Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

TẬP ĐOÀN ĐIỆN LỰC VIỆT NAM CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
CÔNG TY Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
PHÁT TRIỂN THỦY ĐIỆN SÊ SAN

ĐỀ ÁN
THÀNH LẬP TRUNG TÂM QUẢN LÝ VẬN HÀNH
NHÀ MÁY ĐIỆN SÊ SAN 4 (SS4 - OCC)
CNĐA: Trần Vinh Tịnh
Kiểm tra: Đinh Văn Thạnh
Người lập: Đỗ Phú Sinh
Đà Nẵng, ngày tháng 01 năm 2019

Gia Lai, tháng 10 năm 2020

 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

NỘI DUNG VÀ BIÊN CHẾ ĐỀ ÁN

THÀNH LẬP TRUNG TÂM QUẢN LÝ VẬN HÀNH NHÀ MÁY
ĐIỆN SÊ SAN 4 (SS4 - OCC)
Đề án “Thành lập Trung tâm Quản lý vận hành Nhà máy điện Sê San 4 (SS4 -
OCC)” được biên chế thành các tập như sau:
Phần A: Thuyết minh đề án.
Phần B: Bản vẽ thiết kế.
Phần C: Các văn bản pháp lý.

1
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

PHẦN A. THUYẾT MINH

2
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4
MỤC LỤC
I. CƠ SỞ PHÁP LÝ....................................................................................................................... 5
II. SỰ CẦN THIẾT XÂY DỰNG ĐỀ ÁN ..................................................................................... 6
III. MÔ TẢ CHỨC NĂNG NHIỆM VỤ CỦA HỆ THỐNG OCC ................................................. 7
1. Giới thiệu về hệ thống SS4 - OCC ............................................................................................. 7
2. Đặc điểm của hệ thống SS4 - OCC ............................................................................................ 9
2.1. Đặc điểm chung của hệ thống SS4 - OCC: .......................................................................... 9
2.2. Đặc điểm công nghệ của hệ thống SS4 - OCC:.................................................................. 10
2.2.1. Tính tin cậy và sẵn sàng. ............................................................................................ 10
2.2.2. Hiệu suất. ................................................................................................................... 10
2.2.3. Tính bảo mật .............................................................................................................. 10
2.2.4. Đường truyền tin ........................................................................................................ 11
2.2.5. Khả năng Bảo dưỡng, Tương thích và Mở rộng .......................................................... 11
3. Cấu trúc hệ thống SS4 - OCC. ................................................................................................. 12
3.1. Hệ thống điều khiển trung tâm. ......................................................................................... 12
3.2. Hệ thống kết nối dữ liệu tại nhà máy ................................................................................. 13
3.2.1. Hệ thống phần cứng ................................................................................................... 14
3.2.2. Phần mềm ứng dụng ................................................................................................... 14
3.3. Các giao thức sử dụng trong hệ thống SS4 - OCC ............................................................. 15
4. Các module chức năng của hệ thống SS4 - OCC ...................................................................... 15
4.1. Thu thập dữ liệu (DA-Data Acquisition) ........................................................................... 16
4.2. Cơ sở dữ liệu thời gian thực (RTDB – Realtime database) : .............................................. 17
4.3. Giao diện người máy (HMI – Human Machine Interface) ................................................. 17
4.4. Cơ sở dữ liệu quá khứ (HIS – Historical Information System) ........................................... 21
4.5. Ứng dụng khai thác dữ liệu quá khứ (HIS applications) .................................................... 22
4.6. Thu thập và hỗ trợ phân tích bản ghi sự cố ........................................................................ 23
4.7. Hệ thống quản lý năng lượng (EMS-Energy Management System) .................................. 23
5. Hệ thống thông tin viễn thông .................................................................................................. 23
5.1. Hệ thống thông tin kết nối các nhà máy điện với Trung tâm SS4 - OCC............................ 23
5.2. Hệ thống thông tin, SCADA kết nối trung tâm SS4 - OCC với các đơn vị điều độ............. 25
6. Hệ thống cấp nguồn ................................................................................................................. 26
7. Hệ thống camera ...................................................................................................................... 26
8. Hệ thống PCCC ....................................................................................................................... 27
II. TỔ CHỨC THỰC HIỆN......................................................................................................... 29
1. Phân cấp quyền điều khiển thiết bị ........................................................................................... 29
2. Quy trình kiểm tra giám sát điều khiển..................................................................................... 29
2.1. Giám sát điều khiển từ trung tâm SS4 - OCC .................................................................... 29
2.2. Phối hợp thao tác giữa ĐĐV Quốc gia và NVVH. ............................................................. 30

3
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4
2.3. Tổ chức quản lý vận hành. ................................................................................................ 31
2.4. Xử lý sự cố hệ thống SS4 - OCC. ...................................................................................... 32
2.4.1 Yêu cầu vận hành hệ thống SS4 - OCC. ...................................................................... 32
2.4.2. Quy định đối với công tác xử lý sự cố hệ thống SS4 - OCC. ....................................... 32
3. Yêu cầu chuyển đổi Hệ thống SCADA, thông tin liên lạc phục vụ công tác điều độ vận hành
NMĐ. .......................................................................................................................................... 32
4. Đào tạo chức danh vận hành. ................................................................................................... 33
5. Các vấn đề khác. ...................................................................................................................... 33

4
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

I. CƠ SỞ PHÁP LÝ
- Căn cứ Thông tư số 25/2016/TT-BCT ngày 30 tháng 11 năm 2016 của Bộ
Công Thương về Quy định hệ thống điện truyền tải;
- Căn cứ Thông tư số 30/2019/TT-BCT ngày 18 tháng 11 năm 2019 của Bộ
Công Thương về về sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 25/2016/TT-BCT
ngày 30 tháng 11 năm 2016 của Bộ Công Thương Quy định hệ thống điện truyền tải
và Thông tư số 39/2015/TT-BCT ngày 18 tháng 11 năm 2015 của Bộ Công Thương
Quy định hệ thống điện phân phối;
- Căn cứ thông tư 40/2014/TT-BCT ngày 05 tháng 11 năm 2014 về quy định
quy trình điều độ hệ thống điện quốc gia;
- Căn cứ thông tư 44/2014/TT-BCT ngày 28 tháng 11 năm 2014 về quy định
quy trình thao tác trong hệ thống điện quốc gia;
- Căn cứ thông tư 31/2019/TT-BCT ngày 18 tháng 11 năm 2019 về sửa đổi, bổ
sung một số điều của Thông tư số 28/2014/TT-BCT ngày 15 tháng 9 năm 2014 của
Bộ trưởng Bộ Công Thương quy định quy trình xử lý sự cố trong hệ thống điện quốc
gia, Thông tư số 40/2014/TT-BCT ngày 05 tháng 11 năm 2014 của Bộ trưởng Bộ
Công Thương quy định quy trình điều độ hệ thống điện quốc gia và Thông tư số
44/2014/TT-BCT ngày 28 tháng 11 năm 2014 của Bộ trưởng Bộ Công Thương quy
định quy trình thao tác trong hệ thống điện quốc gia;
- Căn cứ thông tư 28/2014/TT - BCT ngày 15 tháng 09 năm 2014 về quy định
quy trình xử lý sự cố trong hệ thống điện quốc gia;
- Căn cứ quyết định số 1670/QĐ - TTg ngày 08 tháng 11 năm 2012 của Thủ
tướng Chính phủ về việc phê duyệt đề án phát triển Lưới điện Thông minh tại Việt
Nam;
- Căn cứ Quyết định số 69/QĐ-ĐTĐL ngày 28 tháng 09 năm 2018 của Cục
Điều tiết Điện lực về Quy trình Kiểm tra và cấp Chứng nhận vận hành cho các chức
danh tham gia trực tiếp công tác điều độ, vận hành hệ thống điện quốc gia;
- Căn cứ quy định 959/QĐ-EVN ngày 09 tháng 08 năm 2018 về quy trình an
toàn điện trong Tập đoàn điện lực Quốc gia Việt Nam;
- Căn cứ Quyết định số 449/QĐ-EVN ngày 31 tháng 12 năm 2019 của Hội đồng
thành viên Tập đoàn Điện lực Việt Nam về việc phê duyệt phương án chuẩn bị sản xuất và
tiếp nhận quản lý vận hành Dự án Nhà máy điện mặt trời (NMĐMT) Sê San 4;
- Căn cứ văn bản 6934/EVN-KTSX ngày 11 tháng 10 năm 2020 của tập đoàn
điện lực Việt Nam về việc chuẩn bị vận hành nhà máy điện mặt trời Sê San 4.
5
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

