Tuyen Tap Nhung Bai Phuong Trinh He Phuong Trinh Hay Nguyen Duc Thang

NGUYỄN ĐỨC THẮNG
Tuyển tập những bài
PHƯƠNG TRÌNH,
HỆ PHƯƠNG TRÌNH HAY

MỘT THỜI ĐỂ NHỚ
TRƯỜNG THPT CHUYÊN PHAN NGỌC HIỂN – CÀ MAU

TUYỂN CHỌN NHỮNG BÀI PHƯƠNG TRÌNH, HỆ PHƯƠNG TRÌNH HAY
(sưu tầm và trình bày)
LỜI NÓI ĐẦU
Những bài phương trình, hệ phương trình đẹp và hay là niềm đam mê một thời cûa nhiều học
sinh cçp 2 và cçp 3. File này mình tuyển chọn và trình bày läi những bài phương trình, hệ
phương trình mà mình câm thçy hay !
Mình lçy các đề toán và lời giâi từ nhiều nguồn:
Về đề bài:
 Các bài toán trong Nhóm Toán, Nhóm LIKE, Nhóm Giao lưu Toán (Diễn đàn Toán
học BoxMath), Nhóm Học tập, ...
 Các bài toán trong các file sách cûa BoxMath, k2pi, VMF, Mathscope, ...
 Các bài toán trong sách Tư duy sáng tạo tìm tòi lời giải PHƯƠNG TRÌNH, BẤT
PHƯƠNG TRÌNH, HỆ PHƯƠNG TRÌNH ĐẠI SỐ VÔ TỈ – tác giâ Lê Văn Đoàn;
Những điều cần biết Luyện thị Quốc gia Kỹ thuật giải nhanh HỆ PHƯƠNG TRÌNH –
tác giâ Đặng Thành Nam; ...
 Các bài toán trong đề thi thử THPTQG
Về lời giải:
 Các lời giâi cûa thæy Trung Nguyentien, thæy Tran Quoc Thinh, Duong Van Vu,
Phùng Quyết Thắng, Phong Hong, Bùi Hùng Vương, Sơn Huỳnh Phú, Chau Thanh
Hai, ...
 Các lời giâi cûa bän Nguyễn Văn Lợi, Hùng Nolan, Ngô Văn Tiệp, Nguyễn Nam,
Træn Lương, Dinh De Tai, Peter Thái Học, ...
 Một vài bài là lời giâi cûa mình
Chúc các bän học tốt !
Link facebook: https://www.facebook.com/Nguyen.Duc.Thang.Ca.Mau Page 2

Bài 1: Giâi hệ phương trình

 x  y  x  y  12
2 2

 y x  y  12
 2 2
Cách 1:
Thế x 2  y 2  12  x  y từ phương trình thứ nhçt xuống phương trình thứ hai cûa hệ, ta được
12  y 2  12 y  12
y 12  x  y   12 hay x   y   12  (1)
y y
Thế vào phương trình thứ hai cûa hệ, ta được

2
  y 2  12 y  12 
  y  12 (nhận thçy y  0 không là nghiệm cûa phương trình)
2
y 
 y 
 x  5

 y  3
2
144   y 2  12 y  12 
 2    y    y  12 y  12   y  144  y  y  4 y  3  0  
2 2 2 4
y  y  x  5

  y  4
Vậy hệ phương trình có hai nghiệm là  x; y    5;3 ;  5;4 
Cách 2:
Trường hợp 1: x  y  0

b  ab  12
2
Đặt x  y  a và x  y  b thì ta có hệ  2 2
 b  a  ab  24

Nhận thçy phương trình thứ hai có bậc 4 và phương trình thứ nhçt có bậc 2 nên ta bình phương
hai vế phương trình thứ nhçt để thế vào phương trình thứ hai
Hệ suy ra  b2  ab   6ab  b2  a 2   0  b  b  3a  b  2a  b  a   0
2
Từ đó dễ dàng suy ra nghiệm  x; y 
Trường hợp 2: y  x
ab  b 2  12
Đặt y  x  a và  x  y  b thì ta có hệ 
ab  a  b   12
2 2
Thực hiện tương tự trường hợp 1 đã xét.

