Shtatë mrekullitë e botës së lashtë

Jump to navigationJump to search

 Ky artikull është për mrekullitë e botës së lashtë, për tjetër shih Shtatë mrekullitë e botës.
Shtatë mrekullitë e botës së lashtë (nga e majta në të djathtë, nga lart poshtë)
Piramida e Keopsit
Kopshtet e varura të Babilonisë
Tempulli i Artemidës në Efes
shtatorja e Zeusit në Olimpia
Maozeleumi i Mauzolit në Halikarnas
Kolosi i Rodosit
Fari i Aleksandrisë

Listë me shtatë mrekullitë e botës së lashtë është shkruar rreth shek II p.e.s. Referime e parë në lidhje
me këtë ide është gjetur në Histori të Herodoti, shek V p.e.s. Dekada më vonë, historianët helenë
shkruan për monumentet më të madhërishme të kohës. Callimachus i Cyrenes (305p.e.s-240p.e.s),
kryebibliotekar i Alexandria Mouseion, shkroi "Përmbledhje e mrekullive nëpër botë". Gjithçka dimë për
këtë përmbledhje është vetëm titulli, sepse ajo u dogj në zjarrin që i ra bibliotekës. Lista përfundimtare
është plotësuar gjatë mesjetës. Lista përmbante 7 monumentet më mahnitëse të botës antike, disa prej
të cilave pothuaj u zhdukën gjatë mesjetës. Të tjera as që nuk "jetonin" më. Midis referencave më të
vjetra rreth listës kanonike janë gdhendjet e artistit hollandez Maerten van Heemskerck (1498-1574)
dhe Johann Fischer von Erlach me veprën “Histori e Arkitekturës”. Sot, evidencat arkeologjike zbulojnë
disa prej mistereve që rrethonin historinë e këtyre mrekullive prej shekujsh. Për ndërtuesit e tyre, 7
mrekullitë ishin një celebrim i fesë, mitologjisë, artit, fuqisë dhe shkencës. Për ne, ato pasqyrojnë
aftësinë e njeriut për të ndryshuar ambjentin duke ndërtuar konstruksione madhështore, njëra prej të
cilave i qëndron kohës edhe në ditët tona.

Shtatë mrekullitë e botës së lashtë[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Piramida e Keopsit
Kopshtet e varura të Babilonisë
Tempulli i Artemidës në Efes
shtatorja e Zeusit në Olimpia
Maozeleumi i Mauzolit në Halikarnas
Kolosi i Rodosit
Fari i Aleksandrisë
Kam parë muret e Babilonisë së pathyeshme, përgjatë të cilëve një koçi mund të garojë, kam parë
Kopshtet e varura, Kolosin e Rodosit, kam parë edhe malet e ndërtuara nga njerëzit piramidat e
larta,edhe varrin gjigand të Mausolonit, por kur pashë tempullin e Artemisës që çante retë gjithë të tjerët
ranë në hije, edhe dielli vetë, nuk ka parë kurrë asgjë të tillë që të barabitet me të jashtë Olimpit

— Antipateri, Antologji Greke IX.58

Data e
Data e Shkaku i Vendndodhja
Mrekullia ndërtimi Ndërtuesi Për tu vënë re
rrënimit rrënimit moderne
t

Besohet se është
Piramida e ndërtuar si një varrë
2584-
Keopsit (Pirami monumental i Ekziston
2561 Egjiptianët Ekziston Ende Giza, Egjipt
da e madhe e Faraonit Keops gjatë Ende
Pr.l.k
Gizës) dinastisë së katërt
në Egjiptin e Lashtë
 Diodorus Sikulus i
përshkroi kopshtet
disa katësh që arrinin
22m lartësi, me
makineri për vaditje
Kopshtet e dhe qarkullimin e ujit. Al
605-562 Pas shek.
varura të Babilonasit Pemë të mëdha Tërmet Hillah, Babil, Ira
Pr.l.k I-rë Pr.l.k
Babilonisë kultivoheshin edhe në k
majë të çative. U
ndërtua
nga Nebukodonosori
II për gruan e
tij Amitisin i Medijes.