II. SỰ CẦN THIẾT XÂY DỰNG ĐỀ ÁN

Công ty phát triển thủy điện Sê San (Công ty) là đơn vị trực thuộc tập đoàn
điện lực Viêt Nam, được thành lập theo Quyết định số 43/QĐ-EVN ngày
29/01/2010 của Hội đồng Quản trị Tập Đoàn Điện lực Việt Nam (EVN). Công ty
được EVN giao nhiệm vụ quản lý vận hành Nhà máy thủy điện (NMTĐ) Sê San 4
(công suất 360 MW). Từ tháng 11 năm 2020 Công ty sẽ tiếp nhận vận hành Nhà
máy điện mặt trời (NMĐMT) Sê San 4 - có công suất thiết kế 49MWp được đấu nối
với hệ thống điện quốc gia cấp điện áp 220kV thông qua việc mở rộng TPP 220kV
hiện hữu của NMTĐ Sê San 4.
Do đặc thù, các nhà máy nằm cách nhau khoảng 2 km trong khu vực xã Ia Tơi,
huyện H’drai, tỉnh Kon Tum. Hai nhà máy lại nằm gần nhau và sử dụng chung sân
phân phối. Hệ thống điều khiển NMĐMT Sê San 4 đang được đưa về phòng điều
khiển của NMTĐ Sê San 4; các máy tính màn hình điều khiển của 02 nhà máy đặt
trên cùng dãy bàn điều khiển tại phòng điều khiển NMTĐ Sê San 4. Công tác điều
hành thông qua 02 trưởng ca tại chung phòng điều khiển (một trưởng ca điều hành
NMTĐ Sê San 4, một trưởng ca điều hành NMĐMT Sê San 4) nên việc sử dụng
nhiều ca, kíp vận hành cho các NMTĐ Sê San 4 và NMĐMT Sê San 4 gây lãng phí
nhân lực và tăng chi phí vận hành, cũng như việc nắm bắt thông tin về tình hình sản
xuất, vận hành thiết bị từ hai nhà máy không đồng bộ.
Theo hồ sơ kỹ thuật của NMĐMT Sê San 4: hệ thống điều khiển NMĐMT Sê
San 4 sẽ tích hợp vào hệ thống điều khiển của NMTĐ Sê San 4 do đó việc điều khiển
và giám sát đối với NMĐMT Sê San 4 được thực hiện thông qua hệ thống điều khiển máy
tính từ xa, được kết nối về phòng điều khiển trung tâm của NMTĐ Sê San 4 và được vận
hành chung bởi cùng đội ngũ vận hành NMTĐ. Hệ thống điều khiển tích hợp cho phép
thực hiện các nhiệm vụ điều khiển, đo lường và giám sát hoạt động của thiết bị, đồng thời
thực hiện các chức năng SCADA để giao tiếp với A0 và A3. Hiện tại để đáp ứng được tiến
độ đưa NMĐMT Sê San 4 vào vận hành trong tháng 10 năm 2020. Hệ thống điều khiển và
giám sát NMĐMT Sê San 4 được đưa về phòng điều khiển trung tâm nhà máy TĐ Sê San
4 với hai trạm vận hành OS1 và OS2 vận hành độc lập với hệ thống điều khiển NMTĐ Sê
San 4.
Mục tiêu của việc thành lập trung tâm quản lý và vận hành:
 Đảm bảo cho công tác quản lý vận hành, sản xuất điện, sửa chữa và bảo
dưỡng một cách hiệu quả các Nhà máy điện, cũng như đáp ứng yêu cầu ngày
càng cao của khách hàng về độ tin cậy cung cấp điện, chất lượng điện năng,
giảm tổn thất điện, nâng cao hiệu suất quản lý vận hành phát điện các nhà
máy.
6
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

 Đảm bảo công tác Điều độ vận hành đúng thông tư, quy trình hiện hành.
 Nâng cao hiệu quả trong điều hành sản xuất - kinh doanh các nhà máy điện
theo hướng tập trung, phát huy tối đa hiệu quả khi tham gia thị trường phát
điện cạnh tranh cũng như định hướng phát triển thị trường điện trong thời gian
tới, đồng thời sử dụng hợp lý nguồn nhân lực
 Từng bước thực hiện lộ trình phát triển lưới điện thông minh theo chủ trương
của Tập đoàn Điện lực Việt Nam về nâng cao năng suất lao động và ứng dụng
công nghệ 4.0 trong quản lý vận hành và bảo dưỡng các nhà máy điện và trạm
điện thông qua việc sử dụng các trung tâm điều khiển.
III. MÔ TẢ CHỨC NĂNG NHIỆM VỤ CỦA HỆ THỐNG OCC
1. Giới thiệu về hệ thống SS4 - OCC
SS4 - OCC – Operation Control Center (Trung tâm quản lý vận hành Sê
San 4): được hình thành trên hiện trạng của hai hệ thống điều khiển độc lập hiện có
của NMTĐ Sê San 4 và NMĐMT Sê San 4, là một tổ hợp bao gồm các thiết bị phần
cứng và phần mềm ứng dụng, đảm nhận chức năng thu thập và xử lý dữ liệu từ các
nhà máy, phục vụ các công tác giám sát, điều khiển từ xa, tiến tới giai đoạn nhà máy
không người trực trong tương lai.

Hình 1: Hình ảnh hiện tại của trung tâm quản lý và vận hành
nhà máy điện SS4 - OCC
Đề án thành lập trung tâm quản lý và vận hành các nhà máy điện do Công ty
quản lý vận hành có nội dung:
 Tên gọi :
 Tên tiếng Việt : Trung tâm quản lý vận hành nhà máy điện Sê San 4.
 Tên tiếng Anh : Sê San 4 Operation Control Center (SS4 - OCC).
 Địa điểm : Phòng điều khiển trung tâm - Nhà máy thủy điện Sê San 4
 Thời điểm dự kiến đưa vào vận hành : tháng 11/2020.
7
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

 Điều khiển cho cụm nhà máy:

 Nhà máy thủy điện Sê San 4 có công suất thiết kế 360 MW nối lưới
220kV.
 Nhà máy điện mặt trời Sê San 4 có công suất thiết kế 49 MWp nối lưới
220kV.

