‫]‪[Type here‬‬ ‫]‪[Type here‬‬ ‫حل مسایل تمرینات فصل اول کیمیای صنف ده‬

‫حل مسایل فصل سوم کیمیای صنف ده‬

‫(صفحه ‪)89 – 87‬‬
‫سواالت چهار جوابه‪ :‬برای هر سوال چهار جواب داده شده است‪ ،‬شما جواب درست آن را دریافت نموده و آن را انتخاب نمایید‪:‬‬
‫سوال اول – روابط کیمیاوی به اساس کدام فکتور های اتوم ها برقرار میگردد؟‬

‫ب – قوهی والنسی‬ ‫الف – قوهی وان در‪ -‬والس‬

‫د – سمبول‬ ‫ج – به واسطه الکترون های داخلی‬

‫سوال دوم – قوه جذب بین اتوم ها را در یک مالیکول به یکی از نام های ذیل یاد مینمایند‪:‬‬
‫ب – رابطه‬ ‫الف – والنس‬

‫د – سمبول‪S‬‬ ‫ج ‪ -‬الکترونیگاتیویتی‬
‫سوال سوم – در موقع تشکیل رابطه‪ ،‬انرژی‪:‬‬
‫ب – آزاد میگردد‬ ‫الف – جذب میگردد‬
‫د – رابطه به انرژی احتیاج نه دارد‪.‬‬ ‫ج – تشکیل میگردد‬
‫سوال چهارم – از اختالط یک اربیتال ‪ S‬و دو اربیتال ‪ P‬کدام هایبرید ذیل تشکیل میگردد؟‬

‫ب ‪SP -‬‬ ‫‪SP 3‬‬ ‫الف ‪-‬‬

‫د ‪SdP 2 -‬‬ ‫ج ‪SP 2 -‬‬
‫سوال پنجم – از قطع رابطه به شکل هومولولیتکی‪ ،‬کدام یکی از ذرات ذیل تشکیل میگردد؟‬
‫ب ‪ -‬انیون‬ ‫الف – کتیون‬
‫د – الف و ب‬ ‫ج ‪ -‬رادیکال‬
‫سوال ششم – اگر تفاوت الکترونیگاتیویتی بین دو اتوم )‪ (1.4‬باشد رابطهی مذکور‪:‬‬

‫ب – ‪ 50%‬آیونی‬ ‫الف – ‪ 50%‬قطبی‬

‫د – غیر قطبی‬ ‫ازج ‪ -‬اشتراکی‬

‫سوال هفتم – اگر جوره الکترون های مشترک صرف از طرف یکی از اتوم ها‪ ،‬که در رابطه سهم میگیرند تهیه شده باشد‪ ،‬این‬
‫رابطه به نام رابطهی‪:‬‬
‫ب – رابطه اشتراکی یک طرفه‬ ‫الف – رابطه کواردنیشن‬
‫د – تماما ً صحت است‬ ‫ج – رابطه کوردنیت کولنت‬
‫سوال هشتم – اگر تداخل اوربیتال های اتومی جانبی باشد‪ ،‬یعنی پوشش ابر الکترونی اوربیتال های ‪ P‬جانبی بوده و باالی محور ‪X‬‬
‫عمود قرار گیرد‪ ،‬این رابطه تشکیل شده بنام یکی از نام های ذیل یاد میگردد‪:‬‬
‫ب – پای‬ ‫الف ‪ -‬سگما‬
‫د‪ -‬دوگانه و یا چهارگانه‬ ‫ج – یگانه‬
‫]‪[Type here‬‬ ‫]‪[Type here‬‬ ‫حل مسایل تمرینات فصل اول کیمیای صنف ده‬

‫سوال نهم – اگر تفاوت الکترونیگاتیویتی بین دو اتوم صفر و یا کم تر از ‪ 0.5‬باشد‪ ،‬رابطه بین دو اتوم عبارت از‪:‬‬

