Kapitulli 3

KRIJIMI I NJE PLANI TE DIAGNOSTIFIKIMIT KLINIK DHE TRAJTIMIT

KIRURGJIKAL

Pikat kyqe
• Ekzaminimi I kujdesshem do te coje ne diagnoze te sakte.
• Diagnoztifikimi I sakte do te coje ne planifkim korrekt te trajtimit
• Planifikimi I kujdeshem I trajtimit do te rezultoje ne nje plan optimal te trajtimit
• Teknika e sakte kirurgjikale do te coje ne rezultat optimal kirurgjikal

KONSIDERATA E PERGJITHSHME
Ne operacionet e traumave maxilofaciale, protokolet e trajtimit kane ndryshuar jashtzakonisht
shume ne dy dekadat e fundit. Me pritshmerite gjithnje ne rritje te pacientit, pajisjet moderne te
disponueshme te diagnoztifikimit dhe nivele te larta te kontrollit klinik, nje diagnoze e mire dhe
planifikim I mire I trajtimit pritet te coje ne persosmeri ne rezultatin e trajtimit primar. Per shkak
te perparimeve ne kujdesin emergjent dhe objektet e transportit, pacientet te plagosur rende
mbijetojne, dhe me pas marrin trajtimin e nevojshem kirurgjik ne qendrat rajonale te traumes.
Ne te kaluaren, ishte e mjaftueshme te krijohej nje okluzion i duhur; sot, pacientet gjithashtu
kerkojne rezultate te mira estetike dhe funksionale, dhe me metodat dhe pajisjet aktualisht ne
dispozicion, kirurget maksilofacial mund te plotesojne keto kerkesa. Kur femijet jane te perfshire
ne keto lendime, lendimet ndodhin me shpesh gjate lojes. Tek te rriturit, etiologjia e lendimeve
ndryshon shume. Ne nje seri te madhe nga Austria te botuar nga Gassner, 69% te traumes ne
fytyre ishte i shkaktuar nga aktivitetet e perditshme dhe sportet, ndersa vetem 12% ishte
shkaktuar nga dhuna. Sidoqofte, ne nje studim nga Alvi, 41% e thyerjeve te fytyres ne Çikago,
Illinois, ishin shkaktuar nga sulmet. Ne Bullgari, thyerjet e mandibules ndodhin 5 here me
shpesh tek meshkujt sesa tek femrat dhe mbizoterojne tek pacientet e rinje (20 deri ne 29 vjeç).
Shkaqet per thyerjet e nofulles se poshtme ndryshojne, faktori kryesor eshte sulmi dhe abuzimi
me alkoolin (68%). Abuzimi me alkoolin duket te jete nje faktor i rendesishem ne traumen
maxilofaciale: Ne Mbreterine e Bashkuar, te pakten 22% e te gjitha lendimeve te fytyres ne te
gjitha grupmoshat kishin te benin me konsumimin e alkoolit brenda 4 oreve nga lendimi. Ne
grupmoshat mbi 15 vjec, konsumi I alkoolit eshte shkaktar I 90% te lendimve te fytyres qe
ndodhin ne makina, 45% ne rruge dhe 15% ne shtepi. Sulmet, aksidentet e trafikut rrugor dhe
konsumimi i alkoolit paraqesin nje rrezik ne rritje te lendimeve serioze te fytyres. Ne Finlande,
72% e pacienteve me thyerje te mandibules ishin nen ndikimin e alkoolit ne kohen e lendimit.
Megjithese perdorimi i jastekeve te ajrit ka ulur ne mase te madhe numrin e lendimeve te renda
te fytyres ne aksidente trafiku, shume mekanizma te shpejtesise se larte qe shkaktojne
traumen, perseri mund te shkaktojne lendime te renda ne skeletin e fytyres. Ne pacientet e
plagosur fatalisht ne aksidente aeroplani, lendimet me te zakonshme qe ndodhnin ishin thyerja
e brinjeve (72.3%), kafka (55.1%), kockat e fytyres (49.4%), tibia (37.9%) dhe legeni (3%). Nje
laring i thyer eshte pare ne 14.7% te pacienteve. Gjithashtu u vu re se pacientet ,qe pesuan
hemorragji te trurit kishin me shume te ngjare te kishin thyerje te kockave te fytyres sesa thyerje
te kafkes. Incidenca e traumes kercenuese per jeten ne pacientet me thyerje te fytyres,
ndryshon ne studime te ndryshme. Ne nje studim prej 1025 pacientesh me fraktura ne fytyre, 64
(6. 2%) kishin nevoje per nderhyrje per te shpetuar jeten: 21 paciente kishin traume cerebrale
dhe u nevojitej kraniotomia, 19 kishin shok hemorragjik, 17 kishin nevoje per hapje te rrugeve te
frymemarrjes dhe 7 kishin lendime pulmonare te cileve u nevojitej tubi I torakotomise. Ne nje
botim tjeter nga Fisher midis pacienteve me thyerje te mandibules te pesuara ne aksidente te
automjeteve motorike, 65% e pacienteve kishin nje lendim shoqerues te rrezikshem per jeten
dhe kjo nganjehere ishte shkak i vdekshmerise. Shkalla e vdekshmerise ne kete studim ishte
8%. Carlin raportoi per 828 paciente me trauma te konsiderueshme mandibulare ose mesfaciale
(midface). Maxila ishte kocka me se shumti e lenduar (61%), me zigomen (45%) dhe
mandibulen (42%). Nese trauma ka qene e mjaftueshme per te thyer kockat e fytyres, gjithmone
duhet te kemi parasysh mundesine e nje lendimi te shtylles kurrizore, te cilen Fisher e evidentoi
ne 22% te pacienteve me thyerje te mandibules te shkaktuara nga aksidente te automjeteve
motorike. Kjo mund te shkaktohet nga nje levizje e mprehte e zgjatjes se kokes dhe qafes,
veçanerisht ne pacientet mbi 60 vjeç. Ndersa thyerja e kafkes eshte verejtur ne 4.3% te
pacienteve me thyerje te mandibules te pesuara ne aksidente trafiku. Shpesh eshte e mundur
qe specialiste te ndryshem te trajtojne paciente me trauma te shumefishta njekohesisht, duke
shkurtuar keshtu kohen e operacionit. Nje kirurg maksilofacial i ketij mijevjeçari duhet te jete i
afte te vleresoje dhe trajtoje lendimet e indeve te forta dhe te buta te kokes dhe qafes me
kompetence te barabarte. Per te arritur keto standarde te larta, nje qasje logjike dhe e
dokumentuar mire duhet te filloje sa me shpejt te jete e mundur pasi kirurgu te kerkoj te shohe
pacientin.

Indikacionet per konsultim ne traumen maxilofaciale

Oftalmologu
Verberi ose shikim i demtuar
Gervishtje ne bebezen ose qepallen e syrit
Trauma direkte e bebezes se syrit
Amnezia
Trauma e copetuar e pjeses se mesme te fytyres (midface)
Kirurgu okuloplastik
Defekt i madh i indeve te buta ne rajonin periorbital dhe/ose defekt i kapakut te syrit, me i madh
se gjysma e kapakut te syrit.
Kirurgu i veshit, hundes dhe fytit
Probleme pas traumatike te degjimit te cilat jane te lidhura me traumen
Defekte te medha ne veshin e jashtem
Marramendje
Neurokirurgu
Problem intrakranial: gjakderdhje dhe/ose ajer ne hapesiren intrakraniale
Otorrea/rinorrea e lengut cerebrospinal
Raportet e deshmitareve okulare te incidentit
Raportet e incidentit te treguara nga pacienti ose deshmitari okular do te japin nje ide se çfare
ka ndodhur dhe çfare mund te pritet te gjendet me pas. Pacienti me nje lendim te forces se larte
(aksident i automjetit motorik) ka te ngjare te kete nje model thyerje me te komplikuar sesa nje
pacient i cili eshte sulmuar. Ashpersia e traumes gjithashtu varet nga mekanizmi i goditjes ne
krahasim me goditjen ose therrjen me thike. Keta shembuj kane efekte te ndryshme: lendimi i
pare, kryesisht i indeve te forta; e dyta, nje perzierje e lendimeve te indeve te forta dhe te buta:
dhe lendimet nga therjet me thike, duke dominuar lendimet e indeve te buta. Kirurgu duhet te
kete nje sistem logjik te ekzaminimit per pacientin. ATLS (sistemi jetesor i traumes akute) eshte
nje qasje standarde e popullarizuar qe po behet nje norme nderkombetare per menagjiminin e
traumave. Ky menaxhim i menjehershem i traumes eshte diskutuar ne Kapitullin 2. Rrethi
shoqeror dhe kushtet e jeteses ndikojne shume ne trajtimin e traumes, si dhe bashkepunimi i
pacientit.

Diagnoza klinike e traumes maxilofaciale

Kur njeri ekzaminon nje pacient me traume, tjetri duhet te beje nje dokumentacion te plote me
shkrim te gjendjes se pacientit, duke treguar te gjitha shenjat dhe simptomat pozitive dhe
negative ne nje menyre te njepasnjeshme, sistematike. Vizatimet e thjeshta te lendimeve mund
te jene te dobishme dhe po keshtu mund te paraqiten fotografite digjitale te dores se pare, nese
jane te disponueshme. Para fillimit te ekzaminimit klinik te zones maxilofaciale, sigurohuni qe
ndonje demtim tjeter sistemik te jete vleresuar, te tilla si lendimi i shtylles kurrizore ose trauma e
gjoksit. Trauma cervikale mund te drejtohet nga terheqja e qafes ne nje menyre te tille qe koka
te mbahet e vendosur ne vend.

Ekzaminimi i shtylles kurrizore nga terheqja. Mbajeni koken fort ne vend. Shikoni per zona ekimotike
dhe palponi per te gjetur butesi dhe gjurme qe tregojne deformime ose nenluksime ne rruaza.

