10/13/2020

CHƯƠNG 2

KIỂM TRA HẢI QUAN

KIỂM TRA HẢI QUAN

1 Những vấn đề cơ bản về kiểm tra hải quan

2 Kiểm tra hồ sơ hải quan

3 Kiểm tra thực tế hàng hóa

4 Kiểm tra sau thông quan

2.1.1.KHÁI NIỆM KIỂM TRA HẢI QUAN

Kiểm tra hải quan

Theo Công ước Kyoto

Kiểm tra hải quan là các biện Theo Luật hải quan
pháp do hải quan áp dụng
Việt Nam
nhằm đảm bảo sự tuân thủ
pháp luật HQ. Kiểm tra hải quan là việc
Nội dung kiểm tra: kiểm tra HSHQ (Tờ khai
- Kiểm tra tư cách pháp lý HQ và các chứng từ, tài
của người làm TTHQ liệu liên quan); Kiểm tra
- Kiểm tra tính đầy đủ, hợp thực tế HH, PTVT
lệ, hợp pháp của bộ HSHQ
- Kiểm tra đối chiếu thực tế
HH và chứng từ kèm theo
- Kiểm tra quá trình chấp
hành PL của chủ hàng

1
 10/13/2020

ĐẶC TRƯNG CỦA KIỂM TRA HẢI QUAN

Chủ thể thực hiện kiểm tra HQ

là cơ quan HQ

B Phương thức
kiểm tra HQ: có
Đối tượng kiểm
thể kiểm tra
tra hải quan là tất
trước thông
cả các loại hàng
quan, kiểm tra
hóa XK, NK, quá
cảnh; PTVT XC, A C trong thông
quan và kiểm tra
NC, quá cảnh
sau thông quan
Đặc trưng
Phương tiện, công cụ
Mục đích kiểm tra
kiểm tra: kiểm tra trực
HQ là thẩm định
tiếp bởi CCHQ hoặc
lại tính trung thực,
E D kiểm tra bằng các trang
chính xác hành vi
thiết bị khoa học kỹ
khai HQ của
thuật, hoặc kiểm tra
người khai HQ
bằng chó nghiệp vụ

2.1.2.VAI TRÒ CỦA KIỂM TRA HẢI QUAN

- Giúp cơ quan hải quan thực hiện chức năng quản lý NN về
hải quan đối với hàng hóa XK, NK, quá cảnh; PTVT XC,
NC quá cảnh của tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài
nước
- Thẩm định tính trung thực, chính xác hoạt động khai hải
quan của chủ hàng, kiểm tra hải quan giúp CQHQ phát
hiện được các hành vi gian lận thương mại, trốn thuế,
buôn lậu hàng hóa.
- Góp phần kiểm tra thực hiện đúng đắn và có hiệu quả các
các chính sách thương mại gồm: chính sách mặt hàng,
chính sách đầu tư, chính sách thuế...
- Góp phần ổn định an ninh quốc gia, an ninh môi trường,
anh ninh cộng đồng DN, an ninh dân cư
- Thông quan công tác kiểm tra HQ, ý thức tuân thủ pháp
luật nói chung và pháp luật HQ nói riêng được nâng cao

NGUYÊN TẮC KIỂM TRA HẢI QUAN

Kiểm tra HQ được thực hiện trước thông quan,
Nguyên tắc 1 trong quá trình làm TTHQ và sau thông quan