Cách 3:
 y 2  12 y  72
Phương trình thứ nhçt cûa hệ suy ra x  y  12  x  y  x  y  12  x  y   x  2 2 2 2 2
y  12
(2) (sau khi xét y  12 khôn thôa mãn hệ phương trình trên)
Từ (2) có thể kết hợp với (1) để tìm y .
Bài 2: Giâi phương trình:

3
3x 2  1  3 2  x3   x  1
2
Cách 1:
Điều kiện để phương trình có nghiệm:

3 3
 x  1  3 2  x3  1   3 2
2 2
 
3
 x  3
2  3 2  x3  3
0  x 
x2 
2
0  x0
 2  
2
2
2 3
 3 2. 3 2  x3  3
2  x3 
 
Phương trình tương đương

3
3x 2  1  3 2  x3   x  1
2
 
 4 3 2  x3  x  5  4 3x 2  1  7 x  1  0 
 x  1  63x 2  78x  3  x  1 x  15
  0
   4  x  5
2
16 3
2 x 3 3
2  x   x  5
3 2
4 3x 2  1  7 x  1
 
 63x 2  78 x  3 x  15
  x  1   0
   4  x  5
2
16 3
2  x3 3
2  x3   x  5 
2
4 3x 2  1  7 x  1 
 
Đến đåy bän đọc tự giâi ...
Cách 2:
Xét x  2 thì  x  1  3 2  x3  2 x   x 2  6 x   0 (vô lý)

3 3 5
3x 2  1 
2 2 4

 3x 2  5
 3 x 2
 1 
Xét x  2 , ta có các đánh giá  4
 3 2  x3  4  x
3

 3
3 3x 2  5 4  x3
Suy ra  x  1  3x  1  2  x  
2 3 3
 x 1
2 4 3
3x  1
Do x  1 nên suy ra  3  x  1  0  x  1
3
 x  1  3 x3  2 
2
3x 2  1 
2 2
x2  2 x  8
x2  2x  3
  x  1  x2 2 
Điều kiện xác định: x  2
Khi đó phương trình tương đương
 x  2 x  4 
 x  1  x2 2 
x2  2 x  3
 x2 2  x22   x  4   x  1

x  2x  3
2  x2 2 
  
x  2  2  x  4 
  x2 2 

 x2  2x  3
 x  1  0

 
  x2 2 
  
x  2  2  x  4    x  1  x 2  2 x  3  0

  
x  2  2  x  4 
  
x  2  x  1   x  1  x 2  x  1  0

  
x  2  2  x  4 
  
x  2  x  1   x  1  x  2  x 1  
x  2  x 1   0

  x2 2  
x  2  x  1  x  1 x  2  x 2  x  3  0
Chú ý:  x  1 x  2  x  x  3     1  11
3
2
x2  x  2   x     0x  2
 2 4
 x  2  2  0
Vậy phương trình tương đương 
 x  2  x  1  0

 5x  16  x 1  
x 2  x  20 5  5 x  9 
Điều kiện xác định: x  5
5 x  16
Chú ý: 5x  9  5  (sau khi đã xét x 
16
không là nghiệm cûa phương trình)
5x  9  5 5
Phương trình trên suy ra
x 1  5x  9  5   x 2  x  20
  x  1 5x  9   5 x 1  x 2  x  20
 
2
  x  1 5 x  9   5 x  1  x 2  x  20
 2 x2  5x  2  5  x  1  x 2  x  20 
 2  x 2  4 x  5  3  x  4   5  x  4   x 2  4 x  5
  
x2  4 x  5  x  4 2 x2  4 x  5  3 x  4  0 
2  x  2  5  x 2   x  1 x 2  5  7 x  5
Điều kiện xác định:  5  x  5
2  x  2  
5  x 2  2   x  1  x2  5  3  0 
2  x  2 1  x  x  1  x  1 x  2  x  2   0
 
5  x2  2 x2  5  3
 2  x  1 x2 
  x  2  x  1   0
 5 x  2 x2  5  3 
2

x  2

  x  1

 x  2  5  x  2  x  1 x  5  2  x  5 
2 2
Xét  x  2  5  x 2  2  x  1 x 2  5  2  x  5 kết hợp với phương trình ban đæu ta có hệ
 x  2  5  x 2  2  x  1 x 2  5  2  x  5 


2  x  2  5  x 2   x  1 x 2  5  7 x  5
Xem 5  x 2 và x 2  5 là hai èn cûa hệ phương trình bậc nhçt hai èn

3
x2  x  1  3 2x2  x  1  6x2  2
Để ý thçy x2  x  1  0 và 2 x2  x  1  0 với mọi x  nên ta áp dụng bçt đẳng thức AM  GM
như sau
6x  2  x  x  1  2x
2 3 2 3 2
 x 1 
x 2
 x  1  1  1

