Een notitie over Hiram, de cassia en de
acacia in de Hiramlegende*
GUY L.J. LIAGRE
De acaciatak is in de Vrijmetselarij een
bekend symbool.' In het rituaal van de 3de
graad (de Meestergraad) legt men een aca-
ciatak op het zwarte doek dat het lichaam
van de inwijdeling bedekt. We verraden
geen Meestergeheimen als we er met de
voor allen toegankelijke compendia van P.
Van Brabant, E.J.P. Beekes en E. Saunier op
wijzen dat dit gebruik verwijst naar de ont-
dekking van het lijk van Hiram door één der
negen meesters die waren uitgezonden om
zijn stoffelijk overschot te zoeken.2
[In deze bijdrage wordt ingegaan op het
ritueel voor de 3de graad.]
De meester greep heel toevallig een acacia-
tak, die tot zijn verbazing in zijn handen
bleef hangen. Zo geeft de acaciatak de
sacrale plaats aan waar Hiram uit de dood
herrijst en is de acacia meteen het teken van
de onsterfelijkheid van de ziel, of, zoals J.D.
Ninck Blok het uitdrukt, 'symbool van de
continuïteit van het leven door de (uiter-
lijke) dood heenV
Sindsdien is de acaciatak zelfs buiten de
loges, gedrukt op stropdassen, vlinderdas-
sen of gedragen als een reversspeldje, tot
een maconniek herkenningsteken gewor-
den.4 Toch zijn er in de oorspronkelijke -
ook operatieve - maconnieke ritualen geen
sporen van de acacia.5 Hij verschijnt pas in
de Vrijmetselarij op het moment van het
ontstaan van de Hiramlegende. En wat
betreft die verschijning, valt er bovendien
onduidelijkheid vast te stellen over de pre-
cieze betekenis van deze vermelding. Enige
toelichting.
Hiram, koning van Tyrus
Het personage van Hiram gaat terug op de
Bijbel. Het hoeft nog nauwelijks gezegd te
worden dat deze naam wordt toegekend aan
twee bijbelse figuren, van wie het de vraag
is of ze al dan niet mogen worden verward.
De eerste, de koning van Tyrus, komen we
tegen in 1 Koningen 5 en in 2 Kronieken 2.
Het volstaat beide verhalen naast elkaar te
leggen, teneinde te ontdekken dat dit bijbel-
verhaal niet los van enige literaire en imagi-
naire compositie tot ons is gekomen. Gaat in
1 Koningen 5 de onderhandeling van koning
Salomo met Hiram (er zijn verschillende
schrijfwijzen: Nederlands Bijbel Genoot-
schap en Willebrord 'Chiram', de Leidse
vertaling 'Hirom', andere schrijfwijze is
'Churam') vooraf, Kronieken keert deze fei-
ten om.6 Overigens ligt in beide passages
ook het initiatief voor de ontmoeting in ver-
schillende handen. Het initiatief voor het
contact met koning Hiram van Tyrus gaat in
2 Kronieken 2 uit van Salomo, anders dan in
1 Koningen 5, waar de Tyrische vorst de
eerste is om gezanten te sturen. Die wensen
Salomo geluk met zijn koningschap.7
Bovendien gaat in Koningen de ontmoeting
van Hiram met Salomo vooraf aan het bevel
een tempel te bouwen, terwijl in Kronieken
de zaken precies omgekeerd worden voor-
gesteld.
Uit Kronieken volgt dat koning Salomo
geldt als de eigenlijke architect van de tem-
pelbouw. Eerst Eupolemos (midden 2de
eeuw vóór onze jaartelling) zou Hiram van
EEN NOTITIE OVER HIRAM, DE CASSIA EN DE ACACIA IN DE HIRAMLEGENDE 99

Thoth schrijft de naam van Ramses II op de levensboom. Schildering in de tempel van Ramses II te
Gurnah

