XU HƯỚNG TIÊU DÙNG CỦA NGƯỜI VIỆT NĂM 2012

Nhu cầu thị trường luôn là định hướng hoạt động sản xuất kinh doanh cho mọi doanh
nghiệp nhưng nó là yếu tố đa dạng và luôn thay đổi. Chính vì vậy việc xác định đúng nhu cầu thị
trường là việc cần làm của các doanh nghiệp. Đối với thị trường người tiêu dùng (NTD) thì xu
hướng tiêu dùng phản ánh rõ nét nhu cầu của thị trường đó.
Lạm phát tiếp tục tác động vào hành vi mua của người tiêu dùng trong năm 2012. Với
mức thu nhập trung bình không thay đổi, để đảm bảo đời sống thì người tiêu dùng buộc phải cắt
giảm chi tiêu ở nhiều nhóm ngành hàng không thuộc nhu yếu phẩm. Các sản phẩm tiêu dùng
nhanh (FMCG) ít bị ảnh hưởng (ngoại trừ bánh kẹo), người tiêu dùng trung thành đối với các
nhãn hàng cũng như loại kích cỡ bao bì các mặt hàng FMCG mà họ thường dùng. Cách thức mua
sắm của người tiêu dùng cũng có thay đổi theo xu hướng cắt giảm việc mua sắm ở các kênh hiện
đại (Siêu thị, đại siệu thị, cửa hàng tiện lợi…) và chuyển sang chợ (là kênh bán hàng có giá thấp
hơn). Đặc biệt, họ sẽ tranh thủ mua sắm thường xuyên hơn khi có các chương trình khuyến mãi.
Hình thức sử dụng tiền nhàn rỗi mà hầu hết người tiêu dùng ưa chuộng nhất là những lĩnh vực có
tính an toàn hơn là mang lại lợi nhuận cao như gửi tiết kiệm ngân hàng hoặc mua vàng hơn là đầu
tư vào các hoạt động sản xuất kinh doanh, bất động sản hay chứng khoán.
Hàng Việt Nam chất lượng cao ngày càng được người tiêu dùng Việt tin dùng vì chất
lượng chấp nhận được và giá cả phải chăng. Bên cạnh đó các chương trình thúc đẩy và phát triển
hàng Việt ngày càng được nhiều NTD hưởng ứng, ý thức “Người Việt dùng hàng Việt” ngày
càng trở thành niềm tự tôn dân tộc đối với nhiều người.
An toàn là nhân tố được đa số người tiêu dùng Việt quan tâm khi mua hàng nhất là nhóm
hàng thực phẩm. Đây thực sự là một xu hướng xuyên suốt trong quá trình mua hàng của NTD,
nhất là trong những năm gần đây khi mà những vấn đề an toàn thực phẩm thực sự trở nên nóng.
Khi chọn mua thực phầm hay bất cứ sản phầm nào NTD đều cân nhắc 4 yếu tố: vệ sinh an toàn
thực phẩm, thực phẩm tươi & ngon, giá cả phải chăng, không có chất bảo quản. Người tiêu dùng
quan tâm về an toàn thực phẩm thậm chí nhiều hơn giá cả và uy tín thương hiệu của sản phẩm,
đặc biệt là ngành hàng FMCG.
Người tiêu dùng Việt nhận thức rất rõ về chất lượng sản phẩm, họ có những lập luận và
có những tiêu chuẩn riêng cho hàng chất lượng. Sản phẩm được coi là có chất lượng phải có
nguồn gốc xuất sứ rõ ràng, phải là nhãn hiệu của một nhà sản xuất uy tín trên thị trường, sản
phẩm được nhiều người tin dùng, sản phẩm được bán trong siêu thị có uy tín.
Khi nhận được thông tin sản phẩm chất lượng từ chuyên gia người tiêu dùng đều tin
1
tưởng về chất lượng sản phẩm, họ sẵn cân nhắc hoặc mua liền. Còn khi nhận thông tin này từ
báo/tạp chí/truyền hình và từ bạn bè/người thân thì họ có xu hướng là tìm hiểu lại thông tin.
Không chỉ tin tường chuyên gia trong việc đánh giá chất lượng mà ngay cả khi nhận được thông
tin sản phẩm kém chất lượng từ chuyên gia, đa số người tiêu dùng sẽ ngưng sử dụng ngay lập
tức, hành động này rõ nhất khi nguồn thông tin xuất phát từ các chuyên gia.
