OTONOM SİSTEM FARMAKOLOJİSİ

Parasempatik Sistem

• Presinaptik nörondan Asetilkolin salınır.

• Gangliondaki reseptör Nikotiniktir.
• Postsinaptik nörondan Asetilkolin salınır.
• Efektör organ üzerindeki reseptörleri Muskarinik
reseptörlerdir.
Sempatik Sistem

• Presinaptik nöronlardan Asetilkolin salınır.

• Gangliondaki reseptörler Nikotiniktir.
• Postsinaptik nöronlardan Noradrenalin salınır.
• Efektör organ üzerindeki reseptörleri α, β gibi reseptörlerdir.
Ekrin ter bezlerine giden postsinaptik sempatik nörondan
Ach salınır.
Adrenal medullaya giden presinaptik sempatik nörondan
Ach salınarak bezden adrenalin salınmasını sağlar.
İskelet kası damarlarına giden postsinaptik sempatik
nöronların bir kısmı Ach bir kısmı ise Noradrenalin salar.
Nörotransmitterler
• Nörotransmitter: • Etkileri çoğunlukla re-
İmpuls aşımından uptake ile sonlanır.
sorumlu madde. (Ach, • Asetilkolinin etkisi
NA) yıkımla sonlanır.
• Ko-transmitter: İmpuls
aşımında etkisi yok.
Nörotransmitterin
etkinliğini düzenler.
(VIP, Nöropeptid Y,
Endorfin, Enkefalin)
Aşağıdaki yapılardan hangisini inerve eden
sempatik sistemin postsinaptik nöronlarının bir
kısmı kolinerjik diğer kısmı adrenerjiktir? (Eylül -
2011)

A) Ekrin ter bezleri

B) Kalp miyokart hücreleri
C) Kıl folikül hücreleri
D) Adrenal medulla hücreleri
E) İskelet kas damarları
Kolinerjik İletim
• Nörona alınan kolinden • Vezikülde depolanan Ach,
kolin-Asetiltransferaz ile SNAP’s lar
asetil kolin sentezlenir. (sinaptobrevin, syntaxin)
Kolinin nörona alınması aracılığıyla sinaps
Ach sentezinde hız boşluğuna salınır.
kısıtlayan basamaktır. • Sinaptik aralıktaki Ach,
• Ach veziküler taşıyıcı asetilkolinesteraz enzimi
proteinlerce veziküle tarafından hızla yıkılır.
taşınır.
• Voltaj bağımlı Na kanalı
aktive > N-tipi Ca
kanalları aktive olur.
Kolinerjik etkinliği azaltan ilaçlar
• Hemikolinyum: Kolinin
nörona alınmasını engeller.
• Vezamikol: Sentezlenen
Ach’in veziküle alınmasını
engeller.
• Botulinum toksini:
Endositozla nörona alınır.
Snaptobrevinleri
parçalayarak veziküldeki
Ach’nın sinapsa salınmasını
engeller. (tortikollis,
orofasiyal spazm, anal
fissür, blefarospazm,
strabismus ilacıdır)
• Voltaj bağımlı Na kanalı
blokörleri: Nöron
membranlarını stabilize
ederek nörotransmitter
salınımını engeller
Tetradotoksin
• N-tipi Ca kanal blokörleri:
Nörotransmitter salınmasını
engeller
Omega konotoksin
Aşağıdakilerden hangisi asetilkolini sitoplazmadan
vezikül içine alan veziküler pompayı inhibe eder?
(Eylül - 2009)
A) Hemikolinyum
B) Tiramin
C) Kokain
D) Trisiklik antidepressanlar
E) Vezamikol
Kolinerjik etkinliği artıran ilaçlar
• α-Latrotoksin: • Antikolinesteraz İlaçlar:
Veziküllerden yoğun Sinaptik aralıkta Ach’nin
Ach ve Noradrenalin yıkılmasını engellerler.
salınmasına neden olur. İndirekt
parasempatomimetik
ilaçlardır. (Fizostigmin,
Neostigmin,
Edrofonyum)
Otonom Sistem Reseptörleri
G- Proteinleri • Reseptör ve G proteini
• Hücre zarının sitoplazmik kompleksi membranı 7
tarafında bulunan kez geçer (serpentin)
reseptörlerdir.
• Gs, Gi, Gq, Gt, Golf gibi • Adenilat siklaz veya
tipleri vardır. Fosfolipaz C gibi
enzimlerle ve çeşitli iyon
kanallarıyla etkileşir.
• GDP bağlı iken
inaktiflerdir.

• α, β, γ olmak üzere 3 alt

üniteden oluşurlar.
• Gs
Alfa alt birim ayrılarak GTP
yi bağlar (aktive)
Adenilat siklazı aktive eder
ATP den cAMP oluşur
Protein kinaz A aktive olur
Fosforilasyonla etki oluşur
• Gi
Alfa alt birim ayrılarak GTP
yi bağlar (aktive)
Adenilat siklazı inhibe eder
ATP den cAMP oluşumu
azalır
Protein kinaz A aktivitesi
azalır
Fosforlasyon inhibe olur.
• Gq

Alfa alt birim ayrılarak GTP yi

bağlar (aktive)
Fosfolipaz C aktive
Fostotidil-inozitol 4-5 bifosfat
parçalandı
IP3 ve DAG arttı
DAG Protein kinaz C yi artırdı
IP3 Sarkoplazmik
Retikulumdan Ca salınımını
artırdı.
G-Proteini Kenetli Reseptörler

Gs Gi Gq

Adrenalin β1 β2 β3 α2 α1

Asetilkolin M2 M4 M1 M3 M5

Dopamin D1 D5 D2 D3 D4
Kolinerjik reseptörler
Nikotinik Reseptörler: Muskarinik Reseptörler:
• İyon kanalı • M1, M3, M5: Gq kenetli
özelliğindedir.
• M2, M4: Gi kenetli
• NN/G: Otonom ganglion
ve adrenal medullada
• Atropin
• NM: Çizgili kaslarda (α- antimuskariniktir.
bungaratoksin ile inhibe Antinikotinik etkisi
edilir) yoktur.
Kolinerjik reseptörler
Nikotinik Reseptörler:
• Sempatik gangliyon
• Parasempatik gangliyon
• İskelet kası
• Adrenal medulla
• Santral sinir sistemi
Muskarinik Reseptörler:
SSS, kalp ve düz kaslarda
bulunur.
M1: SSS ve enterik sinirlerde
yaygın. Bellek ve öğrenme
üzerine etkili. Area
postremadaki M1 reseptörü
uyarımıyla bulantı kusma yapar.
Arekolin M1 agonisti
Oksotremorin M1 agonisti
Pirenzepin/Telenzepin M1
antagonist
M2: Kalp kasında yaygın.
Bradikardi yapar.
M3: Düz kas ve salgı bezlerine
etkili. Bronkokonstrüksiyon,
miyozis, akomodasyon spazmı,
mide bağırsak hareketlerinde
artma, işeme hissi ve
hipersalivasyon yapar.
Damar düz kasında direkt
parasempatik uyarı yok ama M3
reseptörü vardır. Endotelden NO
sentezini artırarak indirekt
vazodilatasyon yapar.
 Parasempatik sistemin etkileri
ÖZET
Miyozis/Akomodasyon spazmı Mide asiti dahil sekresyonlarda
artma