 2x 2
 x  1  1  1
 x2  2
3 3
Từ đó suy ra 6 x2  2  x2  2 hay x  0
4 x  x 2  x  1  x 2  5x  1  x  x  1  2  x  4   4
2 2
4 x  x 2  x  1  x 2  5 x  1  0

Điều kiện xác định: 
 x  x  1  2  x  4   0
2 2
Chú ý: 4 x  x2  x  1  x 2  5x  1  0 suy ra x  
1
2
Ta bình phương hai vế cûa phương trình để được
x4  2 x3  2 x  9 x  8  8 4 x  x 2  x  1  x 2  5x  1
8x  4 x 2  x  5
 x  x3  2 x 2  2 x  7   0
4 x  x 2  x  1  x 2  5 x  1  2 x  1

 8  4 x 2  x  5 

 x x  2x  2x  7 
3 2 0
 4 x  x  x  1  x  5 x  1  2 x  1 
2 2
 
Chú ý: x3  2 x2  2 x  7  0 ; 4 x2  x  5  0 và 4 x  x 2  x  1  x 2  5x  1  2 x  1  0 với mọi x   1

2
Vậy phương trình có 1 nghiệm là x  0
Bài 8: Giâi hệ phương trình:
 xy  x  2  x 2  x  4 x  0



 
xy  x 2  2  x xy  2  3 
 xy  x  2  0

Điều kiện xác định:  xy  2  0
x  0

 2
 y  1  x 1  4
 x
Nhận thçy x  0 không là nghiệm cûa hệ nên hệ tương đương 
y  2  x   2
x y    3
  x
 x

 a 1  b 1  4
Đặt y  và hệ tương đương s
2
a x  b 
x a  b  ab  3

a  b  2  a  1 b  1  14 (*)


a  b  ab  3

Thế a  b  ab  3 lên phương trình thứ nhçt cûa (*) suy ra 2 ab  ab  4  11  ab
Câu 9: Giâi hệ phương trình:
4 x  12 y 2  16 y 4  9

 2

 x  y  1  y
4
 
x 1  
x  1  y 2  1  0
Điều kiện xác định: x  0

4a  12b  16b  9

2
Đặt: x  a và y  b thì hệ tương đương  2

2
a  b  1  b  a  1   a  1 b  1  0
2
16b2  12b  9
Từ phương trình thứ nhçt cûa hệ ta được a  thế xuống phương trình thứ hai để được
4
256b5  192b4  32b3  148b2 139b  29  0 (*)
2
 3
Chú ý: (*) tương đương 256b  b    4b3  148b2  139b  29  0b  0
3
 8
Vậy hệ phương trình vô nghiệm
2 x2  4 x  4  2 x2  x  1  3
x2   x  2  x2  x2  x  1  3
2
Chú ý: x2   x  2   x2  x2  x  1  x  2  1  x   x  2   1  x   3
2
Vậy x  0 là nghiệm cûa phương trình

3
x3  5 x 2  14 x  9  x  2  x2  2x 1  1 
 x3  5 x 2  14 x  9  0
Điều kiện:  2
 x  2 x  1  0
3
x3  5 x 2  14 x  9  x  2  x2  2x 1  1 
 
 x  2  3 x3  5x 2  14 x  9  2 x 2  2 x  1
x2  2x 1
  2 x2  2 x 1  0
 x  2   x  2 3 x3  5x2  14 x  9   3 x3  5x 2  14 x  9 
2
2

 
 x2  2 x 1 
 x2  2x 1   2  0
 
2
  x  2    x  2  3 x3  5 x 2  14 x  9  x 3  5 x 2  14 x  9
2 3

 
 78 y
 x   20
 x  y2
2

 y  78 x  15
 x2  y2
 x3  xy 2  78 y  20  x 2  y 2 

Hệ tương đương:  3 2
 y  x y  78 x  15  x  y 
2 2
Xét x  0 hoặc y  0 đều không thôa mãn hệ
 x 4  x 2 y 2  78 xy  20 x  x 2  y 2 

Nhån phương trình đæu với x và phương trình hai với y để có hệ  4
 y  x y  78 xy  15 y  x  y 
2 2 2 2
Trừ vế theo vế:
x 4  y 4   20  15 y   x 2  y 2    x 2  y 2  20 x  15 y  x 2  y 2   0  x  xy 2  20 x2  15xy  0
3

 x  xy  20 x  15 xy  0
3 2 2
Ta có hệ:  3
 x  xy  78 y  20  x  y 
2 2 2

Lçy phương trình thứ hai trừ vế theo vế với phương trình thứ nhçt, ta được
2 xy 2 15xy  78 y  20 y 2
Hay
2 xy  15x  78  20 y
2 xy  15 x  78  20 y  0
Vậy cuối cùng ta có hệ: 
 x  y  20 x  15 y  0
2 2