Nữ giới từ độ tuổi 20-29 là người quyết định chính trong trong ngành hàng thực phẩm và
đồ dùng thiết yếu. Trong khi nam giới từ 20-29 tuổi là người quyết định chính nhiều hơn đối với
các loại đồ dùng lâu bền và sản phẩm công nghệ. Họ sẵn sàng chi nhiều hơn cho các nhà sản xuất
uy tín và cho sản phẩm có các tính năng phụ trội. Họ chọn một sản phẩm dựa trên sở thích cá
nhân. Họ thường tìm kiếm thông tin trước khi mua hàng.
Chợ và của hàng tạp hóa là nơi phổ biến nhất để mua các đồ dùng thiết yếu (bao gồm các
sản phẩm chăm sóc cá nhân, sản phẩm vệ sinh,…). Siêu thị cũng là một kênh mua sắm quan
trọng đối với họ. Phần lớn người tiêu dùng trẻ thuộc độ tuổi 20-29 mua áo quần và các sản phẩm
chăm sóc sắc đẹp chủ yếu ở các shop quần áo/mỹ phẩm và các siêu thị. Khi mua các mặt hàng lâu
bền (sản phẩm điện tử gia dụng: TV, máy giặt, tủ lạnh), người tiêu dùng trẻ ở độ tuổi 20-29 quan
tâm nhiều nhất đến giá cả, độ bền, tiết kiệm nhiên liệu, bảo hành và thiết kế theo thứ tự lần lượt.
Đối với sản phẩm công nghệ (điện thoại, PC, laptop,..) họ xem xét nhiều hơn các yếu tố độ bền,
uy tín thương hiệu, chế độ bảo hành và thiết kế. Giá cả dường như không phải là yếu tố quan
trọng.
Truyền miệng đóng vai trò quan trọng nhất trong thói quen mua sắm của người tiểu dùng
trẻ đối với các sản phẩm công nghệ cao và các đồ dùng lâu bền. Khi được người thân hoặc bạn bè
trực tiếp giới thiệu họ có thể quyết định mua sản phẩm dễ dàng hơn khi xem quảng cáo trên
truyền hình hoặc các nguồn thông tin khác.
Vai trò của quảng cáo trên ti vi khá quan trọng đối với việc chọn mua đồ dùng lâu bền,
nhưng ít quan trọng hơn khi chọn mua sản phẩm công nghệ.
Cuộc sống internet ngày càng phong phú, việc mua bán online đã trở thành một thói quen
không thể thiếu của nhiều người. Với việc mua sắm này người tiêu dùng có nhiều điều kiện để
tham khảo ý kiến của nhiều người mua về một sản phẩm. Việc được xem ý kiến đánh giá trước
khi mua chính là nhu cầu thiết yếu của nhiều NTD vì vậy “Tiêu dùng số” hứa hẹn sẽ là một xu
hướng rất phát triển trong tương lai.
Phụ nữ trung niên độ tuổi từ 30 – 55 tuổi khá năng động, hầu hết có xu hướng vừa đi làm
vừa kinh doanh riêng và họ ngày càng độc lập về tài chính. Có 3 mối quan tâm lớn nhất của phụ

2
nữ trung niên là gia đình, sức khỏe và công việc. Trong đó, phụ nữ 45 – 55 tuổi dành nhiều tâm
tư cho gia đình và sức khỏe hơn hẳn. Có 3 vấn đề sức khỏe chính của phụ nữ trung niên bao gồm
huyết áp cao, loãng xương và thấp khớp. Trong đó, phụ nữ 30 – 40 tuổi dường như gặp vấn đề về
huyết áp cao trong khi phụ nữ 45 – 55 tuổi gặp vấn đề loãng xương nhiều hơn.
Gia đình chiếm vị trí quan trọng trong cả những hoạt động giải trí của phụ nữ trung niên.
Ngoài ra, mua sắm, hoặc đi spa, đi chơi thể thao cũng là những hình thức giải trí của phụ nữ
trung niên. Phụ nữ 45 – 55 tuổi còn thường tham gia vào các hoạt động từ thiện.
Du lịch không phải là những hoạt động mà phụ nữ trung niên thường làm nhưng hầu hết
đều mong muốn được đi du lịch. Phụ nữ trung niên là người quyết định chính việc mua sắm trong
gia đình, tìm hiểu thông tin trước khi mua và sẵn sàng trả giá cao hơn cho nhà sản xuất uy tín.