Kiểm tra HQ phải được dựa trên nguyên tắc

Nguyên tắc 2 QLRR

Hình thức kiểm tra, mức độ kiểm tra do công

Nguyên tắc 3 chức HQ có thẩm quyền quyết định

Kiểm tra HQ nhằm đảm bảo hiệu lực, hiệu quả

Nguyên tắc 4 QLNN về HQ và tạo thuận lợi cho hoạt động
XK, NK, XC, NC và QC

2
 10/13/2020

2.2. KIỂM TRA HỒ SƠ HẢI QUAN

2.2.1.HỒ SƠ HẢI QUAN

Hồ sơ hải quan là tất cả các chứng từ phản ánh các nghiệp vụ XK, NK HH; XC,
NC, QC PTVT mà người khai HQ phải nộp hoặc xuất trình cho CQHQ theo quy
định của PL để thực hiện TTHQ cho HH và PTVT
HSHQ chia thành: HSHQ của HH XK, HSHQ gồm: HSHQ HH XK,
NK, quá cảnh và HSHQ PTVT XC, HSHQ HH NK, HSHQ HH
NC, quá cảnh quá cảnh; HSHQ PTVT XC,
HSHQ PTVT NC, HSHQ
PTVC quá cảnh
Căn cứ vào
đối tượng Căn cứ hoạt động
HSHQ chia thành:
làm TTHQ XK, NK, XC, NC,
HSHQ giấy, HSHQ quá cảnh
điện tử
Căn cứ
vào hình Phân loại
thức
khai
hồ sơ hải Căn cứ vào
mục đích
quan XK, NK HH HSHQ gồm:
HSHQ của HH
Căn cứ vào loại
XK, NK thương
hình XK, NK HH
HSHQ gồm: HSHQ đối với mại; HSHQ HH
HH KD theo hợp đồng mua XK, NK phi
bán, HSHQ đối với NL VT thương mại
NK để SXHHXH, HSHQ đối
với hàng viện trợ hàng đầu
tư...

CÁC CHỨNG TỪ CỦA HỒ SƠ HẢI QUAN

- Tờ khai hải quan; Giấy phép XK, NK- Giấy kiểm dịch và giấy chứng nhận vệ sinh;
Giấy chứng nhận kiểm dịch động vật; Giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật; Giấy chứng
nhận XX hàng hóa; Hóa đơn lãnh sự
- Hóa đơn thương mại
- Bảng kê chi tiết
Chứng từ hải - Phiếu đóng gói
quan - Giấy chứng nhận
- Biên lai kho hàng phẩm chất
- Chứng chỉ lưu kho Chứng từ - Giấy chứng nhận
Chứng từ
kho hàng hàng hóa sản lượng
Chứng từ - Giấy chứng nhận
trọng lương
thuộc
HSHQ
Hợp đồng Chứng từ
Bản hợp đồng thương mại vận tải
- Vận đơn đường biển
ký giữa 2 bên quốc tế
Chứng từ - Vận đơn đường sắt
bảo hiểm - Vận đơn đường hàng không

- Đơn bảo hiểm

- Giáy chứng nhận bảo hiểm

3
 10/13/2020

Hồ sơ hải quan gồm:

• Tờ khai hải quan hoặc chứng từ thay thế

tờ khai hải quan;
• Chứng từ có liên quan

HỒ SƠ HẢI QUAN
Hàng XK: quy định nộp

3 loại chứng từ

Giấy thông báo

Giấy phép miễn kiểm tra
Tờ khai hải
xuất khẩu đối hoặc giấy thông
quan xuất
với hàng hóa báo kết quả
khẩu
phải có giấy kiểm tra của cơ
phép xuất quan kiểm tra
khẩu chuyên ngành
01 bản chính. 01 bản chính.

Hàng NK: quy định nộp 7 loại chứng từ

1. Tờ khai hải quan nhập khẩu

2. Hóa đơn thương mại trong trường hợp người mua

phải thanh toán cho người bán 01 bản chụp.

3.Vận tải đơn hoặc các chứng từ vận tải khác có giá trị
tương đương 01 bản chụp.
4. Giấy phép nhập khẩu đối với hàng hóa phải có giấy
phép nhập khẩu 01 bản chính
5. Giấy thông báo miễn kiểm tra hoặc Giấy thông báo kết
quả kiểm tra của cơ quan kiểm tra chuyên ngành 01 bản chính
6. Tờ khai trị giá
7. C/O
01 bản chính