1  x 1  
2 x2  2 x  1  x 1  x x
1  x 1  2 x2  2 x  1  x 1  x x 
x  2x2  2x  1  x 1  x x   x  1 1 
 2 x2  2 x  1  x 1   x  1 1 
  2 x 2  2 x  1  x  x  1   x  1  x  0
   
x 2  3x  1 x 2  3x  1
  0
2 x 2  2 x  1  x  x  1 x  1  x
4 x  6  2  x2  3 x3  7 x2  12 x  6
 x3  7 x 2  12 x  6  0
Điều kiện: 
4 x  6  0
4 x  6  2  x2  3 x3  7 x2  12 x  6
  x2  2   3
x3  7 x 2  12 x  6  4 x  6  0 
 
 
3
 x3  7 x 2  12 x  6  4x  6

  x  2  
2
0
 
2
 3
x  7 x  12 x  6  x  7 x  12 x  6 4 x  6  4 x  6 
3 2 3 3 2
 
  x  2 
2
x 2
 2  x 4  14 x3  75 x 2  144 x  90 
0

  
 3 x3  7 x 2  12 x  6 4 x  6  4 x  6   x3  7 x 2  12 x  6   
4x  6 
2 3

3
x3  7 x 2  12 x  6
  

x 2  4 x  5  5 x3  x 2  x  1  0
Điều kiện: x3  x2  x  1  0 hay x  1
x 2  4 x  5  5 x3  x 2  x  1  0

  x 2  x   5 x  1  x3  x 2  x  1  0 
5 x  1  x2  x 
  x  x 
2
0
x 1  x2  1
 5 x 1 
  x 2  x  1  0
 x  1  x 2
 1 

4
x  4 x3  6  4 x  x3  3  2 4 x  2
 x  4 x3  6  0

Điều kiện:  x  x  3  0
3
x  2  0

Đặt 4
x  4 x3  6  a  0 và 4
x  x3  3  b  0
4b 4  a 4
a  b  24  3  a  b   16  4b4  a 4 
4
  a  b  19a3  31a 2b  49ab2  61  0
Vậy a  b
3  
2 x 1  2 x  1  4 4 x2 1  8x
Điều kiện: x 
1
2

Đặt 2 x 1  2 x  1  a  2 suy ra 2a2  4 4 x2 1  8x

Phương trình tương đương 3a  2a 2
 x
2  6 y  y  x  2 y

 x  x  2 y  x  3y  2

 x  2 y  0
Điều kiện: 
 x  x  2 y  0
Xét y  0 không là nghiệm cûa hệ
Trường hợp 1: y  0
2 x x 2  x 2 x 2
Phương trình thứ nhçt cûa hệ trương đương 6  2  2
   2    6  0
y y y y y y y2 y
Trường hợp 2: y  0
2 x x 2  x 2 x 2
Phương trình thứ nhçt cûa hệ trương đương 6  2  2
   2    6  0
y y y y y y y2 y
8 x 1  x 2  2 2 x  x  3
  2 2
1  x 
2 2 1  x2
8 x 1  x 2  2 2 x  x  3
  2 2
1  x 
2 2 1  x2
    
 2  2 x 4  8  6 2 x3  4 x 2  6 2  8 x  2  2  0 
    
 x  1  2  x3  3  2 x 2  5  4 2 x  2  1  0
  

1
x 1   2 x 1   2  x  3 2x  2
x 1
Điều kiện: x  1
Cách 1:

1
x 1   2 x 1   2  x  3 2x  2
x 1
 x 1   1
x 1 1  
 x 1

 x 1    x  2 3 2x  2  0

 x 1 1 
  x  2    3 2x  2   0
 x 1 1 x 1 
 x  1  
  x  2   
1
 1   3

2x  2 1   0
 x  1  1 x 1  
 
2x  3 2x  3
  x  2   0
 
 x 1 x 1 1
  3
2
 
2 x  2  3 2 x  2  1

  x  2
  x  2  2 x  3  0 
1 1
 


 x 1 x 1 1
  3

2 
2 x  2  2 x  2  1
3

x  3
 2
Cách 2:
x 1 1
Phương trình   3 2 x  2  0 sau khi liên hợp læn thứ nhçt ở cách 1 còn có hướng
x 1  1 x 1
xử lý sau
x 1 1
  3 2x  2  0
x 1  1 x 1

