhesivity of binder on precoated chippings for HRA
EN 12697-38 Common equipment and calibration

prEN 12697-39 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 39: Soluble binder content of
mixtures by ignition method
prEN 12697-40 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 40: Void content, compaction
and hydraulic conductivity of material in the layer
prEN 12697-41 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 41: Resistance to deicing
fluid
prEN 12697-42 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 42: Content of foreign matters
in reclaimed asphalt
prEN 12697-43 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 43: Resistance to fuel
prEN 12697-44 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 44: Binder content of
mixtures with modified binders
prEN 12697-45 Bituminous mixtures – Test methods for hot mix asphalt – Part 45: Binder drainage –
Schellenberg method
ICS 93.080.20 TÜRK STANDARDI TS EN 12697-2/Şubat 2004

İçindekiler

1 Kapsam...................................................................................................................................................... 1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ............................................................................................ 1
3 Terimler ve tarifler .................................................................................................................................... 1
3.1 Tane büyüklüğü dağılımı..................................................................................................................... 1
3.2 D.......................................................................................................................................................... 1
4 Önem ve kullanım..................................................................................................................................... 1
5 Prensip ...................................................................................................................................................... 2
6 Cihazlar...................................................................................................................................................... 2
7 Numune hazırlama.................................................................................................................................... 2
8 İşlem .......................................................................................................................................................... 2
9 Hesaplama................................................................................................................................................. 3
10 Deney raporu......................................................................................................................................... 3
11 Kesinlik .................................................................................................................................................. 3
Kaynaklar.......................................................................................................................................................... 4
ICS 93.080.20 TÜRK STANDARDI TS EN 12697-2/Şubat 2004

Bitümlü karışımlar – Sıcak asfalt karışımları için deney yöntemleri –

Bölüm 2: Tanecik büyüklüğü dağılımının tayini

1 Kapsam
Bu standard, bitümlü agrega karışımlarının tanecikbüyüklüğü dağılımının tayini için bir yöntemi kapsar.
Deney, EN 12697-1’e göre bağlayıcı özütlemesi sonrası geri kazanılan agregalara uygulanır.

Bu standardın uygulanabilirliği, bitümlü karışımlarla ilgili ürün standardlarında belirtilmiştir.

Not – Elyaflar, katı (özütleme sırasında çözünmeyen) katkı maddeleri ve bazı bağlayıcı geliştirici maddeler
deney sonuçlarını etkiler.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.
Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde ilgili standardın
en son baskısı kullanılır.

EN, ISO, IEC Adı (İngilizce) TS No1) Adı (Türkçe)

vb. No
EN 933-1 Tests for geometrical properties of
aggregates Part 1: Determination
of particle size distribution-Sieving
method
EN 12697-1 Bituminous mixtures - Test
methods for hot mix asphalt – Part
1: Soluble binder content
prEN 12697- Bituminous mixtures - Test
39 methods for hot mix asphalt – Part
39: Soluble binder content of
mixtures by ignition method
ISO 3310-1 Test sieves – Technical
requirements and testing – Part 1:
Test sieves of metal wire cloth
ISO 3310-2 Test sieves - Technical
requirements and testing - Part 2:
Test sieves of perforated metal
plate
TS 3530 Agregaların geometrik özellikleri için
EN 933-1 deneyler Bölüm 1: Tane büyüklüğü
dağılımı tayini – Eleme metodu
TS EN 12697-1 Bitümlü karışımlar – Sıcak asfalt
karışımları için deney yöntemleri -
Bölüm 1: Çözünür bağlayıcı
muhtevası
TS 1227 Deney Elekleri - Teknik özellikler ve
ISO 3310-1 deneyler – Kısım 1: Tel örgülü
deney elekleri
TS 1226 Deney Elekleri - Teknik özellikler ve
ISO 3310-2 deneyler – Kısım 2: Delikli metal
levhalı deney elekleri

3 Terimler ve tarifler
Bu standardın amaçları bakımından aşağıda verilen terim ve tarifler uygulanır.

3.1 Tane büyüklüğü dağılımı

Belirli bir elek takımında, eleklerden geçen toplam agrega miktarının yüzdesi olarak ifade edilen, her bir elek
üzerinde kalan agrega kısmı.

3.2 D
Bitümlü agrega karışımlarında tanecik büyüklüğü tayini yapılırken, ilgili ürün standardına göre elek takımında
en üstte bulunan eleğin milimetre (mm) olarak göz açıklığı.

4 Önem ve kullanım
Bağlayıcı muhtevası ve agrega tanecik büyüklüğü dağılımı, bitümlü karışımların kalitesi bakımından önemli
bir göstergedir.

1)
TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numaraları ve Türkçe isimleri 3. ve 4. kolonda verilmiştir.
1
ICS 93.080.20 TÜRK STANDARDI TS EN 12697-2/Şubat 2004

Bitümlü karışımlarla ilgili ürün standardlarında, tanecik büyüklüğü dağılımı ile ilgili bazı özellikler belirtilmiştir.

Karışımın tanecik büyüklüğü dağılımının kontrol edilmesi, ürün kalite yönetimi için önemli bir araçtır.

5 Prensip
Deney, bitümlü agrega karışımlarının tanecik büyüklüğü dağılımının eleme ve tartma ile tayinini kapsar.

Agreganın granulometrik analizi, bağlayıcının özütlenmesinden sonra gerçekleştirilir.