Xu hướng này thể hiện ngay trong việc các hoạt động xã hội vì môi trường ngày càng
được nhiều nhận thức và tham gia. “Giờ trái đất” được nhận biết rộng rãi, yêu thích và gần gũi
với người dân đã thu hút được 68% người dân hưởng ứng. Ý tưởng khuyến khích dùng túi xách
sử dụng nhiều lần thu hút được đông đảo người dân tham gia, người dân Hà Nội nhiệt tình hưởng
ứng các hoạt động bảo vệ môi trường xanh trong tương lai, trong khi các thành phố khác không
chắc chắn lắm. Người tiêu dùng có xu hướng sẽ tạm ngừng tiêu dùng sản phẩm nếu biết sản
phẩm sản xuất ảnh hưởng tới môi trường. Một công ty tích cực tham gia các hoạt động xã hội sẽ
được người tiêu dùng chú ý và được cân nhắc nhiều hơn khi họ quyết định mua sản phẩm.
Vẫn còn tồn tại những khác biệt về văn hóa trong phong cách tiêu dùng của từng vùng
miền và có những khác biệt trong độ nhạy cảm về giá: Những người ở miền Trung và đồng bằng
sông Cửu Long thích mua với số lượng lớn để tiết kiệm. Người tiêu dùng thành phố Hồ Chí Minh
không quan tâm nhiều như các thành phố khác trong kế hoạch chi phí hàng tháng của họ. Người
miền Bắc sẽ trả thêm tiền cho sản phẩm / dịch vụ đó nếu nó độc đáo và duy nhất. Người tiêu
dùng miền Trung và Bắc thích thương lượng giá; Ngoại trừ thành phố Hồ Chí Minh, mua sắm ở
chợ vẫn còn là trong ưu tiên của người tiêu dùng giữa các khu vực còn lại.
Khác biệt trong những ảnh hưởng của Quảng cáo tới quyết định mua hàng: Người tiêu
dùng thành phố Hồ Chí Minh ít mua sản phẩm ăn theo các quảng cáo. Người tiêu dùng tại các
thành phố lớn đều thống nhất trong việc tin tưởng vào lời giới thiệu từ bạn bè. Những tấm biển
quảng cáo ngoài trời thu hút sự chú ý nhiều hơn ở các thành phố lớn hơn. Quảng cáo LCD được
rất nhiều ủng hộ tại thành phố Hồ Chí Minh.Quảng cáo với phí bảo hiểm sẽ hiệu quả hơn tại Hà
Nội. Quảng cáo hài hước được ưa thích trên toàn thành phố, đặc biệt là Thành phố Hồ Chí Minh.
Những thay đổi mà NTD cảm nhận chủ yếu: “các hoạt động truyền thống chuẩn bị đón

3
Tết hầu như không còn nữa”. Bởi sản phẩm ngày càng đa dạng và tiện lợi hơn, phong tục ăn Tết
giản dị hơn. Ngoài ra, họ cho rằng “không khí ngày Tết không còn vui/ ấm áp như ngày trước”.
Thời gian mua sắm được rút ngắn lại, Người tiêu dùng ở những thành phố lớn có kế
hoạch mua sắm trước Tết khoảng 1-2 tuần cho các sản phẩm: thức uống, bánh kẹo/ mứt, quà
biếu. Bởi đây là thời điểm Người tiêu dùng chủ yếu chi tiền vào kênh mua tại 3 kênh: siêu thị,
tiệm tạp hóa có bảng hiệu và metro.
Giá cả là một trong những yếu tố được quan tâm nhiều nhất đặc biệt là vào dịp Tết
Nguyên Đán. Bởi hầu hết các sản phẩm đều tăng giá vào dịp này. Do đó, yếu tố quan trọng được
cân nhắc chọn quà biếu được sắp xếp theo thứ tự: giá cả, bao bì dành riêng cho dịp Tết, bao bì
cao cấp và nhãn hiệu nổi tiếng.
Các hoạt động truyền thống như chúc Tết ông bà, đến nhà bạn chơi và về quê được duy trì
tuy nhiên, chúng ta có thể nhìn thấy sự khác biệt rõ nét về các hoạt động vào dịp Tết giữa 2 nhóm
đối tượng: Teen & người lớn. Các hoạt động truyền thông về sản phẩm tại các địa điểm rạp chiếu
phim, nơi giải trí chủ yếu hướng đến nhóm đối tượng Teen. Các sản phẩm vào dịp Tết nên mang
theo thông điệp lời chúc Tết để làm quà biếu khi thăm viếng.
Nguồn: dna.com.vn
CÂU HỎI:
1. Phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến hành vi tiêu dùng của người Việt Nam năm
2012 (dựa trên lý thuyết về hành vi mua của người tiêu dùng)?
2. Xác định những điểm khác biệt trong nhu cầu thị trường tiêu dùng Việt Nam năm 2012
với năm nay?
3. Dựa trên những phân tích về đặc điểm hành vi của người tiêu dùng Việt 2012, hãy gợi
ý cho các doanh nghiệp Việt Nam những phương án kinh doanh hiệu quả?

4
5