Bradikardi/AV uzaması/ İdrar çıkışında artma

Vazodilatasyon

Bronkokonstrüksiyon Ereksiyon

Mide bağırsak motilite artışı Hipersalivasyon

Adrenerjik Sistem
• Adrenerjik nöronlara
tirozin alımı ile
Noradrenalin sentezi
başlar.
Sempatik etkinliği azaltan ilaçlar
• Farmakolojik sempatektomi • Guanetidin/Guanadrel/Bretil
yaparlar. yum: Adrenerjik vezikülden
• Metitirozin: Tirozin noradrenalin salgılanmasını
hidroksilazı inhibe eder inhibe ederler. Guanetidin yarı
Feokromasitomada kullanılır. ömrü en uzun
antihipertansiftir.
• Rezerpin: Noradrenalini
serotonin ve dopamini
veziküle alan veziküler
monoamin pompasını
irreversibl inhibe ederek
hipertansiyon tedavisinde
kullanılır. Antipsikotik etkisi
vardır.
Depresyon, Parkinson ve
peptik ülserde kullanımı
kontrendikendir.
Tirozinden başlayıp adrenalinle sonuçlanan sentez
sürecinde, aşağıdaki enzimlerden hangisinin
fizyolojik bir rolü yoktur? (Nisan - 2008)
A) Aromatik L - amino asit dekarboksilaz
B) Tirozin hidroksilaz
C) Katekol - orto - metiltransferaz
D) Feniletanolamin - N - metiltransferaz
E) Dopamin β hidroksilaz
Noradrenalin etkinliğinin
sonlandırılması
• Primer mekanizma, • Kokain, amfetamin,
taşıyıcı aracılığı ile trisiklik antidepresanlar,
salındığı nörona reboksetin ve
presinaptik geri alımdır atomoksetin reuptake 1’i
(re-uptake 1). inhibe ederek sinaptik
• Noradrenalinin küçük bir aralıkta noradrenalin
kısmı (%1-2) sinaptik miktarını artırır.
aralıktan çevre dokulara • İndirekt sempatomimetik
difüzyonlar alınır (re- etkililerdir.
uptake 2 ). • Kortikosteoidler
tarafından re-uptake 2
bloke edilir.
Katekolaminlerin Enzimatik
Metabolizması
• MAO (re-uptake 1) ve • MAOA: Noradrenalin,
KOMT (re-uptake 2) ile adrenalin, seratonin;
enzimatik • MAOB: Dopamin ve
metabolizmaya uğrar. tiramin.
 MAO İnhibitörleri
MAOA MAOB MAOA + MAOB

Moklobemid Selegilin Tranilsipromin

Rasagilin Fenelzin
Pargilin
İzokarboksazid
İpraniazid
SPOT
Sempatik ve parasempatik gangliondaki nörotransmitter
Ach
Sempatik ve parasempatik gangliondaki reseptör NN
Parasempatik ikinci nörondan çıkan nörotransmitter Ach
Sempatik ikinci nörondan çıkan nörotransmitter
Noradrenalin
Sempatik sistemin yamukları Adrenal medulla, ekrin ter
bezleri, iskelet kası damarları
Parasempatik sistemin yamukları YOK!!
Nikotinik Reseptörler Sempatik gangliyon, Parasempatik
gangliyon, İskelet kası, Adrenal medulla, Santral sinir sistemi
SPOT
Kolinin nörona alınmasını engeller Hemikolinyum
Asetilkolinin veziküle alınasını engeller Vezamikol
SNAP proteinlerini yıkarak Ach nin sinapsa salınmasını
engeller Botox
Adenilat siklaz aktivitesini artıran (stimülan) G prot Gs
Adenilat siklazı azaltan (inhibitör) G Prot Gi
Fosfolipaz C yi artıran (kasan) G prot Gq
Tirozin hidroksilaz inhibitörü Metitirozin
Veziküler monoamin pompası inhibitörü Rezerpin
Depresyon, Parkinson, mide ülseri yapan antihipertansif
Rezerpin
SPOT
Noradrenalinin vezikülden salınmasını engelleyenler
Guanetidin/Guanadrel/Bretilyum
Adrenal medullada bulunan adrenalin sentezleyen
enzim FNMT
Reuptake 1 ile alınanı yıkan enzim MAO
Reuptaki 2 ile alınanı yıkan enzim KOMT
MAO A’nın metabolize ettikleri NAS
MAO B’nin metabolize ettikleri Dopamin, Tiramin
MAO A inhibitörü Moklobemid
MAO A ve B inhibitörü Tranilsipromin
Sempatik Etkinliği Artıran İlaçlar
• Kokain: Monoaminlerin Amfetaminler: Sinaptik
presinaptik re-uptakini veziküllerden monoamin
inhibe ederek indirekt salınımını artırıp; MAO
sempatomimetik etki, enzimini inhibe ederek
voltaj bağımlı sodyum indirekt sempatomimetik
kanallarını bloke ederek etki yaparlar.
lokal anestezik etki Narkolepsi ve hiperaktif
yaparlar. çocuklardaki dikkat eksikliği
sendromunda kullanılırlar.
Bellek öğrenme artar, iştah
yorgunluk, uyku ertelenir.
Sempatik Etkinliği Artıran İlaçlar
Tiramin: Vezikülden NA Efedrin: Hem vezikülden
salnımını artırır. MAO NA salınımı hem de α, β
inhibtörleri ile HT kriz. reseptörleri uyarır.
(Karma etkili
sempatomimetik)
Psödoefedrin/
Fenilpropanolamin:
Sistemik dekonjestan
olarak kullanılır
Katekolamin Reseptörler
• α1: Gq üzerinden • β1, β2, β3 : Gs üzerinden
fosfolipaz C aktivasyonu adenilat siklaz
aktivasyonu
• α2: Gi üzerinden
adenilat siklaz
inhibisyonu
 α1
• Damar düz kasında kasılma
• Radiyal kasta kasılma (Midiyazis)
• Pilomotor ereksiyon
• Prostatta kasılma
• Kalbin kasılma gücünde artma
α2
• Nörotransmitter salgılanmasının
inhibisyonu
• İnsülin salgısında azalma
• Renin salgısında azalma
• Adipoz dokuda lipozin inhibisyonu

• Ejakülasyon
β1 β2 Β3
• Kalp hızında ve kalbin • Kalp hızında ve kalbin • Adipoz dokuda lipoliz
kasılma gücünde artma kasılma gücünde artma
• Renin salgılanmasında • Damar, bronş ve
artma uterusta gevşeme
• Glikojenolizde artma
• Glukoneogenezde
artma
• İnsülin salgısında artma
• İskelet kasında
potasyum girişinde
artma
 PARASEMPATİK SEMPATİK

Hız kısıtlayıcı Kolinin re-uptake’i Tirozin hidroksilaz

basamak
Hız kısıtlayıcı Hemikolinyum Metitirozin
basamağı bloke eden
Depolanmayı bloke Vesamikol Rezerpin
eden
Salınımı bloke eden Botulinum toksini Guanatidin/Guanadrel

Salınımı aktive eden Latrotoksin Latrotoksin

Postsinaptik Asetilkolin/Muskarinik Noradrenalin/α,β

Nörotransmitter/Resp
Parasempatomimetik (Kolinerjik) İlaçlar
Parasempatik Sistemin Etkilediği Etki
Organ/Doku
Göz Myozis / Akomodasyon spazmı
Kalp Bradikardi / AV uzaması
Damarlar Vazodilatasyon
Bronşlar Bronkokonstrüksiyon
Mide Asit sekresyonunda artma
GIS Diyare
Salgı bezleri Sekresyonlarda artma
Mesane İdrara sıkışma
İskelet Kası Kasılma
SSS Tremor, emezis, solunum stimülasyonu,
konvuziyon
Penis Ereksiyon
Kolin Esterleri (SSS‘ ye geçemez)

Kolin Esteri Kolinestereza Muskarinik Etki Nikotinik Etki

Duyarlılık
Asetikolin Duyarlı +++ +++

Betanekol Dirençli ++ Yok

Karbakol Dirençli ++ +++

Metakolin Duyarlı/Duyarlı ++++ Yok

Asetilkolin

• Asetilkoliesteraz • Göz operasyonlarında

tarafından hızla hızlı myozis oluşturmak
metabolize edildiği için için lokal olarak verilir.
sistemik kullanılmaz.
Betanekol

• Yalnızca muskarinik • Paralitik ileus

reseptörlere agonist etki • Nörojenik mesane
yapar.
• Diyabetik gastroparezi
tedavisinde kullanılır.
• Farmakolojik etkileri
atropin tarafından
tamamen önlenir. • SSS ye geçemez

• Gastrointestinal ve üriner
sistemdeki muskarinlik
reseptörlere afinitesi
yüksektir.
Karbakol

• Muskarinik ve nikotinik • Glokom tedavisinde

reseptörleri uyarır. topikal yoldan kullanılır.
• SSS ye geçemez.
• Farmakolojik etkileri
atropin tarafından
tamamen önlenemez.

