Aralin 2: Sosyal na Estruktura at Sistemang Pampulitika ng Pilipinas

Intoduksyon
- Estrukturang politikal ng Pilipinas sa ika-19 na siglo.

Layunin
- Mabigyan nang paglilinaw ang iba-ibang anyo ng karahasan na naranasan ng mga
Pilipino sa ilalim ng pananakop ng mga Kastila.
- Talamak sa panahong ito ang lipunang puno ng diskriminasyon gaya ng pag
igting sa usapin ng lahi at sosyal dibisyon sa status quo.
- Status quo (Kung unsa ta karun, ing ana japun ta in the future) (Example: friends
mi ni Jeepee karun in the near future dapat friends lang gihapon mi).
- Matatalakay din natin dito ang iba’t ibang mga kahilingan ng indio (mga pilipino na
walang pag mamay ari) gaya ng:
- reporma sa pamamahala
- paghahangad ng tiyak na kalayaan (sa pamamagitan ng malayang pamahalaang
matatawag na “atin”, pag-aangkin ng lupa, at iba pa.)

- Gagamitin sa pagpapalutang (pagpagawas, reveal) ng mga hinaing ng mga indio

ang mga akda ni Dr. Jose P. Rizal na naging boses ng mga api laban sa mga
Kastila.
- Ang historisidad ng kanyang akda ang magsisilbing gabay upang masusundan
ang kanyang kaisipan tungkol sa estruktura ng pamamahala at pamahalaan.

Kabuuan ng araling ito, ay tungkol sa pagtalakay (discuss) sa mga akdang pampanitikan

ni Rizal at sa kasaysayang kanyang inilarawan sa mga akdang ito.

Pampanitikan -Literary - concerning the writing, study, or content of literature,

especially of the kind valued for quality of form.

Panitikan -Literature - written works, especially those considered of superior

or lasting artistic merit.

Layunin:
- Ugnayan ng isang indibidwal sa kanilang:
- Lipunan
- Politika
- Ekonomiya
- Kulturang pagbabago na nagaganap sa panahong ito.
Upang higit na mauunawan si Rizal sa konteksto ng panahong kanyang
kinabibilangan.

ABSTRAKSYON

Ang Pilipinas noong ika-19 na Siglo

Sosyal na Estraktura (Social Structure)

Ang resulta ng pananakop ng mga Espanyol sa Pilipinas:

- ay naging daan sa pagpapatupad ng sistemang “Feudalistic” (kung
saan ang mga mayayaman o nagmamay-ari ng mga malalaking
lupain ay may malaking kapangyarihan na natatamasa.)
Kaya, nagkaroon ng malaking puwangn (dakog gap) (example: I am
heaven and you are land, datu ko ug ikaw pobre) sa pagitan ng mga
may-ari ng lupa at ang kanilang mga nangungupahan (nagresulta ito sa
isang estruktura ng “pyramid” ng sistemang panlipunan ng Pilipinas noong
ika-19 na siglo.)

- Tingnan ang tsart ng pyramid ng sistema ng panlipunan:

UPPER CLASS (Mga opisyal ng Espanya, Peninsulares, at mga Prayle)
MIDDLE CLASS (Mga “mestizos” o “mga Pilipinong may lahing Espanyol”, mga
Espanyol na ipinanganak sa Pilipinas at mga “criollos” o a full-blooded Spaniard
born in the Spanish colonies in Asia and the America)
LOWER CLASS (Mga walang lupa o landless indio at alipin o slaves)

Gayunpaman

Ang pananakop ng mga Espanyol ang naging daan sa pagbuo ng estrukturang

panlipunan ng Pilipinas

- kung saan nabuo ang “master-slave relationship” (ibig sabihin

pinahihintulutan ang mga mayayaman na
- gawing alipin ang mga mahihirap at
- pinag-uutos ang pagsingil ng buwis sa mga mahihirap (na naging
dahilan ng lalong pagpahihirap sa kanila.)

- Sa gayon(Therefore),
- ang mga walang kapangyarihan ay nanatiling walang magawa
sa sariling lupain at
- ang mga mayayaman ay mas lalong naging mas
makapangyarihan.

Sistemang Pampulitika.

Ang pamahalaan ng Pilipinas noong ika-19 na siglo ay umiikot sa pamamahala

ng mga Espanyol.

