T.LIMANOV LOGiSTIKANIN OSASLARI Terminoloji aparats, konsepsiyast v9 metodolojiasaslart enniginn 250803 arg 01 ide dost deg Baka - 2005‘aycior: ea. prof $.0.Axundov ed, prof.A Sahbazov ‘Redaktor: im, dose A.T-Mammador Iimanov ‘Tl. Logistikamn asaslan. Doesik Bah). “Tal” NPM, 2008. 474 sah Does dans iki inns satan ve cl ss Ign nr vo peas or sre ge sn aks estar Sulanm ttle opahklnstmmin sige vo nko, Ibi site ros nsacay ketal v9 al ee at ital Slay, cat norman agit hr ogi agen small ch Dak De Pea Scar [Este mvety chal pone sands Morteomede. SD na aah sha ie nr i Fela mai ia ‘assis lpi v3 mahcting Stl M=002675 e026 2005. Qe nog. Girts fgisadi mistogilik qazanmiy gone Azorbaycan Respublikas! dinya birliyina Sunn mistoil inkial yolu is dail olur. Respublikamiain wil mbstoqilinkial yoluna ‘gadom goymast, tam suveren dovlat kimi faliyyats basla- mast xalgimizn tarikinds mish borabottolmayan naiiyyat- ir, Olko iglisadiyyatinan hans) formadainkiga etdirimast ‘so bu gin bas veron garpin intllektual faliyyatdan vo ba- ‘a1 lalla aparsinastsauyyasindse asi "Miasir soraitda bazatislanatlant moveud igtsadlsis- temd> KOKI davisiktiklrin hayata Kecinimosina, sort fags kolna forma v> metodlann fotyedilmasino,igti- sndiyyatda bazar menaniaminin tatiqr vo giclandirimasi- ro, mikiyyatin_dOvatilogdirimasing vo muxtait bazar Sbyekllrininsorbost tasorrfat foaliyyatininominatna ‘stigamatlonmisgit. akin bir igisadisstemin keyfiyyat baxumundan yenisi i ava elas, dTko igusadiyyatinn Yenidan gurulmast ib ‘lagadar igisad elm gargsinda bir vox problemlor mey- ‘dant grxmidit, Buplar is nszari all v3 ssaslandiiimsy ‘eullala hall olunmalidr Bela problemlordan on baslcast aynrayn bazar subyektlrinin lab olunan Kamiyyatd> vo Keyfiyyatda lism vaxtda vo zacuri yerda xammal, mater- al dovtogdirit mamulatiar v9 hazir maksullarla min et makdaa ibart Glksmizds apanlan asa sosiahigtisad islahatlarn nates olarag istaritebsal.istarso da mobadilasferasinda Iaterialresurslarinin taki v9 idaraedilmasi sahsinds 6 Shamiyall doyisikliklor bas Verdi, Bel ki. avally kepmis Sovet makaninda resursarin balgisind trams igtisadl ‘maraglanin pazaro almaq_«yuxaridatm, morkacloydiilmis, ‘gaydada hayata kegiran Kohno «sorbost bilgi mexanizmi> Taped. “Material axinlarinn bolgist v2 horskotnitonzimloy~ ‘ms inzbat- idarseimo sistem) dagiléigdan sonra material fesuslarinin kin yaranma. manboyindan son toyina yers-ing gatdinimasinin yeni metod vo. texnologiyasinn ‘mloyysn edimosi, hominaxinarm task, planar ‘9 aro edilmosini Kompleks hoyata Kegitan yen, gevik Sistemi yaradimasin,eloca do onun keyfiyyot UstUnlOkI>- "nin askaredilmasizaruiyyatini meydana gard Gau da geyd etmok lazimdir ki, bazar mUasibatsi sisteminin dinamkliyi va mirakkabliyi, «Mari resursla- ‘nin bolgdsG> prosesinin Keyiyyat xurakteristikasina olan yilsak tolobkarlig, gevik istehsal sisteminin yaradsasy Isichiakeilara yoksak soviyalh xidmotignin toy istchsa ‘in madi-texoik tminats, haat mobstln sat, eta tun optimal idara edilmas vos bu kimi maablarin.alverati ormada slagalondirlmasi va hall, hoy do ik banda ort yi kimi, o gador do asan ig dey ‘Odur ki, moveud igus rato uygun oarag bu ¥2z {olor wLogistikay ad yeni bi elm sahos Yering yeti, Dorin tari koklarino besmayaty lopistik nisbi mo ‘nada gone elmdi Bu cim ikinci ding miharibosinds sta {cj mosaolorin hall vo ordunun slab. yanaea-sirtkts ma {eriallar va orzaga tomin edilmasi agan mudis sooayes ip tochizat bezast v9 nogliyyat arasinda dagig vo dzgon gargiiqh slagonin yaradsimast maysoding xidmat gostvidh Truricon logistkaanlayi va. metodlarhorbysahadon lk sthaya Kegarak kin olatay miadia sferssinga, s0n- Fala io itehsal sahaotinds material nanan horakatiin Fasional idar> edmast hagginda yea elm istiqamot Kimi Formalasmaga baglads. Bazar igtisadiyyats yolu ib inka cedon olkslorin sonaye mlsssisaorinds, agra-sonaye kom Pleksinds, NATO-nun ig aparatinda iogstk bolle ya Fada v9 ontar ii migyash beynaleay yaraatin keciiimei ‘ero tahilat Komitasinin torkibina dai dik, Yeni elmi-prakuki istigamat hesab edibn logistikaya maragin” arimass bir torafdon "iglsadiyyatin bazar yOndminds inkiat etdiilmosina lan (labatdan ili gai Savior trafdan agagidakr * Mohsullasmalaragakilon mosroflarin getdike> artma- + Ehtyatan ido edimasifbsfitndo fundamental ayigiklarn bg vera steal somarsiiyinin an yaksok haddo gatas, { Marketing Konsepiysinn gen tbigeimos, ¢ Kompyitertexnologyalarinn meydana galas: 5 Kompyoterardan iif soviyyosinin YORSldimast ‘in sar gh ‘une grado nchsalg malar kin olarag aas diggs ‘i har mobs vahidinin maya dayarnin aalrsasina 90 aldo, takin ts slags mas iad ae {a aorrafat subyekton qarysmnda duran vacib macs nny selon alienagia abou stan amin etmakdon Shar anki sabia alysatinds lend niyo Inraa sak dg yale marketing vanasmalarindan it {da years hes eds. Axin prostloriin dare edlm>- sins ykso effet metod va Usual tpl edon, marke {inal ars slaga olan ogistika bu gun igusadiyyatda ‘arse sstemforiin sn ideal variant besa ei xin», masslon. materia. amiss, 93K, ilormasiya, pul vos anlayslanine peatikada moms: crag hor €08 Fast goin Valo logit bu anya hor hans mate Tal predmetrinin astral formada harskot kimi dey, ‘mlyyon qanunausunluglrla mvafa qaydada yaranen ‘nba ean Konkret hal ini bar. ‘XX oven sonlarinda logit en bir fnn kimi ino tadartkat v9 ja tachi logis teh prosesrin logubkasnn, uty v9 ya bolugdbrm®, niet informs” siya. anbar.chtyatlorTogntiasin blag insan liystinin bi Sidalasn Rae bt sabos Hlsyatgador ran lib mivafia ighad sbsbyyalardn gen ahh emi. Lakin Toga materia informasiyn xalarnin min nm vant v9 resus oe etal dara eis vo are ed ton mtisarin lds olunmasi mages sadalanan foaliyat stholorin ilk dafo integra frmada angi. Logika ‘agra evn zamanda boligdorma vs sahosindo mater al Tesuralarinin’ fii yrdaygmas a borabar, praktikada Shamiyyatl natcalor vera opis adlanan vatidiot sisteminintagilini do nazardotutur, Beloikla, logis tika bor geydon oval istchlakgtara ybnoldivindan, onlann {olobatinmn maksimum édnilmasing glist ‘Battin bunlar onu demoya seas veri ki, logstka hag ‘ina ibtidai ki v9 roplrin olmasina boxmayarag o, XI Sarin elm v9 todris font adinyalmaga idle. Fiksimizc bu fon iqtsad yGnmla ali maktablarin tadis proaramla ‘ina geniy formaa daxil edilacak va logistk bilan malik ‘blaxasisloro 159 nsan fsaliyyatiain praktiki olarag Paty Saholarinds talsbat geiko artacagd ‘Buna g5ro do drslivin mali tespublikamieda logs Aika sakasindo hey bir iqtsadi sdabiyyatn olmamasim na ‘9 alaraq ana dilinds tail alan tolobalra kémak cok (gti ik dats bela bir kilabin hazsrlanmasina cobd gosto misir. Dorsikda «Logistika» fonninin bitun aspektlri ‘masa da, onun arbayn funksional istigamation nazardon Kecirilmig v9 elmi-praktiki Gmumilogdiemolor verimisdie “Tohliledilon funksionalistigamollorin yranilnessistehsale ial minasbdorin bitin, ths Yo mia fea Sinda.lopistik idaroetmonin Konseptual eahotlrini basa ‘lusmoys kOmok ei. Doli Iki hissodanibarotie, Wiring! hisso ~ «Logistik terminoloji aaslan, Konsepsiyast v2 metodotoji asaslarin, Kinet hiss ip ~stehsal 89 mibadilo sferasinda material sinlarini logistik ida eimosibalmalorint shat edi. Kitab, gubhaiz ki, ndgsansiz olmayacagdir. Mista {ongidi miluhizalscin Seyloyan v2 taklifior veron (inva Bakr sohor,Istilaiyyat kugasi 6., AzDIU, «Logistikay ka fedrasv) hor bir oxucuya 0,62 minnatdarhin bldirc F9SiL 1: BAZAR LoTISADIYYATI SISTEMINDO LOGISTIKA. 1.1. « LOGISTIKA» ANLAYISI VO ONUN QISA TARIXE Respublika igtisadiyyatmin bazar iqtisadiyyat ynliminds inkgafetdrlmst iquisad elmisri qargsinda do- fin nozeri tahlil vo asaslandiims Osullala.peaktki hall ‘silmali olan goxlu problemlor qoymusdur. Bu problemlor- ddan an mahiens malkiyyotintotaitar dovataydirlmasini va igtsidiyyatin markaclgdiriimis idaroctms prinsiptasasnda Iuliyystint ocore ‘bir sia drekuv organlaein Ini edilmasi io slagadar material informasiya va maliyys ax Tarim rastonal tog vo bazar subyektlarinia yaksok Key- Fiyyali mahsul vo xidmotlarl min eilmesindon barat. ‘Uzun illo material va istehsaltesurslaninin mubadias) sferasnda mitlog hékmrankga malik olan madéi-texniki Techizatsistems igtisadl slahatatin aparast naticasinds ‘sas suraida komiyyat va kesiyyot dayiiklikoring moruz ‘almisdr- Iqtsadiyyatin bu sektoruna aid edilon missiso \ togkilatlardOvintsizlogirlrak steal - Kommersya fa liyytinihoyata Kegon masta togila-higuat formal ristoqil tasorrofar subyekto Kimi fealiyyat gostormays basladlar. Bununla alagodar olaraq istehsalarin vo ish lakllann ighisadi maraglarin nozaro almadan resurslann seyuxaridanm seid» snizamlagdiimy> sort balga. mexar hlzmindon farqli olarag tlsb v> taki, qiymat vo roqabots sSykonan bazar igtsadiyyatina Kegid mubadile sferasinn Szlntn v2 ons xidmat edon subyebtlsrin fsaliyytinin yeni tolablor Baxumndan formalagmast zaruiyyatiy meydar gard Belalika ilkn olarag, miasir bazar igtsadiyyat sara- itinds material axnlaraun bslgtst vo horokatinitonzimloyan sistemin (maddi-texniki tachizat)dapimast ntiesinds to-sorrafat praktkasinds material resurslarinin ilk tochizat ‘monbayindon son istelakeava qadar mam horaktininye- ni metod va texnologiyasy, axinlarn tnzimlsnmasi, bu ann Jann topkl,planlagdiimasi vo idaroedilmosini hoyata Ke- ‘iron yeni bir sistemin vo onun Keyfiyystdstnlarinin ay. Kar edilmasine boyik ehtiyac yerandi, ines istoralkadasii,strso do nya tssrriat sis teminda integrativ alagatorin artmast i migahida edilon bazar