x 1 1
   3 2x  2  0
 
x  1  x  1 x  1
2  x  1  1  1 
  1 
1
2  x  1  2 x  1  2  x  1  2 x  1
 
x  1 
 3
2x  2 1  0 

2x  3

 2 x  3 x  1 
2x  3
0
2  x  1  2 x  1  2  x  1  2 x  1  x  1  
2
 
3
2x  2  2x  2 1
3
2 3 3  x  3  21  2 x 2
2
 x  3 
2
x2  3
2 3 3  x  3  21  2 x 2
2
 x  3 
2
x2  3
  x  3  x 2  3  2 x 2  21  2 3 3  x  3
2 2
  x  3  x 3  3 x 2  3 x  1  2 x  2   2 3 3  x  3   3
2
Nhận thçy x  3 không là nghiệm nên phương trình tương đương
 x  x  2   2   0
3 3 3
 x  1  2  x  1 
3
 23  x 1 
3
3
x3 x3 x3  
1  2 x2  9 x  18  x  x2  14 x  53
x  6
Điều kiện: 
x  3
1  2 x2  9 x  18  x  x2  14 x  53 (1)
  x  1   
x 2  14 x  53  2 x 2  9 x  18  0

 19  3x 
  x  1 1  0
 x 2  14 x  53  2 x 2  9 x  18 
19  3x
Xét 1   0  x2  14 x  53  2 x2  9 x  18  19  3x  0 (2)
x  14 x  53  2 x  9 x  18
2 2
Kết hợp (1) và (2) để giâi ...
x  1 x  2  x  2 x  3  x  3 x  1  x2  1
Điều kiện: x  1
Chú ý: x 1 x  2  x  2 x  3  x  3 x 1  x2 x3  x 2  1  5  x  1  x2  1
Vậy, x  1
2 x3  x2  4 x  1  x2 3x2  2 x  15x2  2 x
Điều kiện có nghiệm: 2 x3  x2  4 x  1  0  x 

1
4
2 x3  x2  4 x  1  x2 3x2  2 x  15x2  2 x
 x2   
3x 2  2 x  x  1  
15 x 2  2 x  4 x  1  0
 x2 
  x 2  6 x  1 
1
 0
 3x  2 x  x  1 15 x 2  2 x  4 x  1 
2
  3 x  3 y   3  3 y  x x y
  
 xy  xy  1 y x

 3 y  1 2 x  1  1  x  2 y  x  1  2 x  2
2
Phương trình thứ nhçt cûa hệ tương đương

3 xy  3  x y  x y  x y 
xy  xy  1 xy
x  y

3xy  3 xy   x y  xy  xy  1 
Xét 3xy  3 xy   x  y  xy  xy  1 tương đương
 xy  
xy  1 2  x  
y  1  xy   xy  2 
Chú ý 1  xy   xy  2    xy  xy  1 2  x  y    xy  xy  1 2  2 4 xy 
Suy ra 1  t 4  t 2  2    t 4  t 2  1  2  2t  với t  4 xy
Hay t  t  12  2t 2  t  2   0 (vô lý)  t  1
x  1 x  1
Điều kiện rút ra từ phương trình thứ hai:   , nếu xy  1 thì x  y  1
x 1 2 y  0 0  y  1
2
(không thôa mãn)
Vậy x  y thế xuống ta được
 3x  1 2x 1  1  x  1  x  2 x  1  2 x  2
 
 2 x  1 3x  1  x  2 x  1  2 x  1  1  1  x  0
 2x 1  1  x  2x 1  
2x  1 1  1  x  2 x  1 1  1  x  0
  
2 x  1  1  1  x 2 x  2 
 1  x  2 x  1   0
x2  2 x  5  4  2 x  4 x 1
Điều kiện:   x  2 . Điều kiện có nghiệm thì  x  2

5 1
2 4
Chú ý: 2x  5  4  2x   2 x  5   4  2 x   3
Suy ra 4 x  1  x2  3 hay  x  2   0  x  2
2

 3x  1 2 x  2   5 x  7  3x  2  2  x  4  4 x  3  0
Điều kiện: x 
3
4
Đặt f  x    3x  1 2 x  2   5x  7  3x  2  2  x  4  4 x  3
Xét x  4 thì f  x   0
Xét 2  x  4 thì f  x    3x  1 2 x  2  6  2  4  x  4 x  3  7 6  6  16  0
 3x  2  5
 2x  2 
 3
Xét  x  2 . Ta có các bçt đẳng thức sau 
3
4  4 x  3  4 3x  2  1
 3
 3x  2  5   4 3x  2  1 
Suy ra f  x    3x  1     5 x  7  3x  2  2  x  4     0  x  1
 3   3 
x2  x  6  2 x  3. 3 x  5
Điều kiện: x  
3
2
x2  x  6  2 x  3. 3 x  5
 x 2  x  6   x  1 2 x  3  2x  3  3
x  5  x 1 
 x  3  x 2  2  2x  3