466-456 Zuri të gjthë gjerësinë

Pr.l.k e korridorit të
shtatorja e
(Tempull tempullit që u ndërtua Shek. V-
Zeusit në Helenët Zjarri Olimpia, Greqi
i) për ta strehuar VI Ps.l.k
Olimpia
435 Pr.l.k statujën.Kjo statujë
(Statuja) ishte 12 m e lartë.

Iu
dedikua perëndeshës
356 Pr.l.k
helene Artemis, dhe u
(nga
deshën 120 vjet që të
Herostratu
ndërtohej. Herostratusi 
s)
e dogji krejtësisht për
262 Ps.l.k
të fituar famë të
(nga
Tempulli i përjetshme. U Zjarrvënie
Lidianët, Persët, Hele Gotët) pranë Selçuk-ut, 
Artemidës në 550 Pr.l.k rindërtua nga Leka i nga Herostratu
nët 391 Ps.l.k Izmir, Turqi
Efes Madh dhe u shkatërrua s, plaçkitje
(nga një
përsëri nga Gotët. U
turmë e
rindërtua përsëri, por
udhëhequr
në vitin u mbyll 391
nga Shën
dhe u shkatërrua nga
Gjon
një turmë e udhëhequr
Gojëarti)
nga Shën Gjon
Gojëarti në 401.

Struktura
origjinale u
Lartohej rreth 45
shkatërrua nga
metera dhe në të katër
përmbytja. Më
anët ishte i stolisur me
pas u rindërtua
skluptura. Origjina e
Maozeleumi i një strukturë e
Karianët, Persët, Hele fjalës mauzoleum,
Mauzolit në 351 Pr.l.k në 1494 re e cila u Bodrum, Turqi
nët varr monumental i
Halikarnas shkatërrua
ndërtuar
pjesërisht nga
për Mausolon,
një tërmet dhe
një satrap në Perandori
përfundimisht
në Perse
nga Kryqëzata
t.

Statujë gjigande
e perëndisë
292-280
Kolosi i Rodosit Helenët helene, Heliosit, 226 Pr.l.k Tërmet Rodos, Greqi
Pr.l.k
perëndia e diellit, c.
35 m e lartë.
 Rreth 115-135 metra e
lartë, ky far ka qenë
për shekuj me rradhë
Fari i Egjiptianët struktura më e lartë në Aleksandria, Egji
280 Pr.l.k 1303-1480 Tërmet
Aleksandrisë helenistikë, (Helenët) Tokë. Ishulli në të pt
cilin ishte ndërtuar,
Faros, i dha emrin
fjalës Latine për "far".

KOLOSI I RODOSIT

TEMPULLI I ARTEMIDES NE EFES

PIRAMIDA E MADHE E GIZËS

FARI I ALEKSANDIRSË

Maozeleumi i Mauzolit në Halikarnas (Turqi)

Kopshtet e varura të Babilonisë

Shtatorja e Zeusit në Olimpia

7 mrekullitë e botës moderne dhe
karakteristikat e tyre
7 mrekullitë e botës moderne dhe karakteristikat e tyre - Shkencë

Përmbajtje:
7 mrekullitë e botës moderne Ato janë një tërësi veprash të bëra nga njeriu që karakterizohen jo vetëm nga bukuria
dhe bollëku arkitektonik, por edhe nga rëndësia e tyre shoqërore në historinë e njerëzimit. Këto vepra shpërndahen në
të gjithë planetin, kështu që secila prej tyre ka veçori kulturore.
Shtatë mrekullitë moderne u zgjodhën nga qytetarët në të gjithë botën përmes një votimi të planifikuar nga një
fondacion i quajtur Bota e Re e Hapur në 2005, i cili kishte për qëllim zhvillimin e një konkursi ndërkombëtar ku
popullata më pak e interesuar në kulturë mund të ndihej pjesëmarrëse në historinë universale.
Ky votim u bë me email dhe mesazhe me shkrim, megjithëse ishte gjithashtu e mundur të merrej pjesë përmes
televizionit dhe linjës fikse, që përfshinte pagimin e një pagese të vogël. Rezultatet u zbuluan në 2007 në një ceremoni
të mbajtur në Stadiumin e Dritës në Lisbonë. Njeriu prapa kësaj ideje ishte shkrimtari francez Bernard Weber.