Tyrus als de architect hebben aangeduid.8
Diens betekenis is in het geheel van de
maconnieke Hiramlegende eerder margi-
naal. Vermeldenswaard in de ritualen is
alleen zijn bevoorrechte band met koning
Salomo en de koningin van Sheba. De ont-
moeting tussen deze beide vorsten wordt
ons verhaald in 1 Kon. 10 : 1-13 en 2 Kron.
9 : 1-12.
Hiram Abi
Een naamgenoot van Hiram van Tyrus wan-
delt in 2 Kronieken 2 via vers 13 het verhaal
binnen." Volgens vers 7 had Salomo ge-
vraagd om een ervaren en bekwaam man
voor het vervaardigen van de kunstwerken
aan de tempel. Nu wordt dit verzoek door
koning Hiram van Tyrus gehonoreerd. Hij
geeft er officieel en uitvoerig antwoord op.
De kunstenaar heet volgens de Hebreeuwse
(masoretische) tekst in Kronieken Huram-
Abi. In 1 Kon. 7 : 1 3 heet hij Hiram, een
verschil in schrijfwijze dat we ook al tegen-
kwamen bij koning Hiram van Tyrus. Het is
hoogstwaarschijnlijk dat de Kronist er om
verwarring te voorkomen 'Abi' heeft achter-
gevoegd, evenals in 1 Kron. 4 : 1 6 .
100 GUY L.J. LlAGRE
Een fictieve dubbelganger?
Ondertussen is in kringen van exegeten al
enkele decennia geleden de vraag gerezen
of men wel degelijk met twee verschillende
personen te maken heeft. De oudtestamenti-
cus Martin Noth meent van niet.10 Hij
beschouwt de kunstenaar als een reeds door
de schrijver van 1 Koningen bedachte fic-
tieve dubbelganger van de koning. Noth
meent dat de naamsvorm Huram-Abi in het
boek Kronieken berust op een verschrijving.
Blijft dan natuurlijk de vraag waarom de
Kronist er 'Abi' aan toevoegde. Heeft hij
misschien de oorspronkelijke naam willen
herstellen? Zou de koning zo geheten heb-
ben en werd zijn naam eerder in het verhaal
afgekort? We weten het niet, maar één van
de mogelijkheden is dat er een andere
bedoeling achter schuilt.
Meester Hiram
Hiram is zelf een afkorting van 'Ahiram',
wat betekent: mijn broeder is verheven."
Het is een samenstelling van 'ach' [alef-
chet] (broeder) en de stam 'rom' [resj-wav-
mem] (hoog zijn, verheven). De laatstge-
noemde wortel komen we o.a. tegen in Gen.
7 : 1 7 ('De wateren wiesen en hieven de ark
op'), Ps. 18 : 47 ('Verhoogt zij de God mijns
heils'), Ps. 2 1 : 1 4 ('Verhef U o Here, in uw
kracht') en Neh. 9 : 5 ('Uw heerlijke Naam,
die verheven is boven alle lof). De vertel-
ler zou er 'Abi' aan toegevoegd hebben
omdat hij de kunstenaar zo de titel geeft die
hem toekomt. Het Hebrew and English
Lexicon of the Old Testament, based on the
Lexicon ofW. Gesenius spreekt daarom over
'Ahiram' als 'Brother of (the) lofty'.
Ook hier duiken echter verschillende
schrijfwijzen op. In 2 Kron. 2 : 14 wordt
gesproken over 'Huram-Abi', terwijl in 4 :
16 de naam wordt gespeld als 'Huram-Abif'
(letterlijke transcriptie: 'Abiw' in plaats van
'Abif').12 De titel 'Abi' (Ab betekent letter-
lijk: 'vader' en het suffix 'i' wijst op de 1ste
persoon enkelvoud, m.a.w. 'mijn vader',
terwijl het suffix 'if' wijst op een bezit in de
3de persoon mannelijk enkelvoud, dus 'zijn
vader'. Vgl. het nieuwtestamentische
'Abba') was volgens W. Rudolph in de
gewone omgangstaal, gezien het respect en
de eer die men de 'pater familias' toebracht,
ook het woord waarmee 'meester' werd aan-
geduid (vgl. de woorden 'Pope' of 'Pater').
Dat het een titel moet zijn, volgt volgens K.
Roubos uit het feit dat dezelfde man elders
in 2 Kronieken gewoon Hiram (Huram)
heet, zoals in 4 : 11." We komen dit woord
'Ab' als titel trouwens ook tegen op andere
plaatsen in het Oude Testament: in Gen.
45 : 8 ten aanzien van een raadsman; in
2 Kon. 5 : 1 3 jegens een geestelijke vader;
in Ri. 17 : 10 wordt het woord gebruikt voor
iemand die de priesterlijke functies vervult
en in 2 Kon 2 : 12 ten aanzien van een pro-
feet.
Afkomst van 'meester Hiram'
Meester Hiram is volgens de Kronist de
zoon van een Danitische vrouw en een
Tyrische vader. 1 Kon. 7 : 14 spreekt even-
eens van een Tyrische vader, maar be-
schouwt hem als de zoon van een weduwe
uit Naftali. Exegeten die zich de vraag heb-
ben gesteld waarom de Kronist de negatief
beladen naam 'Dan' niet heeft vermeden,
wijzen op Aholiab (Oholiab), een groot
kunstenaar en medewerker van Bezaleël bij
de bouw van de tabernakel, die een Daniet
was en wordt genoemd in Ex. 31 : 1-11. Het
is echter evenzeer mogelijk dat de Kronist
hiermee een andere bedoeling had, waarbij
men dan echter nog niet heeft verklaard
EEN NOTITIE OVER HIRAM, DE CASSIA EN DE ACACIA IN DE HIRAMLEGENDE
waarom 1 Koningen zegt dat Hirams moe-
der een weduwe was, terwijl de Kronist dit
woord ('almana' achter 'isja' of vrouw)
weglaat.
Ik laat dit in het midden en verwijs hierover
naar de literatuur terzake. Ik stap thans over
naar de latere maconnieke legendevorming
rondom zijn persoon.
Maconnieke Hiramverhalen
Reeds vroeg in de maconnieke geschiedenis
wordt naar Hiram gerefereerd. Zijn naam
valt in de Constitutions van 1723 en in de
2de druk uit 1738 wordt hij opnieuw opge-
voerd, dit keer met de melding van de droe-
fenis die volgt op zijn dood. In de tussen-
periode verschijnt omstreeks 1727 het
Wilkinson Manuscript, waarin de vorm van
de loge in verband wordt gebracht met het
graf van meester Hiram.
Drie jaar later, in 1730, ziet het eerste echte
Hiramverhaal het licht. Het staat in Samuel
Prichards Masonry Dissected, dat verscheen
op 20 oktober 1730.14 Het werk werd aange-
kondigd in de Daily Journal van 20 oktober