• Kolinesteraza
dirençlidir
Metakolin

• Yalnızca muskarinik • Kalp üzerindeki etkisi

reseptörlere agonist güçlüdür.
etki yapar.
• Bronş
• Farmakolojik etkileri hiperreaktivitesini test
atropin tarafından etmek için kullanılır.
tamamen önlenir.

• Kolinesteraza
duyarlıdır/ dayanıklıdır.
Bitkisel Alkaloidler (SSS ye geçerler)

Pilokarpin • Ter ve tükürük bezleri

üzerinde belirgin etki
yapar.
• Alkaloid yapıdadır. SSS
‘ye geçer
• Muskarinik reseptörleri • Glokom,
uyarır. • Sjögren sendromu
• Atropin etkilerini • Radyoterapiye bağlı
tamamen önler. ağız ve göz
• Kolinesteraza kuruluğunda kullanılır.
dirençlidir.
 Bitkisel Alkaloidler (SSS ye
geçerler)
Muskarin
• Kuvaterner amin
yapısındadır. SSS ye
geçemez
• Muskarinik reseptörleri
uyarır.
• Tedavide Atropin verilir.
Muskarinik İlaçların

Yan etkileri Kontraendikasyonları

• Bulantı- kusma • Peptik ülser
• Bradikardi • Obstrüktif ileus
• Bronkokonstrüksiyon • Astım
• Myozis- bulanık görme • KOAH
• Diyare • Atrial fibrilasyon
• İdrara sıkışma • Hipertiroidi
• Hipersalivasyon • Gebelik
Antikolinesteraz İlaçlar

• Asetikolinesterazı inhibe • Etkileri Asetilkolin

ederek muskarinik ve etkisine benzerdir.
nikotinik reseptörleri • Muskariniklerden farkı
dolaylı yoldan uyarırlar. ganglion ve iskelet
kaslarını da
• Neostigmin gibi etkilemeleridir.
antikolinesteraz ilaçlar • Antikolinesteraz +
atropin ile birlikte Atropin = NMB etkisini
verilirse yalnızca geri çevirir.
nikotinik etkiler ortaya
çıkar.
SSS’ye Geçemeyen
Antikolinesteraz İlaçlar
Edrofonyum
• Hem alkol yapısında hem
de SSS ye geçemez
• Yarı ömrü en kısa
antikolinesterazdır (5-15
dk).
• Myastenia gravis krizi ile
kolinerjik krizi ayırmak
(tensilon testi)
• Myastenia graviste ilaç
dozunu ayarlamak için
kullanılır.
Neostigmin
• Karbamat türevi, SSS’ ye
geçemez
• Diğerlerinden farklı
olarak nikotinik
reseptörleri doğrudan
uyarır.
• NMB etkisini geri
çevirmek için
Neostigmin+Atropin
şeklinde verilir.
 SSS’ye Geçemeyen
Antikolinesteraz İlaçlar
Distigmin Demekaryum
• Karbamat türevi, SSS’ ye • Karbamat türevi, SSS’ ye
geçemez geçemez
• Yarı ömrü en uzun • İki neostigmin
reversible molekülünün birleşmiş
antikolinesterazdır. halidir.
• Myastenia gravis • Glokom tedavisinde lokal
tedavisinde kullanılır. yoldan kullanılır.
Pridostigmin/Ambenonyu
m
• Karbamat türevi, SSS’ ye
geçemez
• Myastenia gravis ve ileus
tedavisinde kullanılırlar.
 SSS’ye Geçen Antikolinesteraz
İlaçlar
Fizostgimin • Atropin gibi santral
• Tersiyer amin yapısında etkili antikolinerjik
olup lipofiliktir SSS’ ye zehirlenmesinde
yüksek oranda geçer. parenteral kullanılır.
• Glokom tedavisinde
lokal kullanılan
• Oral %100 emilir. preparatı da vardır.

• Tremor/konvulziyon
gibi santral yan tesir
yapar
 SSS’ye Geçen Antikolinesteraz
İlaçlar
Takrin/ Donapezil/ • Alzheimer için M1
Rivastigmin agonisti arekolin ve ile
• Santral etkili ilgili sonuçlar olumlu
antikolinesterazlardır. çıkmamıştır.
• Alzheimer tedavisinde
kullanılan
 İrreversible Antikolinerjik İlaçlar
Ekotiofat, malation ve • İrreversible
paration gibi antikolinesterazların
organofosfatlar (fosforlu yarı ömürleri oldukça
insektisidler) ile uzundur (ekotiofat 100
Tabun ve soman gibi saat paration ve
savaş gazları kolinesterazı malation 7-30 gündür)
irreversible inhibe eder.
 Kolinerjik İlaçların Kullanımı
Endikasyon Kolinerjik İlaç
Glokom Pilokarpin/ Demekaryum/ Ekotiofat/
Fizostigmin
Ağız kuruluğu Pilokarpin/ Sevimelin
İleus/Nörojenik mesane/Diyabetik Betanekol/ Neostigmin
gastroparezi

Myastenia gravis Neostigmin/Distigmin

Myastenia gravis ilaçlarının dozlarının Edrofonyum
ayarlanması
Supraventriküler taşikardi Edrofonyum
Kürarın etkisinin geri çevrilmesi Neostigmin
Alzheimer hastalığı Takrin/ Donapezil/ Rivastigmin/
Eptastigmin/Galantamin
Atropin zehirlenmesi Fizostigmin
 I. Peptik ülser
II. Nörojenik mesane
III. Sjögren sendromu
Yukarıdaki hastalıkların hangilerinde semptomatik
tedavi amacıyla kolinomimetik ilaçlar kullanılabilir? Nisan
2017
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) I ve III
E) II ve III
Organofosfat Zehirlenmesi

• Bulantı-Kusma Ölüm nedeni solumun

• Diyare felcidir.
• İdrara sıkışma
• Hipersalivasyon
• Terleme
• Myozis ve akomodasyon
spazmı
• Bradikardi
• Bronkokonstrüksiyon
• İskelet kas felci
(depolarizan)
Organofosfat Zehirlenmesi Tedavisi