‫ب – ‪Non Polar bond‬‬ ‫الف – غیر قطبیدو اتوم‬

‫د – الف و ب‬ ‫ج – آیونی‬
‫سوال دهم – زاویه روابط کیمیاوی عبارت از زاویه داخلی حاصل از تقاطع دو خطی است که از هسته اتوم مرکزی به هسته های‬
‫دو اتوم مرتبط شده‪ ،‬و رسم میگردد‪:‬‬
‫ب ‪ -‬مرکزی‬ ‫الف – دو اتوم‬
‫د – بین دو آیون‬ ‫ج – بین اتوم ها‬
‫سوال یازدهم – کدام یک از علمای ذیل مستقل از هم دیگر تیوری روابط کیمیاوی را ارایه کرد؟‬
‫ب – سودی وفاینس‬ ‫الف – کوسیل و لیویس‬
‫د – هایزنبرگ و ایواننکه‬ ‫ج – نیوتن و فارادی‬
‫سواالت تشریحی‬
‫سوال اول – تشکیل روابط یک پروسه گرما زا(حرارت دهنده) و یا جذب کننده گرما(حرارت گیرنده) میباشد؟ در مورد معلومات‬
‫ارایه نمایید‪.‬‬
‫جواب‬
‫‪ – 1‬در تشکیل روابط انرژی آزاد شده و یک تعامل اگزوترمیک است‪.‬‬
‫سوال دوم – در یک رابطه اشتراکی کدام عوامل باعث نزدیکی دو هسته میشود؟‬
‫جواب ‪ -‬در موقع تشکیل رابطه‪ ،‬قوهی جاذبه نسبت به قوهی دافعه زیاد بوده و اتوم ها را با هم مرتبط ساخته‪ ،‬مالیکول تشکیل‬
‫میگردد‪ ،‬درین صورت بعد از تشکیل رابطه قوه جاذبه و دافعه با هم مساوی میگردند‪.‬‬

‫سوال سوم – چرا دو عنص غیر فلزی رابطه آیونی را بر قرار کرده نمی توانند؟ در باره معلومات ارایه بدارید‪.‬‬
‫جواب – رابطه بین دو اتوم زمانی برقی یا الکتروولنت است که تفاوت الکترونیگاتیویتی بین این دو اتوم‪ 1.7‬و باالتر از آن باشد‪.‬‬
‫مرکبات آیونی و یا مرکبات الکتروولنت متشکل از آیون ها میباشد؛ در صورتی که الکترونیگاتیویتی بین دو اتوم ‪ 1-1.7‬باشد‪،‬‬
‫رابطه بین آن ها ‪ 50%‬آیونی و ‪ 50%‬اشتراکی قطبی است‪.‬‬
‫]‪[Type here‬‬ ‫]‪[Type here‬‬ ‫حل مسایل تمرینات فصل اول کیمیای صنف ده‬

‫چون تفاوت الکترونیگاتیویتی بین دو عنصر غیر فلزی کم تر از ‪ 1.7‬است؛ بنابرین نمی توانند بین هم رابطهی آیونی بر قرار نمایند‪.‬‬

‫سوال چهارم – با در نظر داشت قاعدهی اوکتیت‪ ،‬فورمول مرکباتی را که از عناصر ذیل تشکیل گردیده اند‪ ،‬تحریر دارید‪.‬‬
‫الف – هایدروجن و سلفر‬
‫ب – هایدروجن و فاسفورس‬
‫ج – سلفر و فلورین‬
‫جواب‬

‫الف – هایدروجن و سلفر ‪H 2 S‬‬

‫ب – هایدروجن و فاسفورس ‪PH 3‬‬

‫ج – سلفر و فلورین ‪SF4‬‬

‫سوال پنجم – چرا عناصر پریود دوم نمی توانند بیشتر از چهار رابطه را بر قرار نمایند؟‬
‫جواب – چون که شعاع اتومی عناصر پریود دوم کوچک بوده و در ضمن الکترون های آن ها به هسته نزدیک موقعیت داشته؛ ازین‬
‫سبب بیشتر از چهار رابطه را بر قرار کرده نمیتوانند‪.‬‬
‫سوال ششم – فرق بین رابطه سگما و رابطه پای را واضح سازید؟‬
‫جواب‬
‫رابطه سگما (‪ : )σ‬روابط کیمیاوی به اساس پوشش و تداخل اوربیتال ها تشکیل میگردد؛ اگر پوشش ابر های الکترونی به امتداد‬
‫خطی که هسته های دو اتوم را وصل میسازد‪ ،‬صورت بگیرد؛ یعنی تداخل اوربیتال ها مستقیم و اعظمی باشد‪ ،‬رابطه مستحکم بوده‬
‫و به نام رابطه سگما یاد میشود‪ ،‬این رابطه میتواند از تداخل دو اوربیتال ‪ S‬و یا یک اوربیتال ‪ S‬و یک‬