1
 
2 x  3  3  x  5   x  1 2 x  3   0
 
x  5   x  1 3 x  5   x  1
2
2 3 2
 x  3  x  5   x  1 2 x  3   x  3  x 2  2  2x  3
  0
2  2x  3  3   3

x  5   x  1 x  5   x  1
2
3 2

2 2 x  y  3 x  y  1

 5 4
 x  10 y  21  3 y  2  3

2a  3b  1

Đặt 2x  y  a và x  y  b , hệ tương đương  5 4
  3
 3a  7b  21 a 2  2b 2  2
2 2
3b  1 8 10
Thế a  xuống phương trình thứ hai cûa hệ, ta được  3
2 b3 b9
 x 2  x  y  3  y 2  2  0

 x 
4 3 2
 x   x  3x  4 6 x  4
   2       2  1
 y   y  y y y4
Xét y  0 không phâi là nghiệm cûa hệ, phương trình thứ nhçt cûa hệ tương đương
2
x x 2 3x
    2 1  2
 y y y y
 x
2
x 2 3x
    2 1  2
Hệ tương đương 
y y y y
 4 3 2
 x  x   x  3x  4 6 x  4
   2       1
 y  y  y y2 y4
4 3 2
Thế phương trình thứ nhçt xuống ta được  x   2  x   2  x   x  6 x 4 4  22  0 (*)

 y  y  y y y y
2
2
Đặt  x   x  a và  1  b thì (*) trở thành a 2  ab  2b2  0
 y y y2

9 1
 x2  y 2  2  y  x 
4 4

3x  y  2  x 4  y 4 

9 1
 x2  y 2  2  y  x 
4 4
Hệ tương đương 
3x  y  2  x 4  y 4 

 2 x 4
 2 x4
9 x   2 x 4
 y 4
 x 4
 9x  2  2x4 y 4  x4  
 y2  y
9 x 2  y 2  4 y x 2  y 4  4 x 4  y 4

3x  y  2 x 4  y 4
    
2
 
x4
 2x4  y 4  x4   y 2  4 y  x2  y 4   4  x4  y 4 
2
Trừ vế theo vế để được 2
y
  
Hay  x 4  y 4  1  32 x 4 y 2  4 y 2  x 4  y 4   4 y 2   0  x 4  y 4  2 y 3  1  36 x 4 y 2   0
2
   
 x 4  y 4  0
Trường hợp 1:  hay x  y  0 (vô lý)
3 x  y  2  x 4
 y 4


2 y  1  6 x y  0
3 2
Trường hợp 2: 
3x  y  2  x  y 
4 4

 3
2 1
  x 
2 y  1  6 x y  0 2 y  1  6 x y  0 2 y  6 x y  1
3 2
  
3 2 3 2
 2
  3 
3x  y  2 y  6 x y   2  x  y  3x  6 x y  2 x 2 x  6 xy  3
3 2 4 4
   y  2 1
2 2 4 2

3
 2
2 y 3  1  6 x 2 y  0 
2 y  6 x y  1
3 2
Trường hợp 3:    3
3x  y  2  x  y  2 x  6 xy  3
4 4

2
Đặt z  x  yi , ta suy ra x3  3xy 2   3x 2 y  y 3  i  z 3 

3 i

2 2
 3 i    
Ta có: 3  i  10     10  cos   i sin   với     2 ;0
 10 10   
  k 2   k 2 
 cos   i sin    z  6  cos
10 5
 z3   i sin  với k  0,1, 2
2 2 3 3 

 5   k 2
x  6 cos
 2 3
Vậy,  với k  0,1, 2
y  6 5   k 2
 sin
2 3
 x  y  3 7
 4
 x  y  4 x  3 y
4
Ta sử dụng đồng bậc để suy ra 7  x 4  y 4    x  y 3  4 x  3 y 
 5
 x  x2  1  y 4 
 4