- Ang hari ng Espanya ay siyang namumuno ng ehekutibo (executive),

pambatasan (legislative), hudikatura (judicial), at kapangyarihang
panrelihiyon (religious power).
- Ang nasabing kapangyarihan ay naisakatuparan sa Pilipinas sa
pamamagitan ng Ministro De Ultramar (Ministry of the Colonies) na
itinatag sa Madrid noong 1863.
- Sa pamamagitan ng Ministro De Ultramar, ang mga gawain sa Pilipinas
ay pinamamahalaan alinsunod sa kalooban ng monarkang Espanyol.
 - Gayundin ang tungkulin ng Ministro De Ultramar na mag ulat sa Hari ng
Espanya.
- Ang commander-in-chief ng “armed forces” naman ay hawak niya ang
mga guwardiya sibil, at ang lahat ng mga opisyal ng gobyerno sa Pilipinas.

Samantalang, ang kapangyarihan sa loob ng bansa ay nakasentro lamang

sa pamamahala ng isang tao, ang gobernador-heneral. Kumilos siya
alinsunod sa kalooban ng Spain
- kung saan, siya ang inaatasang mamuno sa problemang pang-ekonomiya
at pinansiyal na estado ng bansa.
- Noong 1784, nakakuha siya ng isang bahagi ng kapangyarihan ng
Intendant-General at ang kapangyarihan ng ehekutibo (executive power)
ay lubos na nakasalalay sa kanya at ang mga pagpapasya.
- Hanggang, ang kanyang kapangyarihan ay umabot sa mga proseso ng
pambatasan (legislative processes) na kung saan siya ay may
kapangyarihan na suspendihin ang mga lokal na batas o anumang
utos na nagmula sa Espanya kung natagpuan niya ito na hindi
epektibo sa kalagayan ng Pilipinas.
- Samantalang, pinangunahan din ng gobernador-heneral ang Royal
Audiencia, na kilala rin bilang Korte Suprema, sa panahon ng
Espanya, na tumagal hanggang 1861 na kung saan natamasa niya
ang kapangyarihan ng panghukuman (judicial power).
- Higit pa riyan, ang pagiging makapangyarihan din ng
gobernador-heneral ay umabot sa larangan ng relihiyon (na kung saan
siya ay binigyan ng pribilihiyo na pumili ng isang pari na mga opisyal
peninsulares friars o mga pari Mataas na Uri (Upper Class) mestizos or
half-breeds natives mga espanyol na ipinanganak sa Pilipinas criollos
Gitna Uri (Middle Class) landless indios o mga magsasaka
Pinakamababang Uri (Lower Class) magsakop sa isang tiyak na posisyon
sa simbahan at lipunan (Delgado, 1904).)

Gayunpaman (However), ang pagkakaroon ng malaking kapangyarihan sa

bansa ay maaari niyang gamitin para parusahan ang sinumang tao na
hahadlang sa kanyang mga plano at ito ay (batay sa kanyang sariling paghatol).
 - Dahil sa kanyang kapangyarihan siya ay malayang gumalaw at
makakagawa ng mga bagay kaya minsan ang kanyang kapangyarihan
sa pagdidisiplina ay madalas na mahina dahil sa mga bias at desisyon
na ginawa. Kaya, ang mga tao ay may posibilidad na maging kaibigan
ang gobernador-heneral upang makahanap ng pabor sa kanya sa lahat
ng nais nilang gawin, maging ito sa politika, relihiyon o pinansiyal na
layunin, tulad ng pagmamay-ari ng lupa. Ito ay kapaki-pakinabang
kapag ang isa ay nasa panig ng gobernador-heneral, sapagkat
gagantimpalaan siya, ngunit ang pagiging kaaway niya ay
nangangahulugang pagdurusa at parusa.

Samantalang, ang Lieutenant-General o pangkalahatang Segundo Cabo ay

nagsisilbing alalay o ang tumutulong sa gobernador-heneral hinggil (tungkol)
sa mga bagay o pangyayari sa bansa.

Kaya noong 1874, ang Sekretarya ng Pamahalaang Sentral ay ginawa upang

higit na tulungan ang gobernador-heneral at ang kanyang lumalagong
kapangyarihan sa bansa.

Gayundin, ang sentral na pamahalaan ay kalauna’y ipinakilala sa isang mas

malaking katawan ng mga tagapayo sa administratibo, ang Direktorat ng Civil
Administration.