Ekzaminimi i pare duhet te eleminoje problemet e menjehershme te tilla si gjakderdhja e tepert,

bllokimi i rrugeve te frymemarrjes dhe lendimet e renda te syrit. Keto duhet te ndiqen se pari
dhe ekzaminimi klinik te vazhdoje me vone. Kapitulli 2 merret me keto detaje te menjehershme
te menaxhimit. Me vone, eshte e rendesishme te perseritet ekzaminimi ne rast se eshte shfaqur
ndonje shenje ose simptome e re.

Ekzaminimi neurologjik
Ekzaminimi neurologjik duhet te filloje me nje pershtypje te pergjithshme per pacientin. Rezultati
i shkalles se komes Glasgow jep nje pershtypje te perafert te statusit neurologjik, por kirurgu
maksilofacial gjithashtu duhet t'i kushtoje vemendje statusit te nervave kraniale.

Ekzaminimi I jashtem
Filloni ekzaminimin maksilofacial duke inspektuar skalpin e kokes dhe kraniumin per carje dhe
deformime te medha te formes, hematoma ose mavijosje. Lendime te tilla mund te fshehen
lehte nga floket. Vazhdoni kete ekzaminim me prekje, per te gjetur ndonje butesi, gulqim,
fragmente kockash te shtypura ose te mprehta, ose parregullsi te formes.
Vazhdojeni kontrollimin e pjeses tjeter te zones maxilofaciale duke ekzaminuar nga kende te
ndryshme: anterolaterale dhe me larte. Kontrolloni dhe dokumentoni asimetrite, deformimet,
enjtjet dhe hematomat ose provat e rrjedhjes se lengut cerebrospinal I cili shihet carte, leng I
holluar, duke levizur midis linjes se gjakut te mpiksur I quajtur ndryshe edhe tramlines (linjat e
tramvajit). Kerkoni per çdo carje te lekures, veçanerisht duke kerkuar per ndonje gje qe mund te
kete demtuar kanale ose nerva. Kanali parotid pritet lehte ne sulmet me thike dhe natyrisht
duhet te zbulohet çdo demtim i nervit te fytyres. Ne nje pacient te vetedijshem, mund te
konstatohet lehtesisht lendimi i nervit te fytyres duke i kerkuar pacientit te levize muskujt e
mimikave te fytyres.

Inspektimi ekstraoral duhet te kryhet nga kende te ndryshme. Pamja e siperme zbulon nje pershtypje ne
zonen zigomatike.

Funksioni dhe testimi i nervave kraniale

Numri Emri Funksioni Nese lendohet

CN I Olfactory Shqisa e nuhatjes Humbja e shqises se nuhatjes
CN II Optik Shikimi Shikimi I dobesuar
Refleksi direkt i drites mungon,
syri kontralateral: nuk ka
refleks indirekt te drites
(refleksi i drites tregohet edhe
ne CN Ill)
CN III Okulomotor Musculus sphincter pupillae Refleksi direkt dhe indirekt i
dritës mungon (refleksi i drites
tregohet edhe permes CN II)
Shumica e muskujve ektraokular
 Syri kthehet nga jashte per
shkak te mungeses se
funksionit te shumices se
Musculus palpebrae superior muskujve te syve
Mbyllja e kapakut te syrit per
shkak te paralizes ose
mosfunksionit te muskujve te
syrit
CN IV Troklear Musculus oblique superior Syri I kthyer nga brenda
Vizion I dysfishte (diplopia)
CN V Trigeminal Nervat sensore te fytyres Ndjesi e zvogeluar ne lekuren
e fytyres
Refleksi I kornese Forca e zvogeluar ne muskujt
mastikatore
Muskujt mastikatore Mungesa e refleksit korneal
CN VI Abdukens Musculus rectus lateralis Syri I kthyer nga mbrenda,
CN VII Facial Muskujt e fytyres Paraliza e muskujve te
mimkave te fytyres
Shija ne dy te tretat anteriore I pjesshem: nervi I prere
I plote: lendimi I bazes kraniale
CN VIII Vestibuloklear Degjimi Humbja e degjimit
CN IX Glosofaringeal Funksioni I qiellzes se bute Ngritja asimetrike e qiellzes se
Faringu bute
Asnje reagim kur faringu
posterior preket
CN X Vagus Thithja enotrkeale nuk
shkakton kollitje
CN XI Aksesor Musculus sternocleidomastoideus Koka e kthyer anash; aftesia
dhe trapezi i siperm qe ngre per t'i rezistuar forces e
shpatullen zvogeluar
Zvogelimi i aftesise per te
ngritur shpatullen
CN XII Hipoglosus Gjuha Atrofi, terheqje dhe dobesi

Ekzaminimi ekstraoral
Kontrollimi
Asimetria
Enjtje
Hematoma
Defekte ose carje te lekures
Nervat e fytyres
Hapja e gojes
Palpacioni
Butesi
Vija/figura e thyerjes
Kercitje
Nervi trigeminal
Me vemendje te veçante ne bazen e zones se perbashket te mandibules dhe
temporomandibulare
Ne pacientin pa ndjenja duhet te dyshohet demtimi dhe duhe menjehere te behet ekzaminim pe
t konfirmuar demin qe I eshte shkaktuar, nga ekzaminimi I drejteperdrejte ose stimulimi elektrik.
Duhet gjithashtu te vihen re therrjet me thike sepse ato mund te depertojne thelle dhe shpesh
ne drejtime te paparashikueshme. Jini vigjilent per trupat e huaj qe mund te kene depertuar
thelle ne plage si pjese te drurit apo copeza te tjera. Dokumentoni hapjen e gojes si devijimi
ashtu edhe kufizimi. Kini parasysh qe hapja e kufizuar e gojes mund te shkaktohet nga nje
kondil I thyer, zhvendosja e harkut zigomat ne koronid apo thjesht nga dhimbja dhe funksioni I
demtuar I muskujve. Duhet te merret parasysh edhe mosfunksionimi i nyjes
temporomandibulare. Krahasoni keto gjetje me fotografite e meparshme te pacientit (p.sh., nga
patente shoferi) nese ato jane ne dispozicion. Ne nje pacient me trauma te rende, kirurgu duhet
te beje gjithmone nje fotografi para se te rindertoje fytyren. Keto foto mund te digjitalizohen dhe
te ruhen ne te njejten dosje si radiografite dhe fotografite e tjera dixhitale te pacientit. Vazhdoni
duke prekur konturet kockore te pjeses se mesme te fytyres dhe mandibules, duke filluar nga
zonat anesore drejt vijes se mesme dhe poshte. Kontrolloni per ndonje brishtesi ose vija te
thyerjeve te cilat mund ti prekni ne zonat kryesore sic jane: harku zigomatik, qepja
frontozigomatike, zona nasofrontale, rrethi infraorbital, baza e mandibules dhe zona e nyjes
temporomandibulare. Dokumentoni çdo krepitim, i cili tregon pranine e ajrit ne indet e buta.
Kontrolloni funksionin e nervit trigeminal. Kontrolloni çdo ndryshueshmeri te maxiles. Kjo
normalisht kryhet duke kapur maxilen nga alveola e perparme (jo dhembet, te cilet mund te jene
liruar) duke ndjere per ndonje levizje. Kjo vleresohet me se miri duke kapur pjesen mbi maxilen
- per shembull, nga ura e hundes ne qepjen ballore ose qepjen frontozigomatike - duke ndjere
per çdo levizje midis ketyre dy pikave. Nje metode e thjeshte per zbulimin e thyerjeve te
mandibules ekstraorale eshte shtypja me kujdes ne te dy kendet e mandibules. Kjo duhet te
prodhoje shtypje mesatare dhe te mbledh tere mandibulen, e cila me pas prodhon levizje dhe
shqetesim nese nje thyerje eshte e pranishme ne ndonje pjese. Ekzaminimi gjithashtu duhet te
perfshije gjithmone veshin dhe pjeset perberese te syrit . Ne pacientet me thyerje ne pjesen e
mesme te fytyres, 81% pesuan lendime te syve ne shkalle te ndryshme.
Shperndarja e degeve te nervit te fytyres.

Ekzaminimi I veshit
Kontrolloni veshin e jashtem per ndonje hematome, prerje dhe defekt qe mund te kete nevoje
per nderhyrje kirurgjikale. Perdoreni auroskopine ne te gjithe pacientet me trauma
maksilofaciale per te ekzaminuar kanalin e jashtem te degjimit dhe membranen timpanike. Nje
bllokim, carje ose hematome ne murin e kanalit te veshit, mund te jete shenje e thyerjes se
foses se nyjes temporomandibulare ose zhvendosje posteriore te kokes kondilore. Pastroni
kanalin degjimor nga gjaku per te mundesuar identifikimin adekuat te vendit te gjakderdhjes dhe
per te ekzaminuar membranen timpanike dhe gjakun ne veshin e mesem (hemotympanium), qe
eshte shenje e nje thyerje te bazes se kafkes. Ndonjehere mund te verehet edhe rrjedhja e
lengut cerebrospinal, zakonisht e perzier me gjak ne rast se membrana timpanike eshte
keputur. Perdorni nje sfurk akordimi per te vleresuar funksionin e veshit te mesem dhe te
brendshem. Nese ka probleme duhet te konsultoheni me nje specialist veshit fytit dhe hundes
(otorinolaringologut).
Ekzaminimi I syrit
Lendimet e syrit shpesh jane te shoqeruara me thyerje te pjeses se mesme te fytyres. Realisht,
oftalmologu duhet te ekzaminoj te gjithe pacientet te cilet kane thyerje ne pjesen e fytyres ose
ne pjesen kraniofaciale. Sipas AL-Qurainy 63% e pacienteve te cilit kishin thyerje ne pjesen e
mesme te fytyres, gjithashtu kishin lendime te vogla ose transistente te syrit ose pjeseve
perberese te syrit, 16% e pacienteve kishin lendime mesatarisht te renda okulare , dhe 12% prej
tyre kishin lendime te renda okulare. Aksidentet e trafikut rrugor ishin shkaku me I madh I
lendimeve te renda okulare (20%), ku lendimet me te shpeshta ishin thyerjet tripoide me ose pa
sutura frontozygomatike, dhe gjithashtu ishin shkaku me I madh I lendimeve te lehta te syrit.
Pacientet te cilet pesuan lendime te kokes te cilat shkaktuan humbje te kujteses ishin me te
prire te kishin nje shqetesim ne sistemin e tyre vizual.
Ekimoza dhe enjtja periorbitale demtojne ekzaminimin e syve, por kjo kurre nuk duhet te jete
justifikim per moskryerjen e kesaj detyre. Enjtja mund te fsheh nje numer te madh te
simptomave dhe shenjave, por kirurgu duhet te ndermarr nje ekzaminim te strukuturuar te te dy
syve dhe ti regjistroje te gjitha shenjat dhe simptomat si ne vijim:
1.Te dhenat oftalmike

