MÙA XUÂN NHO NHỎ

-Thanh Hải-

I. Tác giả và tác phẩm

1) Tác giả : Thanh Hải (1930-1980)
- Ông là một nhà thơ cách mạng
- Giọng thơ trong sáng, cảm xúc chân thành, lắng đọng
2) Tác phẩm :
- HCST : 11/1980 khi ông đang nằm trên giường bệnh ( chưa đầy 1 tháng sau thì ông qua
đời)
- Chủ đề : bài thơ thể hiện niềm yêu cuộc sống tha thiết, yêu đất nước và ước nguyện của
nhà thơ
- Bố cục và mạch cảm xúc :
+ Khổ 1 : cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên
+ Khổ 2 3 : cảm xúc về mùa xuân dất nước, mùa xuân của lòng người
+ khổ 4 5 : suy nghĩ về ước nguyện của nhà thơ
+ khổ 6 : lời ca ngợi quê hương đất nước qua điệu dân ca xứ Huế
- Ý nghĩa nhan đề
+ mùa xuân là 1 khái niệm chỉ thời gian, từ “ nho nhỏ” lại làm hình ảnh mùa xuân hiện
lên với hình khối rõ ràng, cụ thể, gợi một mùa xuân với vẻ đẹp riêng
+ thể hiện ước nguyện của nhà thơ muốn làm một mùa xuân – nghĩa là sống đẹp, sống
với tất cả sức sống, thời trẻ của mình nhưng lại rất khiêm nhường chỉ là mùa xuân nhỏ
góp phần vào mùa xuân lớn của đất nước, của cuộc đời chung

II. Phân tích

1) Khổ 1 : Hình ảnh mùa xuân qua cảm xúc của nhà thơ
+) Bức tranh thiên nhiên mùa xuân được phác họa đặc sắc qua những hình ảnh chọn lọc
- Hình ảnh dòng sông xanh, bông hoa tím biếc, con chim chiền chiện mở ra một không
gian cao rộng của bầu trời và dòng sông mang nét đặc trưng của xứ Huế
- Bức tranh tuyệt đẹp với màu sắc hài hòa, âm thanh tươi vui, rộn rã của tiếng chim
- Bằng nghệ thuật đảo ngữ “mọc”, ta có thể thấy được sức sống mãnh liệt của bông hoa
giữa mênh mông sông nước cùng sự ngạc nhiên và ngỡ ngàng của tác giả trước mùa
xuân
- Dường như mọi vật đều dâng hiến sức sống cho mùa xuân
- Không những thế, tác giả còn sử dụng thành công biện pháp nhân hóa làm cho hình ảnh
“con chim chiền chiện” trở nên gần gũi, thân thiết như 1 người bạn
- Cảm xúc của tác giả trước mùa xuân thể hiện qua cái nhìn trìu mến, thiết tha với cảnh
vật và hành động thể hiện sự trân trọng nâng niu: đưa tay hứng lấy từng giọt long lanh
của tiếng chim chiền chiện
- “giọt long lạnh là giọt sương hay giọt mùa xuân long lanh trong ánh mặt trời có thể hiểu
qua nghĩa ẩn dụ. Âm thanh tiếng chim “hót vang trời” lúc đó được nhà thơ cảm nhận
 bằng thính giác sau đó chuyển sang thị giác “ từng giọt long lanh rơi” và cuối cùng là xúc
giác “tôi đưa tay tôi hứng”
 Chỉ bằng vài câu thơ ngắn nhưng người đọc có thể dễ dàng thấy được sự trân trọng và
say sưa đến ngây ngất của tác giả trước vẻ đẹp của đất trời vào xuân.

2) Khổ 2 và 3 : Cảm xúc của nhà thơ trước mùa xuân đất nước, mùa xuân lòng người
- Hình ảnh thơ sóng đôi “người cầm súng” và “ người ra đồng” là biểu tượng cho 2 nhiệm
vụ bảo vệ và xây dựng Tổ Quốc
- Bức tranh đất trời mùa xuân trải dài trong màu xanh bất tận qua hình ảnh trùng điệp “
lộc giắt đầy” và “ lộc trải dài”
- Lộc là chồi non xanh mướt mới nhú , cảnh biếc của mùa xuân. Bằng nghệ thuật ẩn dụ, từ
“lộc” còn mang sức sống sức mạnh của con người, là những thành quả, hạnh phúc, là
những điều may mắn tốt lành.
- Không những thế, mùa xuân đã tiếp thêm khí thế nghị lực cho ta
- Có thể nói chính con người đã tạo nên sức sống của mùa xuân thiên nhiên đất nước
- Nhà thơ đã cảm nhận mùa xuân qua nghệ thuật điệp ngữ “ tất cả” và từ láy “xôn xao”
“hối hả” tạo nhịp điệu vui tươi, mạnh mẽ, khẩn trương đầy phấn chấn
- Con người dạt dào niềm tin yêu, hòa mình vào nhịp sống dân tộc
- Bên cạnh đó, hình ảnh nhân hóa đất nước “vất vả và gian lao” gợi hình ảnh một người
mẹ tần tảo từ đó thể hiện cái nhìn sâu sắc và tự hào, yêu mến tổ quốc của tác giả
- Bằng nghệ thuật so sánh, 2 câu thơ tiếp theo ngợi ca vẻ đẹp và sự trường tồn của đất
nước đang hướng về tương lai
- Từ “ cứ” còn thể hiện ý chí quyết tâm sắt đá góp phần vào công cuộc xây dựng đất nước
 Tác giả thể hiện niềm cảm phục, tự hào, tin tưởng mãnh liệt vào sức sống bền bỉ, vững
vàng của đất nước, vào khí thế đi lên của dân tộc.