iqusadiyyatinda. istehsal-Kommersiva. faaliyatinin ‘girl morkazina gevrilon tadavilsferasinda xorelorin ale ‘mast bazar foliyytinin yeni-optimal formasinin axtarib ‘apulmasin va xatclarin azaldimasin ak uallasdird Opincis,ilkin xammal manboyindan son steak sabes“a ‘ron oe ‘Saki 11, Istchsal vo midis serasinda logistik sistemlor Rs dnd do elgitiken sini cimologiyas mata dei. Belo Koga termi! homeo puna (logo ~trak log "lok, fogimos “ik heal, Plan, logo ~ mzakrs ctmoiy fogsten - heablamaa Prakiktapariimast-madoniyysu), hom do Transt oges) onal Koklaro malik. Uren nitddt tom lara sone tim adsbiyyatirindasparan tasniadaslopstikan ermis 1 nank tokeoiatsaiyjata, ey rand bits tai elmarn bg birina sid lng. Lopska: a) ay enim aon) Ras ve on eke {Srfndon tk elon ilar riya mont inkainda ‘morhalonin di ki aah ~raktorkeoltaurday ‘atk dveardo logan tsminy saga cizat, sagltmo vo yerboyerctmo tivnalsrnt desir ta dove Stn rivaziyatahesblama vod thon) slg lori msemusu Kin bapa dgtrdd: Qodim Romada slog tll leglonerorin yemak v9 yayoyy year somes Imari moyul olurdulae: Hamburg tvs pro fesonu Q. Pavelek ho Geyd er Kk Rome mperpest dvrinds araq mohsularnin belies moyBul Sania ‘ogi vo ya slogstk iullanna malik olurdula. ‘Bununla belo qadim yunanlarikin claraq Togistikam hhesablama aparmag bacarigs kimi basa dsbrdllr va xGSusi dlvist nazarstaorini logishk adlandinrdilat” Onlar Afi: fm mou iggarinin maliyyo hesabatlaeim! aparan dévlat ‘nissssolarin’ adlandirmag gan wlogisteriyan terminindon ‘sified Cniniyyil, logistikamin yaraama taritini va inkigat morholalrt ua Kegs baghii Braman aval IV ast do Afinanin 99 qidiah, ctimal qurutugun daha gox de rmokratiklsdivi va-modaniyyatin eigaklandiyi it vaxtda (Qadim Yunanistan cami 10 logstik okdugunu Acximed aserlornds tsi etm Bizim cramzn bicine| miniliyinds bie sey slkalorin Inabi leksikonunda slat gvvolain material resuslat is tskminaty v9 bu sahodo ebtivatarin ¥ is slagedar Inayata keciion itr loaistk Faaliyyatadlandiemisla, Bizans Imperator VI LEONTOS (886 ~ 911) Gztnin ‘eMabariba bacariginin Umum tbl» asorinda maharibonin taktikasi vo stratepiyas arasnda Gumi 9 Fargi cahotloet ‘sstormabla yanag!logistkant harb sanatini, har mahar>- in ednok hategorivast hesab etm va ike dats logistka in tSyinatin muayyanlagdirmigdir. Va 0, bela besa edirdh ‘i. logistikxanin asas varios! ordunun slahlanmast, ontn horbt avadanlig vo ya surstla tachizedilmasindan ibatat colmaliir XVII ~ XVII osrlrdo yasumisalman ideulist losofa rivaziyyatg, fizk vo diginue Q.Leybins (1686-1716) ‘Uogistican va alogien matematia terminlorindon natal Fin hesablanmasi pin hazilanny eealculs ratiocinators termininin sinomm) Kimi istfad ctmig. vo mlasirriysz ‘montig logistika adlandirmgdi Bu sian eiyazs mootiq- tp baghhysonralar -1904-c kts Cenevradakeginon flsafo Konfransinda bir daba rsmiagdirmis Muasir anlamada logistikanin ssaslarim, yaradanlarbir do mate harbsabsi Gero nararvyagi v9 tarixgl An- tuum Ansi (Qentix Veniaminovig) Jominidir (1779-1869) 1798 “ci ido Tomini Isvey ordusunda, 1808. cf lds frans 1813-08 ido iso rus ordusunda xidmat etm. Harbi aka ddemiyanin yaradiciarndan besa olunan Jomninin XVIL ‘sri sonia XIX atrin awvalarinds tadgigatlar (mugayis> ‘metodunun) metodikasinn ilanib hazarlanmast sahosinds hamiyyatlt xidmotlri olmusdur. Fransiz general Antuan ‘Anrinin sorlart XX astin awvallorina qadar_mibaribanin Spanimas prinsiploring vo hoebi-nazari tofokkrininkisa- ‘a sss air gostormigdi. O, horbihissoorn ida ediima- 5 sistemini strategy. taktika va logistikaya ayirmiy vo Saanin muharibo ila bagh yazlarinda ordunn manevr im Kenlarnin planlaydinimas, otdunun idars_edilmosi vo fochizath disiokasiya yerlorinio manyyanloqdiilmost, steh- amlarin ve Korplarin queulmas,yollaringaklmosl, habela fordunun srzagla tominat il alagadar massalarin boll ei ‘masinds.slopstikan terminindan genis slid etmisdir ‘milli ilsadiyyatla mohariba aparan hisssl arasinda ‘lage, Kbrplvrolunu oynayan horbt logisikanin yetini do iq mayyonlogdirmisdie ‘Sonfalar bu termindan praktiki olaraq digye fransiz generalt- Napoleon Bonopartin ordusunun harekoti zaman horbi sursat, rzaq_ va manzillorls tolminat mesololornin praktik hllinds istifada olunmusdur, ‘Onis danozora almag lazmdir ki, Sovet imperiyast alman fasiomina garg. ikine! dinya miharibosi aparan 2a- ‘man logstkadan,fogstik prinsipardan praktiki oarag Av Tops ikslarinds yerlogan ordunun mixtali tyinath orbs sursitlarla maddi-texnikitachizatinin hayata kegirilmasinds tenis miqyasdaistfado etmisdir. Logistik metodlarin totbigh heabina silah va horbi mateiallaritchsal edan zavodlay, nogliyyatsstemori vo ordunun yerladiyi bazalar arasinda ‘argh foaliyyatidaqiq tail etmak ram olmusr. ‘XX oerin swollrinds miharibo aparan vo ya mihari boyo hazarlagan horbi hisslorin texniklinkiaft vo menanik- Tngdirma.soviyyosinin surat artmast_dylgon”hisalain cdoylstaktkasinin miata va idaro edilmasinds, xisus ls iso bu hisslorahotbisursa, naliyyat vo ehtiyat hisslorinin ondorimasinin planlasdinimas, taro edilmasi va taiminatt Kimi masoloars slagodar har nazariyyasinda bir sia doyi- ‘kliklorn apanimasina,onfarin meydana galmasina sabab Sid Buna gore dp Togistika harb sahosinds zaman vo m>- ‘Kann baxmindan sifarilrlahagh hesablamalarin aparilmast snsnasin dajimaga bash. ‘Otan sein Stuc illorindoetibaron iso dvra matbuatda vo elm praktiki jurallarda logstikanin mozart asasaes vo ‘onun iqisadiyyatda totbig imkanlart hagginda elmi mage Islrin dare edilmasi bir nv intensiv xarakier ald, Bazar igtisadiyyau soraitinds tatbiqi magosoduygun hesab edilon logistik’ Kateqorivalur, Konsepsiyalar, habelo logistikann miasic anlamda baga dosilmasina serait yaradan terminlor Formalagd XX ssrin 70 illarindan etibaron iso logstika horb sahosino aid olmayan elmi vo praktiki iil arasinda inten- ‘iv istifadsedilmaya baslandh. Daha dogrusu, 70 ilardon ‘tibaron kapitalist daviatsrina maxsus istehsalgr ema > fiekause arasioda bazar ugrunda mibarzanin apanimast, ayrrayr mhstl ndvlorina goro ragabot mabarizasnin kos Kinlogmasi, mahsulistchsalglann bazanin mtsmadh day ‘gn vaziyyating tez uygunlagmag bacarigt vo s.logistikamt bir eli sao kimi praktiki oaliyyotsahosina gevied. Bu i- Iprda wogistika» termini bir sua xariei slkolorin (Ispaniya, Fransa, [tabya, Bayak Brtaniya, 80-1 illoda amerikan, 90 illads rus) Iogalsina daxil edi vo bu termin nazori ‘oinatdan daha gox butin tsorrfin subyektlr trsfindon Draktki istifada dil, Bu termindan tokeo xisusi odo iyatlarda deyi, eyni zamanda Kitlov informasiya vasit lorindo do istfado olunurd, Date edilan tab, mogala, te ‘slrin, biznesmenlar dean tadris matriallarmn say1 dursmadan art Logistik idargetma metodlarindan geni kaptalist dGvlotlorina mansus firma 9 sirkotlt material axinlarinin idara edilmasi sahasinda yen’ istiqamat hesab ‘olunan vo «mohsullann fii. blisdiralmasinin idars edie ‘masiv adlanan nazariyyyo daha ox tstunlik verirdisr (Cink, mistogil mahsul istehsalelan bazar tolabindan asi ‘lmayéaraq oentalik maksulistehsalh zaman iki xaraktero ‘malik roqaboll Galogirdior. Brinesi, bazar Gin nazordo tutulan mohsullannistcsalina lazim olan xaramal, material ‘vo dastlogdiiei mamlatlarin aldo edilmasi zamant optimal sat gabskalsrinin qiymatlandiilmasinds moveud gatnliklar ¥o analoji mohsul istehlakilarini istifada etdiklvi metod vo Usullar, xdsuilsqiymat faktory ils slagadardr. [kincsi iso haar mabsullain realladimimasinda meydana xan problemlorlsrl-xisusi sag gabakasnin olmamasl satis go> bokalorinin saxlaomasina gakilan xoreorin yuksok olmast, bu sobokolords mahsullann realagdinimast imkanlanin ‘mahdudluga, mahsullann bazar talabina tam cavab verm>- ‘mosi keyiyyotinin aga olmast vas. ilo baghi. Buna gro dp istehsalr firma va sirkator bu nazariyya ila bap dove ‘motbuat, xisusi todgiga, elmi konfrans v3 kongres mater: allanindan kifayot qador bahratonmakla hazar mabsulsxanla- ‘ann gox sayh bolusduricd sabokalorda harakatini ~ fziki ‘balgdirilma vo onun idaro edilmosini hayata keyiridiloe Fiziki boligdima prosesina adstan nagletms, satis zaman ‘materiallarn v2 hazwr maheullanin yerdoyismasi, steak sifarigorinin ujotu Vo yerins yetiriimosi, ehtiyalarin so- Viyyasina navara,istchsal gucbrinin va anbarlarm yeroydi- rilmosi vas. omaliyyatlar aid olunurd, ‘Gaiman etmak olar ki, yuxanda geyd olunan igisadi vsziyyatin dayigmasi vo har dafo bazar subyeRtlainin vo xyyatdan xi yollannin axtanimast logistk terminlrin inlerpretasivasina vo onlanin mas itsadi grata dogg ve aydin basa diyilmasina 6zta'sirin gostrmgi Sahibkarlg faliyyotinds, xarei itis vo elmi ado- biyatltde logisuka mofhumu daha gox mabsulgbndaranor> plum Sdanitmasi anindan istehlakpiya mahsulun gatdinl- tsorafat ‘dilmasi kimi s2eh olunur. Bununlaala- ‘Gada matayasisorlogikanin tyinatiny it rinsipial gamot tzr9 asi ediror. Bunlardan biri material resursi- ‘nin harakatina funksional yanagma y3'i, maksulgBadaron- lordan son isteblakelara gador xammal. material vo hazat "mksullaringatdrimas il bagh yerina ytirion bata fzik) Smoliyyalarin ideo edimasindan ibarsir.Digoritigamat iso ahatliys baximoindan material axilaninvn idaro edi: Sindon bag istehsal istehlakgt va rogib bazarlannin tod {ig}, mahsul vo xidmollr bazarinda tolsbl (olin alago. Tandirlmsi, habels material axiplarprosesinin har bie ite rakgisim igisadi maraglarmin nozaro alinmast Vo (nin cdilmasi ila xarakteriza olin {[Qeyd olunan yanagma coreivasinds logstika mintlit sigh fafsirors