8
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

2. Đặc điểm của hệ thống SS4 - OCC

2.1. Đặc điểm chung của hệ thống SS4 - OCC:
 Hệ thống SS4 - OCC được xây dựng với danh mục dữ liệu vận hành
thời gian thực (P, Q, U, I, Pos, Status, His).. thông tin đã được tính toán và xử
lý và giao diện Người-Máy (HMI) giúp cho nhân viên vận hành làm việc trực
tiếp trên hệ thống điều khiển tại nhà máy. Hệ thống sẽ hỗ trợ vận hành hệ
thống điện trong khu vực quản lý một cách tập trung, thống nhất về thông tin,
đa người dùng và bố trí trong nhiều địa điểm khác nhau về địa lý, đảm bảo
vận hành an toàn, tin cậy các nhà máy và trạm điện từ Trung tâm điều khiển.
 Hệ thống SS4 – OCC có khả năng thu thập dữ liệu thời gian thực
(realtime) và lưu trữ dữ liệu quá khứ với độ phân giải thời gian cao và có thể
lưu trữ lâu dài.
 Dữ liệu từ SS4 - OCC hỗ trợ các giao diện (interface) để người sử dụng
có thể truy cập dữ liệu từ các ứng dụng quen thuộc như: các ứng dụng văn
phòng Microsoft Office (Word, Excel…), các ứng dụng thể hiện dữ liệu dưới
dạng đồ họa, hoặc có thể truy cập từ xa thông qua các ứng dụng Web, các ứng
dụng cung cấp dữ liệu qua email… phục vụ các công tác quản lý chuyên môn:
thống kê, lập kế hoạch, báo cáo định kỳ, dự đoán, dự báo cho quy hoạch, phát
triển. Ứng dụng lập báo cáo sẽ hỗ trợ người dùng có thể tùy chỉnh, thay đổi
nội dung theo nhu cầu trong tương lai.
 Hệ thống SS4 - OCC hỗ trợ khả năng kết nối dữ liệu đến các Trung tâm
quản lý vận hành khác, kết nối với hệ thống SCADA của các cấp điều độ có
quyền điều khiển ổn đinh, tin cậy và liên tục.
 Hệ thống SS4 - OCC hỗ trợ giám sát và hiển thị tình trạng các thiết bị
phần cứng, phần mềm của hệ thống, tự động gửi thông tin khi có sự cố.
 Hệ thống tại SS4 - OCC được cấu hình phân quyền cho phép các quản
trị viên có thể giám sát các kết nối dữ liệu vào ra giữa mạng LAN, WAN và
hệ thống điều khiển trung tâm.
 Hệ thống SS4 - OCC và hệ thống thông tin viễn thông lắp đặt tại SS4 -
OCC được trang bị thiết bị để đảm bảo vận hành an toàn, tin cậy các nhà máy
điện, trạm điện do Trung tâm điều khiển thực hiện.
 Hệ thống SS4 - OCC có đặc tính kỹ thuật tương thích và đảm bảo kết
nối, truyền dữ liệu của các nhà máy điện, trạm điện ổn định, tin cậy và liên tục
về hệ thống SCADA của Cấp điều độ có quyền điều khiển
 Trung tâm SS4 - OCC có nguồn điện UPS dự phòng để đảm bảo vận
hành bình thường trong trường hợp mất nguồn điện lưới.

9
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

2.2. Đặc điểm công nghệ của hệ thống SS4 - OCC:

2.2.1. Tính tin cậy và sẵn sàng.
Thiết kế của hệ thống đảm bảo Hệ thống SS4 - OCC sẽ vận hành liên tục nếu
xảy ra lỗi trên bất cứ máy chủ nào của hệ thống, khi đó vận hành hệ thống được thực
hiện trên Máy chủ 2 đang làm việc song song. Hệ thống cũng đảm bảo không có lỗi
mạng LAN đơn lẻ nào có thể gây ra sự mất liên tục trong vận hành.
Tất cả các chức năng chính của hệ thống phải được chạy trên bởi ít nhất hai
máy chủ độc lập về vật lý. Các hoạt động của mỗi chức năng sẽ được giám sát và
khi có bất cứ sự cố nào ảnh hưởng đến chức năng xảy ra trong một khoảng thời gian
(time-out) định trước nó phải có khả năng tự động chuyển sang máy chủ xử lý khác
được chọn từ cấu hình định trước.
2.2.2. Hiệu suất.
Hệ thống SS4 - OCC sau khi được lắp đặt và cấu hình phải đáp ứng các yêu
cầu về hiệu suất.
Các yêu cầu hiệu suất của Hệ thống phải được xác nhận dưới 2 mức độ hoạt
động khác nhau:
- Mức độ hoạt động bình thường: Là các điều kiện hoạt động trong quá trình
tiêu chuẩn là khoảng thời gian 60 phút với các thay đổi về dữ liệu, tốc độ cập nhật
dữ liệu, tốc độ hiển thị các màn hình điều khiển giám sát. Phần trăm mang tải CPU
của máy tính chủ tối đa là 40% trong trường hợp này;
- Mức độ hoạt động cao: là các điều kiện hoạt động trong khoảng thời gian 15
phút, đó là các hoạt động không mong muốn và ít xảy ra, nhưng có thể xảy ra. Phần
trăm mang tải của CPU tối đa là 70% trong trường hợp này.
Các mức độ hoạt động sẽ được đo bằng lượng dữ liệu thay đổi trong một
khoảng thời gian nhất định và thời gian đáp ứng của giao diện người dùng.
Đối với cả hai mức độ hoạt động bình thường và cao, Hệ thống SS4 - OCC tại
mọi thời điểm phải duy trì được mức độ hiệu quả như theo yêu cầu ở trên. Trong bất
cứ mức độ hoạt động nào phần cứng và phần mềm của hệ thống sẽ không được gây
ra sự cố hệ thống làm ảnh hưởng đến công tác giám sát và vận hành các nhà máy
điện.
2.2.3. Tính bảo mật
Hệ thống trang bị công cụ cần thiết (Router, Firewall) để hỗ trợ quản lý phân
quyền mức truy nhập kết hợp hàng rào tường lửa đối với các kết nối ra ngoài phù
hợp chuẩn bảo mật NERC CIP. Thiết kế an ninh đảm bảo hệ thống mạng máy tính

10
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

và thiết bị IED của các nhà máy và Trung tâm SS4 - OCC luôn được kiểm soát
chống xâm nhập và truy cập trái phép.
2.2.4. Đường truyền tin
Để kết nối với các Gateway/DataConcentrator của các nhà máy điện riêng biệt
nhau, các trung tâm điều độ và các đơn vị liên quan một cách linh hoạt và kinh tế,
Hệ thống SS4 - OCC cung cấp khả năng hỗ trợ nhiều dạng đường truyền khác nhau
như: LAN/WAN, SDH, TDMoIP, ADSL, leased-line, GSM/GPRS/3G. Khả năng hỗ
trợ nhiều loại đường truyền cho phép triển khai các hình thức truyền tin khác nhau
một cách kinh tế để tạo được cấu hình chính/dự phòng nhằm nâng cao độ tin cậy và
giảm thời gian mất đường truyền của hệ thống.
Giải pháp kênh truyền kết nối Trung tâm SS4 - OCC với các nhà máy điện,
các Trung tâm điều độ đều được cấu hình chính/dự phòng, đảm bảo kết nối trong
trường hợp đường truyền chính bị gián đoạn.
2.2.5. Khả năng Bảo dưỡng, Tương thích và Mở rộng
Mục tiêu chính của yêu cầu về bảo dưỡng, bổ sung và mở rộng là nhằm đến
một thiết kế theo tiêu chuẩn mở có thể tránh được các nguy cơ lạc hậu nhưng vẫn
đảm bảo:
 Thỏa mãn khả năng mở rộng hệ thống mà không cần thay thế toàn bộ thiết
bị;
 Bổ sung các chức năng mới khi cần thiết;
 Có khả năng triển khai theo từng giai đoạn.
Do đó hệ thống SS4 - OCC phải cho phép bổ sung các chức năng mới mà
không đòi hỏi thay đổi lớn về mặt hệ thống hoặc phần mềm. Việc bổ sung chức năng
mới cũng như nâng cấp chức năng hiện có phải được thực hiện bằng các giải pháp
đơn giản. Ở mức tối thiểu các yêu cầu sau phải được đáp ứng trong thiết kế hệ
thống:
 Việc mở rộng hệ thống sẽ không làm giảm tính tin cậy, sẵn sàng và độ an
toàn;
 Thời gian dừng hệ thống để tiến hành và thử nghiệm các hiệu chỉnh/nâng
cấp phải ở mức tối thiểu;
 Việc mở rộng hệ thống không gây biến động lớn về cấu trúc phần mềm và
phần cứng;
Hệ thống phải có khả năng mở rộng thêm dữ liệu và kênh truyền mà không
làm thay đổi cấu trúc của hệ thống ban đầu.