3) Khổ 4 và 5 : Tâm nguyện của nhà thơ

- Tâm nguyện ấy là khát vọng hòa nhập và dâng hiến cho đời
- Những hình ảnh “ một con chim-một cành hoa được lặp lại tạo nên sự đối ứng chặt chẽ
thể hiên ước nguyện được cống hiến cho đời, sống có ích là lẽ tự nhiên
- Hình ảnh ẩn dụ “1 nốt trầm xao xuyến” trong bản hòa ca đất nước gợi cho ta sự dâng
hiến khiêm nhường nhưng không làm mất đi nét riêng của mỗi người.
- Bên cạnh đó, điệp từ “ta làm “ còn thể hiện ước nguyện được cống hiến chân thành và
tha thiết nhất
- Đại từ ta tạo sắc thái trang trọng, thiêng liêng , thể hiện ước nguyện đó không chỉ là tâm
niệm của tác giả mà còn là khát vọng chung của nhiều người
- Đây chính là sự chuyển biến mạch cảm xúc của bài thơ
- Bằng nghệ thuật AD, hình ảnh “ 1 mùa xuân nho nhỏ” như một biểu tượng cho những
điều tinh túy , đẹp đẽ nhất của sự sống và cuộc đời mỗi con người
- Không những thế, nó còn thể hiện nguyện ước của nhà thơ muốn làm một mùa xuân-
nghĩa là sống đẹp với sức sống, sự tươi trẻ
- Tác giả đã sử dụng thành công nghệ thuật điệp ngữ và hoán dụ “dù là”,cùng với giọng
thơ thiết tha, sâu lắng để thể hiện ước nguyện được cống hiến trọn đời, bất chấp thời
gian và tuổi tác.
 Chỉ bằng vài câu thơ ngắn gọn nhưng người đọc có thể dễ dàng cảm nhận được dù tác
giả đang ở những ngày cuối cùng của cuộc đời nhưng ông vẫn khao khát, vẫn tha thiết
được sống đẹp, được cống hiến cho đất nước. ước muốn sống có ích ấy thật đáng trân
trọng biết bao!

4) Khổ 6 : Lời ca ngợi quê hương đất nước

- Bài thơ kết thúc bằng một âm điệu dân ca xứ Huế mênh mang và thiết tha, biểu lộ niềm
tin yêu của tác giả vào cuộc đời, vào đất nước
- “Câu Nam ai Nam bình” trong câu ca dịu dàng, trìu mến vẫn có cả sự man mác buồn
thương nhưng trào dâng lên là 1 cảm xúc tin yêu thiết tha
- Đây là lời ca của 1 con người sắp từ giã cõi đời, câu ca cất lên nghe như lời từ biệt để
hòa vào vĩnh viễn
- Lời ca ấy là lời ngợi ca mùa xuân, quê hương xứ Huế thân yêu, ngợi ca vẻ đẹp non sông
đất nước.
- Bên cạnh đó, điệp ngữ “ nước non ngàn dặm” đã khẳng định sự bao la rộng lớn của đất
nước, vẻ đẹp nên thơ và tình người đằm thắm của quê hương xứ Huế mãi vang vọng
- Nhịp thơ chậm dần, sâu lắng đã nói lên ý nguyện của người con tha thiết với vẻ đẹp của
quê hương mình
- “mùa xuân nho nhỏ” là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc
đời, thể hiện ước nguyện chân thanh của nhà thơ được cống hiến cho TQ, góp 1 “ mùa
xuân nho nhỏ” của mình ào mùa xuân lớn của đất nước
- Chắc hẳn tác giả phải yêu đời lắm, phải lạc quan lắm mới có thể cất lên lời hát trong
hoàn cảnh đang nằm trên giường bệnh
- Chính vì thế lời ca đó là 1 bài ca yêu csong bất tận
 Tình yêu quê hương đất nước của Thanh Hải thật đáng trân trọng.