4
 10/13/2020

Hồ sơ hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập

khẩu thuộc đối tượng không chịu thuế:
• Tờ khai xác nhận viện trợ không hoàn lại của cơ quan tài chính theo quy
định của BTC : nộp 01 bản chính
• Hợp đồng bán hàng hoặc Hợp đồng cung cấp hàng hóa 01 bản chụp,
xuất trình bản chính
• Hợp đồng bán hàng cho các DNCX theo kết quả đấu thầu hoặc Hợp
đồng cung cấp hàng hóa
• Văn bản của cơ quan có thẩm quyền giao nhiệm vụ cho các tổ chức thực
hiện các chương trình, dự án, đề tài nghiên cứu khoa học và phát triển
công nghệ
• Giấy xác nhận hàng hóa nhập khẩu phục vụ trực tiếp cho quốc phòng
của Bộ Quốc phòng hoặc phục vụ trực tiếp cho an ninh của Bộ Công an
• Hợp đồng bán hàng cho các trường học, các viện nghiên cứu hoặc hợp
đồng cung cấp hàng hóa hoặc hợp đồng cung cấp dịch vụ: Đối với thiết
bị, dụng cụ chuyên dùng cho giảng dạy, nghiên cứu, thí nghiệm khoa học

Hồ sơ hải quan đối với hàng hóa XK, NK thuộc đối

tượng miễn thuế XK, thuế NK nộp thêm:

• Danh mục hàng hóa miễn thuế kèm theo Phiếu theo dõi trừ
lùi : Nộp 01 bản chụp, xuất trình bản chính
• Chứng từ chuyển nhượng hàng hoá thuộc đối tượng miễn
thuế đối với trường hợp hàng hoá của đối tượng miễn thuế
chuyển nhượng cho đối tượng miễn thuế khác: nộp 01 bản
chụp

CHỨC NĂNG VÀ GIÁ TRỊ PHÁP LÝ CỦA

TỜ KHAI HẢI QUAN
Các chức năng cơ bản của tờ khai hải quan

Là tài liệu dùng để khai những thông tin về chủ thể và đối
1 tượng làm TTHQ, chịu sự KTGSHQ

2 Là chứng từ pháp lý trong việc kiểm tra hải quan

3 Là chứng từ kế toán đối với chủ hàng

4 Là cơ sở để thống kê hải quan

Trong bộ HSHQ, TKHQ là chứng từ pháp lý bắt buộc và cơ bản nhất,

không có TKHQ không hình thành nên bộ HSHQ và không phân biệt
được bộ HSHQ với bộ hồ sơ thương mại khác

5
 10/13/2020

YÊU CẦU CỦA HỒ SƠ HẢI QUAN

Yêu cầu của HSHQ được thể hiện ở các

thông tin, dữ liệu trong đó phải đảm bảo cả
về nội dung và hình thức

Yêu cầu về nội dung

- Các thông tin, dữ liệu của các
chứng từ trong bộ HSHQ phải Yêu cầu về hình thức
- Các chứng từ trong bộ HSHQ phải
đảm bảo tính pháp lý
tuân theo mẫu chuẩn
- Các chứng từ trong bộ HSHQ
phải đảm bảo cung cấp các - Các chứng từ trong bộ HSHQ phải
kê khai theo hướng dẫn của cơ
thông tin, dữ liệu mang tính
quan NN có thẩm quyền
nghiệp vụ
- HSHQ phải đảm bảo các yếu - Các chứng từ trong bộ HSHQ
không được tẩy xóa, sửa đổi. Nếu
tố cần thiết để người khai HQ
cần bổ sung, sửa đổi phải thực
tính thuế và CQHQ thực hiện
việc kiểm tra tính thuế và thu hiện theo đúng quy định
- Các chứng tử trong bộ HSHQ phải
thuế
được lưu giữ, sắp xếp theo những
- Các thông số/số liệu thể hiện
trong HSHQ phải chính xác để tiêu chí nhất định.
làm tài liệu ghi sổ kế toán