11
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

3. Cấu trúc hệ thống SS4 - OCC.

3.1. Hệ thống điều khiển trung tâm.

A0 A0

IEC 870.5.101
A3 A3

Gateway SS4 - OCC

CCC OS2 OS1 Engineering
A0, A3 OS1 OS2

S8000-E

IEC 60870.5.104
IEC-61850.10/100M
Hệ thống điều
khiển tổ máy Trạm phân
H1, H2, H3 phối 220kV

NMĐMT
Sê San 4

Hình 2: Cấu trúc phần cứng hệ thống trung tâm SS4 - OCC

Cấu trúc tổng thể của hệ thống SS4 - OCC sẽ được xây dựng bao gồm các máy
tính chủ Communication & Data, các máy tính chủ Historian and Application, và
các máy tính trạm làm việc (Workstation) cho nhân viên vận hành. Hệ thống Trung
tâm quản lý và vận hành đảm bảo cung cấp khả năng kết nối tới các nhà máy cũng
như cung cấp dữ liệu cho trung tâm khác và chia sẻ dữ liệu với các phòng/ban có
liên quan.
 Communication and Data Server: máy tính quản lý, khai thác dữ liệu hệ
thống. Máy tính này có 02 (hai) cổng kết nối trực tiếp, đồng thời và độc lập về
vật lý với hệ thống SCADA của Cấp điều độ có quyền điều khiển. 02 máy
tính chủ được trang bị có tính dự phòng đảm bảo kết nối liên tục, ổn định và
tin cậy.

12
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

 Historian & Application Server: lưu trữ dữ liệu quá khứ, dữ liệu web,
các ứng dụng khác. 02 máy tính chủ được trang bị có tính dự phòng đảm bảo
lưu trữ dữ liệu đồng bộ, ổn định và tin cậy.
 Workstation – WS: Máy tính trạm làm việc. Mỗi WS sẽ truy cập và
điều khiển một nhà máy, và có thể dự phòng cho các WS của nhà máy khác.
Các WS được phân quyền truy cập độc lập, đảm bảo có thể điều khiển đồng
thời nhiều nhà máy bởi các vận hành viên khác nhau.
 Engineering: Máy tính quản lý kỹ thuật của hệ thống
 Máy tính cho giám sát Camera.
 Điện thoại IP, PSTN, fax phục vụ công tác điều độ vận hành.
 Thiết bị định tuyến/tường lửa (router/firewall) để thiết lập kênh kết nối
bảo mật và mã hóa dữ liệu giữa các nhà máy được giám sát điều khiển xa với
trung tâm SS4 - OCC, giữa trung tâm SS4 - OCC và các trung tâm điều độ.
 Thiết bị switch để thiết lập mạng LAN tại trung tâm.
3.2. Hệ thống kết nối dữ liệu tại nhà máy
Hệ thống SS4 - OCC được thiết kế, xây dựng với giải pháp kết nối dữ liệu sau
đây: Toàn bộ dữ liệu cần thiết của nhà máy được thu thập về Data Concentrator từ
dữ liệu trong Realtime database của hệ thống điều khiển máy tính hiện hữu, hoặc từ
các thiết bị IEDs tại nhà máy (BCU, PPC, Relay, Multimeter…) theo giao thức
IEC61850, IEC60870-5-103, IEC 60870-5-101/104, OPC, DDE, Modbus... Ngoài ra
các loại dữ liệu khác như các file ghi sự cố, file giám sát chất lượng điện năng, dữ
liệu HIS,...cũng được đưa về Data Concentrator của nhà máy. Từ Data Concentrator
của nhà máy dữ liệu được chuyển về SS4 - OCC theo các giao thức và phương thức
phù hợp thông qua mạng LAN/WAN.

13
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

3.2.1. Hệ thống phần cứng

Điều k hiển
SS4 - OCC
Gateway Tổ máy H3 Điều k hiể n
CCC OS2 OS1Tổ
Điều k hiển
Engineering
Thiết bị phụ
máy H2
A0, A3 OS1 OS2

A0 A3

IEC 60780-5-104

IEC 60780-5-104
PCS-9799

PCS-9799
GW-1

GW-2
S8000-E
PCS-9882

LAN RING: IEC-61850

PCS-9882

PROTOCOL
PCS-9611S

PCS-9611S
PCS-9705S

PCS-9794
PCS-9700

PCS-9882
REG-DE
MBA T4
Bảo vệ

ES-5
PPC
F67

F67
BUC

AVR
= T4+RP; =T4+WP Trạm 22 kV Tủ PPC
bảo vệ MBA T4

PCS-9882

PCS-9726

PCS-9726
PCS-9726
INVERTER N01 INVERTER N02 INVERTER N13
Điều khiển tổ máy H1 Điều khiển tổ máy H2 Điều khiển tổ máy H3 Điều khiển thiết bị phụ Điều khiển TPP 220kV

NHÀ MÁY THỦY ĐIỆN SÊ SAN 4 NHÀ MÁY ĐIỆN MẶT TRỜI SÊ SAN 4

Hình 3:Cấu trúc phần cứng hệ thống điều khiển tại các nhà máy

Các nhà máy sẽ được trang bị :

 Bộ xử lý trung tâm và truyền dữ liệu (PPDC- Power Plant Data
Concentrator), có 02 cổng kết nối với hệ thống điều khiển của nhà máy điện
do Trung tâm SS4 - OCC thực hiện điều khiển từ xa.
 Thiết bị định tuyến/tường lửa (router/firewall) để thiết lập kênh kết nối
bảo mật và mã hóa dữ liệu giữa trung tâm SS4 - OCC và các nhà máy.
 Thiết bị switch để thiết lập mạng LAN tại nhà máy.
3.2.2. Phần mềm ứng dụng
Các chức năng tiêu biểu của phần mềm được trang bị tại nhà máy bao
gồm:
 Thu thập dữ liệu - Data Acquisition;
 Hệ quản trị CSDL thời gian thực - Realtime database management;
 CSDL quá khứ (HIS) và bộ đệm- HIS và Data Buffer;
 Tự động thu thập, phân tích sự cố, FReporter;
Ngoài ra các nhà máy điện do Trung tâm SS4 - OCC thực hiện điều khiển xa
đã được trang bị hệ thống giám sát, điều khiển, camera đồng bộ với việc đầu tư xây
dựng các nhà máy điện, đồng thời trang bị bổ sung hệ thống thông tin viễn thông để
14
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

truyền, kết nối dữ liệu ổn định, tin cậy và liên tục với Trung tâm điều khiển đáp ứng
các yêu cầu của Thông tư 25/2016/TT-BCT.
3.3. Các giao thức sử dụng trong hệ thống SS4 - OCC
Hệ thống Trung tâm quản lý vận hành sẵn sàng, đáp ứng đầy đủ các giao thức
được sử dụng trong truyền thông công nghiệp:
 Giao thức IEC 60870-5-101/103/104; IEC 61850.
 Giao thức IEC 60870-6/ICCP/TASE.2
 Giao thức OPC (OLE for process control)/ DDE/ Net DDE (Dynamic Data
Exchange)/UCA2.0 (Utility Communication Architecture)
 Modbus TCP/IP, Modbus RTU, Fast Message, DNP...
 Các loại phương thức truyền dữ liệu thông dụng khác như ODBC, ftp,
webservice và các APIs được cung cấp bởi các ứng dụng.
4. Các module chức năng của hệ thống SS4 - OCC
Phần mềm hệ thống trung tâm quản lý vận hành được xây dựng theo kiến trúc
Module hóa bao gồm các thành phần nhỏ tạo sự linh hoạt trong triển khai, xây dựng
hệ thống, dễ dàng trong công tác bảo dưỡng, bảo trì hệ thống
Các mođun chức năng bao gồm:
 Module thu thập dữ liệu (DA – Data Acquisition)
 Module cơ sở dữ liệu thời gian thực (RTDB – Realtim Database)
 Module giao diện Người – Máy (HMI – Human – Machine Interface)
 Module quản lý, lưu trữ cơ sở dữ liệu quá khứ và ứng dụng (Historical
Information System and Database)
 Module thu thập và hỗ trợ phân tích bản ghi sự cố
 Module hệ thống quản lý năng lượng (EMS – Energy Management System)

