1

องค์ความรู ้พ้นื ฐานทางวิศวกรรมไฟฟ้า

ระดับภาคีวิศวกรพิเศษ และการเลื่อนระดับภาคีวิศวกรเป็ นระดับสามัญวิศวกร

โดย รองศาสตราจารย์พิชิต ลายอง

อนุกรรมการทดสอบความรู ้ความชานาญการประกอบวิชาชีพ ระดับสามัญ
วิศวกร ระดับวุฒิวิศวกร และระดับภาคีวิศวกรพิเศษ สาขา วิศวกรรมไฟฟ้า
 การเขียนผลงานและการสอบสั มภาษณ์
2

กรอบความสามารถ (Professional Competency) 4 ด้ าน

1. ความรู้ด้านวิศวกรรมและเทคโนโลยี
2. ความรู้ความชานาญและประสบการณ์
3. การเป็ นผู้นาการประกอบวิชาชีพ
4. ตระหนักในความรับผิดชอบต่ อวิชาชีพ สั งคม สาธารณะและสิ่ งแวดล้อม

องค์ความรู ้พ้นื ฐานทางวิศวกรรมไฟฟ้า

3 องค์ความรู ้พ้นื ฐานที่สาคัญทางวิศวกรรมไฟฟ้า

งานทางวิศวกรรมไฟฟ้า ผลลัพธ์ของงานทางวิศวกรรม
Safety
ทาอะไร?
Reliability
Electric circuit ทาอย่างไร? Performance
ผลลัพธ์ได้อะไร? Economy
Sustainability
4 ระบบไฟฟ้ากาลัง (Electrical System)

ระบบไฟฟ้ากระแสตรง
(Direct Current System : DC System)

ระบบไฟฟ้ากระแสสลับ
(Alternating Current System : AC System)
 Basic Circuit Elements
5

Resistor Resistance (R) v = iR

Inductor Inductance (L) v=L

di
dt

Capacitor Capacitance (C) i=C

dv
dt
 Inductance

ระบบไฟฟ้ากระแสตรง +
A
−
6
iI
V = IR DC Source +
V R
V
P = VI = I 2 R V − Capacitance

Battery Photovoltaic (PV) DC Generator

7
Source Load
DC System AC System

AC System DC System

AC System AC System
 ระบบไฟฟ้ากระแสสลับ Generation

Transmission & Distribution

Load

8
 9
AC power

AC Step-up Transmission Step-down

Protection Protection Load
Source Transformer Line Transformer

Resistance Inductance Capacitance AC Load

AC Source

Electric circuit R L C
 AC Source
10
Field Excited Synchronous Machines
 Synchronous Generator
11

f − axis  
FR
b − axis a Ff
a
b −b
N
c f
f −c s
  ar
a − axis f 
Far
f c
f S
b c b
a −a
c − axis
 Synchronous generator Source
12
120 f 2 ns
ns = s =
P 60

Ra jX s
Eˆ af = Vˆta + Iˆa ( Ra + jX s )
p
Iˆa Eaf = 4.44 fN phP K w
Rf
Êaf Vˆta
If
Tp Pi/p = Tp .s

Te Po/p = 3Vta I a cos
Vf
 Synchronous motor Load
13

120 f 2 ns
ns = s =
P 60

Ra jX s
Vˆta = Eˆ af + Iˆa ( Ra + jX s )
p
Iˆa Eaf = 4.44 fNphP K w
Rf
Êaf Vˆta
If
Te Pi/p = 3 Vta I a cos

Tl Po/p = To/ps
Vf
 Transformer
14
 R1 jX l1 jX l2 R2

15 Iˆ
Iˆ1 Iˆ2
Iˆc Iˆm
Vˆ1 Eˆ1 = Eˆ 2 Vˆ2 Zl
Rc jX m

jX eq,1

Iˆ1 Iˆ2
? % Impedance voltage
Vˆ1 Vˆ2 Zl
VZeq.1 = I1 X eq,1
 Load (Machines)
16
17
ระบบไฟฟ้ากระแสสลับ
Time domain v(t ) = Vm sin t
i (t ) = I m sin (t −  )

Series circuit  = 2 f
i = i (t )
AC Load
AC Source
v = v (t )
f = frequency (50 Hz)
R L C
18
v, i
v
i
Vmax
Sine wave
I max

t

1 1
T= = = 20 ms
f 50Hz
19 ระบบไฟฟ้ากระแสสลับ Single phase
Vˆ

Frequency domain 

Iˆ
Polar form
Vˆ = Vrms 0
Series circuit
Iˆ
XC =
1
AC Load Iˆ = I rms  −  
C
AC Source
Vˆ

