BS.

HÀ VŨ
BỘ MÔN NỘI – KHOA Y - ĐHQG
 ÑÒNH NGHÓA
Chất nhầy

Loét nông Loét

Loét Thủng
Niêm mạc sâu
Cơ
Thanh mạc

MOÄT SOÁ ĐỊNH NGHĨA:

Viêm trợt: chỉ tổn thương ở lớp niêm mạc, không mất chất
Loét nông: chưa quá lớp niêm mạc
Loét: tổn thương mất chất đến lớp dưới niêm mạc
Loét sâu: tổn thương sâu đến lớp cơ .
Thủng: tổn thương ăn thủng thanh mạc
 SINH BỆNH HỌC CỦA LOÉT
MAÁT CAÂN BAÈNG GIÖÕA YEÁU TOÁ BAÛO VEÄ VAØ YEÁU TOÁ PHAÙ HUỶ
Treân bieåu moâ: -Aspirin
-Chaát nhaøy NSAID

-Bicarbonate -H. Pylori

-Surface active -Acid maät

phospholipid -Röôïu .
Taïi bieåu moâ : -Thuoác laù
YẾU TỐ BẢO VỆ
-Söï hoài phuïc -Pepsin
nguyeân traïng YẾU TỐ PHÁ HUỶ
KHÔNG
-Stress
-Yeáu toá taêng LOÉT
tröôûng LOÉT

-Prostaglandin
Döôùi bieåu moâ:
-Maùu nuoâi vaø
Leukocyte
SỰ CẦN THIẾT CỦA ACID DỊCH VỊ

 Acid tạo môi trường tối ưu để

Pepsin hoạt động (pH tối ưu: 2 – 4).
 Acid thủy phân các protein
 Acid điều hòa chức năng của dạ dày
và ruột
 Acid có tác dụng kiềm khuẩn, ngăn
cản sự xâm nhập của các vi khuẩn
vào ống tiêu hóa
 NGUYÊN NHÂN LOÉT DDTT
CÔ CHEÁ ÑAÕ ÑÖÔÏC XAÙC ÑÒNH
1.Loét do H.Pylory

2.Loét do thuốc
-NSAID vaø Aspirin
-Glucocorticoids ( Khi keát hôïp NSAID )
-Biphosphonate
-Clopidogrel .

3.Loét do stress
- Choáng
- Chấn thương sọ não, đa thương nặng , bỏng rộng
- Suy hô hấp (thở máy),vieâm tuïy caáp, NMCT,TBMMN
- Stress tâm lý

Các yếu nguy cô:

- Rượu bia : Laøm toån thöông nieâm maïc DD, kích thích tieát acid
- Thuốc lá ( Thuùc ñaåy, dai daúng, taùi phaùt vaø bieán chöùng cuûa oå loùet DD
do H.P )
- Di truyền (Nhóm máu O, Tăng khối lượng TB G)
 NGUYEÂN NHAÂN LOEÙT DDTT

Hai nguyeân nhaân chính gaây loùet DDTT :

1. Nhieãm H. Pylori.
- 75-85% trong loùet DD
- Treân 90% tröôøng hôïp loùet taù traøng.
2. Do thuoác khaùng vieâm nonsteroides bao goàm caû
aspirin .
- Loùet DDTT xaûy ra khoûang 15-25% BN söû duïng
NSAID keùo daøi, keå caû aspirin .
 Helicobacter pylori
 Dịch tễ học:
- Ở các nước phát triển: > 50 % dân số > 50 tuổi nhiễm Hp, tần suất
nhiễm chung tăng 10 %/ năm
- Ở các nước đang phát triển: > 80 % bị nhiễm Hp
- Việt Nam: tỷ lệ nhiễm Hp ở người lớn > 70%

 Đường lây nhiễm: Đường ăn uống (phân-miệng) hoặc trực tiếp

(miệng-miệng) qua nước bọt

 Cơ chế bệnh sinh:

Hp bám dính trên niêm mạc DD, tiết các chất làm phá hủy lớp nhầy,
các độc chất gây tổn thương niêm mạc DD và kích thích tiết acid  H+
dễ dàng khuếch tán làm phá hủy TB niêm mạc DD
 Helicobacter pylori
 H.pylori và viêm dạ dày:
# 90 % VDD có liên quan nhiễm Hp.
Chứng khó tiêu không loét (non-ulcer dyspepsia): ?