15
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

Hình 4: Cấu trúc module phần mềm hệ thống SS4 - OCC

4.1. Thu thập dữ liệu (DA-Data Acquisition)

Module DA là khối làm nhiệm vụ thiết lập, quản lý các kênh thông tin thời gian
thực và trao đổi dữ liệu với các thiết bị và hệ thống khác. Đây là một phần không thể
thiếu của bất kỳ hệ thống thu thập xử lý dữ liệu và giám sát điều khiển nào.
Module DA sẽ thu thập toàn bộ thông số đo lường, tín hiệu trạng thái, tín hiệu
cảnh báo và điều khiển nhà máy thông qua các bộ thu thập dữ liệu giám sát tại các
máy phát điện, rơ le, điều tốc kích từ, đo lường, MBA lực, TPP 220kV…của nhà
máy thủy điện; các hộp gom DC, tại các bộ điều khiển Inverter, các bộ thu thập dữ
liệu giám sát, điều khiển tại các trạm Inverter, rơ le, thiết bị thu thập tín hiệu chung,
trạm giám sát thời tiết, đồng hồ đa chức năng, thiết bị đóng cắt trung thế, máy biến
áp nâng áp…. của nhà máy điện mặt trời.
Module DA hỗ trợ xử lý các loại dữ liệu sau đây:
 Dữ liệu đo lường
 Dữ liệu chỉ thị trạng thái và tín hiệu cảnh báo
 Rơ le bảo vệ
 Dữ liệu trạng thái được gán nhãn thời gian và trình tự sự kiện (SOE)
 Dữ liệu nhập bằng tay
 Dữ liệu đồ thị dạng sóng
 Dữ liệu sóng hài và chất lượng điện năng
 Dữ liệu điều khiển….
16
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

4.2. Cơ sở dữ liệu thời gian thực (RTDB – Realtime database) :

Module RTDB như một thành phần trung tâm trong hệ thống. RTDB là cầu kết
nối giữa DA và các module ứng dụng khác (HMI, HIS, GIS...), làm nhiệm vụ quản
lý và xử lý toàn bộ dữ liệu thời gian thực của hệ thống.
RTDB sẽ mô tả trạng thái của hệ thống điện tại một thời điểm nhất định và các
sự kiện của hệ thống thay đổi sang một trạng thái mới tại các điểm thời gian tiếp
theo. Cơ sở dữ liệu này hỗ trợ cho việc truy cập dữ liệu thông tin thời gian thực cho
các ứng dụng.
Module RTDB được thiết kế theo mô hình khách/chủ (Client/Server). Mô hình
thiết kế này cung cấp số lượng lớn các kết nối vào nó để lấy dữ liệu phục vụ các ứng
dụng khác nhau trong cũng như ngoài hệ thống SCADA.
Các đặc tính kỹ thuật của Module RTDB:
 Thiết kế theo mô hình Client/Server
 Các ứng dụng có khả năng truy cập trực tiếp đến các điểm dữ liệu trong
RTDB
 Hỗ trợ đồng thời nhiều truy cập vào cơ sở dữ liệu thời gian thực
 Xử lý và chuyển đổi dữ liệu sang các định dạng phù hợp với yêu cầu của
các Module khác.
 Đảm bảo tính toàn vẹn và tin cậy của dữ liệu hệ thống điện.
 Tự động gửi nhận các dữ liệu theo yêu cầu của các module ứng dụng
khác.
 Cơ sở dữ liệu có thể Import / Export tạo thuận tiện trong quản trị dữ
liệu.
 Hỗ trợ các phép tính toán học, phép tính logic.
4.3. Giao diện người máy (HMI – Human Machine Interface)
Giao diện HMI được là phần tạo ra sự kết nối giữa người dùng và các chương
trình giám sát, điều khiển của hệ thống Trung tâm Điều khiển xa , cũng như các
trình ứng dụng khác. HMI cho phép giám sát và điều khiển hệ thống điện, truy xuất
tới các thông tin lưu trữ trong cơ sở dữ liệu một cách đơn giản và dễ tiếp cận.
Giao diện HMI cung cấp cho người dùng khả năng thực hiện các thao tác cơ
bản, người dùng không phải chuyển đổi qua lại nhiều giữa các màn hình khi thực
hiện công việc.
Các chức năng cơ bản của module HMI bao gồm:
 Chức năng quản lý truy nhập hệ thống
 Chức năng giám sát
 Chức năng điều khiển
 Chức năng cảnh báo và quản lý cảnh báo
17
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

 Chức năng báo cáo và quản lý báo cáo

 Chức năng vẽ đồ thị xu hướng (Trending)
 Chức năng giám sát mạng thông tin
 Tích hợp giám sát camera và hệ thống báo cháy (trong tương lai)
Các trang màn hình điều khiển NMTĐ Sê San 4:

Hình 7: Màn hình điều khiển tổ máy thủy điện

Hình 8: Màn hình điều khiển thông số tổ máy phát thủy điện

18
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

Hình 9: Màn hình điều khiển thiết bị trạm phân phối

Hình 10: Màn hình điều khiển hệ thống điện tự dùng nhà máy
Các trang màn hình điều khiển NMĐMT Sê San 4:
19
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

Hình 11: Màn hình điều khiển NMĐMT Sê San 4

Hình 12: Màn hình điều khiển trạm Inverter NMĐMT Sê San 4

20
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

Hình 13: Màn hình điều khiển xuất tuyến 22 kV, NMĐMT Sê San 4
4.4. Cơ sở dữ liệu quá khứ (HIS – Historical Information System)
Hệ thống dữ liệu quá khứ (HIS) là một bộ dữ liệu về tất cả các thông tin trong
quá trình vận hành hệ thống điện theo chuỗi thời gian (time series). HIS được xây
dựng theo công nghệ client-server.
HIS sẽ có khả năng lưu trữ dữ liệu về tất cả các thông tin đưa ra từ hệ thống
“real-time” về hệ thống điện.
Cơ sở dữ liệu HIS sử dụng công nghệ non-SQL, với đặc điểm dữ liệu được sinh
ra trong quá trình vận hành một liên tục (processing industry). Công nghệ này cho
phép tăng khả năng lưu trữ và truy vấn ngẫu nhiên (ad-hoc querry) nhưng tiết kiệm
được tài nguyên bộ nhớ và năng lực CPU của hệ thống trung tâm. Toàn bộ cơ sở dữ
liệu của hệ thống sẽ được sử dụng, khai thác cho các ứng dụng khác thông qua các
giao diện tiêu chuẩn Web Service, ODBC, SQL...
Các hình ảnh sự kiện của nhà máy.

21
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

Hình 14: Màn hình lịch sử sự kiện

4.5. Ứng dụng khai thác dữ liệu quá khứ (HIS applications)
Các ứng dụng khai thác dữ liệu quá khứ bao gồm :
 Báo cáo (Report)
 Cổng dữ liệu trên nền Web (WP - Web Portal)
Các hình ảnh trend thông sô của nhà máy.