• Hastanın kıyafetlerinin • Pralidoksim /

çıkarılması (İlk) Obidoksim
• Solumun yolunun açık Kolinesterazı reaktive
tutulması ederler.
• Atropin (nikotinik
bulgulara etkisiz)
SPOT
Hem sempatomimetik hem lokal anestezik Kokain
Hiperaktivite ve dikkat eksikliğinde kullanılır
Amfetaminler
Peynir şarapla alınınca hipertansiyon yapan Tiramin
Karma etkili sempatomimetik Efedrin
Damarları kasan esas sempatik reseptör Alfa 1
Damarları gevşeten esas sempatik reseptör Beta 2
Kolinesteraza dirençli esterler Betanekol, Karbakol
Sadece muskarinik etkili esterler Betanekol,
Metakolin
SPOT
Bronş hiperreaktivitesini test eden Metakolin
SSS’ye geçmeyen Esterler
SSS’ye geçenler Alkaloidler
Ağız kuruluğunda verilen Pilokarpin,
Atropin+Neostigmin Yalnızca nikotinik etki (NMB
etkisini geri çevir)
Yarıömrü en kısa antikolinesteraz Edrofonyum
Tensilon testi Edrofonyum
Nikotinik reseptörleri direk uyarak antikolinesteraz
Neostigmin
En uzun etkili reversible antikolinesteraz Distigmin
SPOT
İki neostigmin Demekaryum
SSS’ye geçen tersiyer amin antikolinesteraz
Fizostigmin
Atropin zehirlenmesi tedavisi Fizostigmin
Alzheimer antikolinesteraz Takrin, Donepezil,
Rivastigmin
Kolinesteraz reaktivatörleri Pralidoksim obidoksim
Organofosfat, Mantar, Sinir gazı Zehirlenmesi
PAM + Atropin
Parasempatolitik (Antikolinerjik) İlaçlar
Antimuskarinik İlaçlar
Göz GIS
• Midriyazis, Siklopleji • Hareketleri ve salgıyı, tükrüğü
azaltır
• Dar açılı glokomda kullanılmazlar
• Gözdeki etkisi en uzun=Atropin GÜS
en kısa= Tropikamid • Üriner retansiyon yaparlar
SSS
KVS
• Düşük dozda bradikardi, yüksek • Tremoru önler, halüsinasyon
dozda taşikardi, yaparlar. koma yapar
Solunum Ekrin ter bezleri
• Terlemede azalma, hipertermi
• Bronkodilatasyon
Atropin • Midriyatik etkisi 1-2 gün
• Düşük dozda (0.5 mg) • Sikloplejik etkisi 7-10 gün
ağız kuruluğu ve (göz damlası olarak
bradikardi yapar. kullanılmaz)
• 1 mg den itibaren kalp • SSS’ ye geçtiği ve
hızını artırır mukosiliyer aktiviteyi
• Etkisine en dirençli yapı bozduğu için astım
mide pariyetal KOAH’ ta kullanılmaz.
hücreleridir
• En yüksek dozda mide
asit salgısını baskılar
Atropin Endikasyonları • Kateter, periton uyarısı,
• Kolinerjik ilaç miyokard enfarktüsüne
zehirlenmesi (pilokarpin, bağlı bradikardi ve AV
fizostigmin) blokta tercih edilir.
• Organofosfat
zehirlenmesi
• Miyokard Enfarktüsü
• Diyare (ETEC)
• Preanestezik medikasyon
• Hiperhidrozis
Skopolamin
• Tersiyer amindir
• Sedasyon yapar
• Taşıt tutmasında kullanılır
Glikopirolat
• Kuvaterner amindir
• Preanestezik
medikasyonda salgıları
azaltmak için verilir
Tropikamid/
Siklopentolat/Homatropin
• Gözdeki etkileri kısadır
(en kısa tropikamid)
• Retina muayenesinde
kullanılır
• Dar açılı glokomda kx
• Homatropin iriste
sineşileri önler
Propantelin Darifenasin/ Solifenasin/
• Kuvaterner amindir Tolterodin/ Oksibutin /
Trospium
• Enürezis nokturnada
kullanılır • M3 selektif antagonisttir
• Tersiyer amindir
Hyosin N-butilbromür • İdrar inkontinansı,
ürolojik cerrahi sonrası
• Kuvaterner amindir mesane spazmı
• Üriner abdominal
spazmı çözerler
Pirenzepin/ Telenzepin Benztropin/ Biperiden/
• M1 selektif antagonist Triheksifenidil
• Eski ülser ilaçları • SSS selektif
antimuskariniklerdir
• Tersiyer amindir
• Parkinsonda artan Ach
ye bağlı tremor ve
hipersalivasyonu önler
Ipratropium/ Tiotropium/ • İpratropium kısa etkili
• Kuvaterner amindir => Akut tedavide
kullanılır
• Mukosiliyer aktiviteyi
baskılamadan • Tiotropium uzun etkili
bronkodilatasyon => Önleyici tedavide
kullanılır
• Bronkodilatatör etkileri
β2 agonistten düşük
• Sistemik yan etkileri
düşük (en sık ağız
kuruluğu)
• Atropin Atropin
zehirlenmesinde ilaç: Kontraendikasyonları
Fizostigmindir • Dar açılı glokom
• BPH
• Hipertermi
• Nörojenik mesane
• Peptik ülser
Ganglion Blokörleri

Depolarizan Kompetetif

Nikotin Trimetafan kamsilat

Lobelin Mekamilamin

Dekametonyum Heksametonyum
Gangliyon Blokörleri

• Sempatik ve Etkileri (Atropin +

parasempatik Hipotansiyon +
gangliyonları bloke eder Ereksiyon/Ejakülasyon
• Organda hangi sistem inhibisyonu)
baskınsa o sistem bloke • Postural hipotansiyon
olur • Taşikardi
• Midriyazis/ Siklopleji
• Salgılarda azalma
• Üriner retansiyon
• Konstipasyon
• Ereksiyon- Ejakulasyon
inh
Trimetafan kamsilat Mekamilamin
• En kısa etkili gangliyon • Oral
blokörü • SSS yan etkileri yapar
• IV (sedasyon tremor)
• Acil hipertansiyon ve
dissekan aort
anevrizması ilacı
Sempatomimetik (adrenerjik) İlaçlar
 α1
• Damar düz kasında kasılma
• Radyal kasta kasılma (Midiyazis)
• Pilomotor ereksiyon
• Prostatta kasılma
• Kalbin kasılma gücünde artma
• Ejakülasyon
α2
• Nörotransmitter salgılanmasının
inhibisyonu
• İnsülin salgısında azalma
• Renin salgısında azalma
• Adipoz dokuda lipoliz inhibisyonu
• Damar düz kasında kasılma
• Trombositlerde agregasyon
β1 β2 β3
• Kalp hızında ve • Kalp hızında ve • Adipoz dokuda
kalbin kasılma kalbin kasılma lipoliz
gücünde artma gücünde artma
• Renin • Damar, bronş ve
salgılanmasında uterusta gevşeme
artma • Glikojenolizde artma
• Glukoneogenezde
artma
• İnsülin salgısında
artma
• İskelet kasında
potasyum girişinde
artma
D1
• Renal, mezenter ve
koroner, serebral
damarlarda gevşeme
Direkt Etkili Sempatomimetikler

İlaç Reseptör
Adrenalin α1, α2, β1, β2
Noradrenalin α1, α2, β1
İzoproterenol β1, β2
Dopamin D1, β1, α1
Dobutamin β1
Fenilefrin α1
Salbutamol/ Terbutalin/ Ritodrin β2
Oksimetazolin/ Ksilometazolin α1, α2
Katekolamin Etkileri
Damarlar
• En duyarlı arteriyollerdir
• Adrenalin cilt damarlarını
kasar koroner ve iskelet
kası damarlarını gevşetir
• Noradrenalin koroner
hariç tüm damarları kasar
• Adrenalin ve
noradrenalin böbrek kan
akımını azaltır
Kalp
Kalbi stimüle etme sırası
İzoproterenol> adrenalin>
NA
NA=> Tansiyon artışı=>
reflex bradikardi (vagal)
Bu döngü atropin, ganglion
blokörleri ve fentolamin
tarafından önlenir.
Transplante kalpte reflex
bradikardi olmaz
Diğer Etkiler
• α1 uyaranlar apokrin
salgıyı artırırlar
• α1 uyaranlar radiyal kası
kasarak midriyazis
yaparlar (siklopleji
yapmadan)
• β1 uyarı ACTH, GnRH,
FSH, LH’ ı artırır
• Katekolaminler SSS’ ye
geçemez
Direkt Etkili Sempatomimetikler

Adrenalin (Epinefrin) • β2 üzerinden

• α1, α2, β1, β2 ‘yi uyarı. bronkodilatasyon,
vazodilatasyon,
hiperglisemi,
• α1 üzerinden hipokalemi yapar.
vazokonstrüksiyon ve
sistolik kan basıncı artışı

