MENGGUNAKAN BAHAN CAMPURAN PLASTIK TERPAKAI, GETAH TERPAKAI DAN MINYAK ENJIN

TERPAKAI DALAM CAMPURAN BITUMEN SEBAGAI BAHAN ALTERNATIF TURAPAN JALAN

Erra Anak Ugun (20DKA20F2018)
Jabatan Kejuruteraan Awam, Politeknik Mukah, Sarawak, Malaysia
ABSTRAK
Projek ini diubahsuai daripada pemerhatian berdasarkan jalan raya yang digunakan telah berlubang. Dengan itu,
jalan raya yang berlubang akan dibaikpulih dengan menggunakan campuran plastik terpakai, getah terpakai dan
minyak enjin terpakai dalam campuran bitumen. Penyataan masalah bagi kajian ini adalah kos bahan yang digunakan
untuk menurap jalan berlubang sangat mahal. Objektif projek ini adalah untuk menanmbahkan campuran plastik
terpakai, getah terpakai dan minyak enjin terpakai ke dalam campuran bitumen sebag ai bahan alternatif turapan jalan
dan membandingkan kos bitumen sebenar dengan campuran bitumen yang telah dihasilkan.Skop projek ini adalah
untuk menguji ujian makmal terhadap campuran yang telah dihasilkan.Kandunga dalam campuran A terdiri daripada
50g bitumen, 20g minyak terpakai, 15g getah terpakai dan 15 g plastik terpakai. Kandungan campuran B juga bitumen
sebanyak 50g, getah terpakai 20g, minyak terpakai dan plastik terpakai masing – masing sebanyak 15g. Kandungan
campuran C juga 50g bitumen, 20 g plastik terpakai dan 15 g untuk minyak terpakai dan getah terpakai. Manakala
perbandingan kos diantara bitumen sebenar dan campuran yang dihasilkan ialah lebih murah kerana kuantiti bitumen
yang digunakan akan berkurang disebabkan ada cmpuran bahan terpakai tanpa mengubah sifat bitumen. Berdasarkan
kajian literatur yang dijalankan, plastik terpakai, getah terpakai dan minyak enjin terpakai adalah bahan yang sesuai
digunakan untuk ditambah ke dalam campuran bitumen.