1730 en kende ontelbare uitgaven en verta-
lingen, waaronder dertig in Engeland en
acht in Schotland. Masonry Dissected was
niet alleen het langste document in zijn
soort, maar Prichard produceert bovendien
voor elk van de drie graden een soort vraag-
en-antwoordspel of catechismus, een oefe-
ning en uitleg in het rituaal van een bepaal-
de graad.
De Nederlandse vertaling van dit verraders-
geschrift, Het collegie der Vrije Metselaars
ontleedt uit het Engels vertaalt volgens den
Vijfden Druk, 't Utrecht, daterend uit 1733,
werd in 1954 gepubliceerd in Thoth (blz. 79
e.v.). Het werd later o.a. in het jaarboek van
de Belgische studieloge, 'Ars Macionica nr.
30', overgenomen en grondig becommenta-
101
rieerd.15 Het is het eerste van een reeks ver-
radersgeschriften die een volledig beeld
geven van het werken in een drie-graden-
systeem.'6 Over dit geschrift is al veel gepu-
bliceerd en bovendien vormt dit niet het
onderwerp van dit artikel. Ik spits mijn aan-
dacht toe op de passage waarin sprake - of
beter: juist geen sprake! - is van de acacia.
In Prichards geschrift wordt namelijk -
zoals door Andréa Kroon in een voetnoot
wordt opgemerkt -, niet de acacia genoemd,
maar de cassia.17 De vraag die ik dan nu wil
stellen, is: waarom? En: wat kan hiervan de
betekenis zijn?
Masonry Dissected
Laten we om te beginnen het oor even te
luisteren leggen bij Prichards tekst. Ik citeer
uit The Early Masonic Catec.hisms.n Aan-
vankelijk is er geen sprake van een bij name
genoemde struik:
'One of the Brothers being more weary than
the rest, sat down to rest himself, and taking
hold of a shrub, which easily came up' etc."
Er wordt niet gezegd welke struik het
betreft. Een acacia, berucht om zijn doorns,
allicht niet. Wie zou zich immers aan een
doornstruik overeind willen trekken?
Na het graf blootgelegd te hebben - ze vin-
den Hiram 'decently buried, in a handsome
grave, which surprised them' - gooien ze
het dicht, 'and as a farther ornament placed
a sprig of Cassia at the head of his grave'.
'Traduttore traditore'
'Traduttore traditore', vertalen is verraden,
luidt het gezegde. Masonry Dissected wordt
in het Nederlands vertaald, en het is deze
Nederlandse tekst die later als basis zal die-
102 G U Y L.J. LIAGRE
nen voor de Franse vertaling. We zullen ons
niet verdiepen in het verraad dat zo aan de
oorspronkelijke tekst werd gepleegd, daar F.
De Backer hiervan al meerdere elementen
heeft belicht.20 Waar het mij in dit artikel om
gaat, is dat ook latere uitleggers met de ver-
taling van bepaalde woorden kennelijk geen
weg hebben geweten. J.P. van Loo geeft
hiervan in het kader van ons onderwerp een
mooi voorbeeld. In de oorspronkelijke
Nederlandse vertaling is sprake van 'een
takje cassia' - waarbij in het origineel het
woord 'cassia' zelfs met nadruk in een ander
lettertype wordt weergegeven -, maar Van
Loo acht dit blijkbaar een detail. De moei-
lijkheid dat hier geen sprake is van een aca-
cia maar van een cassia, wordt zonder com-
mentaar wegvertaald:
'Daarna bedekten zij hem zorgvuldig en als
verdere versiering plaatsten zij een tak aca-
cia aan het hoofdeinde van het graf en gin-
gen en deelden (het) Koning Salomo
mede.'2'
Dat het gebruik van het woord 'cassia' in de
daarop volgende catechismus wordt
bevestigd, had voor Van Loo een waarschu-
wing moeten zijn:
'What's a Master-Mason nam'd? Cassia is
my name...'
Hem schijnt de herhaling niet op te vallen,
want hij probeert de tweemaal expliciete
vermelding van de cassia weg te verklaren
in een voetnoot, waarin het woord 'cassia'
(ook in de vertaling dit keer in hoofdletters
afgedrukt) als uitleg meekrijgt 'een ver-
bastering van acacia'.22 Blindelings neemt
J.D. Ninck Blok deze opvatting een jaar
later in een artikel over. Hij situeert de cas-
sia in de familie van medicinale planten,
o.a. als laxeermiddel gebruikt, om eraan toe
te voegen dat de plant niet in Palestina voor-
kwam:
'Wij zullen dus van dit woord afzien en ons
houden aan de echte acacia, die in het oude
Egypte als goddelijk werd vereerd'."
H.H. Zeijlstra heeft dit later in een voetnoot
bij een in Thoth verschenen artikel rechtge-
zet. Het gaat volgens hem wel degelijk om
de cassia:
'Het is (...) niet uitgesloten, dat in het toen-
maals gebruikte rituaal wel degelijk van de
Cassia gesproken werd (zoals Prichard in
1730 dit doet) en niet van de Acacia'.24
De anonieme struik bij Vergilius
Ook een zeer erudiete anonieme commenta-
tor die op Prichard reageert in A defence of
Masonry (1730-1731) maakt onderscheid
tussen de anonieme struik die de moorde-
naars planten en de cassia van de broeders.25
Voor het eerste (een plant die meegeeft en
het graf van de dode aanwijst) citeert hij de
Latijnse schrijver Publius Vergilius Maro in
Aeneïs, boek III, 22-68. Het verhaal vertelt
hoe Aeneas na veel omzwervingen aankomt
op Sicilië, waar zijn vader Anchises stierf en
begraven werd. Ik citeer, om de context te
schetsen en vanwege de opvallende parallel-
len van sommige elementen uit het macon-
nieke rituaal, dit keer vrij uitvoerig en doe
dat voor de leesbaarheid uit de Nederlandse
vertaling van M.A. Schwartz:
(...) 'Niet ver vandaar ligt een land aan
Mars gewijd, wijde vlakten, bouwland der
Thraciërs, eenmaal bestuurd door de felle
Lycurgusi, door gastvriendschap en ver-
wantschap vanouds verbonden met Troje,