 H.pylori và ung thư dạ dày:

# 90% K DD có liên quan Hp (nguy cơ: 2-6 lần)
Hp  viêm teo niêm mạc  chuyển sản ruột  loạn sản
 K DD
u MALT (mucosal-associated-lymphoid-type lymphoma)

 H.pylori và loét DD-TT

HP (+) > 90 % loét tá tràng
HP (+) 75-85% loét dạ dày .
 Chẩn đoán nhiễm H.pylori
 Phương pháp không xâm lấn (non-invasive):
+ Huyết thanh: Kháng thể kháng Hp
+ Nghiệm pháp hơi thở: BN uống dung dịch urê được đánh dấu
C13 hay C14 . Nếu có Hp, men urease sẽ tách CO2 đánh dấu ra
khỏi urê  CO2 * này được phát hiện qua hơi thở sau 30’
+ Tìm Kháng nguyên Hp trong phân hoặc ở nước bọt.

 Phương pháp xâm lấn (invasive tests) thực hiện trên mẫu sinh
thiết khi nội soi DD:
+ Test urease nhanh (CLO test): mẫu thử được đặt trong môi
trường thạch có urê. Nếu có Hp, pH của môi trường sẽ tăng làm
cho chất chỉ thị màu từ vàng chuyển sang đỏ  KQ (+).
+ Nhuộm (Giemsa, Silver..)
+ Nuôi cấy: tiêu chuẩn vàng cho chẩn đoán
 KHÁNG VIÊM NONSTEROIDE (NSAID)
- Nhóm NSAIDS tác dụng lên niêm mạc dd theo 2 cơ chế:
1/ Tröïc tieáp leân lôùp nieâm maïc : laøm toån thöông caáu truùc teá baøo,
lôùp baûo veä nieâm maïc bò moûng ñi
2/ Giaùn tieáp thoâng qua öùc cheá saûn xuaát Prostaglandin E2 vaø I2.
giaûm löôïng nhaøy+ maùu nuoâi.
- Viêm trợt tìm thaáy 50% beänh nhaân söû duïng NSAID keùo daøi
- Loùet khoâng trieäu chöùng chieám 15- 25% beänh nhaân söû duïng
NSAID maõn tính. Tuy nhieân chæ 1- 4% söû duïng NSAID trong 1
naêm coù bieán chöùng naëng leân oáng tieâu hoùa (XHTH , thuûng)
 NGUY CƠ LOÉT DO NSAID
1. Ñaõ xaùc ñònh:
o Tieàn caên loùet DDTT
o Tieàn caên coù bieán chöùng DDTT do NSAID
o Tuoåi treân 60.
o Duøng keøm Cotircoid
o Duøng keøm thuoác khaùng ñoâng
o NSAID lieàu cao hoaëc keát hôïp nhieàu NSAID bao goàm caû aspirin lieàu
thaáp.
o Nghieän röôïu
o Coù beänh maõn tính :COPD, xô gan .

2. Coù theå:
o Nhieãm HP
o Thuoác laù
 TRIỆU CHỨNG LOÉT DẠ DÀY-TÁ TRÀNG
* Triệu chứng chung:
- Đau thượng vị kieåu raùt boûng ( 1/3 BN ñau khoâng coù loùet )
- Rối loạn tiêu hóa (đầy hơi, ợ chua, buồn nôn, nôn, chán ăn,
mau no…)  rối loạn vận động
Loét dạ dày Loét tá tràng
- Đau thượng vị - Đau thượng vị khi đói
sau khi ăn, nôn - Có thể nôn
- Đau không giảm khi ăn - Đau giảm khi ăn /antacid
- Ít xảy ra vào buổi tối - Đau ñaùnh thöùc BN daäy
hoaëc 90 phuùt ñeán 3 giôø sau aên
 BIẾN CHỨNG LOÉT DẠ DÀY-TÁ TRÀNG