1. Pengenalan 2. Kajian Literatur

Mohd Mashuri et.al (2021) menyatakan
bahawa peningkatan jumlah penduduk di Malaysia
telah menyebabkan penggunaan jaringan jalan raya
juga meningkat. Mengikut anggaran Jabatan
Perangkaan Malaysia, penduduk pada tahun 2019
dianggarkan meningkat kepada 32.6 juta orang
dengan kadar pertumbuhan penduduk tahunan
sebanyak 0.6%.[1]
Menurut Ernie Kulian et.al (2020), ada
kebiasaannya terdapat beberapa jenis kerosakan yang
sering berlaku pada permukaan jalan. Di antaranya
seperti retak, lelubang, pecahan tepi, penjujuhan,
kegagalan tambakan, pengikisan, penanggalan dan
lain-lain lagi. Terdapat dua faktor yang turut
mengakibatkan jalan berlubang iaitu air dan
pertambahan berat kenderaan. Air yang bertakung
akan meresap ke bahagian dalam jalan menerusi
retakan di permukaan atas dan tepi. Ini
mengakibatkan lapisan turapan menjadi lemah. Selain
itu, bilangan dan berat kenderaan yang meningkat
turut menyumbang kepada kerosakan yang lebih cepat.
Retakan yang ada pada permukaan akan merebak dan
menyebabkan pembentukan lubang.[2]
1.1. Objektif Kajian
• Menambahkan campuran plastik terpakai,
getah terpakai dan minyak enjin terpakai ke
dalam campuran bitumen sebagai bahan
alternatif turapan jalan.
• Membandingkan kos bitumen sebenar
dengan campuran bitumen yang telah
diperbaharui
2.1. Jalan Raya
Mohd Mashuri et.al, (2021) menyatakan bahawa
jalan raya ialah jalan besar atau jalan utama yang
menghubungkan satu kawasan dengan kawasan yang
lain. Biasanya jalan ini mempunyai ciri – ciri tersebut:
Digunakan oleh kenderaan bermotor berat dan ringan
Digunakan untuk orang awam
iii. Dibiayi oleh badan awam
iv. Penggunaannya ditakluki oleh undang –
undang pengangkutan
Diingatkan bahawa bukan semua jalan yang ada
dapat dilalui oleh kenderaan bermotor seperti denai –
denai di dalam estet, jalan kebun dan sebagainya.
Jalan yang terdapat di kawasan denai dan estet
mempunyai kelebaran yang kecil dan biasanya
digunakan oleh perjalan kaki dan motosikal sahaja [1]
2.2. Jenis Kerosakan Jalan
Suhailah Fauzi (2015), menyatakan bahawa pada
kebiasaannya terdapat beberapa jenis kerosakan yang
sering berlaku pada permukaan jalan. Antaranya retak,
lelubang, lekukan, pecahan tepi, penjujuhan,
kegagalan tambakan, pengikisan, penanggalan, dan
lain-lain. [4]
i. Retak (cracking)
ii. Lekukan (depression)
iii. Lelubang (pothole)
iv. Kegagalan tambakan
2.3. Bitumen
Menurut Hasyani (2014), bitumen ialah bahan
likat berwarna hitam keperangan atau hitam yang
terhasil secara semulajadi atau deperolehi dari
penyulingan berperingkat minyak mentah. bitumen
akan berada separuh pepejal pada suhu bilik tetapi
akan cair apabila dipanaskan. ia boleh didapati secara
komersial dalam perbagai ged piawai. sejak sekian
lama, gred bitumen ditetapkan berdasarkan nilai
penusukan, terdapat lima gred piawai: 40-50, 60-70,
80-100, 120-150 dan 200-300. Malaysia
menggunakan gred 60-70 dan 80-100.Dalam
menghasilkan alsphalt, bitumen dan agregat akan
dipanaskan dalam suhu yang tinggi untuk mencairkan
bitumen dan mengeringkan agregat sebelum
bercampur bersama. bagi proses tertentu, adalah tidak
wajar untuk memanaskan bitumen dan/atau agregat,
sebagai contoh bagi surface dreesing dan kerja
priming. Oleh itu, cutback bitumen dan bitumen
emulsi digunakan.[5]
Kuantiti bitumen yang digunakan dalam
campuran yang dihasilkan ialah sebanyak 50g setiap
campuran.
2.4. Plastik
Menurut Musfiroh Binti Jani (2019), High-
Density Polyethylene (HDPE) merupakan jenis plastik
yang paling banyak dikitar semula. Ia disebabkan
sifatnya yang keras, kuat, tahan pada suhu tinggi dan
suhu rendah. Menurut EPA, 12% daripada HDPE
dikitar semula setiap tahun. HDPE yang pertama telah
digunakan sebagai bahan dalam sistem perpaipan. [6]
Penggunaan plastik jenis high – density
polyethylene dalam campuran yang dihasilkan untuk
menguatkan campuran.
2.5. Getah Sintetik
Menurut Naza (2015) getah sintetik (synthetic
rubber) ialah getah buatan yang dihasilkan mela Lui
proses pempolimeran (polimerisation) monomer
hidrokarbon yang diperoleh daripada pecahan
petroleum. [7]
Sifat-sifat umum getah sintetik adalah seperti
berikut:
i. Tahan haba.
2
ii. Tahan terhadap tindakan pelarut seperti asid
dan minyak.
iii. Tahan terhadap agen pengoksidaan.
iv. Lebih mudah dibersihkan dan dikendalikan.
v. Kedap udara.
vi. Penebat elektrik yang baik.
vii. Kalis air dan minyak.
Penambahan getah sintetik seperti tayar terpakai
dalam campuran yang dihasilkan adalah kerana ingin
menjadikan campuran lebih keras dan tahan lasak.
2.6. Minyak Enjin
Menurut Martinus Anak Liau et. al
(2017),Minyak motor, minyak enjin atau pelincir
enjin adalah bahan yang terdiri daripada minyak asas
yang dipertingkatkan dengan bahan tambahan
antioksida ditambah detergen, dispersants dan untuk
penambahbaikan indeks kelikatan minyak pelbagai
gred. Minyak motor digunakan untuk pelinciran enjin
pembakaran dalaman.[8]
Tujuan penggunaan minyak enjin dalam
campuran yang dihasilkan adalah untuk menjadikan
campuran tidak mengeras dengan cepat semasa
melakukan ujian makmal.
3. Metodologi
3.1. Pengenalan
Dalam menyiapkan laporan ini, pengkaji telah
mengenalpasti beberapa kaedah yang telah dijalankan
untuk mendapatkan maklumat yang berkaitan tentang
pembinaan jalan raya. Pada dasarnya bentuk kajian
bagi kajian ini merupakan dalam bentuk kajian kes.
Data dan maklumat yang diperolehi dalam kajian ini
amat berguna bagi pendekatan untuk lebih memahami
kajian yang dijalankan berpandukan dengan objektif
yang telah ditetapkan. Perlaksannan kajian dalam
menyiapkan laporan kajian ini telah dibahagikan
kepada beberapa kaedah iaitu kajian literatur, kajian
lepas, sumber lain,analisis, perbincangan dan
kesimpulan.
3.2. Carta Alir Metodologi

Rajah 3.2 Bahan yang diperlukan

Rajah 3.3 Bitumen

Rajah 3.1 Carta Alir Metodologi
3.4.1. Peralatan
i. Kuali
3.3. Permulaan ii. Spatula
Untuk fasa permulaan, penilaian dibuat iii. Penimbang
tentang penggunaan bitumen untuk menurap jalan
iv. Dapur Gas Kecil (Mini Stove Gas Bunner)
berlubang di Politenik Mukah Sarawak. Dari
penilaian tersebut kami dapat mengenalpasti beberapa v. Tin Kosong
masalah yang dihadapi semasa proses menurap jalan
berlubang. Diantaranya ialah jalan berlubang di
Politeknik terlalu banyak sehingga pihak berkenaan 3.5. Proses Campuran Bahan
perlu mengeluarkan kos yang banyak dan mereka juga
menggunakan konkrit untuk menurap jalan berlubang. Proses campuran bahan ini dilakukan untuk
mencampurkan semua bahan yang digunakan seperti
getah terpakai, minyak terpakai, plastik terpakai dan
bitumen. Bahan – bahan dimasak sehingga mencapai
3.4. Penyediaan Bahan Dan Peralatan
suhu yang ditetapkan.
Dalam menjalankan projek ini terdapat
pelbagai bahan dan alatan yang diperlukan untuk
disediakan sebelum ke proses seterusnya. Tanpa 3.5.1. Bahan - Bahan
adanya bahan dan alatan projek ini sukar untuk
disiapkan. i. Bitumen
ii. Minyak Terpakai

3.4.1. Bahan - Bahan iii. Getah Terpakai

i. Plastik Terpakai iv. Plastik

ii. Getah Terpakai

iii. Minyak terpakai
iv. Bitumen

3
3.5.2.Alatan
i. Kuali
ii. Spatula
iii. Dapur Gas Kecil
iv. Butane Gas
v. Penimbang
vi. Tin Kosong

Rajah 3.5 Keadaan Campuran B yang terdiri daripada 50g

3.5.3.Prosedur bitumen,Getah Terpakai 20g, Plastik Terpakai 15g, Minyak
i. Timbang semua bahan yang digunakan Enjin Terpakai 15g
seperti jisim yang disenaraikan di jadual.
Mulakan dengan campuran A.
ii. Panaskan getah terpakai sehingga menjadi
abu. Angkat dan simpan di satu bekas.
iii. Panaskan getah sehingga cair dan masukkan
bitumen, kacau sehingga sebati. Selepas itu
masukkan minyak terpakai dan abu getah
yang telah dibakar. Kacau sehingga sebati.
iv. Angkat dan simpan di dalam bekas yang
telah di label mengikut campuran. Rajah 3.6 Keadaan Campuran C yang terdiri daripada 50g
bitumen,Plasti Terpakai 20g,Getah 15g, Minyak Enjin
v. Ulang langkah 1 hingga 4 untuk campuran B Terpakai 15g
dan C.

3.6. Ujian Penusukan (Penetration Test)

Jadual: 3.1 Jadual Kadar Nilai Campuran Plastik
Terpakai, Getah Terpakai dan minyak enjin Ujian penembusan bagi bitumen adalah untuk
terpakai menentukan kekerasan atau kelembutan bitumen
dengan mengukur kedalaman dalam milimeter yang
Jenis Bitumen Minyak Getah Plastik mana jarum yang dimuatkan standard akan menembus
Campuran Terpakai Terpakai secara menegak dalam masa lima saat sementara suhu
Terpakai
sampel bitumen dikekalkan pada 25’C.
A 50g 20g 15g 15g
B 50g 15g 20g 15g 3.6.1. Objektif
C 50g 15g 15g 20g Untuk menentukan nilai penetration bitumen
supaya bitumen dapat dikelaskan mengikut gred
piwaian penetration.

Rajah 3.4 Keadaan Campuran A yang terdiri daripada 50g

bitumen, Minyak Enjin Terpakai 20g, Getah 15g dah
Rajah 3.7 Ujian Penusukan
Plastik Terpakai 15g

4
3.7. Ujian Titik Lembut (Softening Point Test)
Ujian “softening” digunakan untuk menentukan
suhu kelembutan bitumen.Ujian ini terdiri daripada
dua cincin tembaga dan dua bola keluli, yang
menggunakan titik pelunakan pelbagai bahan bitumen
yang ditentukan. Titik lembut dianggap sebagai suhu
bendalir apabila bola menembusi spesimen dan
menyentuh plat di bawahnya.

3.7.1. Objektif
Untuk menentukan titik melembutkan
bitumen dengan julat 30’C hingga 157’C melalui
cincin dan radas bola.

Rajah 3.8 Ujian Titik Lembut

Rajah 3.9 Index Penusukan Bitumen

3.8. Analisis Data
Dalam projek ini, menggunakan analisis data
untuk mendapatkan dan mencatatkan data yang kami
dapat melalui ujian makmal seperti ujian titik lembut
(Softening Point Test) dan ujian penusukan
(Penetration Test) yang telah dijalankan ke atas
bitumen dan campuran A, B dan C. Dengan adanya
analisis data ini akan dapat digunakan untuk
menentukan perbandingan diantara bitumen sebenar
dan bitumen yang telah dicampur dengan minyak
enjin terpakai, plastik terpakai dan getah terpakai
yang mempunyai kuantiti berat yang berlainan
mengikut campuran yang telah ditetapkan. Setiap
campuran yang digunakan adalah sebanyak 100g.
Jadual 3. 2 Data untuk semua campuran
4. Data Dan Analisis
4.1. Pengenalan
Bab ini akan membincangkan hasil analisis
dan data kajian yang diperolehi daripada dua ujian
makmal yang telah dijalankan di bengkel
Kejuruteraan Awam Politeknik Mukah. Terdapat dua
jenis ujian makmal yang digunakan iaitu ujian
penusukan dan ujian titik lembut. Selepas mendapat
data – data daripada ujian makmal yang telah
dijalankan, data tersebut akan dikeluarkan secara lisan
dalam bentuk jadual. Data – data ini penting kerana
akan digunakan untuk menjadi perbandingan diantara
bitumen sebenar dengan bitumen yang telah
diubahsuai.

5
 4.3. Data Dan Analisis
4.2. Analisi Data Jadual 4.4 Data dari keseluruhan ujian makmal

4.2.1. Data Ujian Penusukan (Penetration Test) Jenis Ujian Perbezaan Ujian
Campuran Penusukan Maksimum Titik
Jadual 4.1 Data Ujian Penusukan (mm) (mm) Lembut
(c)
Sampel Penusukan (mm) Purata
Bitumen 16 2 52
1 2 3
Campuran 32 2 33
A
Bitumen 134 118 121 124.33
Campuran 31 2 49
Campuran A 160 128 151 146.33 B

Campuran B 246 215 222 227.70 Campuran 34 2 43.5

C
Campuran C 161 195 173 176.33

Jadual 4.6 Sifat Bitumen (Arahan Teknik (Jalan) 5/85)

Jadual 4.2 Perbezaan bacaan penusukan yang tertinggi dan
terendah.

Sample Penusukan Penusukan Perbezaan

Tertinggi Terendah (mm)
(mm) (mm)

Bitumen 134 118 16

Campuran A 160 128 32

Campuran B 246 215 31

Campuran C 195 161 34

4.2.2. Ujian Titik Lembut (Softening Point)

Jadual 4.3 Data ujian titik lembut (softening point)

Suhu dimana setiap

specimen bitumen Berdasarkan data yang diperolehi melalui ujian
Sampel menyentuh dasar plat Purata (‘c) makmal yang telah dilakukan dapat dinyatakan
(‘c) bahawa dengan menggunakan bahan campuran plastik
terpakai, getah terpakai dan minyak enjin terpakai
Bola 1 Bola 2 dalam campuran bitumen sebagai bahan alternatif
turapan jalan dapat dicapai. Melalui data yang
Bitumen 50 52 51 diperolehi dapat membandingkan kualiti bitumen
sebenar dengan bitumen yang telah dicampur dengan
Campuran A 31 35 33 minyak enjin terpakai, getah terpakai dan plastik
terpakai. Berdasarkan data daripada ujian makmal,
Campuran B 48 50 49 bitumen yang diguna mempunyai nilai perbezaan
Campuran C 41 46 43.5 penusukan ialah 16, iaitu dikumpulan perbezaan
maksimum 2 dan gred 60 – 80. Manakala nilai
perbezaan penusukan campuran A, B dan C masing –
masing ialah 32, 31 dan 34, iaitu mempunyai
perbezaaan maksimum 4 dan gred 80 – 100.Untuk
ujian titik lembut bitumen mempunyai purata suhu
dimana setiap specimen bitumen menyentuh dasar
plat (‘c) ialah 52, manakala campuran A, B dan C