• Mprehtesia dhe perceptimi I drites:

Perdoreni nje tabele adekuate per ekzaminim nese eshte e disponueshme, nese jo, perdorni nje
tekst tjeter dhe te pakten provoni aftesine e leximit te gishterinjeve.

• Pozicioni i syrit, nivelet e bebëzave, dhe enophthalmos dhe proptosis

Kontrollimi I reagimit ndaj drites A. se pari ekzaminuesi mbulon syrin e djathte dhe perdore nje drite lapsi
ne syrin e majte ku bebeza e syrit pergjigjet me kontraktime. B Ekzaminuesi tregon driten ne syrin e
majte duke penguar qdo drite te drejteperdrejte nga syri I djathte. Ekzaminuesi pastaj veren reagimin ne
syrin e djathte. Ne situata normale, bebeza e syrit gjithashtu duhet te pergjigjet me kontraktime.

• Ekzaminimi intraokular, konjuktiva (edemë, hemorragji) dhe pupilat (simetria dhe

reagimi)
• Nese eshte e mundur, inspektoni fundusin me nje oftalmoskop, duke kontrolluar kornean
(nekroza e tronditjes ose coptimi; edeme dhe hematoma), lentet, koroid, retinen, nervin
optik dhe dhomat.
2. Te dhena per levizjen e syrit: shenjat dhe simptomat

• Diplopia ose historia e diplopise kalimtare, me kthim dhe / ose sjellje jonormale te kokes
• Dhimbje gjate levizjeve te syve dhe kufizim te levizjeve ekstra okulare te verejtura gjate
ekzaminimit klinik
 • Devijimi i dukshem i syrit ne pozicionin primar te shikimit
• Pamjaftueshmeria e konvergjences
3. Ekzaminimi periokulare

• Kapaku I syrit ( hemorragjia, copetimi dhe ptosis)

• Kanthi: mat distancen nderkanale dhe kontrollon per paqendrueshmerine e zones mes
ligamentit kanthal
• Sistemi lakrimal
4. Lendimet shoqeruese qe sugjerojne fuqimisht lendimet e syrit

• Humbja e kujteses
• Paralizat e nervit kranial
Rendesia e gjetjeve
Ne fazen e pare kirurgu duhet te shikoj disa fakte kritike: shikimi dhe hematoma e mundshme
retrobulare, gje qe mund te qoje ne humbjen e shikimit brenda disa oresh. Shenjat klinike qe
tregojne hematomen retrobulbare jane: dhimbje te forta, humbje progresive te shikimit (bebeza
behet fikse dhe zgjerohet), ekzoftalmos, ptoze, hemorragji subkonjuktivale dhe enjtje te
kapakeve te syve. Ekimoza e skleres, e cila qendron e kuqe e ndezur si rezultat i shperndarjes
se oksigjenit atmosferik permes konjuktives, tregon nje thyerje te orbites kockore te murit, fundit
ose kulmit te syrit. Kete supozim e konfirmojne me shume edhe ndryshimet e pozicionit te
globit. Rritja ne distancen nderkantale, rrafshimi i ures se hundes dhe rrumbullakosja e cepit te
syrit duhet t'ju lajmeroje per problemet e mundshme ne zonen e mesme kantale. Nje distance e
ngritur nderkantale tregon nje traume nasoethmoid-orbitale (NEO), ndersa nje distance e ngritur
interpupilare tregon nje traume nasoethmoid orbitale se bashku me thyerje te shiritit ballor, duke
rezultuar ne zgjerimin e fytyres.

Levizja e globit zbulon funksionin e muskujve jashte syrit. Levizja e globit zbulon funksionin e muskujve
jashte syrit. Prekja e siperme inervohet nga nervi troklear (nervi kranial IV), rektusi lateral nga abducens
(nervi kranial VI) dhe pjesa tjeter nga nervi okulomotor. MR, Medium rectus; LR, rektus lateral; IR, rektus
inferior; SR, rektus superior; IO i zhdrejte inferior; S0, e zhdrejte superiore.
Ne traumen nazoetmoido-orbitale me energji te larte, distanca nderkantale rritet. Distanca normale
nder-kantale eshte 30-32mm dhe rezistenca nderupillare 60-65mm.

Duke terhequr bishtin e kapakut te syrit, zona mesatare e kantalit mund të vrojtohet.

A. Nje kend i mprehte ne zonen kantale mesatare formohet ne situaten normale. B. Kendi ne fillimin e
syrit mbetet i rrumbullakosur nese zona e ligamentit canthal medial nuk eshte e qendrueshme.

Shenjat dhe simptomat e hematomes retrobulbare

Dhimbje te renda
Humbje progresive e shikimit ( bebeza e syrit behet e fiksuar dhe e zgjeruar
Proptoza
Ptosis
Hemorragjia subkonjuktivale
Enjtje e kapakeve te syrit.

Terheqja pergjate cepit te kapakut normalisht krijon nje kend te mprehte ne zonen fillestare te
syrit; megjithate, nese ekziston nje problem ne zonen kantale, fillimi i syrit mbetet i
rrumbullakosur. Diplopia mund te shkaktohet nga nje pozicion i ndryshuar i sferes qe rezulton
nga nje orbite e thyer. Nje kufizim ne levizjen e globit gjithashtu mund të shkaktohet nga
mosfunksionimi i muskujve jashte syve. Shkaku me i zakonshem per diplopine eshte kontuzioni
i sistemit nervor qendror, duke rezultuar ne nje çrregullim te kontrollit qendror te levizjes se
syve. Lendimi i nervave kraniale III, IV dhe VI gjithashtu mund te shkaktoje lendim te levizjes se
syve dhe diplopi.

Riparimi i kufirit te qepalles se syrit. A, Riparimi i qepalles me prerje konvencionale rezulton ne tkurrjen e
plages. B, Prerje e modifikuar per te parandaluar tkurrjen e plages.

Paraliza e nervit okulomotor (nervi kranial III) rezulton ne ptosis (shikim i dyfishte nese kapaku
nuk mbulon syrin), nje bebez e zgjeruar qe nuk reagon ndaj drites direkte ose indirekte dhe
mosfunksionim ne muskujt jashte syrit, perveç rectusit lateral (nervi kranial Vl) dhe muskuli i
siperm i zhdrejte (nervi kranial IV). Dokumentoni çdo copetim te indeve te buta dhe defekte te
mundshme ne zonen e kapakut, perfshire aparatin lakrimal. Nje plage depertuese ne kapak
supozohet se ka prekur globin derisa te vertetohet e kunderta. Konsultohuni me nje oftalmolog
kur ndonje prej kritereve te BAD ACT, te paraqitura ne Kutine 3-4, permbushet, dhe padyshim
ne rastin e traumes se drejtperdrejte te syrit, gjakut ne dhomezen e perparme (hipemes) ose
copezimit. Tabela 3-3 tregon një sistem te detajuar te pikezimit per te percaktuar nevojen per
konsulte oftalmologjike. Megjithese kjo shpesh ka nje rikuperim spontan dhe nuk ka nevoje per
referim.
Ekzaminimi I hundes
Thyerjet e izoluara te hundes, si te gjitha thyerjet e fytyres, jane te veshtira per t'u ekzaminuar
nese hunda eshte e enjtur ose ka gjakderdhje te madhe. Sidoqofte, me prekje zakonisht mund
te verejme levizshmeri ose kercitje nese ka thyerje. Devijimi zakonisht mund te verehet nga
ekzaminimi dhe palpimi(prekja). Jo te gjithe pacientet kane nje pozicion rigoroz te mesit te
hundes ose septumit.
Tabela 3-4

BAD ACT
Konsultohuni me nje oftalmolog nese pacienti vuan nga:

B-Blindness (verbimi)
A-Amnesia (Humbje e kujteses)
D-Diplopia (diplopia)
A-Acuity or impared vision at any stage of treatment (therrje ose shikim I demtuar ne cdo faze te
trajtimit)
CT-Comminuted trauma in midfacial region (Trauma e kombinuar ne regjionin e mesem te fytyres)
Dhe sigurisht ne rastin e traumes/copezimit direkt te syrit.

