Historia w „Przedwiośniu”

1. Wybuch I wojny światowej

Seweryn Baryka został wcielony do armii rosyjskiej zaraz po wybuchu I wojny światowej, który miał miejsce 28 lipca 1914 roku.
Rozpoczął się wielki konflikt zbrojny pomiędzy zrzeszonymi siłami Wielkiej Brytanii, Francji, Rosji, Serbii, Japonii, Włoch (od
1915 r.), Stanów Zjednoczonych (od 1917 r.), czyli tak zwaną Ententą, a Państwami Centralnymi, tj. Austro-Węgrami i Niemcami,
wspieranymi przez Turcję i Bułgarię. Ponad czteroletnie walki pochłonęły niemal osiem i pół miliona ofiar po obu stronach.

Z powieści dowiadujemy się, że Seweryn udał się promem z Baku do Astrachania, skąd został wysłany na front zachodni. Walczył
na ziemiach Prus Wschodnich, czyli dzisiejszych Warmii i Mazur. Jego oddział był jednak zmuszony do odwrotu. Następnie
szykował się do najazdu na Węgry. Z dalszych perypetii dowiadujemy się, że przyłączył się do legionów polskich. Ostatecznie wojna
zakończyła się 11 listopada 1918 roku klęską Państw Centralnych i powstaniem wielu państw narodowych Europy, w tym Polski.

2. Rewolucja październikowa

7 listopada (25 października wg kalendarza rosyjskiego) 1917 roku wybuchła w Rosji druga tego roku rewolucja (pierwsza była
lutowa). Po szturmie i opanowaniu Pałacu Zimowego w Piotrogrodzie, będącego siedzibą rządu Aleksandra Kiereńskiego, władzę w
kraju przejął Ogólnorosyjski Zjazd Delegatów Robotniczych i Żołnierskich, który proklamował utworzenie Republiki Radzieckiej.
Zjazd powołał nowy rząd - Radę Komisarzy Ludowych pod kierownictwem Włodzimierza Lenina, przewodniczącego partii
bolszewickiej. Już w pierwszych dniach swego istnienia rząd radziecki ogłosił deklarację o pokoju i prawie narodów w Rosji do
samostanowienia. Nastąpiło zawieszenie broni z Niemcami i rozpoczęły się rokowania pokojowe w Brześciu, a 15 grudnia zawarty
został rozejm w działaniach wojennych.

31 października 1917 roku miejscowa Rada Delegatów Robotników w Baku ogłosiła przejęcie władzy. Jednak miasto naftowe było
odosobnione w swoim działaniu, ponieważ reszta Zakaukazia znalazła się pod rządami partii burżuazyjno-nacjonalistycznych,
tworzących Komitet Zakaukaski. Blok ten głosił postulaty separatystyczne, czyli dążące do odłączenia się od radzieckiej Rosji.
3. Zamieszki w Baku

25 II 1918 roku w Baku powstała Rada Komisarzy Ludowych, na której czele stał Stiepan Szauminanc, Ormianin. Była to zła
wiadomość dla tatarskiej ludności miasta. Doszło do nacjonalizacji banków, floty, kopalń oraz całego przemysłu naftowego. Rada
posługiwała oddziałami nacjonalistów ormiańskich, którzy pomni wielkiej rzezi z 1905 roku, zaczęli mścić się na muzułmanach.
Tatarzy szukali pomocy i znaleźli ją „nad Bosforem, u stóp kalifa, zastępcy proroka i naturalnego mściciela znieważonych i
spalonych meczetów”.

Oddziały tureckie pod dowództwem Nuri-Paszy w czerwcu 1918 roku dokonały oblężenia Baku. Po upadku władzy radzieckiej do
głosu doszedł rząd kontrrewolucyjny. Ormianom udało się pozyskać pomoc stacjonujących w Iranie wojsk brytyjskich, którzy
przybyli „swą artylerią, piechotą i kawalerią w łącznej sumie dwu tysięcy ludzi”. Oblężenie i permanentne bombardowanie Baku
trwało do 14 września 1918 roku. Wtedy wycofały się wojska brytyjskie, a do miasta wkroczyli Turcy. Przez trzy trwała istna rzeź
Ormian i Rosjan.
30 października 1918 roku Turcja skapitulowała, a jej wojska wycofały się z Baku. Władzę sprawował tymczasowy rząd, złożony
głównie z muzułmanów. Do miasta wkroczyły wojska angielskie i zostały tam przez miesiąc. 28 IV 1920 roku ludność obaliła
muzułmański rząd i w ten sposób proklamowana została Azerbejdżańska Socjalistyczna Republika Radziecka.

4. Wojna polsko-bolszewicka

Rosja radziecka w roku 1919 postanowiła eksportować hasło rewolucji na zachód. Chodziło jej głównie o odbudowę swojej
mocarstwowości. Pierwszymi ofiarami marszu Armii Czerwonej padły Litwa i Białoruś. Powstała w ten sposób Litewsko-Białoruska
Republika Sowiecka. W lutym 1919 roku Józef Piłsudski ze swoimi oddziałami stawił czoła rewolucjonistom i wyzwolił Wilno.
Wkrótce Litewsko-Białoruska Republika upadła. Marsz wojsk polskich na wschód został zatrzymany na Ukrainie, gdzie doszło do
porozumienia z Ukraińską Republiką Ludową Petlury. W kwietniu 1920 doszło do podpisania z Ukrainą porozumienia
antyradzieckiego oraz uznania przez Polskę niepodległości sąsiedniego państwa. Ustalono także granicę polsko-ukraińską na
Zbruczu. Do złamania porozumienia doprowadził sam Piłsudski, który w obawie przed kolejnym atakiem bolszewików zaatakował
Ukrainę. Wielkim sukcesem było zajęcie Kijowa, ale na tym skończyły się osiągnięcia wojska polskiego. Armia Czerwona ruszyła do
ofensywy i już 1 sierpnia zajęła Brześć.
Piłsudski zdawał sobie sprawę, że najważniejszą sprawą jest obrona Warszawy. Powierzył to zadanie generałowi Hallerowi.
Najmocniejszym ciosem wymierzonym bolszewikom była bitwa warszawska (nazywana także Cudem nad Wisłą), toczona na
przedpolach stolicy Polski. Kluczowym momentem bitwy trwającej od 12 do 25 sierpnia 1920 roku było wykorzystanie luki
pomiędzy frontem północnym, a południowym (działająca tam armia Budionnego skupiła się na zdobywaniu Lwowa). Piłsudski
zaatakował lewe skrzydło (15 sierpnia) oraz tyły (16 sierpnia) armii Tuchaczewskiego. Generał Haller 31 sierpnia pokonał pod
Komarowem oddziały Budionnego. 20 września rozpoczęła się wielka polska ofensywa nad Niemnem. 25 września wojska polskie
zdobyły Grodno, a 12 października Mińsk. Tego samego dnia podpisano rozejm, który wszedł w życie 18 października. 18 marca
1921 roku strony podpisały traktat pokojowy w Rydze. Bitwa warszawska została uznana za jedną z przełomowych potyczek
wojskowych w historii świata (w tym osobliwym rankingu plasuje się na osiemnastym miejscu).

Cezary Baryka maszerował z armią generała Andersa przez Mazowsze. Ataki na Nasielsk, Ciechanów i Mławę spowodowały
odcięcie zachodniego skrzydła Armii Czerwonej.