• β1 üzerinden pozitif
inotropik ve pozitif
kronotropik etki yapar
Adrenalin Endikasyonları • Açık açılı glokom: Lokal
• Anafilaktik Şok: Kan kullanılan ve gözde
basıncını artırır, ödemi adrenaline dönüşen
çözer, bronkodilatasyon dipivefrin glokomda
yapar. yararlıdır.
• Lokal Anestezi: Etkiyi
uzatmak, lokal
• Kardiyak arrest anestezik maddenin
sistemik yan etkilerini
• Akut astım atağı: IV önlemek, kanamayı
veya nebülle durdurmak
Noradrenalin • β2 ye bağlı olan
• α1, α2, β1’ i uyarır. bronkodilatasyon ve
hiperglisemi hipokalemi
• Periferik direnci, sistolik gibi metabolik etkileri
+ diyastolik basıncı yoktur.
artırır=> Vagal uyarı
sonucu refleks • Ortostatik
bradikardi olur. Kalp hipotansiyon, lokal
nakli yapılanlarda olmaz anesteziklerin etki
mekanizmalarının
• Pozitif inotropik etki uzatılması amacıyla
yapar kullanılır
İzoproterenol • Β2 üzerinden
• β1, β2’ yi uyarır. vazodilatasyon,
bronkodilatasyon,
• Sistolik ve diyastolik kan uterus gevşemesi,
basıncını azaltır. hiperglisemi,
• Pozitif kronotropik ve hipokalemi yapar
inotropik etki yapar • Astım atağı ve β blokör
• Renin salgısını artırır zehirlenmesinde verilir.
Dopamin • Yüksek dozda α1 uyarı
• Düşük dozda D1 uyarı ile ile vazokonstrüksiyon
renal, mezenter, yapar
koroner, serebral
damarları dilate eder. • Akut kalp yetmezliği,
İdrar çıkışı artar ve kardiyojenik ve septik
natriürez olur şok tedavisinde
parenteral kullanılırlar
• Orta dozda β1 uyarı ile
kardiyak kontraktilite
artar
Dobutamin Fenoldopam
β1 i uyararak pozitif • D1 üzerinden etki yapar
inotropik etki yapar • Şiddetli
hipertansiyonda IV
Kardiyojenik şok, septik verilir
şok ve düşük debili kalp Prenalterol
yetmezliğinde kullanılır. • Beta 1 Parsiyel
agonisttir
• Taşikardi yapmadan
kardiyak outputu artırır
Alfa 1 Agonistler

Fenilefrin Metaraminol
• α1 agonist • α1 agonist
• FMF tanısında kullanılır
• Göz muayenelerinde
• Glokomda
• Nazal konjesyonda
• Hipotansiyonda
• Lokal anesteziklerin
yanında verilir
Midodrin / Metoksamin
• α1’ i uyarır
• Ortostatik hipotansiyonda
kullanılır
• Midodrin ön ilaçtır.
Dipivefrin
• Lokal yoldan aktif ön ilaçtır
• Gözde adrenaline dönüşür
Oksimetazolin/
Ksilometazolin
• α1‘ i uyararak burun
damarlarını kasar. Konkaları
küçültür. Burnu açar. Uzun
etkilidirler.
• Fenilefrin ve psödoefedrin,
fenilpropanolamin sistemik
dekonjestandır.
Alfa 2 Agonistler

Klonidin/ Metildopa/ • En sık yan tesirleri

Guanfasin/ Guanabenz/ sedasyondur
Moksonidin/ Rilmenidin • Kalp hızı ve Renin
• Santral etkili salgısını azaltırlar
sempatolitiklerdir • Metildopa: Gebe
• Vazomotor merkezdeki hipertansiyonu ilacıdır
α2 üzerinden
hipertansiyonu önlerler
Astım KOAH Tedavisi (β2 Agonist)

Kısa Etkili (Akut Tedavi) Uzun Etkili (Profilaksi)

• Albuterol (Salbutamol): • Salmaterol
Oral • Formaterol
• Terbutalin: Oral, • İndikaterol (en uzun)
Subkutan
Sempatomimetiklerin diğer kullanım alanları

Ritodrin/ Terbutalin Nilidrin

• β2 üzerinden uterusu • Β2 üzerinden periferik
gevşetirler damarları gevşetirler.
• Diyabet ve taşikardisi
olanlarda verilmezler
İndirekt sempatomimetikler
Tiramin
Veziküler monoamin deşarjnı
artırırlar.
Amfetaminler
• Veziküler monoamin deşarjnı
artırırlar.
• MAO enzimlerini inhibe ederler
• Sempatomimetik etki yaparlar
• Santral stimülasyon yaparlar. Öfori,
halüsinasyon olur.
• Dikkat öğrenme ve bellek
artar.
• Uyku yorgunluk ve iştah
ertelenir
• Metilfenidat: çocuklarda
hiperaktivite ve dikkat
eksikliğinde kullanılır.
• Fenmetrazin/ Metamfetamin:
Zayıflama ilacı
• Modafinil: Narkolepsi tedavisi
Glokom

• Açık açılı glokom: Aköz Sentezi azalt:

humor emilimi yıllar • Beta blokörler
içinde azalır. İridokorneal
açı açıktır. • Karbonikanhidraz
inhibitörleri
Tedavi: Sentezi azalt
• Alfa 2 agonistler
• Dar açılı glokom: Aköz
humor drenajının Drenajı artır:
sağlandığı iridokorneal açı • Kolinerjikler
dardır
• PGF2alfa analogları
Tedavi: Drenajı artır
• Sempatomimetikler
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi aköz humörün yapımını
azaltarak glokomda kullanılır? Nisan 2016

A: Timolol
B: Latanoprost
C: Pilokarpin
D: Dipivefrin
E: Ekotiyofat
SPOT
Atropinin etkileri Kemik, Yarasa, Pancar, Tavşan, Şapkacı
Gözdeki etkisi en uzun/en kısa Atropin/Tropikamid
Atropin etkisine en dirençli yapı Mide pariyetal hücreleri
Ciddi sedasyon yapan taşıt tutmasında kullanılan
Skopolamin
Preanestezik medikasyonda salgıları azaltan Glikopirolat
Glokomda kontrendike Atropin vb antimuskarinikler
Atropin zehirlenmesi ilacı Fizostigmin
Gangliyon blokör etkisi Atropin + Hipotansiyon +
Ereksiyon/Ejakülasyon inh.
SPOT
• Santrale geçen gangliyon blokörü Mekamilamin
• Anafilaktik şokun en etkili ilacı Adrenalin
• Lokal anesteziklerin içine katılan Adrenalin
• Noradrenalin tansiyonu yükseltince  Vagal refleks
bradikardi
• Dopamini uyardığı reseptörler doza göre sırayla D1
B1 A1
• Lokal etkili nazal dekonjestan Ksilometazolin,
Oksimetazolin
• Santral etkili sempatolitik Alfa 2 agonistler
• Gebe hipertansiyon ilacı alfa 2 agonist Metildopa
Sempatolitik
(Antiadrenerjik) İlaçlar
Sempatolitik (Antiadrenerjik) İlaçlar

Etki İlaç

Alfa reseptör blokajı Prazosin, Yohimbin, Fenoksibenzamin

Beta reseptör blokajı Metoprolol, Propranolol

Alfa + Beta reseptör blokajı Labetolol, Karvedilol

Tirozin hidroksilaz inh. Metitirozin

Veziküler amin pompası inh. Rezerpin

Vezikülde noradrenalin salınımı inh. Guanetidin, Guanadrel

Alfa blokörler

Vasküler direnç azalır Yan tesirleri

Endikasyonları • Postural hipotansiyon
• Hipertansiyon • Refleks taşikardi
• Konjestif kalp yetmezliği (non selektifler
• Feokromasitoma >selektifler)
• BPH • Miyozis
• Raynaud Hastalığı • Nazal konjesyon
• Erektil disfonksiyon • Ejakulasyon
inhibisyonu
Alfa blokörler