Radiografite kane pak rendesi ne thyerjet e thjeshta te hundes. Ekzaminimi I rrugeve te

frymemarrjes eshte I veshtire ne fazen akute. Ekzaminimi i brendshem i hundes behet ne
septum per te identifikuar hematomen ose deformimin. Nje hematome e septumit e neglizhuar
tek femijet mund te çoje ne deformim te mevonshem. Duhet verejtur copezat e mukozes.
Rrjedhja e lengut cerebrospinal eshte shenje e rendesishme qe tregon nje thyerje me te rende
nasoethmoide ose maxilare qe shtrihet permes pllakes cribriform. Lengu cerebrospinal mund te
identifikohet si nje leng i paster qe permban glukoze, dhe pacienti mund te ankohet per nje shije
metalike. Nese anosmia dokumentohet menjehere pas traumes, ajo mund te tregoje nje frakture
qe perfshin pllaken cribriform ne pjesen anteriore te kafkes.

Tabela 3-3

Kur te drejtohemi te nje oftalmolog

Vecorite klinike Rezultati fillestar Rezultati perfundimtar
Mprehtesia e shikimit
6/6 ose me mire 0
6/9 - 6/12 4
6/18-6/24 8
6/36 ose me pak 12
Nuk ka perceptim te drites 16
Tipi I thyerjes zigomatike
E copetuar 3
Shfryrja 3
Te tjera 0
Anormaliteti I levizjes
I pranishem (diplopia ose shikimi I 3
ngushtuar)
I hutuar 0
Humbje e kujteses
Retrograde+posttraumatik 5
Te tjera 0
Rezultati I pergjithshem
Merrni parasysh shtimin e nje pike ne rezultatin e pergjithshem nese ekziston nje nga faktoret e
meposhtem dhe rezultati i pergjithshem eshte 11 nese:

• Pacienti eshte femer

• Mosha eshte ne mes 30 dhe 39 vjec
• Nese shkaku I lendimit eshte aksidenti I trafikut rrugor
Referimi tek oftalmologu:

• Mos e referoni pacientin tek oftalmologu nese rezultati I pergjithshem eshte me I vogel
se 4
• Konsiderojeni te pershtatshem referimin tek oftalmologu nese rezultati I pergjithshem
eshte nga 5-11.
• Konsiderojeni urgjent referimin tek oftalmologu nese rezultati I pergjithshem eshte me I
larte se 12

Tabela 3-4

KATEGORIA JO REFERUESE E LENDIMEVE TE SYRIT

Anomalia e syrit Verejtjet
Nevralgji posttraumatike ose Sherim spontan
anestezi
Zhvendosja koronale e syve Duhet te pergjigjet ndaj trajtimit te thyerjeve
te fytyres
Emfizema orbitale Absorbohet spontanisht
Enjtje/mavijosje e kapakeve te syrit Pastrohet spontanisht
Kemoza konjuktivale Pastrohet spontanisht
Hemorragjia subkojuktivale Pastrohet spontanisht
Abrazion korneal Sherohet spontanisht
Deshtimi I akomodimit Zakonisht sherohet spontanisht
Reduktimi i lehte i mprehtesise vizuale me Mund te shkaktohet nga abrazioni korneal
sherimin dhe zakonisht nuk nevojitet ndonje trajtim I
veqante
Zhurme e lehte e retines Sherohet spontanisht

Ne rastin e nje thyerje te izoluar te hundes, mund te jete e dobishme te presesh derisa enjtja te
largohet, dhe konturet e hundes, si dhe funksioni i saj, te mund te vleresohen.
Ekzaminimi I indeve te buta te fytyres
Lendimet e indeve te buta shpesh jane te lidhura me traumat maxilofaciale me ose pa thyerje.
Diapazoni i demtimeve te tilla eshte i gjere, nga nje kontuzion i thjeshte i shkaktuar nga nje
rrezim deri ne nje humbje te madhe te indeve qe shkaktohet nga gjuajtja me arme zjarri. Te
gjitha keto ekzaminime duhet te behen rrenjesisht dhe per kete arsye shpesh nevojitet
anestezioni. Kryeni inspektim ne kushte sterile nese eshte e mundur, duke kerkuar veçanerisht
per trupa te huaj ne plage qe mund te shkaktojne infeksion pasues, ose tatuazhe te lekures.
Kushtojini gjithashtu vemendje te veçante prerjeve qe mund te kene demtuar nervat ose kanalet
e peshtymes ose ato lakrimale.

Thyerja ne pllaken kribriform mund te rezultoj ne rrjedhje te lengut cerebrospinal dhe anosmi (mungesa
e ndjenjes se nuhatjes)

Perveç ekzaminimit klinik, ultrazeri dhe radiografia e indeve te buta mund te japin gjithashtu
informacion te vlefshem per trupat e huaj te mundshem te vendosur ne indet e buta. Tomografia
e kompjuterizuar (CT) zakonisht kerkohet per vleresimin e thyerjeve, dhe ky ekzaminim shpesh
shfaq nje pasqyre te indeve te buta per te vleresuar me pas gjendjen e indeve te buta. Pas
inspektimit, dokumentoni me perpikmeri gjendjen e plageve dhe demtimeve te tjera te indeve te
buta (nje fotografi gjithmone ndihmon shume) dhe pastroni plotesisht plaget nga papastertite
dhe trupat e huaj para se te rishikoni dhe mbyllni plagen. Gjithashtu filloni profilaksine e
tetanozit. Menaxhimi i hollesishem i ketyre lendimeve diskutohet ne Kapitullin 11.
Ekzaminimi intraoral
Dokumentimi I gjendjes intraorale te pacientit me trauma, fillon me inspektim. Kontrolloni
okluzionin(mbylljen), i cili mund te jape nje te dhene te mire per pjesen e mundshme ku ndodhet
problemi. Nje lendim i hapur i anterior tregon thyerje dypaleshe kondilare ose kendore ose nje
thyerje te hapur Le Fort. Malokluzioni i njeanshem ne rajonin premolar-molar mund te tregoje
nje thyerje ne rajonin kondilor ne anen e kundert ose rajonin kendor ne te njejten ane. Nje
thyerje e anuar e Le Fort gjithashtu mund te jape te njejten pershtypje. Kur kontrolloni okluzionin
ne nje mandibule pa dhembe, perdorni protezen kur eshte e mundur. Nese proteza mungon,
kryeni rindertimin perfundimtar okluzal pas trajtimit kirurgjikal. Devijimi ose mosvazhdimesia ne
okluzion gjithashtu tregon fuqimisht pranine e nje thyerje

Tabela 3-5
Ekzaminimi intraoral
Inspektimi

Asimetria

Gjakderdhja

Hematoma

Enjtje

Siperfaqe okluzale

Linjat/gjurmet e thyerjes

Copetimi i mukozes

Dhembet: thyerje/ekzartikulim/zhvendosje

Palpimi

Bimanual

Butesi ne prekje

Linjat/gjurmet e thyerjes

Krepitacion(gulqitje)

Dhembet: Levizja, numri, mungese te pjeseve(ku?)

Nervi inferior alveolar

Hapesira anteriore mund te shkaktohet nga nje frakture dypaleshe kondilare ose kendore(kjo do te
thote se dhembet nuk jane te drejtuar sic duhet kur nofullat jane te mbyllura) (A) ose nje thyerje Le Fort
(B).

Hematoma dhe enjtja ne sulkusin bucal ose labial ose ne dyshemene e gojes, si dhe copezimet
e mukozes, jane shenja te njohura indirekte te thyerjes. Dokumentoni defektet e mundshme te
indeve te buta, duke i kushtuar vemendje te veçante atyre qe kerkojne rindertim njekohesisht
me trajtimin e thyerjes. Shikoni per mungesen ose thyerjen e dhembeve ose per pjese te cilat
mund te jene te zhvendosura ne indet e buta fqinje apo edhe ne trake.
Kryeni palpimin, duke marre parasysh shqetesimin e pacientit lidhur me proceduren.
Dokumentoni te enjtura ne dyshemene e gojes, dhe nese eshte e nevojshme, merrni masat e
nevojshme per te mbajtur te hapura rruget e frymemarrjes. Palponi sulcusin buccal, qiellzen dhe
sulcusin lingual, dhe dokumentoni qdo butesi, krepitacion ose gjurme. Testimi bimanual lidhur
me linjat e thyerjes eshte I nevojshem qe te vleresohet stabiliteti I thyerjes. Perdorni palpimin
per te ekzaminuar te gjitha nivelet e thyerjeve Le Fort, sagittal plane (shiko figuren) te maxilles,
dhe pjese te ndryshme te mandibules.

Sagittal plane
Jini te vetedijshem se membrana e indeve te buta mund te levizet lehtesisht me prekje
bimanuale, duke simuluar frakturat Lefort II dhe III. Ne qiellze, kryeni palpimin bimanual ne
rajonin molar, duke perhapur dhe ngjeshur kreshten alveolare. Palpimi i dhembeve dhe
kreshtes alveolare eshte gjithashtu thelbesor per planin e trajtimit. Kontrolloni funksionet e
nervave maksilare dhe infra-orbitale ne maxilen dhe nervat inferior alveolare dhe te gjuhes ne
mandibulen.

Malokluzioni i njeanshem ne rajonin premolar-molar mund te shkaktohet nga nje thyerje ne rajonin
kondilor ne anen e kundert A, nje thyerje ne rajonin kendor ne te njejten ane B, ose nje thyerje e titulluar
Le Fort C.

Nje gjendje e duhur dentare eshte e nevojsheme per trajtimin e njekohsishem me demtime te
tjera maksilofaciale. Vleresoni pajtueshmerine e pacientit, gjendja e pergjithshme dhe gjendja e
higjienes orale sepse keto kane nje rol te rendesishem ne planin paraprak te trajtimit.
Gjendrrat e peshtymes
Kontrolloni gjendrat e peshtymes dhe kanalet per ndonje copezim ose keputje dhe kontrolloni
hapjen e kanaleve per daljen e peshtymes kur palponi gjendrat. Keto getje duhet te perfshihen
ne planifikimin paraprak te trajtimit. Menaigjimi me I detajuar I ketyre lendimeve eshte I
diskutuar ne kapitullin 33.