VAI TRÒ CỦA HỒ SƠ HẢI QUAN

1) Là cơ sở pháp lý ban đầu để công chức HQ thực hiện hành vi tiếp
nhận, đăng ký HSHQ cho DN
2) Là cơ sở để ràng buộc trách nhiệm pháp lý của chủ thể thực hiện
TTHQ là: người khai HQ và CCHQ
3) Là căn cứ để kiểm tra thực tế hàng hóa
4) Là căn cứ để phát hiện gian lận thương mại
5) Là căn cứ xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan, là
chứng từ để CQHQ thu thuế của hoạt động XK, NK của DN
6) Là cơ sở dữ liệu cung cấp thông tin cần thiết và quan trọng phục
vụ công tác kiểm tra sau thông quan
7) Là chứng từ cung cấp thông tin dữ liệu cho CQHQ thực hiện chức
năng QLNN về hải quan
8) Là chứng từ kế toán của DN để hạch toán kế toán

2.2.2.NỘI DUNG KIỂM TRA HỒ SƠ HẢI QUAN

• Kiểm tra hồ sơ hải quan là việc CQHQ kiểm tra TKHQ và các
chứng từ thuộc HSHQ ( các chứng từ đi kèm TKHQ)
• Kiểm tra hồ sơ hải quan được thực hiện thông qua hệ thống
xử lý dữ liệu điện tử hải quan hoặc trực tiếp bởi công chức
hải quan
Cụ thể công tác kiểm tra:
- Kiểm tra nội dung khai của người khai HQ trên TKHQ
- Kiểm tra các chứng từ đi kèm TKHQ
- Đối chiếu nội dung khai HQ với các chứng từ thuộc hồ sơ
HQ
- Kiểm tra sự phù hợp giữa nội dung khai với qui định hiện
hành của pháp luật về chính sách quản lý HH, chính sách
thuế và các quy định khác có liên quan

6
 10/13/2020

NỘI DUNG KIỂM TRA HỒ SƠ HẢI QUAN

Kiểm tra HSHQ bắt đầu từ kiểm tra sơ bộ sau đó kiểm tra chi tiết nội dung: kiểm tra
tính chính xác, đầy đủ, sự phù hợp của nội dung khai HQ với chứng từ thuộc HSHQ,
kiểm tra việc tuân thủ chính sách quản lý mặt hàng, chính sách thuế đối với HH XK,
NK và quy định khác của pháp luật có liên quan:
Kiểm tra về khai Kiểm tra việc thực hiện
tên hàng, mã số chính sách thuế
hàng hóa

Kiểm tra giấy phép

Text XK, NK; giấy chứng
Kiểm tra về khai số kiểm nhận chất lượng và
lượng hàng hóa
tra hồ sơ hải các chứng từ khác

Kiểm tra hóa đơn

Kiểm tra xuất xứ
thương mại
của hàng hóa

Kiểm tra vận tải đơn

Kiểm tra trị giá hải
quan Kiểm tra hợp đồng
mua bán hàng hóa

2.3. KIỂM TRA THỰC TẾ HÀNG HÓA

1 Khái niệm, căn cứ kiểm tra thực tế hàng hóa

2 Mức độ kiểm tra thực tế hàng hóa

3 Nội dung kiểm tra thực tế hàng hóa

KHÁI NIỆM, CĂN CỨ KIỂM TRA THỰC

TẾ HÀNG HÓA
Khái niệm Tiêu chí xác định mức độ Thẩm quyền ra QĐ kiểm
kiểm tra tra và mức độ kiểm tra

- Mức độ rủi ro của HSHQ

- Kiểm tra thực - Mức độ tuân thủ PL của • Chi cục
tế hàng hóa là người khai HQ (Quá trình trưởng Chi cục
việc cơ quan hải chấp hành pháp luật của hải quan nơi
quan kiểm tra chủ hàng) tiếp nhận, xử lý
- Chính sách quản lý
thực trạng của HSHQ
hàng hóa, chính sách
hàng hóa, đối thuế đối với HH XK, NK • Chi cục
chiếu sự phù - Đặc điểm, tính chất, trưởng Chi cục
hợp giữa thực tế xuất xứ HH hải quan nơi
- Hồ sơ hải quan kiểm tra thực tế
hàng hóa và hồ
- Kết quả phân tích thông HH
sơ hải quan
tin và các nguồn tin khác
- Yếu tố khác có liên quan
đến HH XK, NK