α1 blokör α2 blokör α1/α2 blokör α1/β1/β2 blokör

Prazosin Yohimbin Fenoksibenzamin Labetolol

Doksazosin Fentolamin Karvedilol

Tamsulosin Tolazolin

Silodosin
Alfa blokörler
Fenoksibenzamin Fentolamin
• Karbonyum türevine • Reversible α1/α2
dönüşüp alkilleyici blokör etki yaparlar.
ilaçlar gibi irreversible • Muskarinik ve
α1/α2 blokör etki histaminik reseptörleri
yaparlar. uyarırlar
• Histamin, Serotonin, • Feokromasitoma ilacıdır
Muskarinik reseptörleri
inhibe ederler
• Feokromasitoma ilacıdır
Alfa blokörler
Prazosin/ Terazosin/ • Doksazosinin yarı ömrü
Doksazosin/ Alfuzosin/ diğerlerinden uzundur
Tamsulosin/ silodosin • Ortostatik hipotansiyon,
• α1 blokör etkiyle damarı ilk doz senkobu, refleks
gevşetir idrarı çıkarır taşikardi (β blokör ver)
• Hipertansiyon, Kalp yaparlar
yetmezliği BPH ilacıdır. • LDL’ yi azaltır, HDL’ yi
• Tamsulosin ve silodosin artırırlar
prostat spesifik α1A’ yı • Renin salgısını artırırlar.
selektif bloke eder. (antihipertansif etkiye
psödotolerans) (Diüretik
ver)
72 yaşında erkek hasta prostat büyümesi nedeniyle
overflow inkontinans şikayetiyle başvuruyor. Hastanın
hipertansiyon öyküsü bulunmuyor
Bu hastaya verilebilecek en uygun alfa blokör
hangisidir? TUS 2017 Ağustos
A: Prazosin
B: Doksazosin
C: Labetolol
D: Tamsulosin
E: Terazosin
Alfa 2 blokör
Yohimbin
• α2 blokör
• SSS’ ye geçer.
Afrodizyak etkili.
• Erektil disfonksiyon
tedavisi
Beta Blokörler

β1
• Kalp hızında ve kalbin kasılma
gücünde artma
• Renin salgılanmasında artma
β2
• Kalp hızında ve kalbin kasılma
gücünde artma
• Damar, bronş ve uterusta
gevşeme
• Glikojenolizde artma
• Glukoneogenezde artma
• İnsülin salgısında artma
• İskelet kasında potasyum
girişinde artma
Beta Blokörler
• Bradikardi, kalbin • Kolesterol ve VLDL, LDL
kasılma gücünde azalma, düzeyini artırırlar, HDL
kalbin elektriksel düzeyini azaltırlar.
iletiminde azalma. • Hipoglisemi yaparlar,
• Beyin damarları hariç hipoglisemi komasında
kan akımını azaltırlar görülen taşikardi ve
Kalbe böbreğe perifere tremor gibi bulguları
kan akımı azalır. maskelerler. Diyabeti
• Varyant anjinada kx olan hastalarda selektif
lerdir Beta1 blokörler tercih
edilir.
• Periferik damar hastalığı • 5'-deiyonidazı inhibe
olanlarda kardiyoselektif ederek T4, T3
olanlar tercih edilir. dönüşümünü baskılarlar.
Beta Blokörler
• Pindolol en fazla olmak
üzere bazı beta blokörler
intrinsik sempatomimetik
etki (parsiyel agonist)
yapar.
• Parsiyel agonistlerin
bradikardi yapıcı ve
periferik damarları kasıcı
etkileri daha düşüktür.
• Bradikardisi veya periferik
damar hastalığı olanlarda
parsiyel agonistler tercih
edilir.
• Propranolol en fazla olmak
üzere bazıları sodyum
kanallarını bloke ederek
lokal anestezik etki
yaparlar. Bunlar glokomda
topikal verilmezler.
• Astımı, KOAH'ı veya diyabeti
olanlarda selektif Beta 1
blokörler tercih edilir.
• Beta blokör
zehirlenmesinde; Tedavide
izoproterenol kullanılır.
Beta agonistlere yanıt yoksa
glukagon verilir.
ISA + Beta blokörler (parsiyel
agonistler)
• Pindolol
• Asebutolol,
• Karteolol,
• Oksprenolol,
• Seliprolol
 1.Kuşak (Nonselektifler)
Propranolol Timolol
• Lipofilik özelliği en yüksek • Hipertansiyon ve
beta blokördür. miyokart enfarktüsünde
• Presistemik eliminasyona kullanılır.
uğradığı için oral • Lokal anestezik etki
biyoyararlanımı en düşük yapmaz glokom
ve doza bağımlıdır. tedavisinde topikal
• Migren profilaksisi, kullanılabilir.
tremor, sosyol fobi ve
anksiyetede taşikardinin
kontrolünde yararlıdır.
 1.Kuşak (Nonselektifler)
Pindolol Nadolol
• İntrinsik sempatomimetik • En uzun etki süresine
(parsiyel agonist) etki sahip beta blokördür
yapar.
• Daha az bradikardi ve
lipid bozukluğu yapar
• Oral biyoyararlanımı
tama yakındır.
Karteolol
• Parsiyel agonisttir
 2.kuşak (β1 selektif)
Astımı, diyabeti veya periferik damar
hastalığı
Metoprolol Esmolol
• Hipertansiyon, anjina, • Eritrositlerde esterazlar
miyokart enfarktüsü, tarafından metabolize
sinüs taşikardisi, kalp edilir.
yetmezliği, migren • En kısa etkili beta
profilaksisi ve tremor blokördür.
tedavisinde kullanılır.
• Kalp yetmezliğinde • Acil hipertansiyon,
mortaliteyi azaltır. tirotoksikoz,
supraventriküler taşikardi
ve metilksantin
zehirlenmesinde yalnızca
intravenöz yoldan
kullanılır.
 2.kuşak (β1 selektif)
Astımı, diyabeti veya periferik damar
hastalığı
Atenolol Bisoprolol
• Hidrofilik beta • Hidrofilik beta
blokördür. blokördür.
• Santral sinir sistemi yan • Kalp yetmezliğinde
tesiri oluşturma riski mortaliteyi azaltır.
düşüktür.
• Böbrekler yoluyla
elimine edilir.
 3.kuşak (Non-selektif ama
Özellikliler)
Labetolol
• α1, β1 ve β2 blokördür.
• Alfa1 reseptörleri bloke
ederek vazodilatasyon
yapar ve periferik vasküler
direnci azaltır.
• Feokromasitomada tek
başına verilebilir.
• Astımı veya KOAH'ı
olanlarda kullanılmaz
Karvedilol
• α1, β1 ve β2 blokördür.
• Feokromasitomada tek
başına verilebilir.
• Lipit peroksidasyonunu
önleyerek antioksidan etki
yapar.
• Antimitotiktir
• Konjestif kalp yetmezliğinde
mortaliteyi azaltır.
• Astımı veya KOAH'ı
olanlarda kullanılmaz.
 3.kuşak (β1 selektif ama
Özellikliler)
Nebivolol Celiprolol
• β1 reseptörleri en selektif • β1 reseptörleri bloke eder,
bloke eden beta blokördür. • β2 reseptörleri uyarır.
• Endotelden nitrik oksit
salgısını artırarak
vazodilatasyon yapar ve Busindolol
periferik vasküler direnci • Parsiyel agonisttir
azaltır.
• Pulmoner hipertansiyonda • HDL yi yükseltir
kullanılabilir
• Kalp yetmezliğinde
mortaliteyi azaltır.
• β3 reseptörleri uyarır.
Selektif Beta 1 blokör olan nebivololün periferik
vasküler rezistansı akut olarak düşürmesinin nedeni
aşağıdakilerden hangisidir? TUS 2017 Ağustos
A: D1 aktivasyonu
B: NO salınmasına neden olma
C: alfa-1 blokaj
D: Ca kanal blokajı
E: K kanallarının açılması
 Beta Blokörlerin Kullanımı
• Hipertansiyon • Sinüs taşikardisi
• Stabil / Unstabil anjina • Atrial flutter
• Miyokart enfarktüsü • Supraventriküler
- Mortaliteyi azaltırlar, taşikardi
Parsiyel agonistler tercih • Hipertrofik
edilmez kardiyomyopati
• Kalp yetmezliği (diyastolik kalp
yetmezliği)
- Negatif inotropik etki - Beta blokör veya
yapmalarına karşın verapamil kullanılır.
karvedilol, metoprolol,
bisoprolol ve nebivolol
mortaliteyi azaltır.
 Beta Blokörlerin Kullanımı
• Feokromasitoma • Tremor
- Alfa blokörle birlikte • Hipertiroidi
- Labetalol veya • Glokom
karvedilol tek başına
• Portal hipertansiyon
• Migren profilakisi
- Krizde verilmezler
• Anksiyete
Kontrendikasyonlar
• Variant anjina, • Astım KOAH’ta
• Raynaud, periferik • Diyabette
damar hastalığı, • Raynaud, periferik
• Bradikardi, AV blok damar hastalığı olanda
• Astım KOAH ‘ta Selektif Beta 1 blokörler
• Diyabette • Bradikardi, AV blok
kullanılmazlar. olanda
Parsiyel agonistler
verilebilir
SPOT
Tokolitik Beta 2 agonist Ritodrin, Terbutalin
Adrenalin katılmayan LA Kokain
Alfa 2 blokör, afrodizyak Yohimbin
Alfa 1 blokörler zosinler (prazosin, doksazosin)
Alfa 1 Beta1-2 blokör Karvedilol, Labetolol
İrreversible Alfa 1-2 blokör Fenoksibenzamin
Prostat spesifik alfa blokörler Tamsulosin, Silodosin
Alfa 1 blokör spesifik yan etki İlk doz senkobu, Refleks
taşikardi
Alfa 1 Beta 1 Beta 2 blokör Labetalol, Karvedilol
SPOT
Daha az bradikardi, lipid profil bozukluğu yapan beta
blokör Pindolol
Astım, KOAH, Periferik damar hastalığı, Diyabeti olana
verilen B1 selektif blokörler
Beta blokör zehirlenmesinde İzoproterenol veya
glukagon
En lipofilik Beta blokör Propranolol
Glokomda topikal verilen Timolol
Parsiyel agonist Pindolol, Karteolol
En kısa/ en uzun etkili Esmolol/ Nadolol
Ortama NO salarak damarları gevşeten Nebivolol
Antihipertansifler
Antihipertansif Mekanizmalar
Diüretikler Kan hacmini Alfa 1 blokörler Damar
ve kardiyak output’u direncini düşürdükleri için
azalttıkları için İleri dönemde renin artar
ve psödotolerans gelişir
Alfa 2 agonistler RAAS inhibitörleri
Sempatik aktivite ve renin Damar direncini ve volüm
sekresyonunu azalttıkları yükünü azalttıkları için
için
Hipertansiyon tedavisinde
kullanılırlar
Diüretikler
Tiazidler
(Hidroklorotiazid / Klortalidon/ Politiazid/ İndapamid/ Metolazon)