Vleresimi radiologjik I thyerjeve maxilofaciale

Ekzaminimiet radiologjike jane te bazuara ne gjetjet e ekzaminimeve klinike. Kjo e fundit jep nje
te dhene per vendndodhjen e thyerjes dhe ashperesine e traumes. Bazuar ne keto gjetje,
kirurgu atehere duhet te kryeje ekzaminimet e duhura radiologjike. Sepse lendimet maxilofaciale
rrallehere kerkojne nderhyrje emergjente kirurgjike, ne shumicen e rasteve ekzaminimet
radiologjike mund te kryhen para planifikimit paraprak te trajtimit. Ekzistojne nje numer I madh I
ekzaminimeve radiologjike duke fillar nga me te thjeshtat deri tek CT dhe funksionet e saj
tredimensionale, si dhe prototipet e shpejta.
Ekzaminimet radiologjike duhet gjithemone te konsiderohen si te plota. Nese ka demtime shtese
te fytyres ose intrakraniale ose demtim te shtylles kurrizore, ose nese gjendja e pergjithshme e
pacientit eshte e dobet, kjo behet edhe me e rendesishme. Shpesh eshte e dobishme te beni
CT, skanime normale ose dy-dimensionale, ne menyre qe kirurgu te shqyrtoje te gjitha
strukturat e fytyres. Kur ekzaminimi CT vazhdon ne keto zona, kirurgu gjithashtu mund të
ekzaminoje shtyllen kurrizore dhe statusin intrakranial. Sidoqofte, skanimet koronale CT jane
kunderindikuar para se te perjashtohet lendimi i shtylles kurrizore. Ekzaminimet radiologjike me
te detajuara jane te sqaruara ne kapitullin 13.

Klasifikimi I thyerjeve maxilofaciale

Shume klasifikime te ndryshme jane perdorur ne te shkuaren. Disa nga to jane perdorur vetem
per qellime te kerkimeve, ndersa disa te tjera jane te pershtatshme per punen klinike dhe planin
e trajtimit. Cilido klasifikim qe perdoret, duhet te jete lehtesisht I perdorshem per te gjitha llojet e
thyerjeve dhe duhet te perdoret ne planin primar te trajtimit.

Lidhja me indet mbivendosese

Tri termet e meposhtme e pershkruajne thyerjen ne lidhje me indet mbivendosese:

• E mbyllur: Thyerja nuk eshte e vendosur ne zonen e dhembeve dhe nuk ka copeza te
mukozes orale ose lekures qe jane ne kontakt te drejtperdrejte me vendin e thyerjes. Nje
numer I madh I thyerjeve kondilore dhe thyerjeve te mandibules pa dhembe jane te
mbyllura.
• E hapur: te gjitha thyerjet ne zonen dentale. Perndryshe aty mund te kemi nje copezim
te mukozes orale ose lekures se saj mbeshtjellese e cila eshte ne kontakt te
drejtperdrejte me thyerjen ne nje zone pa dhembe.
• E komplikuar: Thyerjet e hapura ne te cilat nje lendim ose defekt I konsiderueshem
ekziston ne indet e buta mbeshtjellese. Lendimet me armet e nxehta dhe lendime e tjera
me energji te larte jane zakonisht thyerje te hapura te komplikuara.

Llojet e thyerjeve
Thyerja mund te definohet si vijon:

• Greenstick: nje thyerje e nje korteksi ndersa ana e kundert e korteksit eshte e kerrusur.
• E vetme: nje thyerje e vetme ne te njejtin asht
• E shumefishte: dy apo me shume thyerje ne te njejtin asht
• E copetuar: dy apo me shume thyerje qe komunikojne ne mes me vete
• Me defekt: nje defekt I qarte ne strukturen e kockes
• E infektuar: nje thyerje e vjeter e patrajtuar ose nje thyerje primare e infektuar
Gjithashtu dokumentoni drejtimin dhe formen e vijes se thyerjes ( i pjerret, terthore, sagittal) dhe
shkallen e dislokimit, sepse kjo ndikon ne vendimin e trajtimit.

Karakteristikat shtese te thyerjes

Keto terme shtese perdoren kur pershkruhen thyerjet:

• Patologjike: nje proces patologjik qe perfshin eshtrat, predispozite per nje thyerje apo
thyerje spontane e shkaktuar nga nje traume e vogel. Shembull nje cist I madh
dentogjen.
• Atrofike: Nje thyerje ne kocken atrofike, predispozite per nje thyerje spontane ose thyerje
e shkaktuar nga nje traume e vogel. Shembull eshte thyerja e rende e mandibules ne
ashtin atrofik (lartesia e mandibules ne radiografine panomarike me e vogel se 10mm)
 • E ndikuar: Nje fragment I ndikuar nga nje fragment tjeter, per shembull ne thyerjet
komplekse zigomatike.
• Direkte/indirekte: Vendi i traumes fillestare ne lidhje me thyerjen. Nje shembull, nje
goditje ne vijen e mesit qe mund te shkaktoje nje frakture indirekte ne procesin kondilor
dhe nje thyerje te drejtperdrejte ne vijen e mesit
• Goditje jashte/ goditje mbrenda: kulmi orbital ose muri ose dyshemeja anesore ose
mediale eshte thyer larg ose drejt orbites, pa thyerje te tjera anesore.

Pozita anatomike e thyerjeve

Duhet te merret parasysh vendi anatomik I thyerjes. Ku eshte e loklizuar thyerja? A eshte nje
zone problematike per rindertim?

• Pjesa e mesme e fytyres

Kocka ballore/sinusi ballor
Harku
Zigomatike komplekse/malare
Orbite ose kulm I vetmuar, dysheme, mur lateral ose medial ose ne kombinim me NEO ose me
hunde komplekse zigomatike. NEO( nasoethmoid-orbital)
Maxila: Le fort I, Le fort II, Le fort III

• Mandibula
Mandibula anteriore (duke perfshire simfize dhe para simfize) vija e thyerjes anteriore e
foramenit mendor.
Trupi: vija e thyerjes posteriore tek forameni mendor dhe anterior tek muscul masseter.
Kendi: linjat e thyerjes posteriore anteriore pjese e masseter muscul dhe inferior tek forameni
mandibular.
Ramus: linjat e thyerjes , superiore tek forameni mandibular duke mos arritur incisuren, duke
mos arritur incisuren, ose rrjedha e saj shkon nga inferiore ne foramen mandibularis dhe arrin
ne incisura
Kondilare: linjat e thyerjes superior dhe posterior tek forameni mandibular, duke arritur incisuren
Koronoid: linjat e thyerjes superiore dhe anteriore ne foramenin mandibular, duke arritur
incisuren.
Intrakapsular: linjat e thyerjes mbrenda kapsules se nyjes temporomandibulare.

• Procesi alveolar
Linjat e thyerjes ne procesin alveolar te mandibules ose maxiles
Pjeset anatomike te thyerjeve te mandibules. A/mandibula anteriore (duke perfshire simfizen dhe
parasimfizen, linjat e thyerjes anterior tek forameni mental. B/. Trupi-linjat e thyerjes posteriore tek
forameni mental dhe anterior tek muscul masseter. C. kendi- linjat e thyerjes posteriore tek pjesa
anteriore e muscul masseter dhe inferior tek forameni mandibular. D. Ramus-linjat e thyerjes superior
tek forameni mandibular duke mos arritur incisuren, apo rrjedha e tij drejtohet nga inferior tek forameni
mandibular dhe arrin incisuren. E. kondilore- linjat e thyerjes superiore dhe posteriore tek forameni
mandibular, duke arritur incisuren F. Koronoid –linjat e thyerjes superior dhe anterior tek forameni
mandibular duke arritur incisuren. G.-intrakapsular- linjat e thyerjes mbrenda kapsules se nyjes
temporomandibulare.

Elemente te veqanta ne thyerjet mandibulare

Tek plani I trajtimit, kirurgu duhet te dije ku eshte e lokalizuar thyerja mandibulare ne relacion
me muskujt. Muskujt mund te terheqin fragmentet dhe kjo mund ta veshtiresoj punen e kirurgut.
Prandaj pytja eshte nese thyerja eshte e favorshme apo jo.
Mandibula atrofike
Thyerjet mandibulare paraqesin nje numer te madh problemesh per nje numer te madh
arsyesh:

• Ato shpesh ndodhin tek te rriturit me histori te komplikuar mjekesore

• Ato shpesh jane te shoqeruara me osteoporoze, e cila zvogelon aftesine e kockes per te
mbajtur te fiksuara pajisjet.
• Ato shpesh jane te shoqeruara me nje qarkullim te vogel te gjakut ne kocke si pasoje e
arteriosklerozes ne arterien kryesore ushqyese.
• Mekanikisht, fragmentet e holla te kockave sigurojne pak kontakt siperfaqesor per
sherimin ose per qendrueshmerine nga metodat e fiksimit.
• Shpesh te pakten dy linja thyerjesh ekzistojne, dhe kirurgu duhet te kerkoje ne menyre
aktive per te dy linjat.
Lidhja midis terheqjes se muskujve dhe kendimit te fraktures e ben frakturen te favorshme ose te
pafavorshme. Nese terheqja e muskujve "mbyllet" ose ndikon ne thyerje, kjo eshte nje frakture e
favorshme, siç tregohet ne diagramet ne te majte.

Dhembet ne vijen e thyerjes

Dhembet ne linjen e thyerjes kane qene nje burim polemikash per shume vite. Prania e
molareve te trete te poshtem mund te dyfishoje rrezikun e thyerjes ne kendin e mandibules.
Dhembet ne vijen e thyerjes jane shpesh burim infeksioni por gjithashtu edhe nje
paqendrueshmeri nese largohen. Sipas Ellis ekziston nje rrezik I larte per komplikacione
postoperative kur dhmebi eshte prezent, por rritja nuk eshte statistikisht e rendesishme.
Konsensusi duket se sugjeron qe heqja e dhembeve te tille eshte thelbesore vetem nese ata
jane thyer rende, jane infektuar dukshem, ose do te destabilizojne ndjeshem frakturen, duke
krijuar kerkesen per metoda shtese te fiksimit.