7
 10/13/2020

MỨC ĐỘ KIỂM TRA THỰC TẾ HÀNG HÓA

Kiểm tra toàn bộ lô hàng
Kiểm tra theo tỷ lệ %

Miễn kiểm tra TTHH

• HQ VN áp dụng kiểm • Áp dụng cho

tra theo tỷ lệ 5% và những lô hàng có
10% trong các trường độ rủi ro cao, chủ
- Hàng hóa phục vụ yêu hợp
cầu khẩn cấp; hàng có ý thức
- Hàng hóa XK, NK chấp hành PL
- Hàng hóa chuyên thuộc diện miễn kiểm
dùng phục vụ quốc tra TTHH, nhưng
kém, XXHH
phòng, an ninh; CQHQ phát hiện có không rõ ràng, hồ
- Hàng hóa thuộc dấu hiệu VPPL HQ. sơ có nhiều sai
trường hợp đặc biệt - HH xác định có khả lệch
khác theo quyết định năng VPPL HQ qua kết
của Thủ tướng CP quả phân tích thông tin
- Chủ hàng tuân thủ của CQHQ
pháp luật tự nguyện

NỘI DUNG KIỂM TRA THỰC TẾ

HÀNG HÓA
Kiểm tra tình trạng bao bì, niêm phong hàng
hóa của lô hàng

Kiểm tra các thông số của hàng hóa: kiểm tra

tên hàng, mã số, số lượng, trọng lượng, chủng
loại, chất lượng, xuất xứ của hàng hóa

Đối chiếu sự phù hợp giữa thực tế hàng hóa

với hồ sơ hải quan

NỘI DUNG KIỂM TRA THỰC TẾ HÀNG HÓA

Trường hợp kiểm tra:
- Kiểm tra bằng phương pháp cảm
- HHNK chủ hàng có
quan thông qua các tài liệu kỹ
yêu cầu hưởng
thuật
thuế suất ưu đãi Kiểm tra về - Kiểm tra thông qua phân tích mẫu
đặc biệt
tên, mã hàng của Trung tâm phân tích, phân loại
- HH tuân thủ theo
của TCHQ
chế độ quản lý NK
- Chủ hàng và CQHQ thống nhất lựa
- HH bị thông báo
chọn cơ quan giám định hàng hóa
có ảnh hưởng đến
an ninh, sức khỏe
- HH NK từ các Thực hiện kiểm đếm
nước mà VN thông bằng phương pháp thủ
báo đang ở trong công hoặc bằng các
thời điểm áp dụng phương tiện kỹ thuật
thuế chống bán Kiểm tra điện tử ( máy soi, cân
phá giá, thuế Kiểm tra lượng hàng, điện tử…)
chống trợ giá, các XXHH Trường hợp cần giám
chất lượng định chất lượng,
biện pháp tự vệ, hàng
hạn ngạch thuế CQHQ yêu cầu kiểm
quan tra thông qua tổ chức
giám định

Hoạt động phục vụ kiểm tra thực tế hàng hóa là : phân tích và giám định hàng hóa

8
 10/13/2020

2.4 KIỂM TRA SAU THÔNG QUAN

• Khái niệm: KTSTQ là một nghiệp vụ quản lý của
CQHQ đối với HH XK, NK đã thông quan nhằm thẩm
định tính chính xác trung thực các khai báo hải quan
bằng việc kiểm tra các chứng từ thuộc bộ HSHQ, các
chứng từ thương mại, các chứng từ sổ sách kế toán,
các dữ liệu thương mại và kiểm tra thực tế hàng hóa
trong trường hợp cần thiết và còn điều kiện.
• Mục đích của KTSTQ là : đánh giá ý thức tuân thủ
pháp luật của chủ hàng

Đặc điểm kiểm tra sau thông quan

Chia sẻ trách nhiệm quản lý hải quan một cách có hệ thống với
các bộ phận chức năng khác của ngành Hải quan

Thông qua KTSTQ, công chức Hải quan tiếp cận, hợp tác
với các doanh nghiệp đang được kiểm tra và tiến hành
KTSTQ với sự hợp tác của doanh nghiệp

KTSTQ là phương pháp kiểm tra ngược thời gian,

diễn ra sau khi hàng hóa đã được thông quan

KTSTQ được tiến hành để xác định tính chính xác của các
khai báo trên tờ khai hải quan

KTSTQ thực hiện các biện pháp kiểm tra theo tất cả các thông tin
liên quan, bao gồm cả dữ liệu điện tử, do các cá nhân, các tổ chức
có liên quan cung cấp

KTSTQ được thực hiện với sự hợp tác chặt chẽ giữa cơ quan HQ và DN

KIỂM TRA SAU THÔNG QUAN

Vai trò KTSTQ Nội dung KTSTQ Các trường hợp KTSTQ

- Nâng cao năng lực quản

lý của CQHQ, thực hiện
chống gian lận TM hiệu
quả, tạo điều kiện thuận lợi
cho thương mại
- Góp phần đảm bản thực
hiện nghiêm chỉnh và có
hiệu quả PL HQ và các
VBPL có liên quan
- Chống thất thu cho NSNN
- Giúp CQHQ nhận biết và
xử lý các RR tiềm ẩn của
hệ thống
- Thông qua KTSTQ có thể
mở rộng phạm vi kiểm tra
sang lĩnh vực khác
- Giúp CQHQ đơn giản hóa
các biện pháp giám sát
- Kiểm tra hồ sơ HQ
- Kiểm tra chứng từ sổ
sách kế toán, BCTC, chứng
từ thanh toán quốc tế …và
các chứng từ có liên quan
đến HH đã thông quan tại
trụ sở DN
- Kiểm tra thực tế hàng hóa
XK, NK đã được thông
quan ( nếu còn )
• Kiểm tra theo kế hoạch để
đánh giá mức độ tuân thủ
PL HQ của người khai HQ
• Kiểm tra khi có dấu hiệu
VP HQ và các quy định
khác của PL liên quan đến
quản lý XK, NK
•Kiểm tra trên cơ sở áp
dụng QLRR
Hình thức kiểm tra:
- Kiểm tra tại trụ sở CQHQ
- Kiểm tra tại trụ sở người
khai HQ
Thời hạn kiểm tra: 05 năm
kể từ ngày đăng ký TKHQ

9
 10/13/2020

TRÌNH TỰ KIỂM TRA SAU THÔNG QUAN

1. Ban hành Quyết định KTSTQ và gửi quyết định
KTSTQ

1 HSHQ,

Trình tự
KTSTQ

3
4 4.
khai

2.5 CÁC HOẠT ĐỘNG PHỤC VỤ

CÔNG TÁC KIỂM TRA HẢI QUAN
1. Phân tích, giám định hàng hóa XK, NK

2. Phối hợp kiểm tra hải quan với các cơ

quan quản lý chuyên ngành

PHÂN TÍCH GIÁM ĐỊNH HÀNG HÓA XK, NK

• Phân tích giám định HH XK, NK là những hoạt động
phục vụ công tác KTHQ tại các đơn vị hải quan
• Mục đích: cung cấp cơ sở khoa học cho DN và
CQHQ trong việc xác định đúng tên hàng, mã số HH
theo danh mục HH XK, NK Việt Nam, theo biểu thuế
XK, biểu thuế NK và theo hệ thống hài hòa mô tả và
mã hóa HH của WCO
• Thời gian thực hiện: có thể thực hiện trước khi XK,
NK HH; trong quá trình thực hiện TTHQ; KTSQT

10
 10/13/2020

PHỐI HỢP KIỂM TRA HẢI QUAN VỚI

CƠ QUAN QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH

• Áp dụng chủ yếu đối với mặt hàng XK, NK

trực tiếp chịu trách nhiệm quản lý của Bộ
chuyên ngành như: dược phẩm, dược liệu,
mỹ phẩm, trang thiết bị và dụng cụ y tế…
• Trong từng thời kỳ, các cơ quan chịu trách
nhiệm ban hành danh mục những mặt hàng
cấm XK, cấm NK, được phép XK, XK có
điều kiện theo danh mục HS

11