malikdir, Bunlanin hor birsininayrrayriigds Tahlil logistikprizmadan baxilan Bir va 353s aspektarin cohoilrin aghar eilmasing imkan verir. On genis yaylms lspeklorsidarsetmo,iqtsadi, amoll vo maliyya aspektlrin aid etmak olar- Bu sahods yorulmaz tadgigat Bparan pro- Fessor Q. Pavvelak va mahsullarinfziki boldgdralmasinin dao edilmasi izro ABS-in Mill Surasinin amokdaslan log ietikamin mahiyyatini mlsyyonlaediran zaman 2sas diqgeti ‘lursetma aspektino yénaldirlor. Logistik onlann Tktinjs ‘muossisoya dail olan, orada ema dian v2 bu mUosssani tork don material v3 onu uygun informasiya axifarin planlagdinimasi vidas edildmosii Bu sahod> digar tedgigatslar, xisusls da fransab mitorassior. logistikanm igusadi"aspektina daha sox {stunt vermaklo gostrirlor i, logistka... svaljadon tay ‘a edilmis zaman. v9 makanda konkret tlabata malikimiayyan haemd> mahsullar minimum zarusi msraflarts hnmast mogsodilayerina yetrlon mixtaif nov fsaliyyatlsr ‘macmusudup> Logistikanininkisalsaviyyasino gore Avropa dovlatl= ‘i igrisinde Almaniya qabage!yeriotdan birni tutu. Buna ‘0/9 da Almaniyada bu sab maxtai sopkii logit trak- tovakalara -gochlarotez-tez rast galinir. Masalon, Almaniy- nin moqhur nagiyyat ekspedisiya frmast hesab olunan ‘«Danzas» kompanivast trafindon buraxilmls malumat kik labinda slogistika - xammal v9 materialanin tadardkati- ddan baslayarag istehsaldan kesmaklo hazar mabsulun ste lakgilara gndorlmasi morhalosina qadar moessa daxilinds v2 ya onun hidudlaridan konarda material v9 on borabor {tua informasiya axularinin horakotininsirstlandiiims- si, manfotin aldo edilmasi ucin optimal faliyyat gstaran sistem kimi mbyyanlasititrn. Logistikanin bir 60x tayinatlats onun ham idaraetmo, hom do igtisadiaspektiarini sats edir. Bu mo'nada alman professors PYol trafindan verlan xarakterstikann ho ‘miyyodicahotiondan ibarotdr io, logistika mafhumuna ~ ‘material iymathlarinin harakati vo bu yerdayigmaya gakilon imasfollstin planlagdimimast vo nacaroti Kimi ikl proses) ‘vahid Kondeksdon yanagt Logistika tizio Almaniyanin federal idarosinin idaro heyatinin sodri doktor Stabenau logistikan: «firma (grk3t) ddaxlinds v9 ya onun hidudlanndan konarda materalarin ‘aro edilmasi va onlara nacarat zt asas funksiyam Kimi dyarlandini ‘Bu toyinata Gelorininsubycktiv gent bildiron vo ‘angidiyanagan bir sra rus alimlori gstovrin Ki, bazar iq Usadiyyat yolu ia inkisafedan olkslords firma va gikotlar yalniz 8 faliyyat spel daviinds corayan edan material ‘9 onlara borabor tutulas informisiva vo moliyo axilan {zr idaraglikfonksiyasim Yerina youre v2 onlara Nazarat hnoyata Kepriror. Guna, bazar igtsadiyyats hor bi (s0rF0- fat subyektinin iqisadt mistgiliyini, azad fealiyyatini to min etdiyindan he bie firma vo gitkst digorinin istehs KKommersva foliytino daroetmonin d6rd funksiyat Wzro =" planlasdirma, nozarot, tahll v2 tonzimlam> yolu ils = rdaxils etmak imkanina malik deyil Madditexniki boltydirmolorin idaro edilmosi Garo yak Britaniyanin Mill Surasinn motaxosssir logis ry igtisadi sferada «.. talabin tam vo mUasir formada 6do- nimosi Ugun sthsel, nagiyyat,bollydirme sahslorinds ma: terial v9 informasiva axilaniin kompleks idara edilmosi sistemloriin igonib hazilanmas vo tatbig: problemlsrnin hall edildiv stigamat.-» hesab edinar. Logistkaya verilsn bu anlayisbyekt abata ets darsesina gir dah mahsul- sardiz “Omali-maliyo aspektino giro iso logistika mahsulgon- palun Sdonilmasi anindan hazit mahsulun isth lakgilara gatdhnimast agin pulun aknmass amma qadar to srifat devtivyorinds xammalin, yarumfabrikatiacin vo ha 2s mahsulun harakati v9 saxlailast kara proseslrin idar ‘ditmasiir Praktok ilar yo mtaxosislar (orafindon logstikaya verion digor tsynatlarda eo anes digotlogistikanin yrina Yyelidiyifunksivalara yonaldilir. Buna gira da logstika ob Suagea dar: nagletms, yoklome-bosaltma, anbarlagdirma ¥> 5-3 manada basa digs. Yuxanda verilan teyinatlan timumilsdiroraklogistkans material axnlariny minimum optimallairma néqleyi nacorindaa) yanasmasina baxmayarag bunu «material ain- Jannin optimal idaraedilmast irs masollarin hallina sis- tem yanagm» kimi basa diel. Re Qize logistika ankayisina yanagmada bir nv kite yot qadoranonov tolkavaniyan midafio edir: «Logistik ~ ‘material v9 informasiya axinlarinin xaramal Yo matrillanin ‘yaranma manbayindan son istehlak yerlaina qadar kom leks idars edilmasi bacaryBdir». Vo bu anlayiy elmi vo praktik ilar torfindan igtsadiyyatda 30 ikon aruig bir mmiddatdir ki, aki istifido olunur. X, Krampe logistkant seydksok effektivliyin —almmast mags mlassisanin hdudlan gargvasinds va igtisadiyyatin saholri arasinda onlara uygun Informasiyalannistehsal yerlorindon istehlak yerloina qa dda faydah v9 afveris harakstnin planlagdurimast, idar3 eailmasi vo nazarati prosesidir» kimi dayarlanAvstriyanin mohsuldarhq vo qonaotiik: morkozinin ‘dTodarakat v2 maddi tsoreifeny ise qrupu qeyd edit i, Togistka «.. ima vo sikatlcin material vo bununla alage dlr informasiya axnlaninn planlagd habela onlara nazaratin boyata Ké sedi. Bununla yanagt bu funksiva xammal v9 material hin aliamasi, onlardan mahsul steal, vo satig Garo faa liyatlain qapal sstemini 6zando bcldirien. Rus alimj E.A. Uvarovun fikrincs g6starilan tayinatin ‘saugmayan cohoti ondan ibaraidir ki, Konkret idaraetms ‘Sbyektinin. méveud olmasina baxmayarag bu obyektlti ‘dara edan organ qeyti = moayyenliya mali. Bu da 62 nvbasinda idarsetma sisteminin quruluu (struktura) he finda aydin vo dogiq toxavvirin Yaranmasin: gatinlosi Verlontayinatda diggati call edan digar maqam isa «qapal: sistemi dzinda birlasdirie unksivaso» ifadasinin geyrie Salistiyidi. Clink, funksiya idarsetma sisteminin znd Seyi, idaretina sisteminds yerina yettlon smaliyyatlar: xa- raktcriza edi, “Tabi ki, bela yanagma vo ya onun bela goth edilmasi fiksimizeo dogeu deyil. Dogrudan da, material, maliyys vo conlara borabor tutulan informasiya axinlaninin idaro edie ‘masi zo konkretidaraetms orqanimin talsb olunmas tii Ki, inzibati amilik dovrindn simptomlarindan xabor veri. Miasie bazar itsadiyyat saraitinds material, informasiya vo maliyys axinlanmn horakatina makrosauyyads hee bi bazar subyektiidarsetms orqant masuliyyot daximir. Vo ‘buna giro da mikrologistika istsna olmagla makrosoviyy>- do geyd olunan logisuk idaroetma orqantainin real qurulu- sunt vermok vo ya onun utopik formasim yaratmag hey bir ‘lis montiqo uyun gata. Séain tam monasinda, logisika mabsulistchsalUchn zacuti olan xannmal v9 materiallarin aldo editmosi sulla fin dyroniimosi, lodardkat bazarinn t2dqiqi, mahsulgindo- ‘onlorin qiymatsndiriimasi vo serlmasi mothalssindan bas- 0 lammig bu asasda mahsulistesalunn tsk, ehtyatlann ya- fa tarimast, Balugdarms vo satis morhololaring qodar bitov bir sistem LCogstikays verlon tyinatlar vo anlayislarsahasinds youn Xaric hesab olunan Rusiya Federasiyasinnalimlorin- Gan xidmalari danmazdit. Bu olkanin alimlati yaxin v3 uuzag tare clklorn alimlorindan fart olarag logistikanin praktik rallagdinimast mosslsindo gert galls da logs Dkanin gens definisiyan Beximndan onlars gabadlamiy ¥> Fiksimizes logstikaya dogru va dizgin uaktovke ~ wah vermislor 1896 - ct ikda Rusiys Poderasvasinin Sankt-Peterbura fahorinds Brokqau2 vo Yetronun tat etdiklori ensiklope- Sh gotds ik dato olarag logistics antayit Oz aksini tap- ‘migdir. Dabs sonralar dar edilmiy ensiklopediya vo xarieh, 57 lgatorindslogistikamt season tiyari montig monasinds, sorh ctmiglr. ‘undan sonra Kollektiv suratda haziclanan monogra- fiyalarda da logistika hor yeydon avval embadil sferasinds rmaksullarn harakotinin tyki v2 reallagdinimast proseslo- Finia macmust» kimi aydiniagdrimesdie ‘AAA. Smexov marketing sferasinda faaliyyat gbstaran rmenecer v9 biznesmen néqleyi-nazarindan logistikant « miyyan mosollorin hall edilmesi din zarur olan vasita v2 xidmatsrin mogsadSnl havilanmas 9 stiadasi proses. Tinin planlagdinimasy v9 sara ediimasinin topkilin forms Sina interpretasiva etmigdirOnun fiktino logstika = imi mimkin mosrafal miyyon amanda Konkret ‘mobstillarin avvaleadon hazilanmast mogsodina xidmot gs BAK. Plotkin logstika anlayigt dean qa va eyni manda dagig tayinat verorok postr Ki: «logstka - ss tem daxiinds axinlarn idaro edilmosi haggunda elm isti-a * ‘«Logistika vo malyeridilisinin kompleks idara edilma- sinters mourn profesor MP. Gordon stort Ki Mognticemobvaliin anberlgdiiay vo noha si ‘tat slnlandiimes! mtr b Telit mull Tak bolayrdimesinn tars edimos\ a atin Bon) {ne sm lonolr v0 oxarfat abt Mada tex mina, yukonn agi vo msl i Norsk equine informasiyalann earls sistem integas yan ‘A, Semennekoys gra «Logistik hor yon ova sano, regional na_lg tosrfamigyasinds tesa {Serf hatin geniy spk saibkarlg v Kom Ines olyotorind eazy bara gisele Ered meayyen mtoraq iki msodoloe sad TAN. Rodaikoy foto shot Koopa haga dda lay Sagilondemtis yanay. cy ramanda it~ Konkre vinta oun maint tin aplanmasina da {Sh storie sopiti-xamal so materallan {Ghul maonssring gatnimasxarmal, materi 9 2- fhmiubrkatn zavoddon cali thskginn marsg 93 tagbineuygun haar mobsilarn abolrs atria hae Sh banlara mivaliginformassslrn rsh seal titan o ema prow ss lage naletmo, aba Srna vs signe madi vo gee mad amalyatan pan layne nora vo sara eis haga edn EA" Utaroy Toptkaanlyiin veal msiodan teal caiag bir qadr baie aspen gana 9 sort Erogstla, insanmagin stings material, malyy2, Stok ent} ta informanyaunanm Raskti bh jrowslon planlagdiast, Kara eis vo nazara Urs taeanyodim ‘apr ltl logistic