Perdorimi I antibiotikeve dhe antiinflamatoreve

Principet
Principet e meposhtme mund te ju udhezojne ne perdorimin e antibiotikeve dhe
antiinflamatoreve.
Prezenca e infeksionit
Vendimi I trajtimit te pacientit me antibiotik eshte I lehte: kirurgu jep antibiotik ne menyre qe te
parandaloje ose ta kuroj infeksionin. Por a ka pacienti nje infeksion? A ekziston mundesia e
infeksionit? Ne shumicen e rasteve kjo eshte e bazuar ne gjendjen e pergjithshme te pacientit
dhe semundjeve te tij te meparshme dhe gjithashtu ne diagnozen klinike. Ekzistojne disa shenja
klasike dhe simptoma te infeksionit , sic jane: dhimbja, enjtja, eritema siperfaqesore, kufizimi i
levizjes dhe nje rritje siperfaqesore e temperatures. Sistematikisht, pacienti ka temperature,
limfadenopati, pafuqi dhe nje pamje toksike, dhe analizat laboratorike tregojne nje rritje te numrit
te qelizave te bardha te gjakut dhe te nivelit te C-proteinave. Ne nje situate posttraumatike keta
jane parametra laboratorike qe duhen ndjekur me kujdes.
Struktura e qelizave mbrojtese
Mekanizmat e qelizave mbrojtese jane faktori me I rendesishem ne rezultatin perfundimtar te
infeksionit bakterial. Nese keto jane te demtuara, infeksioni mund te rezultoje nga nje ekspozim
i vogel bakterial. Ne traumen akute, demi ndodh ne shok per shkak te depresionit fiziologjik te
mekanizmave mbrojtes te trupit. Nje numer semundjesh kane te njejtin efekt: kequshqyerja qe
rezulton nga alkoolizmi, semundjet malinje, infeksioni i virusit te mungeses se imunitetit, diabeti,
terapia imunosupresive dhe shume me teper.
Drenazha dhe prerja kirurgjike
Nje parim i perforcuar I trajtimit te infeksionit eshte arritja e drenazhes. Parimi themelor eshte
drenazha e qelbit nga hapesirat indore dhe futja e kulluesve per te çliruar presionin. Pas
traumes maksilofaciale, keto procedura rralle jane te nevojshme nese trajtimi operativ fillon
brenda 24 deri ne 48 oret e para.
Zgjedhja e antibiotikut te duhur
Administrimi profilaktik i antibiotikeve dhe shperlarja antiseptike e gojes duhet te filloje sa me
shpejt qe te jete e mundur, duke marre parasysh mikrobioten orale. Ne pergjithesi shumica e
paienteve mund te trajtohen me peniciline. Tek pacientet te cilet kane higjiene jo te mire orale
dhe trajtim te vonuar mund te perdoret metronidazol.
Identiteti i nje patogjeni me shpesh bazohet ne njohurite empirike te paraqitjes klinike të
infeksionit. Hetimi laboratorik perfshin kultura nga mostrat e qelbit, gjakut ose indeve. Terapia
fillestare vendoset me nje shkalle te larte te besueshmerise nese shenjat klinike dhe simptomat
e infeksionit jane te pranishme dhe gjykohen sakte.

Kortikosteroidet sistematikisht efektive

Regjioni maksilofacial eshte shume i vaskularizuar, qe do te thotë se shume parime te modelit
te perplasjes, vendosjes se shartimit dhe parandalimit te formimit te hematomes ne vendet e
tjera anatomike mund të modifikohen ne procedurat e kokes dhe qafes. Sidoqofte,
kortikosteroidet sistematikisht te efektshem perdoren zakonisht gjate dhe pas operacionit
maksilofacial per te zvogeluar edemen. Nese pacienti ka nje ulçere aktive peptike ose nje histori
te koheve te fundit te semundjes kerpudhore ose mikobakteriale, kortikosteroidet jane te
kunderindikuar. Diabeti eshte nje kunderindikacion relativ dhe nivelet e ngritura te glukozes
zakonisht kontrollohen me ilaçe te modifikuara. Efekti maksimal arrihet nese trajtimi fillon 30 deri
ne 40 minuta para operacionit dhe vazhdon per 48 deri ne 72 ore per te minimizuar efektet
anesore te padeshiruara. Disa sugjerime jane te mundshme dhe nje qe eshte perdorur
gjeresisht eshte ajo e rekomanduar nga Roser dhe Hupp: 125 mg sukinat natriumi
metilprednisolon çdo 4 ore gjate operacionit dhe çdo 6 ore pas operacionit derisa te
administrohen gjithsej gjashte doza. Ne kohen e dozes se fundit, nje doze 40 mg e acetatit
metilprednisolon jepet ne menyre muskulore per te zvogeluar mundesine e rikthimit te edemes.
Ky lloj i trajtimit zakonisht eshte i kufizuar ne trauma te medha dhe ne rindertime te vona, kur
pacienti pritet te qendroje ne spital per disa dite.
Planifikimi kirurgjik I thyerjeve te fytyres
Planifikimi paraprak i trajtimit ne thyerjet e mesit te fytyres, kompleksit zigomatik dhe orbites

Mesi i fytyres eshte nje strukture komplekse tre dimensionale, dhe ne pergjithesi te gjitha
frakturat duhet te reduktohen dhe te stabilizohen. Megjithese ne te kaluaren, u bene perpjekje
per te zgjeruar parimet e trajtimit te traumes mandibulare ne mesin e fytyres, domethene, duke
u mbeshtetur ne fiksimin maksilomandibular, rezultatet ishin pergjithesisht te dobeta. Sot eshte
me e prnueshme te stabilizojme thyerjet me fiksim te ngurte, duke perdorur metoda precize.
Parimi kryesor edhete te zbulohen thyerjet dhe te reduktoj dhe stabilizoj ato. Qellimi I ketij
kapitulli eshte te siguroj qasjen logjike ne proces. Thyerjet e mesit te fytyres dhe te fytyres jane
gjithemone nje sfide e madhe per kirurgun. Rikrijimi I funksionit te fytyres dh pamja estetike
kerkon te gjitha komponentet e operacionit midfacial dhe mandibular. Nje rendesi te madhe ka
pamja tredimensionale e struktures se traumatizuar, sepse tek keta pacient plani fillestar I
trajtimit duhet te konsiderohet edhe si plan perfundimtar i trajtimit, rikonstruktimet e vonshme
jane te veshtira dhe rezultatet jane rrallehere estetikisht dhe funksionalisht te kenaqshme.
Gruss ka theksuar rendesine e vendosjes se reduktimit te sakte te harqeve zigomatike dhe me
pas levizjes se rindertimit ne pjesen qendrore te pjeses tjeter te mesit te fytyres. Edhe pse eshte
e vertete qe rezultatet e dobeta mund te pasojne nese ky hap neglizhohet, eshte thelbesore qe
te gjitha thyerjet e zhvendosura te reduktohen, dhe harqet zigomatike nuk jane me te
rendesishme se çdo strukture tjeter, edhe pse ato jane pergjegjese per projeksionin e mesit te
fytyres.
Koha e intervenimit kirurgjik
Rastet emergjente qe perfshijne thyerje te pjeses se mesme te fytyres dhe te fytyres kerkojne
intervenim kirurgjik te menjehershem. Keto perfshijne probleme te rrugeve te frymemarrjes,
gjakderdhje te pakontrollueshme dhe rrezik per shikimin (hematoma retrobulbar, kompresim i
nervit optik dhe demtime depertuese te syve). Nese nuk ekzistojne urgjenca te tilla mjekesore
dhe te gjitha ekzaminimet dhe konsultat para operacionit mund te kryhen, trajtimi duhet te behet
brenda 24 oreve. Per te permbushur keto qellime, pacientet me demtime te fytyres duhet te
trajtohen ne nje qender traume ku ekipet e perbere nga specialiste nga te gjitha fushat e
nevojshme jane ne dispozicion. Nese keto kushte nuk mund te plotesohen, operacioni duhet te
vonohet derisa te zhduket enjtja dhe pacienti te transferohet ne qendren e duhur. Zakonisht
operacioni mund te kryhet ne periudhen e peste deri te shtate posttraumatike. Sidoqofte, shume
thyerje te pjeses se mesme te fytyres jane thyerje te thjeshta (per shembull, thyerje e kockave
malare) qe mund te trajtohen lehtesisht brenda 48 oresh.
Plani kirurgjik
Trajtimi i thyerjes se komplikuar te mesit te fytyres duhet te filloje me rindertimin e strukturave
mbajtese te skeletit te fytyres, duke filluar nga pjesa periferike dhe duke lëvizur tek pjesa
qendrore. Kjo eshte thelbesore sepse keto struktura te forta kockore jane ideale per vendosjen
e pllakave.
Zonat mbajtese te pjeses se mesme te fytyres.