22
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

Hình 15: Màn hình trend thông số

4.6. Thu thập và hỗ trợ phân tích bản ghi sự cố
Hệ thống thu thập, phân tích bản ghi sự cố là một trong những thành phần quan
trọng nhất trong lưới điện thông minh.
Các tính năng chính của module:
 Thu thập dữ liệu từ các thiết bị bảo vệ tại nhà máy
 Hiển thị thông tin bản ghi sự cố để xác định nguyên nhân lỗi của thiết
bị, dạng sóng dao động, trạng thái của thiết bị và thông tin cần thiết khác cho
việc phân tích và khắc phục sự cố hệ thống.
4.7. Hệ thống quản lý năng lượng (EMS-Energy Management System)
Module EMS hỗ trợ người vận hành phân tích, đánh giá một cách chi tiết hiệu
suất và chất lượng phát điện của nhà máy điện mặt trời, từ đó đưa ra các phương
thức vận hành nhà máy một cách tối ưu, hiệu quả và kinh tế nhất.
Các chức năng chính của Module hệ thống quản lý năng lượng EMS bao gồm:
 Dự báo ngắn hạn khả năng phát điện của nhà máy (giờ tới, ngày tới)
 Phân tích và phát hiện lỗi nhà máy điện mặt trời
5. Hệ thống thông tin viễn thông
5.1. Hệ thống thông tin kết nối các nhà máy điện với Trung tâm SS4 - OCC
Hệ thống thông tin viễn thông là một thành phần chính trong cấu trúc của hệ
thống SS4 - OCC (chủ yếu kết nối từ NMĐMT Sê San 4), đóng một vai trò nhân tố
quyết định trong việc thực hiện mô hình điều khiển này.

23
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

Trung tâm SS4 - OCC hiện tại đặt tại Phòng điều khiển trung tâm của NMTĐ
Sê San 4 nên có 01 (một) cổng kết nối hệ thống điều khiển với thiết bị tập trung tại
màn hình điều khiển 0S1, 0S2 của Nhà máy điện mặt trời Sê San 4 do Trung tâm
SS4 - OCC thực hiện điều khiển từ xa.

IEC 870.5.101
Gateway SS4 - OCC
CCC OS2 OS1 Engineering
A0, A3 OS1 OS2

IEC 60870.5.104
S8000-E

IEC-61850.10/100M
Hệ thống điều
khiển tổ máy Trạm phân
H1, H2, H3 phối 220kV

NMĐMT
Sê San 4

Hình 16:Sơ đồ nguyên lý kết nối hệ thống điều khiển giữa các NMĐ với SS4 - OCC

24
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

5.2. Hệ thống thông tin, SCADA kết nối trung tâm SS4 - OCC với các đơn vị
điều độ.
SCADA System A0 SCADA System A3
SCADA System A0 SCADA System A3

PCM-30 PCM-30

STM-16 STM-16
IP Phone
IP P hone
ODF ODF

Scada NMTĐ Scada NMĐMT

Sê San 4 E1/FE E1/FE
Sê San 4

ODF

STM-1

PCM-30
IP Phone IP P hone
LoopAM3440 A0 A3

60870.5.104
60870.5.104
IEC870.5.101

IEC
IEC
IP Phone IP Phone
A0 A3

A0 - Main A0 - Backup
Gateway 172.29.20.65/27 172.29.20.65/27
A0, A3 A3 - Main A3 - Backup
172.29.199.113/28 172.29.199.113/28

TRUNG TÂM QUẢN LÝ VẬN HÀNH SÊ SAN 4

(SS4-0CC)

Hình 17. Sơ đồ kết nối kênh thông tin SCADA và hotline về A0, A3

Giải pháp trang bị hệ thống thông tin liên lạc phục vụ công tác điều độ vận
hành đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật được quy định tại Thông tư 39 như sau:
 Thiết lập 01 kênh hotline giữa Trung tâm SS4 – OCC với Trung tâm điều
độ Hệ thống điện quốc gia (A0); Trung tâm điều độ Hệ thống điện miền
trung (A3) - NMTĐ Sê San 4.
 Có 01 điện thoại IP hỗ trợ tính năng hotline kết nối với A0, 01 điện thoại
IP hỗ trợ tính năng hotline kết nối với A3 - NMTĐ Sê San 4.
 Thiết lập 02 kênh truyền SCADA độc lập từ NMĐMT Sê San 4 về A0 và
A3. Các dữ liệu SCADA phần HTPP 22kV và NMĐMT Sê San 4 được thu
thập trên máy tính Gateway lắp mới và truyền về Trung tâm điều độ hệ
thống điện Quốc gia (A0), Trung tâm điều độ hệ thống điện miền Trung
(A3) theo giao thức IEC 60870-5-104 - NMĐMT Sê San 4.
 Có 01 điện thoại IP hỗ trợ tính năng hotline kết nối với A0, 01 điện thoại
IP hỗ trợ tính năng hotline kết nối với A3 - NMĐMT Sê San 4.
 Trang bị thuê bao thoại PSTN và Fax tại Trung tâm SS4 - OCC làm
phương tiện liên lạc phục vụ công tác điều độ.
25
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

Ngoài ra, các nhà máy điện kết nối, điều khiển xa từ Trung tâm SS4 - OCC
vẫn tiếp tục duy trì các kênh truyền hiện hữu cho SCADA/EMS, hotline từ Nhà máy
điện về các Trung tâm điều độ, đảm bảo tuân thủ theo các Quy định tại Thông tư số
25/2016/TT-BCT Quy định hệ thống điện truyền tải.
6. Hệ thống cấp nguồn
Hệ thống máy tính cũng như các thiết bị chính khác tại trung tâm SS4 - OCC
được sử dụng hai nguồn điện chính 220VAC của hệ thống UPS1&UPS2 nhà máy và
hệ thống luôn đảm bảo tính dự phòng nhờ hoạt động của bộ chuyển đổi nguồn UPS,
đảm bảo hệ thống vận hành bình thường trong trường hợp mất nguồn điện từ lưới
điện quốc gia.
Sơ đồ cấp nguồn của trung tâm SS4 - OCC như sau:
UPS1 PANEL UPS2 PANEL
220VAC SUPPLY 220VAC SUPPLY
0BRA01 0BRA02

Fuse 10A Fuse 10A

SOCKET 1 SOCKET 2
1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6

Gatew ay Engi neering Repo rt Engineeri ng

GK901 GK902
Office Swit ch 1 Office Switch 2

HỆ THỐNG ĐIỀU KHIỂN NMTĐ SÊ SAN 4

SOCKET 3 SOCKET 1 SOCKET 2 SOCKET 4

HỆ THỐNG ĐIỀU KHIỂN NMĐMT SÊ SAN 4

Hình 18. Sơ đồ cấp nguồn trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4
7. Hệ thống camera
Hệ thống camera giám sát các nhà máy điện được đầu tư trang bị đồng bộ với
dự án xây dựng nhà máy điện, thực hiện chức năng giám sát vận hành thiết bị, giám
sát các khu vực quan trọng trong khuôn viên nhà máy và trạm biến áp. Hệ thống
Camera sẽ được tích hợp với hệ thống thu thập dữ liệu tại trạm vận hành nhà máy
điện mặt trời để chuyển về trung tâm SS4 - OCC.

26
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

Các camera sử dụng công nghệ IP camera và chia làm 02 loại: lắp đặt trong nhà
và lắp đặt ngoài trời. Các loại camera trên bao gồm các có chức năng điều chỉnh
xoay 3600 chuyển góc nhìn, điều chỉnh (Zoom) cự ly quan sát gần/ xa và một số loại
camera cố định đặt trong nhà tùy theo vị trí.
- Các vị trí lắp đặt camera và khu vực quan sát ngoài trời:
o Khu vực quan sát hướng cổng ra vào trạm biến áp, nhà máy điện;
o Khu vực quan sát máy biến áp;
o Khu vực quan sát thanh cái và các dao cách ly;
o Khu vực quan sát ĐT-CNN;
o Khu vực quan sát các inverter;
o Các khu vực cần thiết khác.
- Các vị trí lắp đặt camera và khu vực quan sát trong nhà:
o Khu vực quan sát tại phòng vận hành;
o Khu vực quan sát tủ phân phối (mặt trước và mặt sau dãy tủ phân phối);
o Khu vực Gian máy các cao trình;
o Các khu vực cần thiết khác.
Máy tính giám sát thực hiện chức năng giám sát hình ảnh camera tại nhà máy
tổng quan và chi tiết đồng thời thực hiện chức năng lưu trữ dữ liệu hình ảnh của các
camera trên liên tục 24h/ ngày và trong 15 ngày liên tục.
Máy tính chủ thực hiện chức năng xử lý dữ liệu hình ảnh giám sát từ xa tại các
nhà máy tổng quan và chi tiết. Ngoài ra máy tính chủ còn có chức năng lưu trữ dữ
liệu hình ảnh toàn hệ thống.
Hệ thống camera kết hợp với các cảm biến cần thiết khác giúp phát hiện và
theo dõi các hành vi đột nhập trái phép, cho phép đưa ra các cảnh báo bằng tín hiệu
đèn trên màn hình giám sát.
Camera phải nhìn rõ hình ảnh vào ban đêm và thời tiết xấu (mưa, sương mù..)
Máy tính vận hành giám sát tại Trung tâm SS4 - OCC thực hiện chức năng
tương tác giữa nhân viên vận hành và hệ thống camera.
8. Hệ thống PCCC
Hệ thống thu thập dữ liệu PCCC và cảnh báo cháy tại các nhà máy điện và trạm
biến áp được trang bị đồng bộ với việc đầu tư xây dựng các nhà máy điện, và được