R X L = L
 ระบบไฟฟ้ากระแสสลับ Power transfer Ê1

20
IˆZ Z
R jX
 jIˆX
Z
2
Ê2 IˆR
Iˆ
Iˆ
Ê1 Ê2

Eˆ 2 = E2 0

2
Output power P2 =
E1 E2
sin( +  Z ) −
E2
R
2
Z Z
 ระบบไฟฟ้ากระแสสลับ
21 R jX
+

Iˆ
AC Load Ê1 Eˆ 2 = Vˆt Zl

Iˆ

Eˆ1 = Eˆ 2 = Vˆ
Zl Zˆl = Rl + j Ll = Rl + jX l
Source
voltage
 Phasor notation Single phase
22
Vˆ = Vrms 0 = 2310 V
Vˆ
Iˆ = I rms  −  = 100 − 30 A 

Sˆ = VI
ˆˆ = P + jQ Iˆ

Sˆ = VI
ˆˆ = 2310 10030 = 2310030 = 20,000 + j11,550 = P + jQ

S = 23,100 VA=23.1 kVA

P = 23,100cos30 =20,000 W=20 kW S jQ

Q = 23100sin 30 = 11,550 var = 11.55 kvar 

P
23
R
A
S IL = IP

T Three-
Three-phase Voltage probe ×100 phase
Transformer Load
24kV/400V
VP

Power supply Delta/Star V

Y-
(MEA) connect
3-phase 24kV,
N
50Hz
 ไฟฟ้ากระแสสลับ 3 เฟส
24
ea ( t ) = 326.7sin 314t
3 − phase, 400 V, 50 Hz, Star connected eb ( t ) = 326.7sin(314t − 120 )
แรงดันที่ระบุ (Nominal voltage)
ec ( t ) = 326.7sin(314t − 240 )
Armature induced emf
ea eb ec
Ea = 2310

( )
Eb = 231 −120
 2 3 t Ec = 231 ( −240 )

เมื่อใช้ Phasor ของเฟส a เป็ นแกนอ้างอิง

1 cycle = 360 = 20 ms

f = 50 Hz
25 IL
R
A
S VL
V
T

Three-phase U V W
IP
Source VP
V
IP = IL
VL
VP = X Y Z
N 3

 -connected impedances
 3-Phase, 400 V, 50 Hz
L1
เมื่อระบบมีภาระทางไฟฟ้าขนาด 2,000 kVA, 0.8 p.f. lagging
L2 26
L3
S3− = 3VL I L
N
S3− 2,000,000
IL = = = 2,886.8 A
3VL 3  400
ภาระทางไฟฟ้า
P = S cos = 2,000  0.8 = 1,600 kW

S = P + jQ Q = S sin  = 2,000  0.6 = 1, 200 kvar

S jQ
P3− = 3VL I L cos
  = cos −1 ( 0.8 ) = 36.9
P
 ถ้าต้องการควบคุมให้มีค่า Power factor เป็ น 0.85 p.f. lagging
27
P 1, 600 kW
S= = = 1,882 kVA
cos  0.85
S1 = 2,000 kVA jQ1 = 1, 200 kvar
Q = 18822 − 16002 = 991 kvar
S2 = 1,882 kVA


jQ2 = 991 kvar
Q= S −P 2 2
  2 = 31.8
1 = 36.9
P = 1600 kW

สรุ ป ใส่ Capacitor ไปแก้ค่า Power factor = 1,200-991 = 209 kvar

Three-phase capacitor 80 kvar จานวน 3 ตัว จะได้ 240 kvar
28
ความปลอดภัยในระบบไฟฟ้า Lightning protection system

Grounding system
ในการใช้งานปกติ
Protection system
อุปกรณ์ผิดปกติ
Standby power system
ความผิดพลาดที่คาดว่าจะเกิด
(Short circuit, High temperature, ฯลฯ) Fire alarm and protection system

ฯลฯ
29 Electric circuit ผลลัพธ์ของงานทางวิศวกรรม

กระแสโหลด Safety
Reliability
กระแสลัดวงจร
Performance
ขนาดสายไฟฟ้า
Economy
ขนาดของอุปกรณ์ตดั ต่อและป้องกัน Sustainability
ฯลฯ
30

Q&A