2 x 2  1  y 2  2  1
1

 y 2
Đặt x  x  1  a và y  b suy ra 2 x 2  1  a 
2 2 1
a
 5
 a  b2 

Hệ tương đương  4
a   b  1  1
1

 a b 2
 2 1
x  y  2
2

4 x  x3  x 2  x  1  y 2  2 xy  2

 2 1  x  y 2   x  y 2  1
x  y  2
2

Hệ tương đương  
4 x  x3  x 2  x  1  y 2  2 xy  2

2
  2
 2

4 x  x  1 x  1   x  y   x  1  1

 x  y 2   x  y 2  1  x  y 2   x  y 2  1
 
 
 2 x  1  x  1   x  y   1  2 x  1  x  1   x  y    x  y    x  y  
2 2 2 2 2 2 2 2
 x  y 2   x  y 2  1

 x y
1
 2 x  1  x  1   x  y   0
2 2 2
2
 6
 3x  6 y  5  2 6 y  3x  1  x  2 y  3

 x3  2 y  4 y 2  x  x 2  2 y  3  x 2  2 1  2 y  x 2  2
   
Đặt x  2 y  3  a thì phương trình thứ nhçt cûa hệ tương đương a 3a 2  4  2a 8  3a 2  6
3a 2  a 2  4 2
Chú ý: a 3a  4  2a 8  3a   a  8  3a 2  6
2 2
a 2  x  2 y 1
2
Thế xuống phương trình thứ hai cûa hệ, ta được
x3  x  1  x 2  x  1  x 2  x  4   x 2  2  x 2  x   2
 x 4  2 x3  2 x 2  x  3  x 2  x  1  x 2  x  4  0
  x2  x    x2  x   3 
2
x2  x  1  x2  x  4  0
Đặt x2  x  1  b , phương trình tương đương
b4  b2  b  3  b2  3  0   b4  b2  b  1   
b2  3  2  0
  b  1  b3  b 2  1 
 b  1 b  1  0  b 1 
  b  1 b3  b 2  1  0
b2  3  2  b2  3  2 
2  2  x  1  4 2 x  1
Điều kiện: 0  x  2  1
Đặt
4
2 x  4 2 z và 2  2  x  1  4 2y  y  2 1 x

 2  y  z 1
 4
Ta có hệ 
 y  z  2 1

2 4
 x  4 x  2 1

2   2x  4 x  2
4 x  x 5 x 1
Điều kiện: 2  x  4
x 2
 9 x  16  x  2  2 4  x   4  2 x   4  x  x  2   3x  11  0
   
x  2  4  x  2 1  2 x  x  2  4  x   x  4   4  x  x  2  x2  6 x  14  0
x 1 2 x  1 13
  0
x5 3 x  3 1 5
Đặt x  a , dễ thçy điều kiện là a  3

a 1 2a  1 13
Phương trình trở thành:  0
a2  5  3 a  3 1
2 5
 a 1 a 1 a 1 2a  a  1
 2    2
 a 5 3  5 1 1 2a  6a  5
 aa   3 a  a  3
Ta có   a 2 a

 2a  1  173  2a  1
 a 2  3  1 200a
Suy ra
2a  a  1 173  2a  1 13 1 13  2a  7   a  1  118a  833a  1502

2
a 1 2a  1
2
13
   2    . 0
a2  5  3 a 2  3  1 5 2a  6a  5 200a 5 200 a  2a 2  6a  5 
Vậy, phương trình vô nghiệm.

 y2  5 x  5  0

 y2
 x  2  y  2y  3   y
2
 5
 y2
 x 1
Hệ tương đương  

5
2
 x  2  y2  2 y  3  y  y

 5
Cộng vế theo vế ta được x2  x   y  1  2   y  1

2

 xy  xy  x  1
 2
4 x y  3 x  3xy xy  3

x  1

Từ phương trình thứ nhçt cûa hệ ta suy ra  4
  x  y  4  y  1  0  y 
 3
Phương trình thứ hai cûa hệ tương đương x xy  4

  
x  1   4  3 y   3
   x  1
x 1  0  
y  0
x  3 x 3 x  4  x2  8  0
Điều kiện: x  0
Cách 1: Đặt x  a , phương trình tương đương
a 4  a 2  8  3a 3 a 2  4  0

  a  2  a  2   a 2  2   3a a  3 a 2  4  0 
3a  a  2   a 2  a  2 
  a  2  a  2   a  2  
2
0
  a
2
3
a 42 3
a 4a
2 2

 
 3a  a 2  a  2 

  a  2   a  2   a 2  2   0
 
2
 3
a 4 a a 4a 
2 3 2 2
 
Cách 2: Phương trình tương đương
x  3 x 3 x  4  x2  8  0
x   3 3
 3 x   3 x2  4    x2  x  8  x 0
2   2 
x  3 x  x 
2
 3 x   3 x2  4   x   x     x  8   0
2  2 2   4 
Đến đåy bän đọc tự giâi bằng cách liên hợp ...