EEN NOTITIE OVER HIRAM, DE CASSIA EN DE ACACIA IN DE HIRAMLEGENDE
Acacia seyal Delile
zolang dit een bloeiende stad was. Hier ging
ik aan land en in een bocht van de kust
begon ik een stad te bouwen, die ik naar
mijn eigen naam Aeneadae wilde noemen.
Maar het noodlot was mij vijandig. Ik
bracht een offer aan mijn moeder, Dione's
dochter en aan de goden, de begunstigers
van mijn werk en op het strand slachtte ik
een glanzende stier voor de opperste koning
der goden. Dicht daarbij was een heuvel, op
de top begroeid met kornoelje en ruig door
dichte bosjes van myrte. Ik ging er op af en
trachtte het groene gewas uit de grond te
trekken om het altaar met loof en takken te
sieren. Toen geschiedde een wonder, huive-
ringwekkend en ontstellend om te vertellen.
Want aan de struik die het eerst uit de grond
werd gerukt en losgescheurd van zijn wor-
tels ontvloeiden druppels donker bloed, de
aarde bezoedelend. Een kille huivering
schokte mijn leden, het bloed scheen mij in
de aderen te stollen. Opnieuw trok ik van
een andere struik een taaie twijg uit de
103
grond en wilde ik de verborgen oorzaak
zoeken: ook van deze stroomde het zwarte
bloed uit de bast. Hevig bewogen bad ik tot
de nimfen van het veld en tot vader
Gradivus, die de Getische akkers regeert, of
hij het wonder ten gunste mocht keren en
het voorteken wenden. Maar toen ik met
grotere kracht een derde struik aangreep,
met mijn knieën mij schrap zettend tegen de
zandgrond, toen (moet ik het verzwijgen of
zeggen?) werd gehoord uit het diepst van de
heuvel een droevige klacht en een stem trof
mijn oren: "Waarom, Aeneas, verscheurt ge
mij ongelukkige? Spaar een begravene,
bezondig niet uw vrome handen. Ik ben
geen vreemdeling, maar in Troje geboren.
Niet vreemd bloed vloeit van deze wortel.
Ach, ontvlucht deze wrede grond, dit heb-
zuchtige land. Ik ben Polydorus. Een ijzeren
oogst van speren doorboorde mij en dekte
mij hier, opgroeiend tot puntige schachten."
Ik stond ontsteld, bevangen door onzekere
angst; mijn haren rezen te berge, de stem
104 G U Y L.J. LIAGRE
stokte mij in de keel. Toen de ongelukkige
Priamus reeds niet meer geloofde aan de
overwinning van Troje en zag dat de stad
werd belegerd, had hij heimelijk zijn zoon
Polydorus met een grote voorraad goud naar
de Thracische koning gezonden, opdat deze
hem groot zou brengen. Maar toen Troje's
macht was gebroken en de fortuin was
geweken, koos de koning Agamemnons par-
tij en diens overwinnende wapens en schond
alle recht: hij vermoordde Polydorus en
maakte zich meester van 't goud. Vervloekte
gouddorst, waartoe dwingt gij niet het men-
selijk hart! - Nauwelijks was ik van mijn
vrees bekomen, of ik riep samen de eersten
van het volk en vertelde hun, het eerst aan
mijn vader, de wondertekens der goden en
ik vroeg naar hun mening. Zij hadden allen
dezelfde gedachte om het misdadige land te
verlaten, de grond waar gastvriendschap
was geschonden, en de wind aan de zeilen te
geven. Wij gaven een nieuwe begrafenis aan
Polydorus en stapelden aarde op tot een
hoge heuvel, wij omwonden de altaren voor
de schimmen met donkere linten en guir-
landes van zwarte cipres, rondom stonden
Trojaanse vrouwen, volgens gebruik met
loshangend haar. Wij offerden uit schuimen-
de schalen en bekers lauwe melk en heilig
bloed; zo gaven wij rust aan de schim in het
graf en wij riepen met luide stem tot hem
een laatste vaarwel...'
De cassia van de broeders
Voor het tweede schrijft de anonieme com-
mentator die op Prichard reageert in A
defence of Masonry:
'We are told that a sprig of Cassia was
placed by the Brethren at the head of
Hiram's Grave, which refers to an old
custom in those Eastern countries of embal-
ming the dead, in which operation Cassia is
always used, especially in preparing the
head, and drying up the brain, as Herodotus
(in Euterpe) more particularly explains.'
De toedracht zou dus ongeveer de volgende
kunnen zijn. Om te beginnen geven de
moordenaars Hiram een behoorlijk graf,
louter uit eigenbelang overigens, om de
geest van de vermoorde aan banden te leg-
gen. Het planten van een struik is daarbij
essentieel; men gelooft in die tijd namelijk -
dat wordt door Morgenstern in zijn Rites of
Birth, Marriage, Death and Kindred
Occasions among the Semites beschreven -
dat de geest van de dode in de plant over-
gaat. Daarna planten de ontdekkers op het
graf een cassia, die in de Bijbel o.a. wordt
geroemd om zijn welriekendheid. Mogelijk
is het verband verloren gegaan doordat kwa-
lijke geuren in onze riten niet (meer?) expli-
ciet meespelen.
Het stinkt
Bij de verheffing wordt aan de pas verheven
Broeder een woord meegegeven dat, in
tegenstelling tot voorgaande graden, in zijn
geheel en met luider stem in Open Loge
wordt uitgesproken. Dit woord bestaat in de
Engelse Emulation ritus uit twee woorden:
'Makaben' en 'Mak Benah', waarvan het
eerste het oude en het tweede het nieuwe
Meesterwoord is.26 'Mok-ha-boin', het
woord van de Antients (ook hier weer ver-
schillende schrijfwijzen in het Hebreeuws,
wat de zaak niet vereenvoudigt omdat -
zoals we zien - meer dan één betekenis
wordt gegenereerd), houdt verband met 'it
stinketh', zoals in de maconnieke teksten
volkomen correct staat.27
Een woordje uitleg is hier noodzakelijk. In
het Hebreeuws kan een woord als stam-
EEN NOTITIE OVER HIRAM, DE CASSIA EN DE ACACIA IN DE HIRAMLEGENDE 105