ad tersinds dosent Ls.Faterov goyd cdr yc bi, mibadia press tullarn lst Raskin oninedon mem enka tun yering yetrilmasi zamant ictal istehsaininfastruktu- ‘unum takmullagdirimainin mihi clmi-praktikiistiqam- tide. Naicoetbart lo material va onlars uyun informa siya ainlarimin bats sdara ediimatini xarakleriza eon clin praktiki feaiyyotin yen stigamatiir» ign rus alimi professor O.B. Malikow «Logistik sis- temlsedsavtomallagdiimiganbar -Komplekslri» texte imsruzssinds awvalkt misliflarls miqayiseda.logistkaya tamamilaforgli” yanagmsdit> «Bu, yoklorin rasional boldjdirimasi, informasiva tominat da aid edilmoklo va- hid noglyyat sistem daxinda yl axilarinn tgkii, sal Ibrarastanbar tasorrfat sistem, sonaye massssorinin an- bar-nagliyyat alt sistemi, nogliyyat partyalaninn forma- lagmast proses, komplekuagdirms, qablaydirma, ybklorin paketlodiclmasi. Konteynerlagdirm, yak dagtmalarin plan- Fagdinimasy, istehsal-texniki tyinath mabsullarn vo xalg istelaka mallarinun istehsai vo sat la maqgul olan alkanis alg osorrifat, igtsadiyyat, elm v2 texaikani mixtoif si haloidir. Misi logistikam maddi-texniki tominat va naq- liyyat zr idarastme organlar,habela tachizat-sati vo nag liyyat tapkilalar arasinda garg faliyyatin, slaganin Ioskllati > sitisadiaspekti baxumundan seciyyotondiri. Dogradur, verlan tyinat igtisadiyyaun idara edilmosinin inaibattamvirlik sistemi Gin daha xarakterik oldugundaa, indasir dvrdn (olobarina uyBun golmir, ona zddit. Conk, belt malkiyyatiformasinda méveud olan v> inhisargig Drinspi ilo Taliyyatgdstoron bitin msi vo toghilallar Selorindan yuxarral darsetm organlarina danisgai tabe- line. Odur ki, bu (yinatda maasir itis talalor. bane ‘mundan logistikanin mahivyatinin agglanmasina coh edi 9 do onun asaslandinimsy formada or torfl sorhine hala bayuk ehtiyac hiss olunur. TLogistikaya. verlag bu vo ya. digor tayinatlardaks imixtalilik bir ra. sobsbolrls baghdir. Bunlardan on mhimi ksor firmalarin maksullrin sats, naghedilmasanbarlagdirmasi vo s,sferalarda hall etmaya eabd gostor= Giklori masoltorin apesifiksbsusiyyotsr v9 migyasindaky ‘mixtalfiklsslagadardr. tkine)sabob, malyeridisinin toy- 1a v9 dara edilmsinds or br &lksnin mil sistemorindaki mvcud forglardan, hatelo mixtlifalkslards logistik prob Temiatin tadgigat saviyyasindan ibarodir. Digo, UgUnel so- bob, logistik sistemforin ara mihitindsfunksionalFaliyyat ‘stigamtlorinin goxndvidliy ils alagalondirlir. Verilon bu vo ya digae tayinatlann logisikam tam shato edib-ctmamosiadan asih olmayarag onlardan halk a eumsamalyik (ba Rallarda muayyan elm sevanaors tuygun olarag_dogiq t9¥inatlardan muna etmak macbu- siyyotiyarann), tin gov olunanlardan belo mantigi natcays gal: ‘mak olar ki, logistika mafhumu altinds ssassn agagidakilar basa dt ‘ material fesurslaninin itkin manbadon son tayinat ‘montogasina qodar horokatindo yeni stigamat, ‘+ zaruri miqdarda yiki az xarclorlslazam olan yerdo vo tolab olunan vaxtda almag dgdn hayata kecirilan mixtalif sarakterl falyyat ndvisrinin macmusu ‘* mohsulistehsal va yakorin naql edilmasi peosestovinin inteqrasivas: so taminsllan Fk buydrtosnin ire eis ‘ hazar mahsullarn istesal yerlorindon istehlak saholo- rine somarali horskoti; ‘ material va informasiya axilarinin somali idaraetms metodlann hazilanmas is bags yeni elm start ‘ maxtaliaxunlanninformasiya sistem ‘+ istehsalm v9 bslgunn some tapi haggunda elm vo (Qeyd olungnar grt ola ik stigamot ars tsi ‘etmak miimkiindar: 7 “ 1, Istehsal va tadavl sferalarinda material xanlarinn lidar edmosinda fororclatFoaliyytinin yeni itiqamati ki- 2, Material axinarinin horskatnin optimal taki vo tba sahoda”yerino yetirilon islorin iqtisadi samacaiiyint yksoltmok dgin yeni imkanlann axtanimast ila alagadar ‘imi sao kimi ‘Ona gors do logistikaya fkrimiace asada kimi tori vermak ola lgistika, bazar igisadtsisteminds material, mk, maliyys vo informasiya axilarinmn Horakati prosesiin planlaydrast toil, fenksional Mara edilmasi vo nazarati- [bag nazac va praktik foaliyyatsahosidir. Belaliklo.logstika maksulgindoroniordan son isteh- Jkelara qador moheullannistchsal olunmas: vo xidmatlorin ‘s8storiimosila slagadar olan bathn proseslrintanzimlgnma- Sino cabdgistarit. Qeyd etmak lazimdir ki, bazar iqtisa- Sixyatbitinlakls ham bollsdrm, hom do tadavil sferas- hin spesfik xisusiyyaton bexsmundan igtisadisistemo sin Surotda qoyulmusstrukturlara qarge okduqca hassasdir. Bu ‘montigdan gis edarak bela hokm etmok olar 15, loistika ‘qlisadiyyatn miasir inkigaf marhalosinin tobbidi. ‘Logisikanin iqlisadi sistem verdiyi an bayik tohvo, ‘isadhsomora, hor seydon avval material resuslan Uzr9 eb tiyatlann hacminin vo material resuslarinm jsteakgiars ‘atdinimast vaxtinin azakdimasindan ibaraidir. Eksperta- fin apardigian hevablamalara asason logistika ehtiyatlann hnscminin 30 S06, mobsullarin harakatino sor edlan vaxtn {go 25-45% azaldilmasina imkan vet. Demali, Kommersiya fealiyyat sahosinds loistika re- surslann va mabsullanin hom istehsal, am do tadavil sera Sinda,horakotinin toqklinds yeni istiqametdir. Lopistika fara mitaxossislar madg-texniki tochizat,nogliyyat, anbat, rmaliyya vo mobsullarn horakoti kagginda informasivalan: ‘abu edan v3 Stironsistemlorarasinda integra keyfiyyo- 1S nail olunmasina galigla. Bu da geyd olunan saholarda9 saholor arasinda ison igtsadi somoratiliyinin yoksolil- ‘sino akuv tase gator. Ona gira da firma va miasssaor {odavil xerelorinia azaldimast ¥> vaxtnin qoskimast b ‘imandan logistikadan dzornin praktiki fealiyyotinds geniy Istifads edition, Taal 8 ‘islam sk Gvboda material resorslar ro antar che tHyutlainin hocminin azaldmast vo maheulgondormsloin sdrstlondirmast hesabina formalasir. Logistikanin makroigtisadi estou takra istehsal pro ssinin tskilind imum vaxtn 95.98 ° v9 resuslarin i 40% - nin srt edidiyt tadavlsferasinda (xusust ilo madd ‘exniki tachizat vo nagliyyatsahesina) mosfflr azaltmagla ictimay sstehsalin somoraiiyinsyoksalimakdan baratdi Prakiki olaraq. mosrflin azaldilmast yollarinn axtant mast agagidaktistigamotar zr hoyata kes ‘mahsullarn toiminat, saxlanmast v2 saust sferala- rand idarsetanin takin ‘marketing foatiyatinin, else do mohsulgbndaranlor, ‘stellar v9 vasiay srukturlarsrasinda garsgh lag ‘yagilgdinimasy yolt ls Gosarifat alagatorinin opti lagdiiimast, al resurslarinin hetakat _texnologivasinds rmasbat doyisiklikoe v9 Buradan aldo olunan natics ondan ibarotir ki, logis: tka ayes ayrgdaistor maddi-texnik chica istrs9 69 vyokdagimalarin yaxgiagdirimast Gro hoyata keitlon tod Thelordon data gox istehsal v9 tadavul sferasinda bay Veron igissdproseslarin va yerinoyetrlan bitin foaliyyat nbvio- finin kompleks formada yaxsilasdinmasinaistigamatlonib Bayga soz, logistk Konsepsiya istehsal, madd-texniki lochizat, nogliyat,snformatika v> kommunikasiya shal: finin integrasiyasiny navards twtur. Lopsukamin.konsep- Svar Firmamn iqtisadi fauiyyatinds KOKI dayigklikloin mals golmasin sabab old: ‘+ istehsalguclrinin tam yiklonmasi maslasi misss sadon Kegon dveiyyo vosailorinin middatinin minimum- Jagdinlmast masala ls avazondi, + yakionmomiy istehsalgiclari avvaleadan dovigon bazar tolsbina operativ v2 gevik reaksiya vermak Gin no. zarda tutuldu: ‘+ ‘bazarda roqubot metodu kimi maya dayerinin bir ‘oro formada azaldimas istigamati talbin tez Bdonilms: sino gostorla soot svoe edi “byl partiya il maksulstehsls avazing istcblakes tolobini tam vo dolgun odayo bilbn yksok keyfiyath mah sul stehsletmak daa yhoo prioitet kay bl Logistik yanasmalarin malik oldugu bitin bu imkan- lar yainwz vo yalnvz bazar iqtsadiyyatinin mabsuludur. Bu har seydan avva} onunla izah edi ki, tlabin (Oki detalo- diy bir soraitds maksulgndaem srs mahrulgindaronlor torefindon digts olunur. Bela bir varyystde saber rorloin ‘minimumlasdinimasina iman vera V9 potensal ale kate oriyasini genslonmasini win edan grain yaradkimas, ‘gan daha gox maraglsolur. Tali abi Gstalodikd ia {ehlakgilar mahsulgGndaraniri seemak imkany aldo ediror Vo o, sates vo ya mahsulgéndaean mahsullarin reallaga bili ki, onlaristehlakgdarin bitin talsblaini Yering yetir- maya qadir olsun. Bu zaman praktikiolarag yaksak poten siala malik olan logistika iguisadi eshatdon gle firmalarn linda rsko yol vermadan material resurslarinin saxlanmast ila slagadar xorclarin adanilmamasi (Gvindon konarlasdi- ‘musi) baximndan ehtiyalarmnyenidan bolugddrlmosina serail formalayran vasitoysgevel Logistikanin ighsadi mahivystinin vo. mixtaif faa liyyat sahalarinds bay veron igtsadi prosestarls qarsigh slagasinin daria va hartraft ayraniimasi agin logstikanin ‘aris inkigaf morahololarinin vo oun inkigafims goelandiran ‘millrin tail edilmasino boyik ehtiyac duyulur1.2, LOGISTIKANIN TARIXI INKISAF. MORHOLOLORI Bir lmi saho va ya normal biznes fealiyyatinin hoyata kecirilmasi vast’ hesab olunan logstika 1950-2 lovin 3¥- \oborinds ik daf> ABS-da milki sahads formalagmsde LLogistikanin inkiga tokamltsonayeco inkiqalelmiy lk>- lordo bazar igisadiyatnin tarini vo inksatakamUl a sb bagidir. Buna baxmayarag wlogistikan anlayigindan 1970 iillrin sonlanndan etibaron dinya Slkalornin wgtsadi to Sorrafatssteminds hortarfh vo genisistifadsolunmaga bas- land. Arig yarim asrdan goxdur ki, qotb dnasinda mats oss, alm vo biznesmenlor arasindalogistikaanlayiinin aa) vo makiyyat! hagginda apanlan intensiv milahizsbr songimak bilmir. Logiskaya aid. garb. adabiyyatlarinn ‘apardigastgeniy thls asasan bela naticay>galmok ola ki, bir sira malar eyni bir