‫اوربیتال ‪ P‬و یا دو اوربیتال ‪ P‬بطور مستقیم تشکیل گردد؛ شکل(‪ 3-8‬کتاب درسی)‪.‬‬
‫رابطه )𝜋( ‪ :‬رابطه بین دو اتوم در مالیکول ها میتواند دو گانه و یا سه گانه باشد‪ .‬این نوع رابطه توسط بیشتر از یک جوره الکترون‬
‫ها تشکیل میگردد؛ بطور مثال در مالیکول رابطه بین دو اتوم اکسیجن به شکل دوگانه بوده و در مالیکول ‪ N 2‬رابطه بین دو اتوم‬
‫نایتروجن سه گانه است‪.‬‬

‫اگر تداخل اوربیتال های اتومی جانبی باشد؛ یعنی پوشش ابر الکترونی اوربیتال های ‪ P‬جانبی بوده و باالی محور ‪ X‬عمود قرار‬
‫گیرذ‪ ،‬این رابطهی تشکیل شده به نام رابطه پای یاد میشود؛ پس در تشکیل رابطهی پای تداخل اتوم اوربیتال ها جانبی و سست‬
‫بوده؛ بنابرین رابطه سست و نسبت به رابطه سگما غیر مستحکم است‪.‬‬
‫سوال هفتم – کدام یک از مرکبات ذیل انحاللیت بیشتر را در آب دارا ً است؟‬

‫الف ‪MgF2 -‬‬

‫ب ‪BaF2 -‬‬

‫ج ‪MgCl2 -‬‬

‫د ‪MgF2 -‬‬
‫جواب‬
‫]‪[Type here‬‬ ‫]‪[Type here‬‬ ‫حل مسایل تمرینات فصل اول کیمیای صنف ده‬

‫الف – انحاللیت مرکبات زمانی بزرگ است که انرژی شبکه کرستالی آن ها کم باشد؛ بنابرین انحاللیت ‪ MgF2‬نسبت به ‪ BaF2‬در‬
‫آب بیشتر بوده؛ زیرا با انرژی کم میتوان شبکهی کرستالی مرکب اولی را قطع نمود‪.‬‬

‫ب – انحاللیت ‪ MgCl2‬در آب نسبت به ‪ MgF2‬کم تر است؛ زیرا انرژی شبکه کرستالی ‪ MgCl2‬زیاد تر است و به انرژی زیاد‬
‫روابط در شبکهی آن قطع میگردد‪.‬‬
‫سوال هشتم – رابطهی کدام یک از مرکبات ذیل بیشتر قطبی است؟ با دالیل مقنع معلومات ارایه نماییذ‪.‬‬

‫الف ‪Hg  I‬‬

‫ب ‪P  Cl -‬‬
‫ج ‪Si  F -‬‬
‫د ‪Mg  N -‬‬

‫د ‪ -‬جواب – قرار مالحظه جدول الکترونیگاتیویتی عناصر قرار ذیل است‪:‬‬

‫‪Hg  1.9‬‬
‫‪I  2.5‬‬
‫‪Cl  3‬‬
‫‪P  2.1‬‬
‫‪F 4‬‬
‫‪Si  1.8‬‬
‫‪N 3‬‬
‫‪Mg  1.2‬‬

‫البته تفاوت الکترونیگاتیویتی آن ها در مرکبات آن ها قرار ذیل است‪:‬‬

‫‪Hg  I‬‬
‫‪1.9  2.5  0.6‬‬
‫‪P  Cl‬‬
‫‪2.1  3  0.9‬‬
‫‪Si  F‬‬
‫‪1.8  4  2.2‬‬
‫‪Mg  N‬‬
‫‪1.2  3  1.8‬‬
‫چون تفاوت الکترونیگاتیویتی مرکبات فوق الذکر در جدول فوق داده شده است لذا قطبیت رابطه ها در آن ها به ترتیب زیر کم می‬
‫]‪[Type here‬‬ ‫]‪[Type here‬‬ ‫حل مسایل تمرینات فصل اول کیمیای صنف ده‬

‫‪Si  F  2.2‬‬
‫‪Mg  N  1.8‬‬
‫شود‪:‬‬
‫‪P  Cl  0.9‬‬
‫‪Hg  I  0.6‬‬

‫سوال نهم – تعامل ذیل را مالحظه نمایید‪:‬‬

‫الف – هایبرید را در مواد تعامل کننده و محصول تعامل دریافت نمایید‪.‬‬

‫ب – هایبرید فلورین را در ‪ 120o‬توضیح نمایید‪.‬‬

‫هریک ‪ SbF5 , HF‬به ترتیب‬ ‫جواب الف – در مواد تعامل کننده‬

‫‪ SP d‬بوده و ساختمان‬‫‪2‬‬
‫هایبرید فلورین ‪ SP 3‬و ‪ Sb‬عبارت از‬
‫محصول تعامل نیز به همین‬ ‫مالیکول آن هشت وجهی بوده و در‬
‫منوال است‪.‬‬