'Dan zal er in plaats van balsemgeur vuns-

heid zijn, in plaats van een gordel een touw,
in plaats van haarvlechten kaalheid, in
plaats van een pronkgewaad omgording met
een rouwkleed, een brandmerk in plaats van
schoonheid.'

De Leidse vertaling (1906) loopt vrijwel

geheel parallel, doch een touw wordt hier
een strop en een pronkgewaad een 'keurs'.28
De Statenvertaling (1619) laat niets aan de
talige verbeelding over en vermeldt
gewoon:

'Dat er voor specerij stank zal zijn, en los-

sigheid voor een gordel, en kaalheid in

Dubbel-even-geveerde bladeren van een acacia;

hier ontbreken topblaadjes Iste en 2de orde

woord worden gebruikt of in een verbinding

worden geplaatst omdat het bijvoorbeeld
een bezit, een plaats, een oorsprong aan-
duidt. Het eerste woord leunt hierbij steeds
op het tweede, d.w.z. dat de schrijfwijze
hiervan kan worden ingekort of aangepast.
Wat nu de samenstelling betreft waarover in
deze paragraaf sprake is: het Hebreeuwse
'maq' (let: maq met een kof aan het einde)
betekent: (stank van) rotheid. De stam
'maqoq' betekent rotten. 'Maq' wil dus zeg-
gen: rottigheid, corruptie. We komen in de
Bijbel de uitdrukking mistens twee keer
tegen. Om te beginnen in Jes. 3 : 24. Deze
tekst is om enkele redenen, niet in het minst
vanwege de opmerkelijke parallellen met Oneven-geveerde bladeren van Robinia, met
bepaalde maconnieke gebruiken, interessant topblaadje
genoeg om hem in extenso te citeren. Eerst
Afbeeldingen bij H.H. Zeijlstra, in: Thoth 1956.
de vertaling van het NBG (1952):
106 GUY L.J. LIAGRE
plaats van haarvlechten, een omgording
eens zaks in plaats van een wijden rok, en
verbranding in plaats van schoonheid'.
Ten slotte slaan we nog even de King James
Version open:
'And it shall come to pass, that instead of
sweet smell there shall be stink....'
Deze tekst komt uit een passage waarin we
een opsomming van de inhoud van de gar-
derobe en de bijouteriekistjes van de dames
van Jeruzalem aantreffen. Uit de verschillen
in de vertalingen blijkt dat de vertaler echter
in het onzekere verkeert over wat de vertel-
ler precies op het oog heeft. Minutieus
archeologisch, taalkundig en cultuur-histo-
risch onderzoek is nodig, wil men in de ver-
taling de tekst geen geweld aandoen. Om
die reden verkiest L.A. Snijders bij wijze
van uitzondering deze tekst in zijn bijbel-
commentaar in zijn geheel - en niet vers na
vers - aan de orde te stellen.29
Een tweede tekst waarin we het woord
'maq' tegenkomen, vinden we in Jes. 5 : 24.
Het NBG vertaalt hier verkeerdelijk:
'Daarom zal, zoals een vuurtong stoppelen
verteert en brandend stro ineenzinkt, hun
wortel als molm worden...'
Maar de King James Version vertaalt
terecht:
'Therefore as the fire devoureth the stubble,
and the flame consumeth the chaff, so their
root shall be as rotteness...'
maq-bénah
Nu is er nog iets, nl. het probleem wat 'maq-
bénah' (maq met kof aan het einde) dan
betekent. Het is, zoals hierboven werd uit-
eengezet, een samengestelde uitdrukking.
Bénah (h hier weergegeven als transcriptie
van hé) komt van de stam 'bouwen', wat
ook betekent 'stichten', 'oprichten', 'vesti-
gen'. De woorden 'ben' (zoon) en 'banim'
(meervoudsvorm) zowel als 'benei' (in
samenstelling) zijn hiervan afgeleid. In het
Hebreeuws wordt de 'bouwer' een 'bou-
wende'. Ziehier twee voorbeelden uit de
Bijbel. Om te beginnen Ps. 118 : 22:
'De steen die de bouwlieden ('bonim') ver-
smaad hebben, is tot een hoeksteen gewor-
den.'
Een ander belangrijk magonniek citaat vin-
den we in 1 Kon. 5 : 22:
'De bouwlieden van Salomo (Bonéï-
Shelomo) en van Hiram (Bonéï-Hiram) en
de Giblieten behieuwen de boomstammen
en de stenen, en maakten ze pasklaar voor
de bouw van het huis.'
Vanuit deze teksten lijkt het moeilijk te aan-
vaarden dat 'bénah' zoiets betekent als
'architect' of 'bouwer', want dan had er
moeten staan: 'maq-bonéh'. Gaat men er
echter van uit dat 'bénah' moet worden uit-
gesproken als een guturaalklank (er staat
immers een puntje in de 'hé' aan het slot
van het woord), dan is het best mogelijk dat
de 'k' aan het slot van het woord dit in som-
mige ritualen heeft willen onderstrepen. In
dat geval staat er dus het woord 'ben' met
een vrouwelijk suffix, wat dan zou beteke-
nen: 'de zoon van haar' of in beter
Nederlands: 'haar zoon'. Maq-bénah kan in
dit geval worden vertaald als 'de rottigheid
van haar zoon', waarbij dan wordt gedacht
aan de eerder ter sprake gekomen weduwe
uit Naftali.
EEN NOTITIE OVER HIRAM, DE CASSIA EN DE ACACIA IN DE HIRAMLEGENDE
In het Hebreeuws komt echter nog een
andere vorm voor. Ik bedoel die vorm waar-
in 'mak' wordt geschreven met een 'kaf' (k)
aan het einde en niet met een 'kof' (q). Dat
woord is waarschijnlijk afkomstig van
'makah', dat zoiets betekent als: wonde,
slag, doodslag. Deze wortel komt in de
Bijbel in totaal zo'n 500 keer voor. Het is
het werkwoord dat bijvoorbeeld wordt
gebruikt wanneer de Egyptenaar de
Hebreeér doodslaat of wanneer Mozes in
107
Acacia tortiles Hayne syn. A. raddiana Savi
het boek Exodus op de rots slaat. Niet min-
der dan vier keer komt het woord voor in
1 Sam. 6 : 19:
'En hij richtte een slachting (lett: God sloeg)
aan onder de mannen van Beth-Semes,
omdat zij de ark bekeken hadden; Hij sloeg
van het volk zeventig man, vijftig op de dui-
zend. Het volk bedreef rouw (lett.: vanwege
de slag) omdat de Heer zulk een grote slach-
ting had aangericht.'
108 GUY L.J. LlAGRE
'Makaben' betekent in dat geval 'de ver-
wonding van haar zoon', maq-bénah de rot-
heid van haar zoon. Het verbasterde 'mok-
ha-boin' (van 'bonim' of bouwlieden) kan
dus best betekend hebben: 'de bouwer
stinkt'. Gepaard met het uitspreken van dit
woord gaat het afwenden van het gelaat, wat
in het 3de-graadsteken walging uitdrukt.
Beide vormen staan in de oudste macon-
nieke bronnen.
Acacia of ceder?
Tijdens het rituaal van de 3de graad speelt
de accaciatak een belangrijke rol. Over de
achtergronden hiervan gaat wat nu volgt.
De acacia wordt in de Bijbel 'sjitah' hjv
(sjin-thet-hé) genoemd.30 Hetzelfde woord
komt voor waar sprake is van een
Egyptische peuldoorn, met de oude naam
mimosa. Maarten Luther vertaalde dit
woord met 'cederhout'. Het komt maar
liefst 26 keer voor in Ex. 25 : 5 tot 38 : 6.
Deze passage vormt een onderdeel van de
cultische voorschriften waarin de bouw en
inrichting van de tabernakel worden
beschreven.
Wat het NBG hier vertaalt met 'acaciahout',
de King James Version met 'shittim wood'
(meervoud van 'sjitah' is 'sjittim', waaraan
het dal Sittim zijn naam ontleent), de verta-
ling Louis Segond met 'bois d'acacia', J.N.
Darby met 'du bois de sittim', de Leidse
vertaling met 'acaciastammen', de Latijnse