Tuyen Tap Nhung Bai Phuong Trinh He Phuong Trinh Hay Nguyen Duc Thang

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tuyen Tap Nhung Bai Phuong Trinh He Phuong Trinh Hay Nguyen Duc Thang

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

NGUYỄN ĐỨC THẮNG

Tuyển tập những bài

HỆ PHƯƠNG TRÌNH HAY

TRƯỜNG THPT CHUYÊN PHAN NGỌC HIỂN – CÀ MAU

LỜI NÓI ĐẦU

phương trình mà mình câm thçy hay !

Mình lçy các đề toán và lời giâi từ nhiều nguồn:

học BoxMath), Nhóm Học tập, ...

PHƯƠNG TRÌNH, HỆ PHƯƠNG TRÌNH ĐẠI SỐ VÔ TỈ – tác giâ Lê Văn Đoàn;

tác giâ Đặng Thành Nam; ...

 Các bài toán trong đề thi thử THPTQG

Træn Lương, Dinh De Tai, Peter Thái Học, ...

 Một vài bài là lời giâi cûa mình

Chúc các bän học tốt !

Link facebook: https://www.facebook.com/Nguyen.Duc.Thang.Ca.Mau Page 2

Bài 1: Giâi hệ phương trình

Thế vào phương trình thứ hai cûa hệ, ta được

Vậy hệ phương trình có hai nghiệm là  x; y    5;3 ;  5;4 

Từ đó dễ dàng suy ra nghiệm  x; y 

Thực hiện tương tự trường hợp 1 đã xét.

Link facebook: https://www.facebook.com/Nguyen.Duc.Thang.Ca.Mau Page 3

Từ (2) có thể kết hợp với (1) để tìm y .

Bài 2: Giâi phương trình:

Điều kiện để phương trình có nghiệm:

Phương trình tương đương

Đến đåy bän đọc tự giâi ...

Xét x  2 thì  x  1  3 2  x3  2 x   x 2  6 x   0 (vô lý)

Link facebook: https://www.facebook.com/Nguyen.Duc.Thang.Ca.Mau Page 4

Bài 3: Giâi phương trình:

Khi đó phương trình tương đương

Đến đåy bän đọc tự giâi ...

Link facebook: https://www.facebook.com/Nguyen.Duc.Thang.Ca.Mau Page 5

Bài 4: Giâi phương trình:

Phương trình trên suy ra

Bài 5: Giâi phương trình:

Điều kiện xác định:  5  x  5

Phương trình tương đương

Link facebook: https://www.facebook.com/Nguyen.Duc.Thang.Ca.Mau Page 6

Xét  x  2  5  x 2  2  x  1 x 2  5  2  x  5 kết hợp với phương trình ban đæu ta có hệ

Xem 5  x 2 và x 2  5 là hai èn cûa hệ phương trình bậc nhçt hai èn

Đến đåy bän đọc tự giâi ...

Bài 6: Giâi phương trình:

Để ý thçy x2  x  1  0 và 2 x2  x  1  0 với mọi x  nên ta áp dụng bçt đẳng thức AM  GM

Bài 7: Giâi phương trình:

Ta bình phương hai vế cûa phương trình để được

Link facebook: https://www.facebook.com/Nguyen.Duc.Thang.Ca.Mau Page 7

Chú ý: x3  2 x2  2 x  7  0 ; 4 x2  x  5  0 và 4 x  x 2  x  1  x 2  5x  1  2 x  1  0 với mọi x   1

Vậy phương trình có 1 nghiệm là x  0

Bài 8: Giâi hệ phương trình:

Thế a  b  ab  3 lên phương trình thứ nhçt cûa (*) suy ra 2 ab  ab  4  11  ab

Đến đåy bän đọc tự giâi ...

Câu 9: Giâi hệ phương trình:

Điều kiện xác định: x  0

Link facebook: https://www.facebook.com/Nguyen.Duc.Thang.Ca.Mau Page 8

4a  12b  16b  9

Đặt: x  a và y  b thì hệ tương đương  2

Vậy hệ phương trình vô nghiệm

Bài 10: Giâi phương trình:

Phương trình tương đương

Vậy x  0 là nghiệm cûa phương trình

Bài 11: Giâi phương trình:

Link facebook: https://www.facebook.com/Nguyen.Duc.Thang.Ca.Mau Page 9

Đến đåy bän đọc tự giâi ...

Bài 12: Giâi hệ phương trình: