HƯỚNG DẪN ÔN TẬP GIỮA KỲ I 2022-2023

Khối 11
Đề minh họa: Cá tính và phong cách sống độc đáo của Nguyễn Công Trứ qua quan niệm
về công danh của ông trong bài thơ “Bài ca ngất ngưởng”.
Gợi ý hướng giải quyết đề bài
1. Mở bài:
- Dẫn dắt: Cá tính của các tác giả tạo nên sự đa dạng, phong phú cho văn học.
- Giới thiệu vấn đề: Trong dòng chảy văn học trung đại Việt Nam, Nguyễn Công Trứ là
một nhà nho tài tử với thành tựu đáng chú ý trong cả thơ ca lẫn sự nghiệp quan trường.
- Nhắc lại đề: Có thể thấy rõ cá tính và phong cách sống độc đáo của Uy Viễn tướng công
qua quan niệm về công danh của ông trong bài thơ “Bài ca ngất ngưởng”.
2. Thân bài:
2.1. Tổng:
- Giới thiệu chung:
 Về Nguyễn Công Trứ: sống vào cuối thế kỷ XVIII – đầu thế kỷ XIX. Cuộc đời sôi
nổi, nhiều hoạt động.
 Về tác phẩm: Bài thơ viết theo thể hát nói. Là sự tóm tắt, tổng kết toàn bộ cuộc đời
của Nguyễn Công Trứ.
- Nội dung nổi bật của bài thơ là trình bày quan niệm sống của Nguyễn Công Trứ, cho
thấy một cách thế nhìn nhận cuộc đời và nhìn nhận bản thân phá cách, độc đáo. Trong đó,
sự độc đáo của Nguyễn Công Trứ được bộc lộ qua những phát biểu của ông về công
danh. Theo tư tưởng Nho gia phong kiến, lập công dương danh là mục tiêu, là nhiệm vụ
quan trọng của kẻ sĩ. Với Nguyễn Công Trứ, ông lại trình bày khái niệm này bằng giọng
điệu có phần tự mãn, khoe khoang và đầy cá tính.
2.2. Phân tích:
- Quan niệm về công danh của Nguyễn Công Trứ:
 Tuyên ngôn thể hiện ý thức trách nhiệm của kẻ sĩ: “Vũ trụ nội mạc phi phận sự”;
  Xem công danh như một cái lồng trói buộc sự tự do của mình: “Ông Hi Văn tài bộ
đã vào lồng”;
 Có sự mâu thuẫn giữa quan niệm về bổn phận của kẻ sĩ và con người cá nhân tự do,
phóng túng của Nguyễn Công Trứ.
 Kể lại sự nghiệp của mình bằng giọng khoe khoang, tự mãn, có phần bỡn cợt.
 Thái độ ngất ngưởng khi nói về công danh của chính mình.
 Nguyễn Công Trứ xem công danh là một cuộc chơi.
- Quan niệm về công danh như trên gắn với ý thức cá nhân của Nguyễn Công Trứ:
 Dùng công danh để khẳng định tài năng và bản lĩnh;
 Dùng công danh để ghi lại tên tuổi của mình trong dòng chảy lịch sử;
 Quan niệm về công danh của Nguyễn Công Trứ là một biểu hiện của sự thức tỉnh về ý
thức cá nhân.
- Quan niệm về công danh như trên dẫn tới phong cách sống độc đáo của Nguyễn Công
Trứ:
 Sống phá cách, xem nhẹ mọi được mất, khen chê;
 Sống tự do, làm theo sở thích và đam mê cá nhân;
 Hình thành lối sống riêng, độc đáo và tài hoa, ngông và ngang
2.3. Hợp:
- “Bài ca ngất ngưởng” là bức chân dung tự họa của Nguyễn Công Trứ, làm hiện lên một
nhà nho tài tử với quan niệm sống độc đáo: làm hết sức, chơi hết mình.
- Chân dung tinh thần ấy được trình bày bằng tính chất tự do, phóng túng đặc trưng của
thể loại hát nói.
3. Kết bài:
- Nguyễn Công Trứ là một cá tính văn học đặc sắc, góp phần làm văn học trung đại Việt
Nam trở nên đa dạng, phong phú hơn.
- Liên hệ: phong cách sống của ông có phần trẻ trung, sôi nổi, có thể khiến người trẻ cảm
thấy ông gần gũi hơn với mình.