Vulgaat met 'ligna setthim' en Luther dus
met 'cederhout', is volgens F.C. Fensham
een waardevolle harde boomsoort, die
geschikt is voor houtsnijwerk en vooral
voorkomt in Egypte.31
In Ex. 35 : 24 komt een interessante passage
voor, waarin men leest dat 'ieder die aca-
ciahout voor al het werk ten behoeve van de
dienst in zijn bezit had, dit bracht'.32
Iedereen wordt m.a.w. aan het werk gezet
bij het verzamelen van het nodige hout voor
de bouw van de tent der ontmoeting (de
tabernakel). Volgens de joodse midrash was
dit nodig, vermits de stam van de in de
Negev-woestijn bloeiende acacia doorgaans
erg dun is. Waar konden de Israëlieten in de
woestijn dan hout voor de bouw vinden?
Eén van de verhalen vertelt dat de bomen
werden aangevoerd uit de bossen in de buurt
van Migdal Zeo'aya in de Jordaan-vallei,
bij de monding van de Yarmuk.33 Wat er ook
van zij, we treffen het Hebreeuwse woord
acacia verder ook aan in Jes. 41 : 19, een
profetische passage, waarin sprake is van de
God van Israël, die het volk niet zal verla-
ten:
'Ik zal in de woestijn ceder, acacia, mirt en
olijfwilg zetten' (NBG).
Ten slotte zij ook verwezen naar Deut. 10 :
3. In deze passage is sprake van de bouw
van de ark des verbonds:
'En ik maakte een ark van acaciahout en
hieuw twee stenen tafelen gelijk de eer-
ste...'
De kassie
Naast het in de Bijbel genoemde 'sjitah' hjv
(sjin-thet-hé) komt ook een qidah' hdq
(qoef-dalet-hé) voor. Ook de betekenis hier-
van is niet evident. In het Duits spreekt men
van een Veilchenwurzel, in het Engels van
een orris-root en in het Latijn van flores
cassiae. Slaat men de Bijbel open, dan ont-
dekt men echter dat in Ex. 30 : 24, waar het
woord wordt gebruikt, sprake is van 'kassie'
(NBG, Leidse vertaling en Statenvertaling);
'cassia' (King James); 'casse' (J.N. Darby
EEN NOTITIE OVER HIRAM, DE CASSIA EN DE ACACIA IN DE HIRAMLEGENDE
Acacia nilotica (L.) Forsk., syn. A. arabica var.
nilotica (L) Asch. & Schweinf., syn. Mimosa
nilotica L.
en L. Segond). Voor de enige andere bij-
belse referentie dienen we Ez. 27 : 19 op te
slaan. In deze tekst is sprake van een klaag-
lied over Tyrus:
'Wedan en Javan uit Oezal leverden
gesmeed ijzer voor uw waren; kassie en
kalmoes behoorden tot uw koopwaar'
(NBG);
'Vedan et Javan d'Uzal fournissaient tes
marchés de fer ouvragé; la casse et Ie roseau
aromatique étaient dans ton traffic' (J.N.
Darby);
'... Dan also and Javan going to and fro
occupied in thy fairs: bright iron, cassia
and calamus, were in thy market' (King
James);
'wijn van Heibon en wol uit Uzal leverden
zij u als waren; ijzer, staal, kassie en kalmus
109
lagen op uwe markt' (Leidse vertaling);
'Ook leverden Dan en Javan, de omreizer,
op uwe markten; glad ijzer, kassie en kal-
mus was in uwen onderlingen koophandel'
(Statenvertaling).
In de voorliggende teksten is volgens het
Hebreeuws woordenboek sprake van de ver-
koop van de kostbare viooltjeachtige wortel
van de irissoort. Ook hier stelt de vertaling,
zoals uit de bovenstaande citaten mocht blij-
ken, ons voor een probleem. De tekst in
Exodus 30 beschrijft de samenstelling van
een vloeistof waaruit de welriekende zalf-
olie gemaakt moet worden, en verder aller-
lei bepalingen in verband met het gebruik
daarvan. Olie, vermengd met allerlei soor-
ten specerijen, is in het Nabije Oosten
gebruikt bij speciale gelegenheden en als
110 GUY LJ. ÜAGRE
geneesmiddel. De 'zeer fijne specerijen'
waaruit de zalfolie samengesteld moest
worden, stond doorgaans in waarde gelijk
aan goud en waren derhalve ook geschikt
als gave aan een koning.
J.C. Fensham brengt de kassie hier in ver-
band met de bast van de kaneelboom waar-
uit hij vervaardigd zou worden en die wer-
den ingevoerd uit het Verre Oosten.34 Hij
wijst er ook op dat de met de zojuist
genoemde ingrediënten bereide olie slechts
gebruikt mocht worden voor specifiek reli-
gieuze doeleinden. De scherpe scheiding
tussen heilig en profaan kwam zijns inziens
tot uiting in de bepaling dat wie dit soort
zalfolie bereidt en daarmee een onbevoegd
persoon zalft, moet worden uitgeroeid, dat
wil zeggen gedood of verbannen. Hij ver-
wijst hiervoor o.a. naar vers 33.
De cassia
Een derde en laatste in de Bijbel genoemd
woord is 'qetsi' yycq (qoef-tsadé-jod-ajin).
Het betekent zoiets als: voor reukwerk
gedroogde bladeren. Dit vierletterwoord is
een afgeleide term van de radix 'atsa' ycq,
hetgeen 'afsnijden' betekent. Het kan dus in
principe elk blad van elke boom zijn dat
wordt afgesneden en als 'kassia' wordt ver-
taald. Deze hapax (d.i. een woord dat in de
Bijbel maar één keer voorkomt) treft men
aan in Ps. 45 : 9 en wordt in de King James
Version (waarop de maconnieke ritualen
voor de bijbelse reminiscenties hoogstwaar-
schijnlijk teruggaan) vertaald in de zin:
'All thy garments smell of myrrh, and aloes,
and cassia, out of the ivory palaces...'
Het bed geurig maken...
De 'Cinnamomum cassia' werd door de
zalfmengers (Statenvertaling: 'apothekers')
verwerkt tot een geurige zalfolie. Ook in het
bereiden van parfums hadden de Israëlieten
het ver gebracht, waarschijnlijk dankzij hun
verblijf in Egypte. Cassia, waarover hierbo-
ven sprake was, werd hierbij gebruikt op
verschillende wijzen. Enkele voorbeelden
heb ik al aangehaald: soms werd het
gebruikt als geneesmiddel of als bestand-
deel van allerlei oliën en zalven en soms als
parfum, zoals in laatstgenoemde tekst uit de
Psalmen. Dat de geur erg op prijs werd
gesteld, blijkt wel uit het feit dat Job zijn
tweede dochter Kezia (= kassia) noemde
(Job 42 : 14).35 Niet onbelangrijk lijkt mij
ook dat de geur van de kassia tevens werd
gebruikt om in een tijd waarin het met de
persoonlijke hygiëne nog niet best gesteld
was, het bed geurig te maken.36 En is Hiram
niet 'de doodsslaap ontheven' ?
Conclusie
Een mogelijke conclusie die uit de hierbo-
ven beschreven overgang van cassia naar
acacia kan worden getrokken, is dat acacia
waarschijnlijk van latere datum is, en -
voorzover ik kan zien - één van de vele ver-
anderingen is die in-de loop van de macon-
nieke traditie werden ingevoerd. Zoals ook
met sommige andere elementen in het allu-
sieve spel van de Vrijmetselarij het geval is
- ik denk aan de invoering van het touw op
het Tableau en aan de ontkoppeling van de
maconnieke tekens en eden van de fysieke
straffen - hebben ook de rol en de betekenis
van de cassia waarschijnlijk een verschui-
ving ondergaan.
Toch is het, voorzover ik nu kan zien, niet
helemaal zeker dat de 'cassia' snel uit het
spreekwoordelijk maconniek woordenboek
is verdwenen. In het in 1826 door William
Morgan in Amerika uitgegeven Illustrations
EEN NOTITIE OVER HIRAM, DE CASSIA EN DE ACACIA IN DE HIRAMLEGENDE