amaliyyaun, Funksiyanun vo har ‘tin tose gin moxtlifanlayislardan istifado editor. Bu a bir gox hallarda todgigatola, alim va mitoxassislor ara ‘inda logstikanin nazani v9 metadoloi bazasinn formalay- ‘musi baxumindan miayyon gadar catinliklon yaad. Prakt [Krolarag wlogistik terminynter-tez rast goinan sinonimloe ceadval 11 oda versa Logistika yeni elmi sao oldugundan bu va ya digor ‘anlayigdan jstifads olunmast tadgigatglarin ‘olsa da, logistik proseslerin ayr-ayn trafla- rag diggatin yonaldlmas! onlarin arzusy ilo Slagslondirilr. Mosolon, numune kim! gostarmak olar ki, arb do efziki bologdarma» terminindon Gtan asrin 70. {ovina gador logistianin miasir anlarmnin sinonint kimi ‘ntensivistifads olunurdu. Lakin hal-hazrda integeativ lo sistikamn Kompleks funksiyalarndan birt hesab edilon «fi ‘ik biligdurm> termini disteibyusiya» terminin sinoni- mmindan bayga bit sey dei Elm: fann kim: logistka ayri-ayn bolmalara:tachizatin loistkssi (logistics of supply, istchsal(sonaye) ogistikass (production logistics), say logistikast (logistics of distribu {Hon}, nagliyyatlogistikas: (trafic logistics) vas. ayrlmugdie ‘Bunuinln yanast yan xariciadabiyyatiada, xis) ip MDB. makaninda o qodor do 0x olmayan adabiyyatlar igprisinds sonaye (istehsaldaul), istehsal-kommersiya, kommersiv tadartkat, satis nagliyat, bologdaried, sahibkarhg. global, beynolxalg Togistika, logsiik menecment, loistik bens Jaytslarina vo adlaa rast galni Codvat 1 Nariiadobiyyattrda logis terminin aor istifads ol ‘nan sinonintoi i cs lg aa arm Marketing og eng gE ——— Matra menage Mateal secon gs caging {Loti inieng—————] Heda as /See tsa —— [Bosal ops TTS 7 ‘han | Commas og esac [lessens manager | Ingest opsthsds meant [Stony stapenest eatin meas [Lotti tine mages | Logs Distvatoa ntaysneat | Ba [Supp essn snugemcat”—~[ gt [inne datum Supply hangs — [ete respon ops LLogistikaya veriln bela gens ati iki asas sabablo: malik biznes sahasinds logisticanin tari Baxmndan iki sali Ujin muddtin o qadar da bivik ‘olmamast v9 za ‘nnasibotarinin takmllagdiimastndteyi-nacarindan sorb méveud olan logistik Konsepsiyanin senezs ia la, bea esti Konsepsiyamin genezisi ils aaLogistika clminin nist msinada gone olmasina bax- maysraq eyni zamanda gox sist inkiya edan sahadie TLogisikanin terminoloi aparatt¥> terminologiasina bir Ihagadeuilan bir gox mavslalar matomad dagialoiii, yeniloydirilir va bazar igtsadiyyatinn tolsblori boxamundan {Yeni mazmun vo mahiyyat kab edit. Bununla alagpdar ola- : fag hom aries GTkaloda, hom da élkamiads logistikanin E : kegdiyi tarint yola nazar yetirimosi, hal ~ hazarda.onun i rmowcud vazayvalinin v9 perspekivinkigafiin anal qi ‘motlondinimas oldugea abamiyyatidi. Sekil I 2do nari adabiyyatlarda logisikann mater all ¥9 onlara uygun informasiya v9 maliyya sxinlacin ‘dao ediimosinin aszari va praktikiinkigali axmundan Kamila stonolojardheligia verilmisdr. Daha_dogrusy Xammal. material v3 haar mahsullann mubadisi,onlarin ‘mohsulgOnderonirtartindan stchsal yerlorina vo tesa at risa i | Lopistikanin genesis nazar vetirsok Iskamil basse ‘kin monbodon-istehsil yerorindon son atelakya dar harskatnin kompleks idar> edilmasi bacargh, mado | ja Son tyinat montayasinn gar gadirimast proses ib alagadar olan bitin Kompleks motsatorin hal gstorl- l smundan 6ton 20-iasrdo onu bir nego tari inkisal markol ayirmag olat- Material, maliyya v9 informasiva axin- niyyot kimi doyolonditilo logisikaigtsadiyyatda 30 idan ari bir middot arzinda tatbiq eilmasino baxmayarag har Seki 1.2, Logistikammn inkiat morhsllor Be enone teers : rec nag et in a Al i es cle senate ae Wi Hal ell erent es oan (ne Hi il, Sorslrinn dar edimest vo anwim mosrfrinazaldma é i al (alaiaidla So act em bale al ETAT crt nt ee a ee re AAA MAHA MAAsubyekiori din ita, osu ‘ara edilmost vo norton zal ty bah lem solr o gar a akallny kos ce Fp almag tava bu dovids akon Jopsth funkayalag suis do mshstlsin wheal agi edie bir srs Iundarental dqiaat lor ern yeti Dany igtsaiyatnds talon sats ba ida act fzarina keptin ascon hu clunan marke. ting Ronsepsvalarinn gtdikesdabs gox tobi shat tap ‘as. mx foalyyat sahalorinda, sions to bunes sere Sinds Togistikanin meydana gamasina tsi poearon 5s sum geri zardan Keciian dvr hor geydan aval ABS-ds hr- bi ogptkanm ak nko seystanr Xess 190 ~'elillrin svalorinds ABS-da hori lostkanin naan [Novaribaxumdan horbi massa logis- tok yanasmalar ézinin prakuik holini mahiyyat etary is moti. ikinei dnyamdharibesi dvrundo ikinei cabhonin tomas vats Amerika ordusumun vad idarsetms prinsi Sars ida edit V9 tsehi2n. nar. habels nagltm am liyyatlanmin mvaffag alagalandinimasi camany tapd, Base a sola, hamin dovedo har logstikanin nazaet mbddaalan Seunun real Rain, totbigini gostorldiy! ami kine! dinya ‘nilharbosinds orduntn sara ediimasi va nun mixtait Irbi lavazimattarla tachiz olunmast sehasing> tar et- sir. ‘Baxilan tari davedo ilk logistk tskilat v9 eomiyyot Invin meydana galmasing do xis diqgatyetirmak arin Ik bela apilat Ks 1981 ~ cid yaranan, ABS-da va elsc9 do dinya tosorrfat sisteminds tadariketprosesorinin dar edilmasi problemior’ la maygul olan va 1967 » et ldo toch Za agentirinin Mili Assosiasiyasina geriton Mill’ Ass0- ‘Shasivant hesab etmak oar kine! marhals 1950-< llc ortalanindan 1970 ia sjpdor olin mnt aha edi, Mitansesisor bu div lee kann yaranmas! Komeptuazasiyay dived Lins ts feditiay fkine! dav logistikane nazar v9 praktiki nogeyi- ovate tc nkigatl lp ssciyvatonr. Bu dor arzindsTogis- Uke tok tors kms moved olmis v9 pri baxim- ddan mhsullarin balosdilmosinin tam olmasa da (hiss hiss) optimalligdiaimas a arakteriza edit (ABS-da be faze mahsullanin sfviki buiiydGrilmeei»aanst) Qeye flinan dr arines mahi Fisk halogdonaasing che tiyacin yaranmast marketing folsafsinin meydana gol paticaninds aler bazarinin axis keyivyat dayisiklkloing torue qalmast is alagalandielit, wah ediird BU zaman ‘ahsulgindormalor Ure servis xidmotinin t9kli bazar stra fegivasinin ignid hazilanmast v2 seqitmasind.halledich shomyyat kas edi ‘isn aera 80-ct lr sonlarandan elibaron sot x9 di rogabstin tai naessinds Galrinin bazar manfot v2 ‘onun artirimas: manbalorindan (acrid olunan istesal femalar asas_diggatsrini hair mabsullann Keyfiyyatinin ‘iksodilmesi problemino, daha dogrusu, bolosdurmo sera Sanda hayata Reel ilar yaxslaydiimasina yonaldioy Lakin taser mexaniomina uygua galan material vo ine formasive axinlaim min edan infastruktur bazalarnin btn snyad nia cmon loka ge p hovtaraty migyaeda tabigins imkan vermrd Bu basin hy ovaretat air Goran pak faliyatrindo Jfayat qadoe vacib vo eyni zamanda sisusi anbar Komp- Tekslri ¥ operatv nagliyyatgabokolort, malumatlar banks Yo informasiya sabakobt, Rear istehsal prosesnin ayri- fayn fizalarinda material gunlanin idaro edilmasi metod- Tarinininkigai Kimi problemiorin holina daha gox mara, igostorie bunlars moma olarag diqgot markazinds so layin “mmiytl, skin dinya maharibasi dovrinds lois: tikangn ttbig edian bir sira metodlatt muharibodon sonraks Adovrorda ag veran igtisadh nkgat naticsind demak olsr Ki nuduldu, Menecerlar va mirketologlar sas diggat v3 Sovloiny ayrvayn isteblaker qruplanmn cart t}blorinin ‘Wdonilmosi v9 stehlak bavarinda maksul bollogunun yara Giimast probleminin hllina yonsltmisdilsr) Yalnv 1950 ioedo stisadivyatda bus veron tanazaln nates! olarag, bhranlarin aradan galdinimast magsodilo menecerir mah ullainfiiki bolusdurulmos:yobakslovini 6yranmoya,tadqig ‘lmoys bagladiar. 1958-c ldo méveud olan iqusadibohran ‘9 monfoot hacminin azaldkmast ela bir itisadi vaziyystin, Yaranmasina patinib gxardh Ky iggiea igtisadi mule mas {afar Uzorinds somorsi nazarotsistemin:yaratmaq macbu- ‘yvotinds ald Bu zaman itn isteksal firmalar. Baga igdilor ki logistik smaliyyatlar. xtsusilo da mobsullarin fay taayrains kim Taya akon masa rmutlog aiymattondirmak v9 onlara nazarat elmak lazamd. ‘Cinki, bela bie nozaratin apanimamtast onlarn bazar ugur- Sualugu ugh blavasitaalversh grat formalagdirird, ‘Notice clibart ila mahsullarn fizki boligdGralms ‘ura amoliyyalanin daha gox xare tutumuna mak olmast, {ganaatin gala istehsaly v9 vasitaistrukturlanin tsoerafat, ‘Buliyyotinda yen = muh i anona meydana gold ki, bu dda mahsullarn fiziktboldgdrulmosina daha gox diggst 96 naldimasint (slab eta. Umum formada bela bir tlbin mesa emai ot ota api kim gpl mag nogliyyat sidmati Gzro qiymatlot kaskin art- rr oxbiy clon ansnovi BSigd metodlart x3te tins klum frmiamn menecerin bu masrafloes eid havaratetmok machuriyyat is Galaga. 