Muri i Madh i Kinës:

Histori e shkurtër
Sipas disa historianëve, ndërtimi i Murit të Madh të Kinës mund të ndahet në pesë periudha kryesore, këto janë këto:
ajo para bashkimit të dinastisë Qin, periudha e dinastisë Qin, ajo e dinastisë Han, periudha e pasiviteti dhe ai i dinastisë
Ming.

Periudha para dinastisë Qin

Gjatë shekullit të 8-të para Krishtit, Kina ndoqi një sistem feudal, kështu që territori u nda në disa feedome ose shtete të
sunduara nga një seri princash.
Me kalimin e kohës këto çifligje iu bashkuan principatave më të mëdha, të cilat shkaktuan copëzime të forta dhe
zhvillimin e mbretërive të pavarura.
Për këtë arsye, shtetet morën përsipër të ndërtonin një sërë muresh me qëllim që të mbroheshin jo vetëm nga popujt e
huaj, por edhe nga fqinjët. Kjo është mënyra se si shteti i Qi, së bashku me shtetin e Wei, filluan të ndërtojnë një
ndërtesë të madhe rreth tij.

Dinastia Han
Kur perandori Qin Shi Huang vdiq, Han Gaozu mori pushtetin, i cili prezantoi periudhën e dinastisë Han. Ky sundimtar i
ri la mënjanë mirëmbajtjen e Murit të Madh, i cili ishte dobësuar fuqimisht gjatë luftës së vazhdimit kundër i gjeneralit
Xiang Yu.
Më pas, Han Wudi zgjodhi të rindërtojë murin dhe madje ta zgjasë atë përmes Rrugës së Mëndafshit. Pas kësaj
zgjatjeje, Muri i Madh i Kinës kishte një periudhë të gjatë pasiviteti, pasi nuk përjetoi ndryshime të dukshme midis 220
dhe 1300; u bënë vetëm disa rindërtime dhe zgjerime të shkurtra.

Dinastia Ming
Gjatë kulmit të dinastisë Ming, koncepti i Murit të Madh u ringjall. Ming vendosi të ndërtojë një seri tjetër muresh
përgjatë kufirit verior të Kinës në mënyrë që të mbajë larg fiset nomade, të cilët simbolizonin një kërcënim të madh për
dinastinë.
Kjo ndërtim ishte shumë më e fortë dhe më e përpunuar se ato të mëparshmet, pasi që u përdorën tulla në vend që të
zbatohej metoda e mëparshme e tokës së përplasur. Pavarësisht kësaj, mongolët arritën të depërtonin në Murin e
Madh, prandaj territori i Mongolisë iu bashkua kësaj perandorie, duke e bërë këtë ndërtim të stërmadh dhe madhështor
të mos ishte më i nevojshëm.

Kryeqyteti i Petrës: Petra ishte kryeqyteti i Perandorisë Nabatean dhe ishte e vendosur në Jordan e sotme. Qyteti
ndodhet rreth 250 kilometra në jug të Amanit dhe u njoh si një Trashëgimi Botërore në 1985.
Që nga shekulli i 3-të para Krishtit. rëndësia e saj si kryeqytet ishte i njohur; Sidoqoftë, koha e shkëlqimit më të madh
ndodhi me ardhjen e Mbretit Aretas IV, i cili sundoi afërsisht në vitet 9 para Krishtit. dhe 40 A.D.
Rreth 30,000 njerëz jetonin në këtë qytet, por në shekullin e 7-të pas Krishtit. u braktis. Prandaj, Petra konsiderohej e
humbur deri në rizbulimin e saj në shekullin e 19-të. Ndërtesa e saj më e njohur, e quajtur Al Khazneh, U gjet nga
eksploruesi Johann Ludwig në 1812.

Historia dhe lashtësia

Historia e këtij qyteti është shumë e gjerë. Disa historianë sigurojnë se lugina e këtij civilizimi ishte shumë e lakmuar për
shkak të lehtësisë së mbrojtjes së tij. Thuhet se banorët e saj të parë ishin nomadë, kështu që banesat e para datojnë
nga epoka Nabataean.
Ky qytet është aq i vjetër saqë instalimet e tij të para ulur - të cilat ndodhën midis 30,000 dhe 10,000 pes - vërtetojnë se
Petra u ngrit gjatë epokës së hekurit.
Gjatë Mesjetës pushtimi Islam nuk ishte i interesuar për këtë ndërtim. Përmendja e fundit e Petrës mund të gjendet në
një tekst të shkruar nga një peshkop i qytetit gjatë shekujve V dhe fillimit të shekujve 6, afërsisht. Para se të harrohej
plotësisht, Petra u pushtua nga kryqtarët.
Chichen Itza : Ky qytet maja i vendosur në Meksikë u ndërtua afërsisht midis 435 dhe 455 pas Krishtit. Sipas
historianëve, ajo ishte qendra më e rëndësishme ekonomike dhe politike e këtij civilizimi, veçanërisht midis 750 dhe
1200 pas Krishtit.
Ndërtesa e saj më e vlerësuar dhe më e njohur është e njohur si "El Castillo", e cila përbëhet nga një piramidë e
ndërtuar për nder të perëndisë Kukulkan. Ajo ka një lartësi prej 25 metrash dhe një gjerësi prej 55,5 metrash në secilën
nga anët e saj.
Qyteti i Chichén Itzá përbëhet nga disa ndërtesa me një rëndësi të dukshme, të tilla si Tempulli i Luftëtarëve, Tempulli i
Njëmijë Shtyllave dhe observatori. Ky qytet u braktis pasi u pushtua nga civilizimi Mayapán në 1194.

Histori e shkurtër
Duke marrë parasysh të dhënat e gjetura, studiuesit thonë se shumë nga ndërtesat kryesore të Chichen Itzá u
shkatërruan gjatë shekullit të 11-të pas Krishtit. Kjo do të thotë se rënia e këtij qyteti ndodhi nën një kontekst të
dhunshëm, i cili prodhoi humbjen e hegjemonisë së tij.
Në fillimet e tij, Chichen Itzá ishte themeluar nga një grup Mayanësh që kishin emigruar nga Lindja në kërkim të paqes
dhe zhvillimit të popullit të tyre. Sidoqoftë, një mijë vjet pas zgjidhjes së saj dhe përparimit të saj ekonomik dhe politik,
rajoni u bë një vend i grindjeve dhe luftës.
Gjatë kohës së tij të rënies, militarizmi ishte një pjesë thelbësore e kulturës Mayan. Kjo mund të shihet në monumentin
e njohur si Platforma e Kafkave, ku ishin ekspozuar kokat e armiqve të gozhduar në qindra aksione.

Krishti Shëlbuesi ose Krishti i Korçovados

Krishti Shëlbuesi, i njohur gjithashtu si Krishti i Corcovado, është një statujë e gjatë 38 metra e vendosur në majë të një
mali në Rio de Janeiro, Brazil. Kjo e bën këtë skulpturë një nga atraksionet kryesore turistike në vendin e Amerikës
Latine.
Kjo punë filloi në vitin 1922 si pjesë e një projekti të Kishës Katolike gjatë njëqindvjetorit të pavarësisë së Brazilit. Krishti
Shëlbues u bë nga inxhinieri Heitor da Silva Costa, i cili përfundoi punën në 12 Tetor 1931.
Kjo skulpturë është ndërtuar falë përdorimit të 1000 tonë çimento të përforcuar. Po kështu, fakti që Krishti i kishte krahët
hapur dhe fytyrën paksa poshtë, do të thoshte një sfidë e madhe për ndërtuesit, pasi kjo skulpturë nuk kishte hapësirë
të mjaftueshme në zonën e bazës për të vendosur skelat.