ofmasonry by one of the fratemity who has
devoted thirty years to this subject is in elk
geval nog steeds sprake van cassia en niet
van acacia.37 Nu is met de naam Morgan een
zeer donkere bladzijde in de geschiedenis
van de Vrijmetselarij, of exacter: de anti-
Vrij metselarij, verbonden, waarover nog
altijd niet voldoende licht is opgegaan. Het
is m.a.w. de vraag waar hij de spreekwoor-
delijke mosterd gehaald heeft. Ook het in
1825 in Engeland verschenen manuscript
van Carlisle maakt melding van 'cassia' in
plaats van 'acacia'.
Het zou het bestek van deze eerste verken-
ning echter te buiten gaan en mij te ver
brengen om hierover systematisch onder-
zoek te verrichten. In elk geval ligt hier een
interessant comparatief maconniek studie-
veld braak. Als de gelegenheid zich voor-
doet, hoop ik dat op een later tijdstip eens
op te pakken.

Noten
Zie ook R.M. Ulmann: 'De betekenis van de acacia in de 3de graad', in: Thoth 2002, nr. 1, blz. 3 e.v.
Br.'. Chris Impens zette mij in de studieloge 'Ars Macionica' op het spoor van dit onderwerp. Br.-. Wim van
Keulen van het CMC heeft mij (meer dan!) geholpen in het opsporen van een aantal artikels over dit onder-
werp. Mijn dank aan hem is groot. J. Temmerman hielp mij met de controle van de Hebreeuwse citaten. Zie
voor het symbool het mooie gedicht van M. ten Doesschate 'De Acacia', in: Thoth 1957, blz. 82-83.
In het Engelse rituaalverhaal worden 15 gezellen uitgezonden, wordt het graf gevonden door een struik die
los daarop groeit en de gezellen steken er een acaciatak op. 15 = 5 x 3 . Vijf is het getal van de gezel in de
wereld, en het getal drie staat centraal in de Leerlinggraad. De gezellen die neerslaan, de zogenoemde 'boze
gezellen', zijn 15 in getal, maar slechts drie van hen verrichten de daad. - P. Van Brabant: Lexicon van de
Loge, Antwerpen 1993. - E.J.P. Beekes: Lexicon voor de vrijmetselaar, Mac. Stichting Ritus en Tempelbouw
1999. - E. Saunier (ed.): Encyclopédie de la Franc-Maqonnerie, Parijs 2000.
Vroeger werden bij maconnieke begrafenissen acaciatakken in het geopende graf geworpen, om te wijzen op
het onsterfelijke deel van de Broeder. G. Sauer brengt de acacia als zinnebeeld van de onsterfelijkheid in ver-
band met de Griekse naam 'xulon asepton' (d.i. niet rottend hout, onbederfelijk hout). Deze naam slaat zijns
inziens op het feit dat het zeer harde en door insekten en schimmels niet of zelden aangetaste hout van de
acacia zeer duurzaam is. Het Nederlandse Meesterrituaal van 1820 zegt met nadruk dat het in de Meester-
graad gaat om onsterfelijkheid, en deze overtuiging leefde nog aan het einde van de 19de en het begin van de
20ste eeuw. - R. Dosch: 'Akazia', in: Deutsches Freimaurer-Lexikon, Bonn, blz. 18. - J.D. Ninck Blok: 'Het
funeraire karakter van de mythe uitgedrukt in de gehele ritus van drie graden', in: Thoth 1951, blz. 144-156.
- G. Slothouwer: 'De Acaciatak', in: Thoth 1952, blz. 97-101.
Er bestaan ongeveer 500 verschillende soorten acacia. In maconnieke regalia verwijst men meestal naar de
Robinia pseudo-acacia, een Amerikaanse variant die volgens sommigen pas in Engeland werd geïmporteerd
na de introductie van de speculatieve Vrijmetselarij, en volgens anderen in 1601 in Europa bekend werd door
J. Robin, tuinman van koning Hendrik IV van Frankrijk. De Robinia behoort volgens G. Sauer tot de familie
van de papilionaceae en de acacia tot de familie van de mimosaceae. Wat in Nederland en België wordt ver-
kocht als mimosa, zou dus feitelijk acacia zijn. In de ritualen van de Meestergraad is uitdrukkelijk sprake
van een 'tak'. J.G. Slothouwer brengt dit, evenals J.D. Ninck Blok - die er vanuit de Egyptische traditie de
god Thoth aan toevoegt (ook de levensboom waarop Thoth de naam van Ramses II schrijft, is een acacia) -,
in verband met het 'skeptron' uit het oude Griekenland, dat we bijna uitsluitend terugvinden in de vorm van
een korte boomtak. Vooral de figuur van Hermes spreekt hem hierbij aan: die was de god van het woord.
Zijn welsprekend woord was de kracht van het leven der aarde, d.i. het scheppende leven. En daarom droeg
hij de scepter, het 'skeptron', in de vorm van een tak, de rhabdos, in de hand wanneer hij deze functie ver-
vulde. Bij de voltrekking van de Meestergraad is volgens Thoth een groene tak echter voldoende om aandui-
ding te geven. H.A. Wise: 'The Acacia', in: AQC 90 (1977), blz. 292. - G. Sauer: 'De Acacia-tak', in: Thoth
1983, blz. 67-69. - G. Slothouwer: ibidem, blz. 99. - J.D. Ninck Blok: 'De Acacia-tak in het rituaal van de
Meester', in: Thoth 1952, blz. 242. - 'De acaciatak', in: Thoth 1981, blz. 65. -Voor een overzicht van de
verschillende soorten: H.H. Zeijlstra: 'De Acacia', in: Thoth 1956, blz. 86-98.
112 GU YL .J. LIAGRE