Xuất huyết tiêu hóa

Thủng
Hẹp môn vị
Viêm tuỵ cấp
 BIẾN CHỨNG XUẤT HUYẾT TIÊU HOÁ
- Laø bieán chöùng thöôøng gaëp nhaát cuûa loùet DDTT(15%)
- Thöôøng gaëp ôû BN > 60 tuoåi , do duøng NSAID
- 20% BN xuaát huyeát tieâu hoùa do loùet maø tröôùc ñoù khoâng coù
baát kyø trieäu chöùng naøo cuûa loùet DDTT
=> Loét caâm.
- XHTH do loùet trôït thöôøng khoâng coù trieäu chöùng vaø töï giôùi haïn
- Bieåu hieän : oùi ra maùu vaø / hoaëc tieâu phaân ñen
XHTH aån chæ bieåu hieän thieáu maùu thieáu saét .
- Chaån ñoùan xaùc ñònh : Noäi soi DDTT
 THỦNG DẠ DÀY TÁ TRÀNG

- Taàn suaát : 6-7% ôû BN loùet DDTT

- Thöôøng gaëp ôû ngöôøi giaø ,lieân quan ñeán SAID.
- Bieåu hieän laâm saøng : Ñau buïng khôûi phaùt ñoät ngoät.
Sôø buïng cöùng nhö goã .
- CLS :
Xquang ngöïc-buïng ñöùng phaùt hieän lieàm hôi döôùi cô hoøanh .
 HEÏP MOÂN VÒ

- Chieám 1-2% BN loùet DDTT .

- Bieåu hieän laâm saøng:
+ Giai ñoïan sôùm: ñau buïng taêng sau aên ,keøm buoàn noân vaø
noân ngay sau aên .
+ Giai ñoïan treã: Noân thöùc aên cuû ngaøy hoâm tröôùc.
Khaùm thaáy daáu oùc aùch + buïng loõm loøng thuyeàn.
- Xquang buïng khoâng söûa soïan : Daõn daï daøy + möïc nöôùc hôi
 VIEÂM TUÏY CAÁP

- Do thuûng maët sau haønh taù traøng doø vaøo tuïy.

- Bieåu hieän laâm saøng :
Ñau trôû neân traàm troïng lieân tuïc vaø lan ra sau löng, khoâng
giaûm vôùi thuoác khaùng tieát acid
- CLS : Amylase maùu taêng
CTSCAN buïng giuùp chaån ñoùan xaùc ñònh
 CHẨN ĐOÁN LOÉT DẠ DÀY-TÁ TRÀNG

 Triệu chứng
 X quang dạ dày cản quang
 Nội soi:
 Quan sát trực tiếp
 Lấy mẫu sinh thiết hoặc H.p test
 Đánh giá kết quả điều trị
 Tốn kém và gây khó chịu cho BN
Sinh thiết và xét nghiệm giải phẫu bệnh
CLO (Campylobacter Like Organism) Test
X QUANG DAÏ DAØY CAÛN QUANG
X QUANG DAÏ DAØY CAÛN QUANG
HÌNH AÛNH NOÄI SOI DAÏ DAØY
 ÑIEÀU TRÒ LOÙET DDTT
Mục tiêu điều trị

1. Ngắn hạn:
- Giảm đau nhanh
- Làm lành ổ loét
2. Lâu dài:
- Hạn chế tái phát (tiệt trừ Hp)
- Ngừa các biến chứng
 ĐIỀU TRỊ KHÔNG DÙNG THUỐC
Tránh các thức ăn gây đau , khó tiêu
Bỏ hút thuốc lá ( Thuoác laù nguy cô loùet taêng gaáp ñoâi,
chaäm laønh oå loùet vaø deã taùi phaùt )
Tránh dùng các NSAIDs và Aspirin nếu được
Hạn chế rượu bia ( noàng ñoä cao, gaây toån thöông haøng
raøo nieâm maïc ;Chöa coù baèng chöùng cho thaáy taùi phaùt )
Nên ăn chia nhiều bữa nhỏ ( ñoái vôùi loùet taù traøng )