Detaje dhe anekdota të tjera

Fytyra e statujës u krye nga një skulptor i famshëm rumun me emrin Gheorghe Leonida, i cili u vlerësua shumë si një
piktor portret në Francë, gjë që i dha atij një reputacion shumë të mirë në pjesën tjetër të botës.
Krishti Shëlbues është vizituar nga shumë njerëz të famshëm, të tillë si Papa Gjon Pali II, Michael Jackson, Albert
Einstein dhe Diana i Uellsit. Përveç kësaj, është përdorur për filma të ndryshëm dhe lojëra video, të tilla si filmi i
animuar lumi ose lojën Qytetërimi V.
Koloseu në Romë: Ky amfiteatër Flavian i vendosur në Itali dhe i njohur gjithashtu si Koloseu Romak u urdhërua të
ndërtohej në 72 pas Krishtit. gjatë qeverisjes së perandorit Vespasiano; megjithatë, inaugurimi i tij u zhvillua në 80 pas
Krishtit. nën Titusin.
Isshtë një ndërtim monumental, duke arritur 40 metra lartësi së bashku me 188 metra gjatësi. Ai gjithashtu ka disa
nivele të përbërë nga 80 harqe secili.
Në këto nivele kishte lloje të ndryshme vendesh: për shembull, kishte podium, ku uleshin senatorët, dhe atje ishte edhe
kutia e perandorit, e vendosur një kat më lart se podium.
Niveli i tretë ishte i ndarë në dy, pasi që përfshinte një zonë të caktuar për njerëzit e pasur dhe një tjetër për më të
varfërit. Ky amfiteatër u përdor kryesisht për të kryer beteja gladiatorësh kundër kafshëve të egra.

Detaje arkitektonike
Sa për fushën e lojës, ajo përbëhej nga një ovale me përmasa 75 metra me 44 metra, e përbërë nga një platformë druri
e mbuluar me tokë ranore.
Nën këtë ovale gjendeshin një numër i madh tunelesh dhe birucash, të njohura edhe si hipogum. Në këtë nëntokë ishin
gladiatorët, si dhe të mallkuarit dhe kafshët.
Po kështu, dyshemeja kishte një seri kurthesh që komunikonin me bodrumin dhe u përdorën gjatë shfaqjes. Përveç
kësaj, aeroplani i arenës gjithashtu përmbante një sistem të gjerë kullimi, të lidhur përmes një serie kanalizimesh.
Sipas disa historianëve, kjo kullues u përdor për të evakuuar ujin e përdorur gjatë shfaqjeve detare. Platforma prej druri
nuk u ruajt, kështu që sot hipogeumi dhe birucat mund të shikohen nga lart.

Macchu Picchu: Ky qytet, i vendosur në malet e larta të Perusë, u ndërtua nga Inkët. Mbetjet e këtij civilizimi janë 2350
metra mbi nivelin e detit dhe përbëhen nga një seri pallatesh dhe tempujsh antikë, disa prej të cilëve ishin të mbuluar
me ar. Ndërtimi daton nga shekulli i 15-të.
Në kohën e ndërtimit të tij, Machu Picchu u konsiderua si një vend i shenjtë i një niveli superior, pasi në këtë qytet
pushuan eshtrat e Pachacútec, i cili kishte qenë themeluesi i Perandorisë Inca.
Sipas disa burimeve, ky qytet u lirua në vitin 1540 me ardhjen e kolonizatorëve Spanjollë dhe u rizbulua në 1911 nga
eksploruesi Amerikan Hiram Bringham.

Aspektet e dizajnit dhe paraqitjes

Zona e Machu Picchu përfshin rreth 530 metra gjatësi dhe 200 metra gjerësi, e cila përfshin rreth 172 mbyllje.
Kompleksi ishte i ndarë në dy zona kryesore: njëra bujqësore dhe tjetra urbane.
Tarracat e mëdha të kultivimit të vendosura në jug u zhvilluan në zonën bujqësore. Në Machu Picchu u ndërtuan
platforma të mëdha me anë të një serie shkallësh të ndërtuara në një kodër; Këto përbëhen nga struktura prej guri,
megjithëse mbushja e tyre përbëhej nga materiale të ndryshme si argjila, toka dhe zhavorri.
Përdorimi i këtyre materialeve lehtësoi ekzistencën e një sistemi kullimi, i projektuar për të parandaluar grumbullimin e
ujit kur ndodhën shira të mëdha lumenjsh.
Sa i përket zonës urbane, ajo u nda nga zona bujqësore përmes një muri 400 metrash. Pranë murit mund të gjeni një
hendek të gjatë, i cili përdorej si një sistem kullimi për qytetin.
Në pjesën më të lartë të murit është porta e qytetit, e cila kishte një mekanizëm të brendshëm mbylljeje. Nga ana tjetër,
zona urbane ishte e ndarë në dy sektorë: hanan Ishte sektori i sipërm dhe nguten korrespondonte me sektorin e ulët.
Kjo ndarje iu bind hierarkisë tradicionale të Andeve.