‫‪ SP 2‬بوده و ساختمان مالیکول‬ ‫جواب ب ‪ H 2 F  -‬هایبرید فلورین‬

‫آن مثلثی است که زاویه بین روابط آن ‪ 120o‬میباشد‪.‬‬

‫سوال دهم – رابطهی کواردینیشن را توضیح نمایید‪.‬‬

‫جواب – رابطهی کواردینیشن نوع از رابطهی کوولنت بوده که در آن جوره های الکترون مشترک تنها از طرف یکی از اتوم ها که‬
‫در رابطه سهم میگیرد‪ ،‬در اختیار اتوم دیگر قرار داده میشود‪ ،‬یکی از اتوم ها به شکل الکترون دوناتور )‪ (Electron donator‬و‬
‫یا دهندهی الکترون تبارز یافته و دیگر آن به حیث الکترون گیرنده و یا الکترون اکسیپتور )‪ (Electron acceptor‬تبارز مینماید‪ ،‬که‬
‫این نوع رابطه را بعضا ً به نام رابطهی دونار‪ -‬اکسیپتور )‪ (Donar-Acceptor‬نیز یاد مینمایند‪:‬‬

‫اتوم های عناصر الکترون دوناتور‪ ،‬دارای یک جوره الکترون آزاد در قشر خارجی‬
‫‪2HF  SbF5   H 2 F    SbF6 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫خود میباشد و در ضمن عناصر الکترون اکسیپتور یک اوربیتال خالی در قشر‬
‫خارجی خود دارد‪ .‬کتیون های فلزات انتقالی میتواند به حیث الکترون اکسیپتور عمل نمایند‪ .‬در مالیکول آب اتوم اکسیجن دارای دو‬
‫جوره الکترون آزاد بوده و این اتوم ها جوره الکترون های آزاد خود را به دسترس ذرات دارای خالی الکترونی جهت تکمیل اکتیت‬
‫]‪[Type here‬‬ ‫]‪[Type here‬‬ ‫حل مسایل تمرینات فصل اول کیمیای صنف ده‬

‫شان قرار میدهند؛ به طور مثال‪ :‬آیون هایدروجن(پروتون)‪ H  ،‬دارای خالی الکترونی بوده و ‪ S‬اوربیتال آن خالی است که این‬
‫اوربیتال خالی توسط جوره الکترون های اکسیجن مشبوع گردیده و در نتیجه رابطه های اشتراکی کواردنیت بر قرار میگردد‪.‬‬

‫سوال یازدهم – هایبرید ‪ Al2Cl6‬را با یک مثال توضیح نمایید‪.‬‬

‫جواب – درین نوع هایبرید یک اوربیتال ‪ S‬و دو اوربیتال ‪ P‬با هم امتزاج حاصل نموده؛ و در نتیجه سه اوربیتال هایبرید شدهی‬
‫‪ SP 2‬را تشکیل میدهند‪ ،‬این اوربیتال ها در یک سطح به زاویهی ‪ 120o‬نسبت به یک دیگر قرار داشته که سهم ‪ S‬در هر‬
‫‪1‬‬
‫‪ 2‬میباشد‪:‬‬ ‫است و از ‪، P‬‬ ‫اوربیتال ‪ SP 2‬مساوی به‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪S- Orbital‬‬

‫سوال یازدهم – هایبرید ‪ SP 2‬را با یک مثال توضیح نمایید‪.‬‬

‫جواب – هایبرید ‪ SP 2‬را اتوم های کاربن در هایدروکاربن های غیر مشبوع فامیل ایتلین دارا ً اند‪ .‬در مالیکول ‪( BF3‬بور ترای‬
‫فلوراید)‪ ،‬بورون هایبرید ‪ SP 2‬را دارا ً است‪:‬‬

‫سوال دوازدهم – المونیم کلوراید در حالت گازی به شکل ‪ Al2Cl6‬موجود بوده‪ ،‬علت آن چیست؟‬

‫جواب – مواد جامد و مایع همیشه به شکل دو مالیکولی به گاز تبدیل و فرار مینمایند و بین مالیکول های شان رابطهی بر قرار‬
‫بوده؛ ازین سبب به شکل دای میر موجود میباشند‬