27
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

tích hợp với hệ thống thu thập dữ liệu tại trạm để chuyển lên trung tâm SS4 - OCC,
phục vụ công tác giám sát và điều khiển xa.
Hệ thống thu thập dữ liệu PCCC đã tích hợp giám sát và điều khiển các yêu cầu
sau:
- Trang bị sẵn sàng thiết bị báo cháy, các module giám sát để kết nối giám sát
các vùng báo cháy.
- Hệ thống Báo cháy Trung tâm sẵn sàng các tín hiệu báo cháy cần giám sát
để khi đấu nối các vùng giám sát vào thiết bị I/O là có thể cảnh báo dưới dạng âm
thanh cảnh báo, đèn cảnh báo và màn hình giám sát cảnh báo.

28
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

II. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

1. Phân cấp quyền điều khiển thiết bị
Các nhà máy điện kết nối về Trung tâm SS4 - OCC sẽ được quản lý vận hành
từ Trung tâm SS4 - OCC, do đó những thiết bị đã được phân cấp điều khiển cho
Trưởng ca NMĐ sẽ được tiến hành phân cấp lại cho Trưởng ca SS4 - OCC theo quy
định.
2. Quy trình kiểm tra giám sát điều khiển
2.1. Giám sát điều khiển từ trung tâm SS4 - OCC

Trung tâm quản lý vận hành

SS4-OCC

Nhà máy
Control setpoint
HMI ĐMT
IEC-61850.10/100M Sê San 4

Control setpoint Nhà máy

HMI TĐ
S8000-E
Sê San 4

Hình 59. Quy trình thực hiện điều khiển từ trung tâm SS4 - OCC

Máy tính Communication & Data Server tại trung tâm và máy tính tập trung dữ
liệu (PPDC) tại nhà máy thực hiện chức năng xử lý và gửi lệnh điều khiển xuống
các thiết bị hoặc hệ thống điều khiển hiện hữu tại nhà máy thông qua lệnh đầu vào
từ giao diện HMI.
Chỉ thực hiện điều khiển xa khi đảm bảo các yêu cầu:
- Hệ thống thông tin truyền dữ liệu và tín hiệu điều khiển liên kết Trung tâm
SS4 - OCC với nhà máy điện phải đảm bảo hoạt động chính xác và tin cậy.
- Hệ thống điều khiển (DCS) và Gateway hoặc RTU tại nhà máy điện hoạt
động tốt.
- Trạng thái khoá điều khiển tại tủ điều khiển thiết bị để vị trí điều khiển từ xa.
- Hệ thống điều khiển tại Trung tâm SS4 - OCC hoạt động tốt.

29
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

- Ban hành quy trình phối hợp vận hành Trung tâm SS4 - OCC với cấp điều độ
có quyền điều khiển (QTPHVH SS4 - OCC & A3, QTPHVH SS4 - OCC với A0).
- Đảm bảo tín hiệu SCADA ổn định truyền về A3 để ĐĐV A3 có thể theo dõi
giám sát thao tác thông qua Trung tâm SS4 - OCC.
Cách thức hệ thống SS4 - OCC thực hiện lệnh điều khiển:
- Trưởng ca SS4 - OCC thực hiện thao tác điều khiển trên màn hình HMI
(NMĐMT Sê San 4, NMTĐ Sê San 4).
- Lệnh điều khiển được gửi xuống máy tính chủ Data & Communnication.
- Lệnh điều khiển từ máy tính chủ Data & Communnication gửi xuống máy
tính thu thập dữ liệu (PPDC) tại nhà máy theo giao thức IEC60870-5-104.
- Nếu xuất hiện bất kỳ lỗi nào trong quá trình thực hiện lệnh điều khiển, hệ
thống sẽ đưa ra cảnh báo tương ứng cho người vận hành (cảnh báo mất kết nối, cảnh
bảo điều khiển thất bại,...) để theo dõi và xử lý.
- Hệ thống giám sát, điều khiển từ xa tại Trung tâm SS4 - OCC phải lưu trữ
được mọi sự kiện thao tác xa, thời gian lưu trữ do đơn vị quy định nhưng không
dưới 03 tháng.
2.2. Phối hợp thao tác giữa ĐĐV Quốc gia và NVVH.
Ở chế độ vận hành bình thường, vận hành nhà máy điện được thực hiện từ
Trung tâm SS4 - OCC.
Tại Trung tâm SS4 - OCC trưởng ca vận hành nhận và thực hiện lệnh điều độ
từ kỹ sư điều hành Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (A0) và Điều độ
miền (A3); trực tiếp chỉ huy vận hành, thao tác và xử lý sự cố các nhà máy điện.
Mọi thao tác xa đều phải thực hiện theo phiếu thao tác, trừ các trường hợp quy
định tại Khoản 3 – Điều 4 Thông tư 44/2014/TT-BCT.
Trưởng ca SS4 - OCC chỉ thực hiện thao tác xa khi đáp ứng đủ các điều kiện
quy định tại Điều 19 – Thông tư 44/2014/TT-BCT (thao tác xa MC, DCL, nấc
MBA, riêng DTĐ thao tác tại NMĐ nhằm đảm bảo an toàn). Trường hợp không đủ
điều kiện thao tác xa, trưởng ca SS4 - OCC phải ra lệnh nhân viên vận hành trực ca
tại các nhà máy điện kiểm tra không đủ điều kiện điều khiển xa (đối với NMTĐ Sê
San 4, ca trực bố trí ít nhất 03 NVVH tại khu vực hiên trường nhà máy; đối với
NMĐMT Sê San 4, ca trực bố trí ít nhất 01 người tại các vị trí trực; tại phòng điều
khiển SS4 - OCC bố trí 01 Trưởng ca và 01 nhân viên trực điều khiển) để nhận lệnh
điều độ từ ĐĐV A0, A3 thực hiện các thao tác thiết bị và vận hành các tổ máy. Thời
gian tái lập ca trực đủ người thao tác tại NMĐ không được quá 60 phút.