• Distal tubülde ve henle • Hipokalemi

çıkan kolda Na/CI • Hipomagnezemi
transportunu inhibe
ederler. • Hiperkalsemi
• Hiperkalsemiye neden • Hiperürisemi
olurlar. Gutta verilmez.
• Hipertansiyon, kalp • Hiperlipidemi
yetmezliği, • Hiperglisemi
Tiazidler
(Hidroklorotiazid / Klortalidon/ Politiazid/ Klortalidon/ İndapamid/
Metolazon)

İndapamid
• Diürez yapmayan dozda
vazodilatasyon yapar
• Hipertansiyon tedavisi
• Gebeye verilebilir
ACE İnhibitörleri (Kaptopril, Enalapril,
Lizinopril, Ramipril, Perindopril ve
PRİL’ler)
• Anjiotensin l'in • Kaptopril ve lizinopril
anjiotensin ll'ye dışında ön ilaçlardır.
dönüşümünü ve • Kaptopril, sülfhidril grubu
aldosteron sekresyonunu içerir ve en kısa yarı
azaltırlar. ömre sahip ACE
• Böbreklerden renin inhibitörüdür.
salgısını ve potasyum • Kaptopril, diğerlerine
düzeyini artırırlar. göre daha fazla nefrotik
• Bradikinin birikimi kuru sendrom, proteinüri ve
öksürük ve anjioödem nötropeni yapabilir
yan tesirlerinden de
sorumludur.
ACE İnhibitörlerinin Kullanımı
• Hipertansiyon • Diyabetik nefropati
• Konjestif kalp Diyabette proteinüriyi
yetmezliği önlerler.
Kalp yetmezliğinde • Miyokart enfarktüsü
mortaliteyi azaltırlar. Miyokart enfarktüsünde
mortaliteyi azaltırlar.
Kontrendikasyonları
• Gebelerde ve bilateral • Bilateral renal arter
renal arter stenozunda stenozunda
kontrendikedirler. kullanıldıklarında akut
böbrek yetmezliğine
neden olurlar.
• Tek taraflı renal arter
stenozunda verilirler.
 Yan Tesirleri
• Hiperkalemi
Aldosteron azalmasına
bağlı
• Kuru öksürük
%5-20 hasta, kadında sık
Bırakınca 4 günde kaybolur
Genellikle doza bağlı değil
• Anjioödem
En ciddi yan tesir
Anjiotensin II Reseptörleri
• AT1 reseptörleri (Gq) • AT2 reseptörleri (Gs??)
Vazokonstriksiyon yapar. Vazodilatasyon
Kalp ve damarlarda Natriüretik etki
hipertrofiye neden olur Antimitotik etki
(mitoz↑).
Fetal büyüme yapar.
Sempatik etkinliği artırır.
Aldosteron salgısını artırır.
Su ve tuz iştahını
(dipsojenik etki) artırır.
Anjiotensin II Reseptör Blokörleri
(Sartanlar)
• Anjiotensin ll'nin AT1 • Hipertansiyon, diyabetik
reseptörlerine nefropati, konjestif kalp
bağlanmasını bloke yetmezliği ve miyokard
ederler. enfarktüsü
• Aldosteron salgısını profilaksisinde
azaltırlar. kullanılırlar.
• Böbreklerden renin • Diyabette proteinüriyi
salgısını ve potasyum önlerler.
düzeyini artırırlar.
• Bradikinin birikimine
neden olmadıkları için
kuru öksürük riskleri
düşüktür.
Anjiotensin II Reseptör Blokörleri
(Sartanlar)
• Gebelerde ve bilateral ARB’ler
renal arter stenozunda • Bradikinin biriktirmez
kontrendikedirler.
• AT2 reseptörleri çalışır
• Oral biyoyararlanımı en
yüksek olan • MI'da ömrü uzatmaz
irbesartandır
Geri kalan hemen her şey
ACE inh ile aynıdır
Renin İnhibitörleri
(Aliskiren, Enalkiren, Remikiren)
• Plazma renin
aktivitesini inhibe
ederek anjiotensin I,
anjiotensin II ve
aldosteron düzeyini
azaltır.
• Gebelerde ve bilateral
renal arter stenozunda
kullanılmaz.
Dihidropiridin Türevi Kalsiyum
Kanal Blokörleri (Dipinler)
• Yavaş çalışan voltaj • Amlodipindir en uzun
bağımlı L-tipi kalsiyum etkili kalsiyum kanal
kanallarını bloke ederler. blokörüdür
• Terapötik dozlarda • Klevidipindir, en kısa yarı
bradikardi, kardiyak ömre sahip kalsiyum
kontraktilite azalması ve kanal blokörüdür.
AV iletide yavaşlama
yapmazlar.
• Vazoselektiftirler
• Antiaritmik amaçlı
kullanılmazlar.
Dihidropiridin Türevlerinin
Kullanımı
• Hipertansiyon • En sık yan tesirleri
• Anjina
- Variant anjina Başağrısı
kalsiyum kanal blokörleri ilk Flushing
tercih
Ayak Bileği Ödemi
• Miyokart enfarktüsü
profilaksisi Gingiva Hipertrofisi
- Mortaliteyi
azaltmazlar
• Periferik damar hastalığı
ve Raynaud fenomeni
Verapamil (Fenilalkilamin)/
Diltiazem (Benzo)
• Terapötik dozda kalbe de • Verapamil ile beta blokör
kalsiyum girişini inhibe ilaçların birlikte
ederler. kullanılması AV bloğu
• Verapamil daha fazla olan hastalarda
olmak üzere negatif hemodinamik açıdan
inotropik, negatif risklidir.
kronotropik ve negatif • p-glikoprotein pompayı
dromotropik etkileri inhibe ederek digoksinin
vardır (kardiyoselektif). böbreklerden itrahını
azaltırlar.
• Digoksine bağlı
aritmilerde kullanılmazlar
 Verapamil/Diltiazem
• Hipertansiyon, anjina,
• Raynaud fenomeni,
periferik damar hastalığı,
• Supraventriküler taşikardi
• Atrial flutterde ventrikül
hızın kontrolü için
kullanılırlar.
• Verapamil, migren
profilaksisinde yararlıdır.
• Verapamil, Hipertrofik
kardiyomyopati gibi
diyastolik kalp
yetmezliğinde
kullanılmasına karşın
sistolik kalp
yetmezliğinde
kullanılmaz.
• Baş ağrısı, flushing, ayak
bileği, ödemi, gingiva
hipertrofisi ve
konstipasyon yapabilirler
 Hidralazin/ Minoksidil/ Diazoksit
• ATP duyarlı potasyum Minoksidil
kanallarını açarak • Ön ilaçtır. Hipertrikozis,
hiperpolarizasyon yapar. perikardiyal efüzyon,
Hidralazin hipotansiyon ve
• Gebelerde kullanılabilir hiperglisemi sık görülen
yan tesirleridir.
• Lupus benzeri yan etki
yapar
• Tek başına verilmez
• Nitrat+hidralazin
kombinasyonu kalp