1970.c lard Ya ncn gman rman ition ‘mum aldo ediimasinin gatinlnasi lo slagedar olaraq bu Shoda méveud vavivys daha di skin Xaeakter ald Artg menecerlar nogliyyat! biznes el dayamigh, sabit faktor adlandirmayda bie qodar toroddad edirdilr. Noglyyat s3- Rosine ay ean dike aang in mitiog goni saya vo bir-birlo montigi baglt olan yeni a> farlar qobul elmok lazam galirdi By tip qorarlardan 99 iimdosi naqlyyat. vasitlarindan istifado.sahasin> dovlt midaxilsinin azaldiimasi va ya mahdudlasdinimasindsa, Tarot ii 1970 illtin sonlarinda dunya tasorrifat siste- mind ‘Umum’ istifadeds olan naghiyat tskilatlan deun ‘vt conzimlonmosi demak olar ky aradan qari. sa ‘on mohsulygndoronoe trafindsn istfada edilon nagliyat ‘silo gan kolina woyun qaydalar» logy edi. Bela bit Seraitd> yen islahatin yaratdgrimkanlardan naglsyat vase {olin istismar edn firma v9 grkatlorin babralanmesi Ogun nly sferasind hom eri, ham demi strate fyilan yenidan narardan keyttak Iam gah Thinels stehsain somesliiyi maksimium adds gat rmigdi. ManiSoin asus hissasininischsal sferasinda forma lagmasina baxmayaraq maliyys, material v9 amok resursla- rindan istifads sabssind lava igtsadi gonaators nail ‘lunmast oldugea mirakkab xarakter alms. Manfoot vo etTektvlik ndgteyi-nazarindon mahsullann fiiki balogdial. is Tg AKA lara tai onmayan sao begnc, seso-matertal ehtivatlae 69 onlarin ars dims flsotosinds asi doyisikikloe buy vermi Bela 1G, bu zaman itehsalolunan bazie mahsulun tageibon 50% i parakonda tearotsabokolorinin sind comlasndio, digor ‘am stehsaglanin v2 topdan tiearstsebokolorinds galt Sie llrdan etibaran material v> amaalik mobs ht yatlarmun iar edilmasi Uzr> daha mutoroqgi metodlans, {otbigh ar maksul ehtiyatshoeminin szaldhimesina »9 yu anda geyd olunan proporsivanin davigmasine (parakand ‘carat strukturlarinds Si stebsalgar ¥> copdansabs Sruktunlarinda is9 90°) gaunt fini. mah exits shomiyyatlhdorseado genis- lanai. Bu da 62 novbosinds har bir istehlakeiva. ona lam ‘olin mahsulun f19bolunam hacm v9 yerdsverlmos sin ‘marketing syasatinin lazimu souyvad> gums v9 vering $etirimsiy Tal ediedy. Masaion oton asin Sc rin Snalarina qodsr bie sita mahsullar. e ctmmladon elekicik Tampa, moiatcibazlar vo Kosmetik salletkala 67 (bit fino gro ahomivath doroeoda Tunkstonal Varakter dagiit- dh yoni kifayat godor muayyon, Konkret eym fnksiyana Yering yetiimasina xidmot gosioirds. Lakin geniy gsi fmaheul nomenklaturasimn itehsal olunmasi avallae bit (qrupa aid edilan mohsullar arasinda funksional baxumdan rmoveud olan forgloi aradan qaldird. Ehtyatlann got va Ihdlainin (SKU) Kamiyyou. yoni. amtoalikehuyatlanin ‘mintali" elementlai eksponersial qanun ara arimaga Bas- Tih Besincsh,logstik metodlann v0 prinsiplrin totbigins ‘lerish jarait yaradan kompyiter v> kommumkasiva tex- hologivalariin istehsaly suhavindo inl doysskiklr bay vend ‘Bu dovr arzinda logistikanin qorb dlkslcinin biznes fbatiyystinds intensv tag edilmos) (ekspansiyast~ gene Tonos, vayilmasi) hot geydan aval gorundiyt kimi moh slain fiaiki BolugdGrulmasins akilan Gumi masraforin szaldiasi konsepsivasinin meydana golmos ila satay Snunla slagadar id Bu konsepsiya mabiyyat eulban is ‘mobsullann istehsaledardan istehlakolara harakoti zaman ‘kilbn bitan masrafsrin Gmumi saviyyasinin azaldiimast ‘mousoilo onlarn bslusdirms sabokalarinds matlag qrup> Tiatiniinasim nseordo tur, Masalon, avtomobil nsivyat [swlisl diynuaanin gozlomalare yol vermadan hava 1- lysis a dav etre digar logistk.omatiyyat sui cl ealaltnanharlarin yaradsmast zarutiyatin dan qa Bayge sis, xammal, material vo haar mab ‘sullarn anburlagimasi satan vo ebtyatlarinidaro tuilmosi Ugun hey bir eanit v9 maddisymis amok mosrafina Stic olmue. Lakin mhsullatin asus magna ~ dagiama- fina gokilon Genumi masaftarin (gestion nmunada avto- nit noghsyair + hava nagiiyyau) hac artsa da balugdrms sobokalarinds mosroforin musi soviyyasiaza lr, Daa doprusu,bolisdrma sabokalorindseakilon mum rmosrofsrin sviyyosinin szalma tempi dagmalira gakilon ‘mosraflarin aroma tempin stalayir ‘Gestion nimuns iki: nogletma vo ebtiyatlanin ara cediimasi kimi mui Togistik funksialar arasinda daxit ‘righ milnasibotl aks etdine. Bu zaman bu iki logit Thnksiya arasinda garsihqly minasibotorin tanzimlonms ‘eu imum mostallr Konsepsiyasindan istifada olunmast tia noysndouygundur, Umum maerafsr konsepsiyas l- ik gorarkirin gabul edilmost metodologivasinininkigal dil dydn bars rolunu oynayi Burin bu geyd edionlrls yaa bie sra obyektiviti- sd 9 texnolojtamillrin méveudiugy bu dive ainda lo fistikamin inkigaimin daha da soratlanmasina saab olmus- Shur Belo amillaes ‘+ sstehlike)talabino minasibotlvin dayigmasi (oligo polit hazarlann inkiga, + nsiafamillarnin ists ozyigi v9 onun artmast: + kompyitertexnologiyast suhasinds bay veron tor39- »4 + chiyatlann formalagmast strategiyasindaks maveud oyiskliktr orb ocrubonin tse Qeyt olunan bu amie praktikiolarag 1960 - et ioe dds hom ABS-da, ham do Qorbi Avrops dovielrinin itis ‘diyyatinda tezahur eumigdir. Bazarda osason istehlakgiara ‘iggatin goctandirimasi (xisusila serie sidmatnin iss fakisinin aruimasi) va eyni tlabatt Odayan MUX no fenklaturalr mobsullarn (fogib smtsalorin) smala galmos Kin seas formalag: Osjopolt aca suki tez formalagmast buenesin t3pklint hayata Kelton ‘cei tala 9 aki lagpondimok.sichlskelarayange ‘idiot gostormak agin yentyollar axtarmaga macbur ed Gt Motsul istehsainin ¥o sfarig dovriyyainin qsaldlmast ‘magsodilo yen! logistik yanasmatar meydana gold. Bazarda Tmatsul gesiinin goxahmast bolusddrina Kanallan va ago bokolorinds ehtiyatlann yaradilmast v2 saxlanmusina gaki- Ton xorclork avtomatk suratdoartrds Bu i962 novbosinds malyeriiig:kanallanoa toknallagditilmast v9 mobsullann Miaiki bolugdrdlmast proses gakilon mesrflrin za mast dgin yollarinaxtarimasine flab edirgh Bela igisediinkipafdan ~ikinel nya mdbaribosindan sonra tageibon 1960. lari ortalarnda istehsal sferasinda ‘gtisad tnazzol hallarnin moveud olmasystehslin haci= fin asash surstda azalmast a natiesland. Bazar vaziyyatinin oyiqmesi v2 oligopolisik roqabotinartmastistehsal ser inde mosrat faktorunon tsirintgilondid, Buda iyinda menecerac) macbur edirdi ki nak mahsuldar- gunn yiksoldimas, mahsul istehsah v> onun balugd ‘ino gokilon mostafarin azaleas Gn. yen, av ‘gisadi monbolr vo yor axtarnb tapsinlar, Make yen log: ‘stk honsepsiva meneeerlor agin ngzatd>tutulan imbankat Yayada bil. Lakin ites Firmalarin menscerarinds bela Dkr birliyi do formalasmaga basa i, yent logit kon- Sepsiyanin ttbighfirmalardan yuksok logistik xrelor (lab dir 2) num hayata keginimasi makz xerlorin tolsbolunan bu sviyyasindo reallag bilo 1960 illsrin ortalaninds ABS-di aparian igtisadi io Sik mali’! maha oisdiqan sonta cam 25 % pay malikdir akin Imastfloin tokitu> ids iki hissasnt noglivyatxorelor, ‘als bir sans io eye Yaradlmas v9 santana ‘Sine gakilon toela opi edie ‘Bu dvr orzinds logistk xorelrin yaks soviyasi (kes ABS devil cyni zansinda Yaponiva, Bayuk Britaniya \Vo-diger Avrops doviotorinda a masahida olunurdu. Belo 15, Boyuk Britniyada motseluirn teak bologdtratmases ion Togistk navel satan mohsub haeminin,tagiiban 2 atin nso eh id Bunun dt ra Sulriss fr naaiyyatxaretar i Ya riyada iso mahsullann fiaki bologdaralmesina gokiln (ogi Suk xarclr 9 taribon stlan maksulhocminin 26. en, aqlyyat tree ts9 13.5 %ni tapi edna. Avropa tifa: fina tv olan dlkslaedslogisk arelsr slay edion dayarin Komiyyau d3.21 % paya malik i ki, Bunun da 86 Yoni naglivyat, 8.2% ehiyatlarnyaradsimast” v2" seta: hulmasinggakion mafia. 3.2m io Togistik. olivate lar vo funksiyaiann dara eimai ils mogaul olan heyatin sinlaitmasina kiln xoele tk edd “Tail aparian dovrds logstik tafskkrin inkigatina ‘asi gstarondigat an muhm aml hesablama texikast 2 informasiya texnologiyasninbienessferasnds gents ttbii ils alagolondirmak ola. Sonayeco inkiatetmiy olkaaein ge tisadiyyatinda elmi-texniki oraqqi goxaliernativt vo opt ‘mallagdirma masslirinin (mosalan. nogiyyst nbvanin neco Sccilmos,ntchsal vo anbarlarin eco optimal yrds: sic congehid) mahsul ebtiyaarimm nec idar3 elms, re suslara tis ¥9 takin need roqnovlasdrimasi V9) hal ‘xhimosina grat yaraudSadslenan bu masalaor 1980 = ct ilsain ortalarindan branes sahssinds aktiv ttbigedlan vo inkivaida olan Kompyitertexnologivasnin diggat morko- “indon kanarda qala bilmazdi. Kompyterar ho bit ie firani sara hyatnn aya trib issn gv Beene mst sada meta Yo optimal a eae dear Kibo tidmatnazoiyyan, htyalrin eR mak naaciyys va omaliyyatlari dil Ea di foray yar say 1 proggamnms > esstuma teal gens tb sia balan Kfetmurnin bones soso mewn aaitinas <2 Motmal iaroema Goan abmast vases Kimi iSrmauymdcnpoter toloevalain bana mara tor Romp texnologyan fs legstk prnsipiana sn- wihig mote crag, ABS itched mikologstik {zi Pevrerllara tbstn Besablanmas! sistem 90 sails " ‘Belolikls, mahsullarin fiziki béligdOrdimasina logistik yanaynainn gedkes giconind. Bu da hor geydan avo] Penaruvainn frmalaqmtstralcivasinn dyimess- See ch tdrOksor mone seta rig es Ne SGjoe haemo haar mans shyt yaraimag Siar vo mally oyinhesabna ofa olsun BE ‘Bo ucns sonaltmoye soy gestae. Buna gre > ve par rak tara haya Kian bu ¥2 38 eee el og? sulfur anberlarn dsokasas. nage, ee eri anallarndnehiiatannsviyasinenezaot v9 ra trains ss ba probleme stag ale gr mocburpyatnds allan TI E, bu lopstik ak Bitar olaray onto! rata» dstbyterein "ecu nsronrin hs atv aks tcahsaya =e Sik atchtlgara aytaninsina gue exer Bel Bit Tui soe rukturians tehsagtarsvsingnyarsnan taki aut naan gurls yam Togs o- Grdinsya hana ol el ied hago barb otk sasinds maveud olan pak iki Gortbadsn menecerir tadrean gate aaigyorin Siemon to aaglndirimon dn tfads ey Ba india 1960-1 illrin sonlarindan etibaron iso garb dlkslain do meneementin integrativ lat kimi yeni konsepsiva «bia: nes-ogistk konsopsiyan formalaymaga baglad. Bu Konscp- siyant mahiyyatina gra asagidaki kimi ifado etmak ola: “Logistika-mahsullarin harokati v2 Konkret yerds va layin Cdilmiy vaxtda ba mahsullar Gero tals 9 takin slagalon- Sinlimssina amkan’ veron bitin’ faliyyse ndvorinin me ‘ncementidicn unlarla yan, haritan ovr orzindo logistikaya Simumilogirimie cavioatlain 9 ya royinatin verimasino ddaha cox cablar edi Bela cabin hor sevon val, ‘kin olsraq mixta olksors moxsus tadris ecaglan-univers sitetlr vo goxsayitlogistiktaskilatlar.assosiasivalar vo e>- smiyyadoegostorirdiar. ‘Dunyada boyik nufuza malik olan va sonralar Logisik Meneemet Surasina gevrlon ABSan fiiki bolusdirmanin ‘menecient zo Mill $urast o zaman logstikaya agapidak ‘kimi tayinat vermis: sLogistika, haar mohsulun istehsal ‘collovinin sonundan istelakguara effektv eatdinimas, bez ‘allarda iso tachizat manbolarindan istehsalxalsrinin 99 Tina qadot xammal v9 materallann horakot ilo slagadar olan genis Galiyyatdir. Bu faalyyot Ozino nagletma,anba lagditma, materallaia ema, qablagdirma, ehiyatlaa no- ‘aro, istchsal v9 anbar yerlainin selma, mahsul stehsa- lina sifriglorin verimos, (slbin proqnozlagdrimast, mar. keting ¥9istchlakgaea xidmatin gstailmasinibtlogdirir. 