Aantekeningen Literatuur keuze-module: Van ridder tot burger

Les 1

Kenmerken van de middeleeuwen

Verhalen worden in de middeleeuwen aan elkaar doorvertelt/gezongen/gerijmd => orale kunst.

De taal is Germaans boven de Rijn en Romeinse onder de Rijn. Dit zijn de talen van het volk.

Het Latijn werd door de kerk gebruikt. Het Frans was de taal van de opgeleide (ridders, mensen van
het hof).

Burgerij komt op.

Standenmaatschappij:

De kerk

De adel/ridders

De boeren en vissers

Feodale stelsel is de verhouding tussen:

de landheer/adel en de boeren/het volk. => leenheer en leenman.

de landheer/adel en de koning.

God en de koning.

De kerk kreeg zijn macht onder andere door het gebruik van religie (christelijk).

Theocentrisme: het idee dat god centraal staat en elke actie die je onderneemt wordt ondernomen
met als doel om de hemel in te komen.

Ridderromans

Karelromans (voorhoofs)=> rol van vrouw ondergeschikt.

Arthurromans (hoofs)=> heeft de ridders van Arthur in de hoofdrol. Veel drama. Persoonlijkheid
hoofdpersoon verandert door het boek heen. Vrouw staat op een (denkbeeldig) voetstuk.

Klassieke romans => gaat vaak over klassieke culturen.

Oosterse romans => vaak over de liefde tussen iemand van het Christendom en iemand van de Islam
die bekeert naar het Christendom door deze liefde

Fabels => vaak een dier in de hoofdrol

Symboliek

Getallensymboliek (bv: 3 is heilig, 2 is de duivel, 7 is van volmaaktheid, etc)

Dierensymboliek (bv: honden staan voor trouw)

Bloemen-, bomen- en natuursymboliek (bv: bloemen voor vruchtbaarheid, trouw)

Kleurensymboliek (bv: wit staat voor puur/betrouwbaarheid, etc)

Les 4?

Geestelijke literatuur

Heiligenlevens zijn de biografieën van een heilige uit de kerk

Exempelen zijn korte verhaaltjes waar een wijze les in zit en worden vaak ingezet om mensen te
bekeren tot een geloof (in de Middeleeuwen het Christendom)

Marialegendes zijn legendes over Maria, de moeder van jezus

Geestelijk toneel werd eerst getoond in de kerk en later ook op het marktplein

Een acrostichon is een verborgen boodschap in een verhaal door middel van de eerste letters van
zinnen/coupletten/hoofdstukken etc.

A vragen Reijnart

7
40) hij sprak zichzelf onschuldig door anderen slecht te praten dit doet hij bijvoorbeeld bij Isengrijn
in vers 2095 t/m 2034. Hierin beschrijft hij hoe Isengrijn hem onrechtvaardig behandelden en zegt hij
hoe vergevend hij is waardoor hij zichzelf schetst als goedwillend en Isengrijn als een rat.
41) omdat een Christen geen leugen op zijn laatste wil meenemen reis (niet liegen vlak voor de
dood) en omdat Reijnaert zijn eigen familieleden beschuldigt terwijl dat niet per se noodzakelijk was.
8
47) omdat de kritiek indirect wordt geleverd kunnen de bekritiseerde personen de schrijver niet
aansprakelijk houden.
48) omdat een vos in de middeleeuwen werd gezien als een schadelijk, duivels en boosaardig dier.

Les 5

Renaissance

 Terugkijken naar klassieke oudheid

 Draait om het individu (ipv de familie in de Middeleeuwen)
 ‘Carpe Diem’ blik op het heden/leef in het hier en nu (betekent letterlijk: pluk de dag)
 Kritiek op de kerk
 Veel migratie in de literatuur
Voorbeeld van migratie in hedendaagse literatuur: Murat Isih-wees ontzichtbaar
(en suggesties voor leeslijst!)
Bouzamour-De belofte van Pisa
In Nederland wordt de burgerij machtiger ten koste van de
macht van de adel en de kerk. De kerk viel uiteen in katholiek en protestants.