yetmezliğinde mortaliteyi
azaltır.
 Sodyum Nitroprusit
• Nitrik okside metabolize • Uzun süre verildiğinde
olur. siyanür zehirlenmesine
• Arter ve ven gevşemesi neden olabilir.
yapar. • Siyanür zehirlenmesinin
• Yarı ömrü 10-15 tedavisinde
saniyedir. hidroksikobalamin
kullanılır.
• Acil hipertansiyon,
şiddetli akut kalp • Metaboliti siyanür tiroid
yetmezliği ve pulmoner bezine iyot alımını
ödem tedavisinde engelleyerek hipotiroidi
intravenöz infüzyonla ve guatr yapabilir.
kullanılır.
Antiaritmik İlaçlar
 Sınıf I Antiaritmikler
• Na kanallarını bloke ederek
faz 0 depolarizasyonunu
yavaşlatır ve eşik değeri
yükseltirler.
• 1A grubu
Aynı zamanda potasyum
kanallarını da bloke eder.
Faz 3 repolarizasyonunu
(aksiyon potansiyel süresini=
QT aralığını) uzatarak
torsades de pointes
aritmilere neden olur.
• 1B grubu
Yalnızca sodyum kanallarını
inhibe ederler.
• 1C grubu
Potasyum kanallarını da
inhibe etmelerine karşın faz 3
repolarizasyonunu (aksiyon
potansiyel süresini)
uzatmazlar.
 Sınıf 1A
(Kinidin / Prokainamid / Disopiramid)
• Sodyum ve potasyum • Prokainamid, NAT ile
kanallarını bloke ederler. metabolize olur, yavaş
• Eşik değeri yükseltirler asetilleyenlerde daha
ve torsades de pointes fazla lupus bulguları,
yaparlar • Disopiramid, atropin
• Ventriküler taşikardilerde benzeri yan tesir yapar,
kullanılırlar. glokomu veya BPH'ı
olanlarda kullanılmaz.
• Kinidin, diyare, işitme
kaybı ve kulak çınlaması
(çinkonizm) yapar.
 Sınıf IB
(Lidokain / Meksiletin)
• Yalnızca sodyum
kanallarını bloke ederler.
• Lidokain intravenöz,
meksiletin oral verilir.
• Akut miyokart
enfarktüsünde gelişen
ventriküler aritmilerde ilk
tercihtir. Lidokaine yanıt
yoksa amiodaron veya
prokainamid verilir.
• Yalnızca ventriküler
aritmilerde kullanılırlar.
• Lidokain profilakside
kullanılmaz.
• En sık yan tesirleri
nörolojik (parastezi,
tremor, işitme kaybı,
nistagmus ve
konvülsiyon) yan
tesirlerdir.
• Fenitoin lidokaine benzer
etki yapar
 Sınıf IC
(Flekainid / Propafenon)
• Sodyum ve potasyum • Miyokart enfarktüsü
kanallarını bloke öyküsü veya kalp
ederler. yetmezliği olanlarda
• Aksiyon potansiyel mortaliteyi artırırlar
süresini (QT) kullanılmamalıdır.
uzatmazlar.
• Propafenon Na, K, Ca, • Wolf Parkinson White
Beta blokördür. sendromuna bağlı
aritmilerde etkindirler.
 Sınıf ll Antiaritmikler
(Propranolol / Metoprolol / Esmolol)
• Beta reseptörleri bloke • Sinüs taşikardisi,
ederek aksiyon supraventriküler
potansiyelinde faz 4 taşikardi, atrial flutterde
depolarizasyonu inhibe ventrikül hızın kontrolü
ederler. ve uzun QT
• Sinoatrial nod hızını sendromunda (sotalol
azaltırlar. hariç) yararlıdırlar.
• AV nodda refrakter • Astım, periferik damar
periyodu ve PR süresini hastalığı, bradikardi,
uzatırlar. variant anjina ve
hipoglisemi gibi
durumlarda
kullanılmazlar.
 Sınıf III Antiaritmikler
• Potasyum kanallarını • Sınıf III Antiaritmikler
bloke ederek faz 3 - Amiodaron
repolarizasyonu inhibe
ederler. - Dronaderon
• Aksiyon potansiyel - Dofetilid
süresini (QT aralığı) - İbutilid
uzatırlar. - Sotalol
• Amiodaron en az olmak
üzere torsades de
pointes yaparlar.
 Amiodaron
• Potasyum kanallarını • Akciğerler, yağ dokusu ve
bloke ederek aksiyon çizgili kaslarda birikir.
potansiyel süresini • Yarı ömrü en uzun (60
uzatır. gün)
• QT uzaması yapar, • En ciddi yan tesiri
torsades de pointes pulmoner fibrozistir
yapar
• T4 →T3 dönüşümünü
• Na, K, Ca, Beta inhibe eder. Hipertiroidi
blokördür. veya hipotiroidiye neden
• Spektrumu en geniş olabilir.
antiaritmiktir. • PAAC, TFT takibi gerektirir
 Sınıf IV Antiaritmikler
(Verapamil / Diltiazem)
• Atrioventriküler iletimi • Wolf-Parkinson White
yavaşlatırlar sendromu olanlarda
• Ca kanalları üzerinden kullanılmazlar.
Faz 2’yi yavaşlatırlar • Verapamil, sistolik kalp
• Supraventriküler yetmezliği ve kronik
taşikardi ve atrial konstipasyonu olan
fibrilasyonda hastalarda
ventriküler hız kontrolü kullanılmamalıdır.
için kullanılırlar. • Bu ilaçlar ventriküler
aritmiye etkisizdirler.
 Diğer Antiaritmikler
• Magnezyum • Atropin/ İzoproterenol
- Torsades de - Bradikardi ve AV
pointes aritmilerin blok tedavisinde
tedavisinde öncelikle kullanılır.
tercih edilen
ilaçlardandır.
• Digoksin
- Atrial flutter veya
atrial fibrilasyonla birlikte
sistolik kalp yetmezliği
varlığında ilk tercihtir.
SPOT
• Hiperkalsemi yapan diüretik Tiazid
• Gebeye verilebilen diüretik İndapamid
• Hiperürisemi, Hiperlipidemi, Hiperglisemi yapan Tiazid
• ACE inhibitörlerinin sonu Pril
• ARB lerin sonu Sartan
• Renin inhibitörlerinin sonu Kiren
• Kuru öksürük yapan antihipertansifler ACE inh
• Diyabetik nefropatide proteinüriyi azaltan ACE inh,
ARB’ler
• Nötropeni yapan ACEinh Kaptopril
• Bilateral renal arter stenozunda kx ACE inh, ARB ler,
Renin inh
SPOT
• Torsades de pointes yapanlar 1A ve 3
• Atropin benzeri yan etki yapan Disopiramid
• Kalp yetmezliği ve MI de mortaliteyi artıranlar
Flekainid/ Propafenon
• Çinkonizm yapan Kinidin
• Yavaş asetilleyicide lupus yapan Prokainamid
farmakale@hotmail.com
farmakale