30
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

Trung tâm điều độ HTĐ Quốc gia

(A0)

Trung tâm điều độ HTĐ

miền trung (A3)

Trung tâm quản lý vận

hành SS4-OCC

NMĐMT NMTĐ
Sê San 4 Sê San 4

Hình 20: Cấu trúc phân cấp điều khiển giám sát các nhà máy
2.3. Tổ chức quản lý vận hành.
Trung tâm SS4 - OCC được tổ chức trực vận hành 24/24 theo chế độ Ca/Kíp
trực theo quy định.
Mỗi ca trực vận hành của trung tâm bố trí tối thiểu 02 nhân viên vận hành trực
ca, trong đó có ít nhất 01 trưởng ca Trung tâm SS4 - OCC, thực hiện chỉ huy vận
hành các nhà máy. Công ty quy định chi tiết phân công nhiệm vụ cho nhân viên vận
hành trực ca tại Trung tâm SS4 - OCC.
Công ty sắp xếp, bố trí lực lượng vận hành tại chỗ tại các nhà máy nhằm theo
dõi, hỗ trợ, giám sát, thao tác các thiết bị tại nhà máy, đảm bảo vận hành an toàn,
liên tục các nhà máy điện thuộc Trung tâm SS4 - OCC.
Việc sắp xếp, bố trí lực lượng vận hành sẽ được xem xét điều chỉnh sao cho
phù hợp với yêu cầu thực tế.
Trường hợp xảy ra sự cố tại nhà máy điện, Trưởng ca SS4 - OCC sẽ thông báo
ngay cho cấp điều độ có quyền điều khiển biết và cử nhân viên sửa chữa tới nhà máy
điện khắc phục sự cố trong thời gian ngắn nhất.
Trưởng ca SS4 - OCC phải thực hiện đúng Quy trình vận hành và xử lý sự cố
hệ thống giám sát, điều khiển từ xa đã ban hành.
31
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

Hệ thống giám sát, điều khiển, thông tin viễn thông và thu thập tín hiệu tại
Trung tâm SS4 - OCC phải được định kỳ thí nghiệm, kiểm tra để đảm bảo thao tác
xa hoạt động đúng và tin cậy, tuân thủ quy định tại Quy định hệ thống điện truyền
tải do Bộ Công Thương ban hành.
2.4. Xử lý sự cố hệ thống SS4 - OCC.
2.4.1 Yêu cầu vận hành hệ thống SS4 - OCC.
- Chỉ sử dụng hệ thống máy tính Trung tâm SS4 - OCC để phục cho công tác
điều khiển vận hành các nhà máy, tuyệt đối không sử dụng vào mục đích khác.
- Nghiêm cấm sử dụng các thiết bị lưu trữ như: USB, ổ cứng di động, …để
kết nối với các máy tính thuộc hệ thống SS4 - OCC.
- Khi xảy ra các sự cố liên quan đến các thiết bị thuộc hệ thống SS4 - OCC
làm gián đoạn đến công tác điều khiển vận hành các nhà máy tại SS4 - OCC thì
Trưởng ca SS4 - OCC phải báo cho Lãnh đạo Công ty, điều độ viên A0/A3 ngay
và thực hiện tái lập ca trực tại các NMĐ trực thuộc TTĐK SS4 - OCC.
2.4.2. Quy định đối với công tác xử lý sự cố hệ thống SS4 - OCC.
Khi xảy ra sự cố SS4 - OCC mất giám sát, điều khiển xa của bất kỳ nhà máy
nào, Trưởng ca SS4 - OCC có trách nhiệm lệnh cho tái lập ca trực vận hành tại nhà
máy tương ứng và chuyển quyền điều khiển thiết bị tại nhà máy sang điều khiển tại
chỗ. Lúc này tất cả các thao tác trên thiết bị đều được thực hiện tại DCS của nhà
máy tương ứng theo mệnh lệnh chỉ huy của nhân viên vận hành cấp trên.
Trong trường hợp mất toàn bộ thông tin liên lạc giữa SS4 - OCC và các nhà
máy, bộ phận trực ca vận hành tại nhà máy tương ứng theo dõi chặt chẽ và được
phép hỗ trợ, can thiệp để giữ cho các thiết bị vận hành ổn định, duy trì tần số, điện
áp của tổ máy theo Quy định.
Tiến hành xác định nguyên nhân và xử lý sự cố theo các quy trình xử lý sự
cố để khôi phục lại hệ thống. Nếu sự cố thuộc hệ thống SS4 - OCC mà Trưởng ca
SS4 - OCC không xử lý được thì phải báo cho Lãnh đạo Công ty, Điều độ viên
A0/A3 phối hợp kiểm tra và xử lý theo quy định.
3. Yêu cầu chuyển đổi Hệ thống SCADA, thông tin liên lạc phục vụ công
tác điều độ vận hành NMĐ.
Việc bổ sung các kết nối SCADA/hotline từ các Cơ quan điều độ về trung tâm
SS4 - OCC phải đảm bảo không làm gián đoạn công tác điều độ vận hành hệ thống
điện.

32
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

Thực hiện bổ sung thỏa thuận SCADA và viễn thông của trung tâm SS4 - OCC
với các Cơ quan điều độ có liên quan (A0, A3) khi kết nối SCADA/hotline từ SS4 -
OCC về các Cơ quan điều độ.
Các kết nối SCADA hiện hữu từ các Cơ quan điều độ tới NMĐ vẫn tiếp tục
duy trì, đảm bảo tuân thủ theo các Quy định tại Thông tư số 25/2016/TT-BCT Quy
định hệ thống điện truyền tài.
4. Đào tạo chức danh vận hành.
Trưởng ca SS4 - OCC sẽ được đào tạo và cấp chứng chỉ vận hành mới khi
Trung tâm SS4 - OCC đi vào hoạt động.
Người được cử đi đào tạo để được cấp Chứng nhận vận hành trước khi được sát
hạch công nhận chức danh Trưởng ca trung tâm SS4 - OCC phải đáp ứng các điều
kiện quy định tại “Quy trình Điều độ hệ thống điện quốc gia” và “Quy trình Kiểm
tra và cấp Chứng nhận vận hành cho các chức danh tham gia trực tiếp công tác
điều độ, vận hành hệ thống điện quốc gia” cũng như các điều kiện sau:
- Có trình độ học vấn tương đương với Trưởng ca nhà máy điện lớn nhất thuộc
trung tâm điều khiển (tốt nghiệp đại học chuyên ngành phù hợp với chức danh được
cử đi đào tạo đối với các nhà máy điện >30MW).
- Có kinh nghiệm công tác hoặc được đào tạo tại tất cả các vị trí Trực chính
hoặc Trưởng kíp của nhà máy điện ít nhất 03 tháng cho mỗi vị trí chức danh.
- Có đủ sức khoẻ để làm việc theo chế độ ca, kíp.
- Có lý lịch rõ ràng, không trong thời gian bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
- Kế hoạch và nhân sự đào tạo Trưởng ca SS4 - OCC sẽ được Công ty lập và
gửi đến các cơ quan Điều độ để được tổ chức đào tạo và cấp chứng chỉ.
- Trước khi được công nhận chức danh Trưởng ca nhà máy điện hoặc Trưởng
ca trung tâm SS4 - OCC, người được đào tạo phải qua kiểm tra, sát hạch theo quy
định.
5. Các vấn đề khác.
Trước khi đưa vào vận hành, Công ty sẽ xây dựng và ban hành quy trình vận
hành các nhà máy điện để hướng dẫn nhân viên vận hành tại Trung tâm SS4 - OCC
trong thao tác và xử lý sự cố nhà máy điện từ Trung tâm SS4 - OCC.
Trước khi đưa vào vận hành, Công ty và cấp điều độ có quyền điều khiển sẽ
xây dựng và thống nhất Quy trình phối hợp vận hành nhà máy điện để hướng dẫn
nhân viên vận hành trong thao tác và xử lý sự cố nhà máy điện do Trung tâm SS4 -
OCC điều khiển.

33
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

Trước khi đưa vào vận hành, Công ty có trách nhiệm ban hành Quy trình vận
hành và xử lý sự cố hệ thống giám sát, điều khiển từ xa đảm bảo phù hợp với trang
thiết bị công nghệ, các quy định liên quan và hướng dẫn nhân viên vận hành thực
hiện.
Các quy định về việc vận hành, thao tác, quy trình xử lý sự cố được thực hiện
theo nội dung các Thông tư số: 28/2014/TT-BCT, 44/2014/TT-BCT, quyết định số
959/QĐ-EVN,... và các quy định hiện hành.
Các quy định, quy trình chi tiết khác về vận hành hệ thống sẽ được ban hành
sau khi đã hoàn tất quá trình thử nghiệm để đưa hệ thống vào vận hành.

34
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

PHẦN B. BẢN VẼ THIẾT KẾ

35
 Đề án trung tâm quản lý vận hành NMĐ Sê San 4

PHẦN C. CÁC VĂN BẢN PHÁP LÝ

36