5 De ga hier voorbij aan de discussie over het al dan niet bestaande verband tussen de operatieve en de specula-
tieve Vrijmetselarij.
6 Een overzicht van de verschillende schrijfwijzen is te vinden in E.J.P. Beekes: Lexicon, blz. 85.
7 K. Roubos: // Kronieken, Nijkerk, POT, 1972, blz. 18-30.
8 Th.A. Busink: 'Les origines du temple de Salomon', in: Jaarber. Ex Or. Lux VI (1959-1966), blz. 191.
9 M. Rosenbaum: 'M. Hiram Abiff; de mac. . overlevering in het licht van de bijbelse gegevens', in: Thoth
1965, Meesternr. I, blz. 1. - A . Horne: 'Nog enkele opmerkingen over Hiram Abiff', in: Thoth 1966,
Meesternr. I, blz. 3 7 ^ 5 . - J. Cohen: 'Hiram-Huram' (pro Rosenbaum en contra Horne), in: Thoth 1967,
Meesternr. II/III, blz. 87 e.v.
10 M. Noth: 1 Könige 1-16, BKAT K / l , Neukirchen 1968, ad 1 Kon. 7 : 13.
11 Cl. Mouret: 'La racine d'un nom', in: Renaissance Traditionnelle 43-bA (1980), blz. 204-206.
12 Deze vorm komt hier voor als hapax, d.w.z. dat in het Oude Testament geen andere voorbeelden te vinden
zijn van het gebruik van deze nominale vorm voor deze titel van respect. De Griekse Septuagint-vertaling
verklaart het probleem weg door er een werkwoord van te maken en hier een nieuwe zin te beginnen.
13 J. Temmerman heeft mij erop gewezen dat volgens een andere (meer plausibele?) etymologie 'achiram' als
radix misschien 'charam' (chet-resj-mem) heeft, dat 'toewijden' ('to be dedicated') betekent. De alef die er-
vóór is gezet, wijst dan op de 1ste pers. enkelvoud, waardoor 'achiram' betekent: 'ik ben toegewijd'. De af-
korting 'chiram' maakt er een participium van = 'de toegewijde'. Op deze wijze zou de vocaliseringsver-
schuiving van 'chiram' naar 'churam' misschien verklaard kunnen worden, want het participium passief
wordt gevormd met de 'u'-vocaal. 'Churam' betekent dan: 'degene die wordt toegewijd'. Dat klopt met de
context, want 'churam abi' wordt inderdaad uitbesteed aan Salomo om aan de tempel te werken. Hij is dan
'degene die wordt toegewijd van (aan) zijn vader', kortweg: 'churam abi'. De consequentie van deze analyse
is wel dat Hiram, koning van Tyrus, en Huram Abi niet dezelfde zijn. De eerder geciteerde Martin Noth
wordt zo dus tegengesproken, maar zijn argument van een 'verschrijving' is uiteraard vatbaar voor kritiek.
Bovendien is in het tekstkritisch apparaat geen vermelding van iets dergelijks. Het laat tevens de toevoeging
'abi' onverklaard.
14 Samuel Prichard als persoon is vrijwel onbekend. Na uitgave van zijn werk werd hij op 15 december 1730 in
de Grootloge vierkant bestempeld als een bedrieger, een 'overtreder van zijn obligatie als vrijmetselaar'.
Prichards loge wordt niet genoemd en het is niet zeker dat hij deel uitmaakte van de Orde, al stelt hij zichzelf
voor als een 'gewezen lid van een geconstitueerde loge'. In elk geval bezat hij veel kennis van de Vrijmetse-
larij en haar achtergrond. - F. De Backer: 'Prichard op de Hollandse en Franse toer met een Vlaamse zij-
sprong', in: Acta Macionica 8 (1998), blz. 441.
15 F. De Backer: a.w. - G. Schrans en D. Van der Bauwhede: 'Het "Manuscript van Heusden". De 18de eeuwse
vertaling van Prichard's Masonry Dissected door een Vlaamse parochiepastoor', in: Acta Macionica 1
(1997), blz. 205-211.- 'Het beginsel ende de verclaeringhe van de Francs=ma9ons, behelsende Eene waere
ende generale relatie door vraegen en antwoorden van hunne Ceremoniën, opgestelt door Samuel Prichard,
voortijdts een deel van eene Camer van de selve confrerie gehauden te Londen', in: Acta Macionica 7
(1997), blz. 212-252. - 'Het collegie der Vrije Metselaars ontleedt. Of een Algemeene en opregte Beschry-
ving van alle derzelver Soorten, van desselfs Oorsprong, tot op de tegenwoordige Tyd. Uyt het Engels ver-
taalt, volgens den Vyfden Druk (...), 't Utrecht', in: Acta Macionica 7 (1997), blz. 254-269.
16 P.J. van Loo: De geschiedenis van onze ritualen tot het einde van de 18de eeuw, Maf. Stichting Ritus en
Tempelbouw 1951, blz. 30.
17 Andréa Kroon: 'De beeldentaal van het schootsvel (1735-1835)', in: Thoth 2001, blz. 231 noot 56. - B.J.C.
te Heneppe jr.: 'Een en ander over Acacia, Cassia en Casia', in: Maconniek Weekblad 66 (1917), blz. 216.
18 D. Knoop, G.P. Jones and D. Hamer: The Early Masonic Catechisms, Londen 1943 (reprint H. Carr, 1975),
blz. 169.
19 'Eén van de broeders die meer vermoeid was dan de anderen zat neer om uit te rusten en een struik vastgrij-
pende, die gemakkelijk (uit de grond) getrokken werd en opmerkende dat de aarde omgewoeld was...'
20 F. De Backer, a.w., gaat in zijn artikel na hoe bepaalde zinswendingen en uitdrukkingen van het Engels in het
Nederlands en van het Nederlands in het Frans werden vertaald (en dus door foutieve vertaling werden 'ver-
raden'!).
21 Van Loo: a.w., blz. 109.
22 Ibidem, b\z. 113.
23 J.D. Ninck Blok: 'De Acacia-tak in het rituaal van de Meester', in: Thoth 1952, blz. 240. Een reactie op dit
artikel: K.V.: 'Een oud gegeven aangaande de Acacia', in: Thoth 1955, blz. 112-116.
EEN NOTITIE OVER HIRAM, DE CASSIA EN DE ACACIA IN DE HIRAMLEGENDE 113

24 Zeijlstra: ibidem, blz. 97.

25 D. Knoop, G.P. Jones and D. Hamer: The Early Masonic Catechisms, Londen 1943 (reprint H. Carr, 1975),
blz. 210-225. Drie plaatsen uit de klassieken worden aangehaald in 't Vrije Metzelaars Zakboekje van 1733:
Vergilius waar sprake is van de gouden tak, Vergilius waar sprake is van de struik, en ten slotte Ovidius waar
wordt gesproken over het reukwerk en het kruid. - K.V.: ibidem, blz. 116.
26 Cl. Mouret: 'Rite anglais Emulation. Les trois mots sacrés du troisième grade', in: Renaissance Traditionelle
46 (1981), blz. 106-110. Emulation is één van de 'workings' in de Engelse Vrijmetselarij.
27 Antients is de betiteling van de 'Grand Lodge of England according tothe Old Institutions', gesticht in 1751,
ter onderscheiding van de Modems, de eerste Grootloge (the Premier Grand Lodge), te Londen gesticht in
1717. Beide Grootloges werden in 1813 verenigd tot de United Grand Lodge of England. De Antients wer-
den zo genoemd omdat zij pretendeerden de oorspronkelijke en aloude traditie van de Vrijmetselarij beter te
hebben bewaard dan de Grootloge van 1717, die zij betichtten van nieuwlichterij.
28 Keurs, o. (keurzen, -en) 1. (gew.) vrouwenrok; oorspr. een kleed ten voeten uit. 2. om het bovenlijf sluitend
kledingstuk voor vrouwen, zowel opper- als onderkleed, lijfje, resp. rijglijf: een nauwsluitend keurslijf.
29 L.A. Snijders: Jesaja deel 1, Nijkerk, POT, 1969, blz. 65-66.
30 Biblia Hebraica Stuttgartensia, Stuttgart 1967-1987. - L. Koehler en W. Baumgartner: Lexicon in Veteris
Testamenti Libros, Leiden 1985.
31 Er bestaan verschillende plaatsen die dezelfde naam dragen: Shittim bij Gilgal (Num. 25 : 1), de Sittim-val-
lei (Joel 4 : 18) en ook Beth-Shittah bij Beisan (Ri. 7 : 22).
32 Mijn aandacht werd op dit specifieke vers gevestigd door een notitie van L. Zeldis: 'The Acacia', in: AQC
88(1975), blz. 194-195.
33 'Acacia', in: Encyclopaedia Judaica, Jeruzalem 1982, blz. 198-199.
34 F.C. Fensham: Exodus, Nijkerk, POT, 1977, blz. 208-209.
35 De Nouveau dictionnaire biblique, Vevey 1961, blz. 433: 'Ketsia: casse (parfum). La 2e des 3 filles de Job
nées après son épreuve (Job 42:14).'
36 'Kaneel', in: Christelijke encyclopedie, deel 4 (1961), blz. 151-152.
37 'Le courrierdes lecteurs', in: Renaissance Traditionnelle 7 (1971), blz. 250.

Dr. G.L.J. Liagre is lid van de Loge 'Het Gulden Vlies', O. Brussel, van de Reguliere Grootloge van België. Hij
is predikant van de protestantse kerk 'Samen op weg' te Brussel.