Ato jane percaktuar si zona qe marrin forcat mastikatore dhe funksionale dhe kane trashesine e
nevojshme per te bartur pllakat. Shartimi primar i kockave shpesh eshte i domosdoshem per
rikrijimin e skeletit te fytyres. Per shkak se nje prerje koronale perdoret gjithmone ne keta
paciente me thyerje komplekse, vendi i duhur per te kryer kete proces eshte kraniumi. Shartimet
primare te kockave perdoren me shpesh per te arritur projeksionin e duhur te hundes,
pozicionin e globit dhe stabilitetin ne vendet e thyerjes. Shartimet e kockave gjithashtu nxisin
osteogjenezen, e cila lejon perdorimin e pllakave me te vogla. Ne sallen e operacionit, duhet te
kemi gjithmone te zbuluar tere fytyren e pacientit kur trajtojme thyerje te pjeses se mesme te
fytyres (ose te fytyres) ne menyre qe kirurgu te vleresoje dimensionet e fytyres. Kur planifikoni
prerjet, duhet te merrni parasysh nevojen e mundshme per shartim te kockave. Shartimi primar i
kockave zakonisht konsiderohet si i nevojshem ne boshlleqet me te gjera se 5 mm. Ndertimi i
fytyres fillon duke vendosur dimensionin anteroposterior duke rindertuar kornizen e jashtme te
fytyres, duke filluar nga rajonet e pasme te qendrueshme dhe duke vazhduar drejt vijes se
mesit. Pasi te jete rregulluar shiriti ballor, rindertimi vazhdon me posht, duke krijuar qendren e
pjeses se mesme te fytyres. Hapi i fundit ne rindertim eshte stabilizimi i fragmenteve ne te cilat
ka dhembe per te vendosur nje okluzion te duhur. Ne mikro dhe miniatura te pergjithshme, vidat
perdoren per fiksimin e brendshem te thyerjeve te mesit te fytyres. Thyerjet e thjeshta te hundes
shpesh mund te menaxhohen nga reduksioni i mbyllur, megjithese rezultate te dobeta te ketyre
rasteve sugjerojne qe kjo pikepamje duhet te rivleresohet. Rindertimi i dyshemese orbitale duke
perdorur shartime autogjene te kockave, shtrese te resorbueshme ose shtrese titaniumi duhet
te perfundoje sapo te kete perfunduar rindertimi kryesor i pjeses se mesme te fytyres. Nevojitet
nje kujdes i madh me kete rindertim, sepse vellimi orbital krijohet nga forma komplekse. Per
shembull, eshte es lehte te injorosh ngritjen e dyshemese orbitale pas operacionit qe te
zbulojme qe pacienti ka enoftalmoze.
Natyrisht rindertimi I indeve te buta duhet te jete hapi final. Duhet te kemi kujdes e te rikthejme
te gjitha shtresat gate mbylljes. Shpesh ripozicionimi i periosteumit mund te neglizhohet, gje qe
mund te shkaktoje nje pamje te leshuar (si e varur) ne fytyre. Prerjet dhe kontuzionet e indeve
te buta jane te zakonshme ne traumen panfaciale. Ndonjehere humbja e indeve te buta eshte e
konsiderueshme; per shembull, qe rezulton nga demtimi me shotgun. Lendime te tilla
menaxhohen gjithmone njekohesisht me rindertimin e skeletit te fytyres. Sa me i madh te jete
demtimi i indeve te buta, aq me sfidues eshte rindertimi, i cili mund te kryhet nga flapat lokale
ose te largeta ose ndonjehere edhe nga flapat e lira.
Planifikimi paraprak i trajtimit ne frakturat e mandibules
Indikacionet per intervenimin kirurgjik
Operacioni duhet te ndermerret nese ekziston besimi real per te permiresuar gjendjen e
menjehershme te pacientit, per shembull, per te eleminuar dhimbjen. Rezultati duhet te jete i
parashikueshem, dhe rreziku i semundshmerise dhe vdekshmerise se konsiderueshme duhet te
jete absolutisht minimal. Nje thyerje e pavendosur ne nje pacient te shendetshem
bashkepunues me higjiene te mire te gojes mund te trajtohet pa operacion kirurgjik. Udhezoni
pacientin te mbaje nje diete te bute dhe te ndjeke ate sic duhet. Jini te kujdesshem me thyerjet
bilaterale te pavendosura, te cilat shpesh behen te paqendrueshme dhe fillojne te zhvendosen.
Ne raste te tilla, eshte i nevojshem nje kontroll i rregullt klinik dhe radiologjik deri ne 6 jave.
Thyerjet kondilore ne pacientet pa dhembe ne shumicen e rasteve trajtohen me se miri me
rehabilitim protetik kur thyerja eshte e qendrueshme.
Koha e intervenimit kirurgjik
Si rregull i përgjithshem, sa me shpejt qe thyerjet te zvogelohen dhe te stabilizohen, aq me pak
ekziston mundesia e percjelljes se infeksionit ne frakture. Natyrisht operacioni i hershem kufizon
edhe shqetesimin e pacientit. Trajtimet e vona, kur ka filluar procesi i sherimit, shoqerohen me
rezultate te dobeta, sepse eshte gjithnje e me e veshtire te zvogeloni thyerjen siç duhet. Ne
pergjithesi, shumica e thyerjeve te mandibules ne zonen e dhembezuar duhet te trajtohen
brenda 48 oresh. Kjo vlen edhe nese mukoza e gojes eshte e coptuar.
Plani kirurgjik
Detajet klinike dhe radiologjike para operacionit duhet te lejojne qe kirurgu te filloje punen me
nje plan te qarte veprimi. Para hyrjes ne sallen e operacionit, kirurgu duhet te marre nje vendim
paraprak se si te trajtohet thyerja. Sot, gjithnje e me shume thyerje po rregullohen nga brenda
per te mundesuar funksionimin e menjehershem te artikulacionit temporomandibular. Perdorimi
i reduktimit te hapur dhe fiksimit te brendshem pa fiksim ndermaksillar pas operacionit, mund te
shmangin nje sere problemesh qe lidhen me jeten shoqerore te pacientit. Shume metoda te
fiksimit jane te disponueshme, por per te shmangur dhembeza, perdorimi i fiksimit te ngurte,
normalisht nga miniplaza te vendosura brenda gojes, tani konsiderohet norme per shumicen e
thyerjeve. Detajet dhe indikacionet per secilin lloj te fiksimit diskutohen ne Kapitullin 4. Ne te
gjithe pacientet, sidoqofte, okluzioni rikthehet me ane te fiksimit intermaksilar brenda
operacionit, pas se ciles mund te fillohet me ripozicionimin dhe stabilizimin e thyerjeve
mandibulare, nga fragmenti me i madh drejt me te voglit. Nese gjendja e pergjithshme e
pacientit eshte e paqendrueshme (per shembull, pacientet me traume te shumefishte), duhet
pritur derisa pacienti te jete mjaft i qendrueshem per operacionin. Perndryshe, ne thyerjet e
mandibules nuk ka asnje arsye per te pritur, dhe shumica e thyerjeve mund te operohen brenda
24 oresh.

Menaxhimi operativ i traumes panfaciale hap pas hapi

Merrni hapat e meposhtem ne menaxhimin operativ te traumes panfaciale:
1. Riktheni rruget e frymemarrjes
• Trakeostomia, intubimi submandibular ose transbuccal
2. Ekspozoni te gjitha vendet e thyerjes nga prerjet e planifikuara (korona, zona e qepalles
se poshtme dhe intraorale) dhe copezimet ekzistuese.
 3. Lidhni prerjet dhe copezimet me tunelizim nenperiosteal per te lehtesuar vizualizimin e
drejtpedrejte te te gjitha vendeve operative.
4. Rivendosni dhe stabilizoni skeletin e fytyrës në renditje si me poshte, te pavarur nga
okluzioni:
• Rindertoni projeksionin e fytyres (dimensioni anteroposterior), duke filluar nga zona e
pasme e qendrueshme (kocka e perkohshme, pjesa proksimale e harkut zigomatik) dhe
duke vazhduar pergjate harkut zigomatik ne kompleksin zigomatik
• Rindertoni gjeresine e fytyres (diametri horizontal) neper harqet zigomatike duke
rregulluar zigomat ne pjesen e qendrueshme te pjeses se siperme te fytyres (rindertoni
zonen e qepjes frontozigomatike).
• Rikrijoni zonen NEO midis zigomave. Zonat kryesore jane dyshemete orbitale, zona e
ligamentit kanthal mesatar dhe ura e hundes.
5. Rivendosni lartesine vertikale te pasme te fytyres duke ripozicionuar dhe fiksuar frakturat
e ramusit kondilor.
6. Rivendosni okluzionin me fiksim ndermaksilar intraoperativ, nese eshte e mundur.
7. Ripoziciononi dhe stabilizoni thyerjet e mandibules, nga fragmenti me i madh drejt me te
voglit.
8. Rregullimet perfundimtare kryhen duke ripozicionuar butesisht nivelin Le Fort I te
maksiles ne pozicionin e treguar nga mandibula permes fiksimit ndermaksillar. Kjo mund
te rezultoje ne hapa dhe boshlleqe ne nivelin Le Fort I sepse te gjitha deformimet e
fragmenteve nuk mund te zhbehen. Stabilizimi i nivelit Le Fort I kryhet duke vendosur
pllakat e osteosintezes ne zonat qe mbajne ngarkesen. Boshelleqet me te medha se 5
mm trajtohen me se miri nga shartimi primar i kockave.
9. Menaxhimi i indeve te buta eshte si me poshte:
• Defektet (shikoni kapitullin e 11)
• Rivendosja e indeve te buta per te parandaluar varjen e fytyres
• Ripozicionimi i flapave koronale tek fascia e muskujve te perkohshem, zona e ligamentit
anesor canthal dhe zona nasofrontale
• Mbyllja e plages
10. Siguroni drenazhen e duhur