Ang pambansa o sentral na pamahalaan ay nasundan ng “operating

hierarcy of governance” na nagsisimula sa pamahalaang panlalawigan
(provincial government), na kilala rin bilang alcaldia na pinamamahalaan ng
alkalde mayor o ang “civil governors”.

Kasunod naman ay ang pamahalaang lungsod (city government) na

tinatawag na pamahalaang lungsod ng cabildo o ayuntamiento, na nasa ilalim
ng pangangasiwa ng dalawang alcaldes ordinario o alkalde at bise alkalde.

Matapos ang pamahalaang lungsod ay ang gobernadorcillo, masayang tinawag

na capitan.

Ang capitan ay nagsilbing punong ehekutibo (chief executive) at hukom ng

mga bayan na kanyang pinatakbo. Gayunpaman, bawat taon ang nasabing
posisyon ay humihiling ng pagbobotohan na nagmula sa miyembro ng lupon
(board of members) na binubuo ng mga miyembro ng punong bayan o ang
tinatawag na “principalia”. Ito ay binubuo ng luma o dating cabeza de
barangay o mga taong may mataas na katayuan sa pamayanan.

Bilang karagdagan, ang cabeza de barangay ay siyang pinuno ng

pinakamaliit na yunit ng gobyerno, ang barangay o baryo. Ang naging
trabaho ng cabeza de barangay ay siyang kumukontrol sa barangay, at ang
naturang posisyon ay karaniwang ibinibigay sa Mestizo o mga Pilipinong
Tsino na responsable sa pagbibigay ng buwis at pagpapanatili ng
kapayapaan sa barangay.

Gayundin, ang Korte ay pinamumunuan ng Royal Audiencia, na kung saan

sila ang nagsisilbing hudisyal na katawan (judicial body) at ang may
pinakamataas na posisyon sa korte na naghahain ng mga kaso ay binubuo ng
mga Espanyol.

Sa bawat bayan, isang Alferez o pangalawang tenyente (second lieutenant)

ang namuno sa mga “corps” ng guardia sibil o cuadrilleros na nagsilbing
pwersa ng kapayapaan na nagsagawa ng mga tungkulin ng pulisya.

Samantalang, ang Royal Audiencia naman ay kumilos din bilang “auditor”

ng pananalapi ng gobyerno.

Ang gobernador-heneral ng Royal Audiencia naman ang kumikilos at

gumagawa ng mga batas para sa bansa na tinatawag na autos acordados.
Ang mga batas na ito ay sumaklaw sa malawak na larangan, mula sa
koleksyon at pagkontrol ng katiwalian sa pamahalaang panlalawigan.

Ang gobyerno ng Pilipinas ay walang opisyal na katawan na namamahala

sa pagsasabatas ng mga batas. Ang mga batas na inilapat sa Pilipinas sa
panahon ng kolonisasyong Espanya ay nagmula sa iba't ibang mga
mapagkukunan (sources).
Isang halimbawa ng batas ng Pilipinas noong panahon ng Espanya ay ang
Batas ng mga Indies o Leyes.

Ang mga Batas ng mga Indies ay inisyu ng maraming beses at inilaan ng

Hari ng Espanya para sa mga kolonya ng Espanya (Spanish colonies).

Gayundin, maraming mga batas na naiproklama sa Espanya ang ipinatupad

din sa Pilipinas.

Ang mga Batas na ito ay

- Codigo Comercio,
- Codigo Penal,
- Codigo Civil,
- Las Siete Partidas,
- at Las Leyes de Tora.

Higit pa diyan, marami ring mga batas ang ginawa ng mga namamahala ng
Espanya na inilaan para lamang sa Pilipinas. Ang mga batas na ito ay hindi
naglalayon ng pagkakapantay-pantay¬ at pagiging patas, ngunit ginawa ito
para mananatiling bihag ang Pilipinas sa ilalim ng Espanya (Vidal, 1904).

Sa loob ng tatlong maikling panahon, ang Pilipinas ay kinakatawan sa

Spanish Cortes (Spanish legislature):

mula
1810 hanggang 1813,
1820 hanggang 1823, at mula
1834 hanggang 1837.

At pagkatapos ng 1837. Ang mga Pilipino at ang kanilang mga

tagapagsimpatiya ng Espanya ay nabigo na ibalik ang representasyon ng
“Spanish law-making body.”