1970-c illrin svallornds biznes-logitikanin funds ‘mental prinsipi formalagdi v9 bit sia qaeb femalar onlay Sulsrinin praktik faliyyatlorinds muvaagiyyatstatbig et- ‘mayo basladilar. Lakin bununla yanagi mantaatin yaksol- Ailmasina masagi olan skeorfirmalar gin gakilon masrafl fa nazatat va onlarn azaimasina logstik Yanagma halo ki, hoyatitalobata gevrlmomisdi. Eyni zamanda logisuik idey 9. Konsepsiyalann va alagalondirma funksiyalarmin t3t- big edilmastsahosindo gistaribn cahdlor bir sra garb ko-Iorino moxsus firmalarin orta vs hott ali menccer tabagolr terofindon hey do birmanah qarglanmurdi. Uzun muddat srzinds ananovi funksivalarin, maslon todardkt,nagletmo, yvikloin emah vs. yer yetriimasina dyronmis, at e ‘mig menecerl Gumi matroflarin azaldimast konsepsivas) Ssssind material anamlarmin iar. edilmosinin allay gatnlivt iso moveud mahasibat ugotu sistem yaradrch (Ganki, lopstik xrelei topkil ean elementarin miay4n Ibyiviimasi va onlaranazarat habels Firman logistik a> liyyadarimin maliyy> natiealvinin qiymatlandirimasin foa- liyyatds olan milasibar ugot sistemi vax) ~ vaxuinda aparmaga,hayata kegimaya qudir devil 1970. illsedo yuksok keyliyyouh xammalresurslaninin sattymamast fonunda rogabst mibarizasi daha da giclandi Thu Stan ssrin Mc illorini xarakter¢a edon spesik cohot- Toedon biri di. Eyni zamanda tmumi logistie masraflorin hoemind do ahomiyyat daracado doyigikliklor misahid> ‘olunmaga basladt, Massln, tokeo (ll eon om il middo- tind ABS - da bu mastflarin 2.7 dafaartmast mobstlisteh- salgilann va menecerlari daha gox narahat edie, Bununla alagadar olarag aksor istebsalg frmalarin dnd vanifelott amtaolik mehsullacin maya doyarini azaltmag v9 amma, material, yarimfabrikat v9 dastalogditics mamulat lardan rasional istifadoistigamotarin moyyonlogdiemak- dn ibarat id. Bu zaman dtnya ener bshramunun getdike> frimast bu maalsorin daha da dornlosmasinds mbm rol ovnadh, 1975-1980-e ile arzinds xam neftin dnya bazannda siymoti tagribon 4 daf> artdh vo bu dx garb dinyasinda fafiyasivanin genig visot almasina v2 sonaye istehsalinds bhranlarin omo[s galmasina sabab oldu. Qorb dlkslsrinin Itisadiyyatinds bu -middst nds moveud olan Saginllysiva alk menecerlai macbur edirdi ki, mohsul fstehsalina vo onun bizneslogistk Konsepsiya.ssasinda Dolsdiralmasino gakilan masroflarinazaldiimasi yolannin aaxtarihb tapulmas ii ila ida masgul olsunlar. Odue ki, resurs amu, stsila do haze mahsulun ener va material futumunun azaldimast ragabot-mibsarizasi dein halldic aamila gevrili. stehsalin idar> edilmasi vo ona nazarat mmogeodini dagivan kompybter sistembrinin - meydana olmosi, avtomatlasdimimis — ideraetms—sistemlorinin texnoloji proseslrdo v9 istehsal bolmlorindotatbiqi Logistik prinsiplor asasinda qurulan ‘stehsal sahalorinin roqabot ribariaaine tab gatinmosi Ugin bir nov alvergh itsadi {eaitFormalagdia, Hoahazirki, devo qador haze mabsul anbarlaninn ‘optimal yerlagdiilmasi, optimal mahsulgindormo partvalanian seyilmasi, yak daymalar zt optimal nogleima margtutlarmin mbeyyenloydirilmasi Gzra ananovi tmosoltor bir-hirindon ssh olmadan mistagilsurstdo hall ‘died. Daha doprusu, geyd olunan masollor Kompleks Formada deyi,sstemin ayrvayt elementae kimi nazacdon esi va hol elie. Tabi ki, bu da istor makro, istorss > mikro sovivyods Gmumlogistik problemlsrin aradan ‘galdnimasny gatinlasdirir va nazards tutulan manfottik fhormasinn tamin olunmasina grait yaratmirdl. Mason, fimumiTogistik—amaligyatlar—Kompleksinds2gor mohsuldagimalara gaklon sorclavin nisbotan azaldlmasina nail olunurdusa, digar bir sahods ehtiyatlain soviyyasiin‘yksolditmasi va bu ehtiyatlann saxlamslmasin gakilon xare- tevin avtmasyhallart bas vere vo ya istebsalehtiyalarinin tolob olunan soviyyodo yaradiimasina maneayibkoratmakls istehsal prosesinin gedisinds faible mals golird\. Lakin nezardon «acirmag lam deyil ki mahsuldssmaara cakilon xorelorin mullbg va ya nisbazalmasi bir tarafdon firma vo surkotar> mahsulgondormanin surat, ahangdarligs v9 etbar- Tigi ass digmasi natiessinds ahomiyyaui darsesds 2iy- san vura bilo, Bagga bir trafdon iso mahsuldagimalara goki- lan xarelarin azalmasi nagletms prosesinin samarallidar> cailmasi gstorcisdir Bu, idaractmon sarakterios edan a storiidir Sadseo olarag burada diqgat lb edan maqam fondan barat ki, har bi loaistik tunksiva v2 >maliyvatat, ls do logisik sistemin iurakoulan bi-binindon tend Stu Forma dep tera gyda ayy a Logistikanin bu inkisaf morholsi un digae sortlarla toorahor hor yeydan avval mabuuilysferasinda hayat kecirie Jon, reallagdinlan amotiyyatlarin opeimallasdimasy is xa rakteriza olunur- Bu zaman logistiksistemlain subyektloe kimi gas edan hor bir istchsale, mahsulgndoron v9 itch Take! fitma v9 sirkalarin (vasitag Fimalazda dail olmaqla) aynca,slahiddo gotirilms formada tasorrifat foaliyyatinin ‘optimallagdinimast hee da homigp nazardo tutulan maqsod2 hail ofunmast dein kifyat etmird Yon. bit firma v9 sitkat dasiindsistivand amaliyatlanin (yaklorin nagl edil- mos, isichsal. anbarlusdima. bilglirm v9 satin topkll v9 8) yerina yetslnssing gakilan sarconn davigmasi (art- mast v9 ya azalmesy bil: Fegsuk prosesor2 Last etma im- Kamins malik olsa da hee save antmlogisik sistemin it rakelle toftindan msbet qargianmir, Daa doprust, mie badly sferasina maxsus olan logistik subyektirin_yerino yotirocaklori omaiyyatiar vo ya funksiyalar da bir-birinin tisadi manafelrinnazara almmaq sort il optimallays salma ‘Mshz, bu mathalonin baslangacinda anbar tosorrafat run va nagliyyatxidmatinin alagalondicimas baximindan tli vo praktki ipl arasinda efiziki boligdirmaninidar ‘Sing anlayig vaio wlogistika» anlayiq atbiq olun- nag hasland Belo bie Keytiyyot deyisikliyinin aparimas Tormel xatakter dagimrdh logistik todgiqatar mahsullann Fiiki bslgdaralmasinin sara edilmasi gsrgivasindon kenara fgamagla burada firmanin bitin resus potensialmdan op- inal tifads edilmasil slagadar olan genig miqyash mosa- Iolo dz aksini tap, Firmalarin tadavil xoteorinin azaldl- ‘as igsad-taghlat todbirar Kompleksina aid edion funk siyalacdan birino geri 1970 = i illrin sonlarinda qorb dunyasinda prakiki ‘olaraq mahsul anbarlarinda aparilan prosesloni v2 onun Smaliyatiar Gero torkibini, habelo onuntexniki, taskilati vo {exnolojitominatimy ssasl suratda — dayigon «tara- Gablagdirman ingilabs Baga até Nogliyyat ~ anbar vadanhglarinin, yeni OV" tara v2 _qablasdirma fmomulatlarinn istehsal: sahosinds mtoraqah irsliayglar usahids” olundy. Masir —aviomatlagdinimss _anbar Komplekslbrinin yaradiimasi v2 yoklarin gl edilmasinds Konteyner dapmalarindan sntensi istifads olunmast mohz bu ingilabi d2yigkliktoinnaticsloribesab dla bilo. Mobsullarin Bokdgdirdlmasi Gara. Togistk sistemfords Standart tara ve qablagdirmalacin, xsi standart tipo ¥9 Skeiya malik bir sira qublagdirma v9 palletenacin ttbigh ‘Shomiyystl igisadi nicola vermaya baslad ‘Beak, bokran vaziyyatindan gixmag, mahsulistch- sal vo satis sahasinds yeni baran hallac is rastlagmamag, ligim material aximlarinin Jopstik idaro edilmosinin toke> ayrayn morbalolor aro devil, takrar istebsalprosesiin butin fazalan Gero oyata keiilmasitalsb olunurd, Eyniamanda mohsullarinfiziki bokigdrolmositzro amaliyya larinidara edilmes avazino busin material axinlarnin ida ¢eilmosisahosinda yeni logistikprinsiplarn totbigh maby bu doer ociyyalndiran caatlorhesab oft ‘gn marhol 1980 -cildan 1990 ~cillarin ort ‘na qdorki bir middotiahats edit. Qeyd olunan dove gorb ils lagadar ddunya iqsadiyyatinda ahomiyyoth dayiikikoe *informasiya texnologiasisahosindo ingilab vo for- «li hesablama texnikasnin (kompyiterlarin tabigi, ‘+ bazariann aloballagmas +. iqlisadiyyatin infrastrukturunun dovlst_tanzime Jonmasi mexanizmainda bag Veron ass dayiikliklar; + mahsulun keyfiyotininidaro edilmasi felsfosinin senigyayilmast, + int scmldaghgn vo stn fag iki a biznesin togkilinds struktur dayisikliklori va s. bay vent 1980-19304) ar Kompyiter sor kimi ada. Tabi Xi, togtkani gtak niga mh Kampen tin tbh tari tak molt ban optic mower. ibe gargnna duran vacs problem ih Kap aber 99 Sabin uous qymsta ma olan fh kompyacir CF) ‘Sonn torr subyektinin itsudh algyatinin ayn tna kb set ola hor iyo hal tan. Gp bolgdiaca vo material xml io lager olan dar prosealin damas! vo yu onara nat uray fSyata Eoin Lokal Reubamateaas vo leon Kaya yaks! basso yaradan yer avo. tatlgdinimesina simat-gstoran fod Rempystrdn Solad login gin yentmkana. peep ag vo tog stemin Rtn: Wirakelannn sonora fay On ona atts Ayn hor bit yernds guy dindnn fd Kompyterr katona, tex 9 pad program tminsian hessbna liyot gis Avrrsyn fteqhdro ds ean, asc program mingtrnn ma ik oan fed kompyaterar logit mencomento gt bt taftan iter pros = anna trial Bae fr sbllar anatndan hart mba bad ton at da dul olmags ar logit aly fas hou sya pats gta ian ser Dior tans