Taj Mahal: Taj Mahal, i vendosur në Indi, përbëhet nga një mauzole i stërmadh i porositur për tu ndërtuar nga Shah
Jahan, manjati i pestë dhe perandori mysliman. Ky sundimtar donte të ngrinte një nga monumentet më mbresëlënëse të
njerëzimit në mënyrë që të nderonte gruan e tij të ndjerë, Princeshën Mumtaz Mahal, e cila vdiq duke lindur fëmijën e
saj të katërmbëdhjetë.
Ajo u ndërtua gjatë vitit 1631 dhe 1648 përmes punës së 20,000 njerëzve, të cilët jetonin në një kompleks aty pranë të
njohur sot si Taj Ganj.
Materialet që u përdorën për këtë ndërtesë u sollën nga rajone të ndryshme jo vetëm nga India, por edhe nga Azia
Qendrore. Këto instrumente ndërtimi ishin kryesisht të përbërë nga gur ranor antik të kuq dhe gurë të çmuar si bruz,
diaspër, lodh, safirë, mermer, carnelian dhe qymyr.

Elementet formale të ndërtesës

Sa i përket elementeve dekorativë dhe formalë të Taj Mahal, këto u përdorën në mënyrë të përsëritur dhe të
vazhdueshme në të gjithë ndërtesën, në mënyrë që t'i jepnin unitet konceptit estetik.
Si pasojë, kjo ndërtesë ka përdorimin e "fundit", Përbëhet nga një përfundim kupolash zbukuruese të përdorura
gjithashtu në pagodat e famshme të Azisë. Përveç kësaj, dekorimi përmes luleve të lotusit ishte shumë i zakonshëm, të
cilat janë gdhendur në kupola.
Një tjetër element zyrtar është kupola e qepës, e quajtur gjithashtu amrud, i përdorur gjerësisht në arkitekturën islamike
dhe ruse. Këto kube mbështeten në një bazë cilindrike të njohur si daulle, e cila lejon një tranzicion zbukurues midis
bazës dhe kupolës së përmendur.

1. Referencat – mrekullitë e botës antike : The Albanian Wikipedia, Wikiwand, Historia e arteve,ancient hystory
list, "Për Shtatë mrekullitë e botës" nga Filoni i Bizantit,Pershkrime nga Herodoti, Straboni, Pausanias,
Sequestre, Cassiodorus,etj.

2. Referencat – mrekullitë e botës moderne: (S.A.) (2007) Rezultatet e konkursit ndërkombëtar "Shtatë mrekulli të
reja": Këto janë 7 mrekullitë e reja të botës. Marrë më 28 Prill 2019 nga Diario el Mercurio: diario.elmercurio.cl
(S.A.) (s.f..) Shtatë mrekullitë e botës antike. Marrë më 28 Prill 2019 nga Wikipedia: es.wikipedia.org
(S.A.) (s.f.) The sthonë këto mrekulli të botës. Marrë më 28 Prill 2019 nga feja e mësuesve: Holidayguru.com
Echenagusia, C. (s.f.) Shtatë mrekullitë e reja të botës moderne. Marrë më 28 Prill 2019 nga Academia:
Academia.edu
Viyuela, A. (2015) Mësoni 7 mrekullitë e reja të botës përmes një projekti të të kuptuarit në fazën e Edukimit të
Fëmijërisë së Hershme. Marrë më 28 Prill 2019 nga Universiteti i Valladolid: uva.es