6 Cihazlar
6.1 Aksi belirtilmedikçe, EN 933-1’de verilen cihazlar kullanılmalıdır.

6.2 Göz açıklığı 2,8 mm ve daha küçük olan elekler ISO 3310-1’e uygun olmalıdır.

6.3 Göz açıklığı 4,0 mm ve daha büyük olan elekler ISO 3310-2’ye uygun olmalıdır.

7 Numune hazırlama
Deney, EN 12697-1 veya prEN 12697-39’da belirtilen deneyin tamamlanmasından sonra geri kazanılan
madde ile yapılmalıdır.

Not 1 - Gözle muayene yapılarak, agreganın tamamının karışımdan geri kazanıldığından ve yapışmış olarak
hiçbir bağlayıcının kalmadığından emin olunmalıdır.

Geri kazanılan agrega, sabit kütleye gelene kadar kurutulmalıdır. Tanecikler birbirinden tamamen ayrılmış
olmalıdır.

Not 2 - 110°C ± 5°C sıcaklıkta, en az 30 dakika aralıklarla yapılan iki kütle tayini arasındaki fark % 0,1’den
az olduğunda, agreganın “sabit kütle”ye gelmiş olduğu kabul edilir.

8 İşlem
Agrega üzerinde deney, EN 933-1’e göre yapılmalıdır. Deneye tâbi tutmak için bu standardda belirtilen
miktardan daha az madde mevcut olduğunda, mevcut malzemenin tamamı deneye tâbi tutulmalıdır. Ancak,
deneye tâbi tutulacak en az miktar 50 D g olmalıdır.

EN 12697-1’e göre deney yapılmasından sonra, yapılan gözle muayenede agreganın yağlı bir görüntüye
sahip olması durumunda, bazı peptitleştirici katkı maddeleri ilâve edilerek, yüzey geriliminin düşürülmesi
gerekebilir.

Bu deney, uygulanabilir elekleri içeren bir eleme safhası ile birlikte yapılan bir bağlayıcı özütleme işleminden
sonra yapılırsa ve agrega, EN 12697-1’deki deneyin gerçekleştirilmesi sırasında iyice yıkanırsa veya prEN
12697-39’daki deney sonucunda elde edilirse, tanecik büyüklüğü dağılımı sadece kuru eleme işlemiyle tayin
edilebilir.

Her bir karışım için agreganın yıkanması (“ıslak eleme”) da dahil olmak üzere, bir doğrulama deneyi
yapılmalıdır.

Kuru eleme ve ıslak eleme deneylerinde, 63 µm göz açıklığına sahip elekten geçen agrega kütleleri
arasındaki fark % 0,2’den daha büyükse, kuru eleme deneylerinin sonuçları, deneye tâbi tutulan karışım için
geçerli olarak kabul edilmez. Bu durumda deney, geri kazanılan agreganın yıkanması işlemi de dahil edilerek
tekrarlanır.

Bitümlü karışımdaki bağlayıcı muhtevasının kütle farkından tayin edildiği durumlarda, santrifüj işlemiyle veya
süzme cihazından geri kazanılan maddelerin kütlesi, kurutulmuş agrega kütlesine ilâve edilerek toplam kütle
elde edilmelidir.

63 µm göz açıklığına sahip elekten geçen maddelerin kütlesi, bu kütleye geri kazanılan maddelerin kütlesi
ilâve edilerek elde edilmelidir.

2
ICS 93.080.20 TÜRK STANDARDI TS EN 12697-2/Şubat 2004

9 Hesaplama
Hesaplama, EN 933-1’e göre yapılmalıdır.

10 Deney raporu1)
Bu standarda atıf yapılmalı ve deney raporunda aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır:

a) Lâboratuvarın adı,
b) Numunenin tanıtılması,
c) Toplamın yüzdece kütlesi olarak tanecik büyüklüğü dağılımı, bütün numune kısımları için en yakın tam
sayı ve 0,063 mm göz açıklığına sahip elek üzerinde kalan kısım için virgülden sonra bir basamak olacak
şekilde,
d) Deneyin yapıldığı tarih.

11 Kesinlik
Burada verilen yöntemin kesinlik bilgileri aşağıda verilmiştir:

Standart sapma Kesinlik

Tekrarlanabilirlik σr = % 0,4 r = % 1,0
Uyarlık σR = % 0,6 R = % 1,7

Burada;
r EN 932-6’ya göre tekrarlanabilirlik, r, şartları altında elde edilen tekrarlanabilirlik değeri,
r = 2,77 x σr,
R EN 932-6’ya göre uyarlık, R, şartları altında elde edilen uyarlık değeri,
R = 2,77 x σR,
σr EN 932-6’ya göre tekrarlanabilirlik şartları altında elde edilen deney sonuçlarının standard sapması
(tekrarlanabilirlik standard sapması),
σR EN 932-6’ya göre uyarlık şartları altında elde edilen deney sonuçlarının standard sapması (uyarlık
standard sapması)

dır.

Not - Belirtilen kesinlik bilgisi, Hollandalı araştırmacılar tarafından hesaplanmıştır. EN 933-1’de, agregalar
için karşılaştırılabilir eleme deneyi için kesinlik bilgileri belirtilmemiştir.

1)
TSE Notu: Deney raporu, burada istenilen bilgilere ilâveten TS EN ISO/IEC 17025’de verilen bilgileri de
ihtiva edecek şekilde düzenlenebilir.
3
ICS 93.080.20 TÜRK STANDARDI TS EN 12697-2/Şubat 2004

Kaynaklar
EN 933-2 Tests for geometrical properties of aggregates – Part 2: Determination of particle size
distribution – Test sieves, normal size of apertures.

[TS EN 933-2 Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler - Kısım 2: Tane Boyutu Dağılım Tayini -
Deney Elekleri, Elek Göz Açıklıklarını Anma Büyüklükleri]