6
masing – masing ialah 33,49 dan 43.5. Mengikut
standard sifat Bitumen (Arahan Teknik (Jalan) 5/85),
campuran B yang sesuai digunakan kerana
mempunyai data hampir sama dengan bitumen iaitu
dan gred 80 – 100. Dengan ini campuran B yang
sesuai untuk digunakan untuk menggantikan bitumen
sebenar untuk menurap jalan.
4.4 Perbandingan Kos
Jadual 4.7 Perbandingan Kos diantara bitumen sebenar
dengan bitumen yang telah dicampur dengan bahan terpakai.
Perbandingan kos diantara bitumen sebenar dengan
bitumen yang telah dicampur dengan bahan terpakai
dibuat melalui cara mengurangkan jumlah yang
digunakan. Mengikut data hasil daripada ujian
makmal campuran yang dihasilkan mempunyai sifat
hampir sama dengan bitumen, oleh itu penggunaan
bitumen dapat dikurangkan dan secara langsung dapat
mengurangkan kos bitumen. Misalnya kontraktor
selalu menggunakan 1000kg bitumen dalam sekali
menurap jalan tetapi dengan adanya campuran
bitumen dengan bahan terpakai dihasilkan jumlah
bitumen yang digunakan dapat dikurangkan.
5. Kesimpulan Dan Cadangan
5.1. Kesimpulan
Kajian ini dijalankan untuk menguji dan
mengetahui ujian makmal menggunakan bahan
campuran plastik terpakai, getah terpakai dan minyak
enjin terpakai dalam campuran bitumen sebagai bahan
alternatif turapan penggunaan. Berdasarkan ujian titik
lembut dan ujian penusukan yang dijalankan, bitumen
yang di campur dengan bahan kitar semula seperti
minyak enjin terpakai, plastik terpakai dan getah
terpakai telah menunjukkan data yang hampir sama
dengan bitumen sebenar. Ini dapat dilihat pada
campuran B iaitu campuran diantara 50g bitumen, getah
terpakai 20g, minyak enjin terpakai 15g, plastik
terpakai (15g) masih di tahap yang terkawal. Sebagai
kesimpulan penambahan bahan kitar semula yang
digunakan dalam campuran A, B dan C adalah masih
7
mengekalkan sifat bitumen berdasarkan Arahan Teknik
Jalan.
5.2. Cadangan
Untuk projek menggunakan bahan campuran
plastik terpakai, getah terpakai dan minyak enjin
terpakai dalam campuran bitumen sebagai bahan
alternatif turapan jalan ialah agar jenis plastik yang
digunakan ditukar. Hal ini kerana plastik yang
digunakan ialah plastik jenis high density polyethylene
(HDPE) kerana sukar untuk dicairkan dan mudah
mengeras. Plastik yang diketogerikan sebagai HDPE
ialah seperti botol air yang tahan terhadap suhu.
Mencadangkan untuk menggunakan plastik yang jenis
lain seperti low – density polyethylene (LDPE) yang
lebih senang cair pada suhu yang tinggi dan lebih tahan
lama untuk mengeras. Plastik LDPE ialah seperti beg
plastik, bekas makanan dan lapisan kotak minuman.
6. Pengakuan
Dalam menghasilkan kajian ini, saya ingin
memberikan penghargaan yang ikhlas kepada ahli
kumpulan saya sendiri dan penyelia kami iaitu Cik
Lilyana Anak Jelai.
7. Rujukan
[1] Mohd Mashuri et.al (2021). Kajian keberkesanan
penggunaan getah dalam pembinaan jalan.
[2] Ernie Kulian et.al (2020). Potensi blasting waste
sebagai bahan tambah dalam bitumen.
[3] Naza (2015). Sifat Umum Getah Sintetik
[4] Suhailah Fauzi (Januari 2015). Jenis kerosakan jalan
raya.
[5] Hasyani (2014 July). Bitumen
[6] Musfiroh Binti Jani (December 17, 2019). Jenis –
Jenis Plastik dan Penggunaannya
[7] Naza (2015). Sifat Umum Getah Sintetik
[8] Martinus Anak Liau et. al (2017). Kesan
penggunaan campuran plastik (DHPE) dan minyak
enjin terpakai sebagai bahan alternatif dalam campuran
bitumen.
[9] Nur Mustakiza Zakaria et. al. (August 2015) .
Penggunaan campuran plastik dan kaca kitar semula
sebagai agregat gantian dalam campuran berasfalt
[10] Nur Adleena Ezzaty Binti Md. Noor (2022/2021).
Penggunaan plastik memudaratkan alam sekitar.
8