Perspektivat e se ardhmes
Gjate shekullit te kaluar ka pasur arritje te medha ne kujdesin e viktimave te traumes
maksilofaciale, shume prej te cilave nuk jane specifike per intervenim kirurgjjik. Zbulimet dhe
faktoret e perfshire ne pergjigjen metabolike ndaj traumes, sherimin e demtimit traumatik,
goditjen, nutricitetin dhe kujdesin intensiv jane me te rendesishme per pacientin ne teresi sesa
per zonen maksilofaciale ne veçanti. Ne lidhje me traumen maksilofaciale ka disa faktore
specifik qe kane pasur nje ndikim te madh ne rezultatin e trajtimit. Njeri nga ta eshte hapi nga
reduktimi i thyerjeve te mbyllura ne te hapura. Ne epoken preanestetike, preantiseptike, nje
reduktim i mbyllur ishte rregulli per shumicen e thyerjeve. Pas futjes se antibiotikeve, mundesia
e hapjes kirurgjikale te thyerjeve te kockave te fytyres u rrit ndjeshem. Para operacionit,
diagnostikimi dhe shtypja e thyerjes eshte e detyrueshme. Kjo eshte veçanerisht e rendesishme
ne lidhje me skeletin e fytyres, ku vetem nje zvogelim i sakte do te rezultoje ne nje rezultat
optimal funksional dhe estetik. Perparimi i dyte i madh ishte imazhi diagnostik, i cili eshte nje
nga arritjet me domethenese ne historine e mjekesise. Radiografite e thjeshta shtuan nje
dimension krejtesisht te ri ne aftesite diagnostike te kirurgut. Hapi tjeter ishte zbulimi i
tomografise panoramike, e cila beri te mundur nje klasifikim te sakte te thyerjeve, veçanerisht
atyre te mandibules. Tomografia e kompjuterizuar dhe, me vone, imazhi i rezonances
magnetike nga ana tjeter do te revolucionarizoje plotesisht diagnozen e thyerjeve te fytyres.
Mundesia e diagnozes se sakte te traumes dhe zvogelimi i thyerjes se hapur ishin parakushtet e
trajtimit te duhur te thyerjes. Hapi i trete i madh ishte futja e teknikave te fiksimit te ngurte, duke
lejuar funksionimin e menjehershem, pa dhimbje te aparatit mastikator. Kirurgu oral dhe
maksilofacial eshte ne nje pozicion te veqante, duke pasur aftesine per te kryer nderhyrje
kirurgjikale, e cila rekomandohet kur eshte e mundur. Thyerjet e renda te pjeses se mesme te
fytyres kerkojne nje ekspozim te madh, i cili me pare ishte siguruar nga prerje te veçanta te
vogla ne fytyre. Parimet kraniofaciale, duke perfshire zbutjen e fytyres, çuan ne vitet 1980 ne
mundesine e sigurimit te ekspozimit maksimal permes prerjeve te brendshme ose te
kamufluara, dhe kryerjen e riparimit estetikisht te pranueshem ne nje faze te vetme te thyerjeve
te renda te fytyres. E ardhmja e operacionit te traumes maksilofaciale do te përmiresohet
ndjeshem ne te tre fushat e diagnozes dhe planifikimit te trajtimit, ekspozimit dhe fiksimit.

Diagnoza dhe plani I trajtimit

Sot eshte e mundur te kemi nje riprodhim te sakte dy dhe tre dimensional te kockave te fytyres.
Nje skanues modern CT do te siguroje disa imazhe nga te gjitha kendet e mundshme brenda
pak minutash. Informacioni i marre mund te transferohet permes kompjuterit dhe
telekomunikacionit, gje qe ben te mundur qe kirurgu te kete nje model prototip te shpejte te
kafkes para operacionit. Procedura operative mund te planifikohet plotesisht dhe operacioni te
praktikohet para operacionit aktual. Telenavigacioni, i cili eshte perdorur ne teknologjine e
aviacionit per vite me rradhe, gjithashtu mund te zbatohet ne kirurgji sot. Operacioni mund te
kryhet ne realitetin virtual kur te gjitha informacionet nga hetimet para operacionit jane mbledhur
ne nje sistem hapesinor tre dimensional. Perparimet ne sistemet e komunikimit dhe teknologjise
kompjuterike bejne te mundur qe kirurgu te kete konsulta nga çdo qender tjeter ne bote, ku
ekspertet mund te drejtojne ose edhe te ekzekutojne nje procedure operative. Thyerjet
komplekse mund te trajtohen dhe profesionistet lokale te ndihmohen nga ata me pervoje me te
madhe ne fusha te veçanta. Nje diagnoze e sakte eshte thelbesore per proceduren e duhur te
trajtimit.

Ekspozimi
Qasja transorale ndaj operacionit te thyerjes se fytyres u be gjithnje e me e zakonshme pas
disponueshmerise se antibiotikeve. Me pare, kaviteti oral mbahej i ndare nga zonat ekstorale
kur kryheshin operacione ne te dyja: sot eshte e mundur te punohet njekohesisht brenda dhe
jashte kavitetit oral. Me kombinime te transkonjuktivit transoral, vestibular, intranazal dhe
preseptal, eshte e mundur nje zbutje e plote e mesit deri ne kendin nazofrontal dhe shquarjen e
zigomes. Prerjet ne kavitetin oral dhe permes konjuktives jane plotesisht te padukshme. Prerjet
submandibulare ose retromandibulare rralle perdoren sot dhe ndoshta do te shmangen
plotesisht kur kirurget kane fituar me shume pervoje me procedurat endoskopike. Keto
procedura kane ndryshuar plotesisht qasjen per disa operacione te zakonshme gastrointestinale
dhe gjinekologjike. Megjithese nevoja për procedura endoskopike eshte e kufizuar ne kirurgjine
maksilofaciale, do te jete gjithmone nje avantazh per te shmangur prerjet ne zonen e dukshme
te fytyres. Dobia e endoskopise ndryshon nga vendndodhja e traumes kraniofaciale. Kirurget
tashme kane nje pervoje me trajtimin endoskopik te thyerjeve kondilare te qafes dhe thyerjeve
zigomatike. Gjithashtu, ndihma endoskopike endonazale-transantrale ne trajtimin e thyerjeve te
fryra do te zvogeloje nevojen per prerje te lekures ne zonen orbitale. Artroskopia e perbashket
temporomandibulare ka lejuar procedura operative brenda artikulacionit, jo vetem ne trajtimin e
çrregullimeve te brendshme por edhe ne traumat e indeve te forta dhe te buta kondilare.
Instrumentet dhe teknologjia e pajisjeve ndoshta do te zhvillohen ndjeshem brenda disa viteve
te ardhshme.

Teknikat e fiksimit
Zhvillimi i teknikave te fiksimit te pllakave dhe vidave, te cilat u perdoren ne kirurgjine ortopedike
per shume dekada para perdorimit te tyre ne kirurgjine maksilofaciale, lejoi qe frakturat e
kockave te fytyres te riparohen pa fiksim shtese maksilomandibular ose skeletor. Ky ishte nje
nga perparimet me te medha ne operacionin e traumes maksilofaciale. Shkolla AO prezantoi
termin fiksim te ngurte, me te cilin nenkuptohej nje fiksim mjaft i forte per te parandaluar levizjen
e fragmenteve kockore gjate perdorimit aktiv. Kjo me kohe lejoi te ashtuquajturin sherim primar
te kockave pa formimin e kallusit. Vidat bicortikale dhe pllakat e kompresimit dhe rindertimit me
teknikat e vidave te leshuara u konsideruan si teknika te ngurta, ndersa miniplatat
jokompresionale dhe lehtesisht te lakueshme duke perdorur vida monokortikale u pane si fiksim
gjysme i ngurtë. Me vone, lloje te veçanta te pllakave te vogla u zhvilluan per fiksimin e
thyerjeve te fytyres dhe kafkes. Eshte e qarte, thyerjet e infektuara te copetuara dhe te
demtuara te mandibules, te tilla si frakturat e mandibules se thyera rende, kerkojne ngurtesi
absolute per sherimin e qete. Megjithate, shumica e thyerjeve sherohen pa ngurtesi absolute.
Aktualisht, kirurget synojne stabilitetin funksional se bashku me sherimin e kockave, jo vetem
stabilitetin funksional ne vetvete. Si nje material fiksimi, titani i paster ka zevendesuar plotesisht
çelikun inox dhe aliazhe te ndryshme. Jane prezantuar materiale bio-absorbues te tilla si
polydioxanone, acid poliglikolik, acid polilaktik, dhe kopolimeret e tyre, me te cilet mund te
trajtohen nje numer i madh i thyerjeve dhe osteotomish. Vidat dhe pllakat e vogla dhe vidat
bioabsorbuese aktualisht po perdoren ne disa vende. Natyrisht, materialet bioerodible ne te cilat
kimikate te ndryshme te tilla si enzimat, antibiotiket dhe proteina morfogjenetike e kockave jane
shtuar, do te fitojne popullaritet ne kirurgjine maksilofaciale ne te ardhmen. Mundesia e
shmangies se nje operacioni te dyte eshte nje avantazh i dukshem kunder perdorimit te
materialeve jo-resorbuese. Sidoqofte, problemet mbeten ende ne lidhje me kohen e resorbimit,
e cila per disa nga materialet ne dispozicion eshte shume e shkurter dhe per disa shume e
gjate. Prandaj, për kirurgun, eshte me rendesi te madhe te kuptoje vetite e secilit material
bioresorbues qe perdoret. Bashkepunimi me kliniket dhe kimistet e polimerit do te çoje ne
zhvillimin e materialeve qe pjeserisht do te eliminojne nevojen per pajisje metalike. Perparimet
ne kimine korale kane çuar ne mundesine e trajtimit te thyerjeve te renda te kockave permes
operacionit minimalisht invaziv. Nje shembull tipik eshte thyerja e pllakes tibiale, ku palca mund
te '' mbushet '' me çimento kockore, duke lejuar funksionimin e menjehershem me mbeshtetje
minimale nga materialet e osteosintezes. Ne te ardhmen, mund te zhvillohen disa lloje te
ngjitesve te resorbueshem qe mund te aplikohen ne menyre transorale ose endoskopike per
thyerjet e fytyres.