Kory vo mai ifr tay teanologynandan ido elms! yanmbrikai fin mead enya, ha motes! Buran oxy itera ehtyatini soviet mera a dso tomlin gondrin! hoc,ifrn yin t= ‘now kim soto dogiq 9 vata nore olommas ta xidmot gtr, 1990 cron avalrinds gic om Uy Spurimasinn gir sri vo chan babe fordompyiterarin yeni nastinin meydana gixmasi logistikada informasiya-kompyater innovasivasinin tatbigin still urd vo onun opin geniyperspektivor apd Makroproseszor ‘texmikasimin takinilagdirimasi v3 ‘onun sanayecoinkiga ets olkalavin igisadiyyatnin atin Sahatorinds aki tathagtHnformasivackompyster texnolo- ‘iyas!sahasindo ingilabtdayisikliklorla natialond. Igusad informasiyalann elektron dajiyclan formasinda. moveud ‘lmasi vo onlin fordi Kompytterlorsrusinda sada v2 alve Tish mubadilasi miasir igdsadi oraitda bela adv informa ‘Siyalars hoyatttalabata = bazar infrastrukturunun mili omponentitindsn birino gevindi, Beynolxalq informasiya Tavasinin formalasmast bir torafdan mslumatlar bazasi ¥> hhankinin. Sigat farafdan isa elekteon ss¥dalagnaln (eek tron tiaratinin,elektron kommersiys faliyyatins 2 eek toon Kommunikasiya sistem, habelo standarariun yara- diasi v9 inkigafstigamatindo apardh. Bu sahods logis prinsiploin ttbigi gn elektron bank amaliyyatlasiste- mminin (beynabealg banklararasi SWIFT vo SWIFT 2 gob>- Kolaiasssinda) yaradsimasint 9 onun shamiyyatini matlag sgeyd ctmak lazundir. Bela clektron amoliyyalian sisteminin Yaradilmas logisiktoradaslararasinda informasiya miba- host tra garsiight foaliyyauin”«malumatlarn elektron ‘iadisei» EDI (Blectronte Data Interchange) v9 sida feta, Uearat vo naqiyyat saosinds motumatznin elektron mibadilasi» EDIFACT «Electronic Data Taterchange for ‘Administration, Commerce and Transport? standart orgheind aparimasine tamin dir vu stondartlara Uiygun vidinargostrimasin talsb edi Daha doarusu, qeyd oltnan standerann t2sti bawmindan igtsadt informa Yalarin mabadSlos logis tastdaslar atasinda smalyyatlae fin yerino yetriimasi nogleyi-nazarinsn hes bir problem \aratmir va fea edilmasi macburi hes oltinan amaliyyat- laev isa shomiyyatl darocado sadalodii.sonod dovriyyosi= hin operativiyin arurmagla Gmumi Logistik vant itkisino {ol vermie, Son noticadaistelaklarin xamamal, material vo haar mabsullala tominat isi yaxsiasr.istehsal olunan tmohsulun keyfiyyot yoksoir, iggilanin pefokarliq soviyyas! fru ¥9 istehsalgy rmalar haggunda stor tadardkat,itorso df sai bazarlarinda ylksok imic formalasr Biznes sahosindslogistk Konsepsiyalarin totbigi eek ron_kommunikasiya bazar, xisusila | malumatlann Seivatmost yabakesinin, faksimil rabitonin, elektron pogti- nun, telekonferensivalarin, hesablama palatalarnin, alveris- i program tominallartin itensiv inkialina (okan ver [Nation eibar il logis (orafdaslartrafindan kommersiva (Compuserve. America Online) v3. geyri-kommersiya (loternet)sarakterl ktlav xidmr -informasiya sisteminin Itnkanlarindan gig istifads olunmaga Basan ‘Loeistikanmn.integraiv.Konsepsiyasmin_yaradilmast vp istfada edilmasinds tayinedicirolu demak olae ki, real aman migyasinda informasiya alaglariGzre méveud sis- fembori (moeslon, sputcik vasitasi telekommunikasiya sis- {err tatbig elmokla material axiparina mitamadi naza~ fot edilmasnkanlarinin yaranmasi, meydana qxmast fok- fonu oynads, Dealt, informasiya texnologivast sahasindo bas veran ingablar bir daha sub et ki, material axilars iis borabor informasiya axmlant da logisik idarsetmanin Dbyektidir vo onan praktiki Paliyyatdo eymieydiimosi bvran.talsblaribaximindan Logistik problemlarin aydin ark edilmasini gelondirr. Bunula slagedar olarag 1985- ci Sido ABSida foaliyyat gistoran Logsiuh Meneement Surast (LMS) lopistika sahasinds indiya qador méveud olan an- {iytilan birdaha dagialosdirarak ona asagndaks kimi tayinat ‘vermisdir «Logstika, stelaketsfarigoini dlgun ddamak agin xammai, material, bitmami ists, hazar masul ch tiyatlar,xiinat v9 onlata borabor tutulan informasiva ‘uinlarinin yaranma monboyindan istelak yerlorina (xxal YP invac da daxil-olmagla) qador planlasdinimas, idaroesilmani va eek nazarai proses» ‘Veriton tayinatda dg mihi eahst Sztnd qubang for mada biruz etdiit. Ovvala, material axinlarinin yaranima ‘manbayindan son istehlak yerlorina qadar horakoti zamant yerina yetinlon hor bir logsik amaliyyatlar bir ~ birindon fynima oldugundan logstik foalivy3t tb i, integrati ‘arakter dag. kinest, bu materal axilarina barabor 10+ {lan iotormasiya axinlaninin da wars edikmasi logistik ss- femin talablori baximdan vacibdir "Vo nobayot, upc. arg servis (qeyri-material) axnlant da (ba ilk dato olarag ‘stan logistik idarsetmanin obyektin! tail edi. CUnks. swalki onilliklds logistkanin tsdgigat va optimallagdi ima obyektini yalnvz material axinlat task ediriss, bu Jov- Fado servis xidmatinin do yent bir tadgiqat obyektino ge rilmasi logstikanin prinsipial inkigaina mahiyyat etibat ls saciyyow aaakterverd. {nformasiya - kompyiter sistemlorinin totbigiistesal ve buligdirm sferasinda yen! logistk texnologivalarin ya adiimasiny bir nov stimullgdurdt. MRP 1 DRP kimi logis- ‘ik sistemlrininkiga siratindi,onlann yeni modifikasya si MRP? (Manufacturing Resource Planning) v9 DRP (Dis- tribution Resource Planning) sistemlori amala gai v2 bu sisiemlorin yerina yetirdiklas logis Funksivala genislandh Yeni logistik konsepsiyalar, masalon, «Lean Production» (aif steal) QR (Quick Responte)-agevikreaksiyan CR (Continuous Replenishment) «fasilasiz borpa v9 s. amalo eld, Eyni zamanda mohstllann fziki béldgdirdmas pak tikasinda JIT Konsepsiyasinn bazast asasnda yak dasuma- Jann konteynerlogdirims gens ttbig edilaya basin DSrdined marhals ~lopistikanin perspektiv inkigat vo totbig marhalas adlanat- Xosusiolarag bu faza bazar iti Sauliyyatt Hl inksaf edon élkolordcin daha xarakterik Dordiinca morhaa istehsal tochizat sats vo istehlak proses Ibninin hor birino Kompleks yanagmagia integra logctk sistemlarin tam qurulmasin nszordo tuur. Tala baum ‘an bu 67 ssinielm-istehsa brite, Korporasyalan, Kon Scrnfor vo assosasivalatinsahaloraras ¥> saben suk turunuo yaradiimasindatszahir ei [Logistik sahosindo bur siranazari problemlorin halt mah bu dovro tasaduf edit. Bele ki, mohsullarn.xidmot ‘middot! orzinds gokilon xarlorin maksimum azaldilmast {kun elogistik Konsepsiva> unlayig mabsullarin hoyal dov ‘anni Bat morhasletdaxi edimakls mohsullarin ay halogivlmast machalasindan baslamis onun Iakrar xan ¥9 ya tullanuiya gevrilmasi moeholaina gad) dahe da_ge- nigndii ‘MUasieigtisadsoraitdo logistika, respublikamuzda is ‘or navar.istrso do praktiki baximdan kileyot qadar gis ‘okisal cunamisaie Bu, agar bir taratdanslkanin bazar aq sadiyyatna kepmosi, igtbadi sahloeda apariian stroktur ‘slhatar ip olagalandiiirsa,digaetaatdan magsod barat larinda mastagil vo sorbost faliyyat gostarmaya tam skill uuygunlaymayan istebsalg vo istehlakgilarin Logistik aro cetmanin mahiyyatini, onun prisip va metodlaniin tabig Xisusiyyatlorin auura qodar dark elmomolri lo bali Odur i lopstikamin tatbigini mogsodauygun esa edon igtisid zonalan, saholri gOX asanligla muayyanlgdirmok rmimkoodie Inhisareig sda tam monasinda logstkadan istifado Imkanlariat ahamiyyati darsesdo mahdudlagdinr. Uszarig- tisadiyyatn hovsslondiricl moti hesab ofuntin raqabot vo Foqabot oraitininitehsaletfrmalararasinda olmarmast lo ast tokKUrin yaranmasina vs onun inkigfina desl st Fotda manesilik trai, Olkamizdo logistikarun inkisal yn uri gat takrar ‘stehsal prosesinin bat fazalarnda imhisargaig anonolr fin iqtisadi asislaninin Ingv ediimasindan ibatatdit Oks ‘odgirdo iqusaditartdaslarin Sorbast seqilmasina asaslanan, ‘ogabotin-inkigafi gla, bazar Konyukturasi-ndgteyinovarindon qiymatin ama galmsi v sifargtorinformalay mast go geraitinyaradilmasioy tomin etmok qeyti — imimkindtr.” Mah. bu serait bazar iqtsadiyyatina uygun olan normal jgtisadi muhitin moveud olmasiny miay¥o0 Ing vo yalniz bundan sonra SIka iqtisadiyyatinda log tik idarsctma metodlarinn eflektv tatbigi haqginda ml hizalarin apanimasin hayati talabata gevii. stor itebsal,strso do vasitik saholoinds inisar- lng zi tonzimlonon bazar ilisadi mexanizmanin aliyy>- fini demak olar ki, dayandinr vo logisuikanintatbig imkan- Tarim aradan qaldinlmas da daxitolmagha iqtsadserad bitin: neqatv hallarin amolo galmasino ssbob olur. Buna gro do bazar igtsadiyyat yolu ilo inkisaf edn Slkalotda bazar mnasibalsrinin dv tonzimlanmosi hor yeydon 2 val oqabotasasinda Gai tanzimlanmni tamtin edan saraitin ‘yaradiimasina yonoldilie, Bagga s80la, bazar iqisadivyats foraitinda dovit bazar subyektorinin inkisargiiq mesliti- hin aradan galdunimasina yénaidilmis gens tadbirlr kom pleksina mabk olmal, vo onu iglisadt inkigtin morhalsoe lars hoyata kegirmalidie Omumiyyatl, bir trafdon firma va srkalorin magsod bazarlarinda vo ya onun seyimisseqmentiorinds movgeloin _mohkornlandirilnssina xidmat evan marketing v9 logistka- fin prinsip vo metodlarindan fundamental surstdo: yer. laamataer &tko igtisadiyyatinda roqabot mGhitinin 2mals gelmasini garlandirir. Digaetarafdan iso bazar iqtisadiyyat 9 onun miayyon inkgasoviyasilogstikanin fundamental ‘imi sahs kimi itn bazar subyektae aafindan ttbig sf ‘asin genislondii Eyni zamanda dinya iqtisediyyaunda integrasia ala- ggalorinininkigai vo biznesin global xarakteralmast lox Fakteraa olunan bu morholads beynalxalg s9pkiTogistik sistemlarin yaradsmasina garaitformalaydh et qaeb Girma lars global strategiyalann (ucuz tammal v2" ya onun Unstrlri, habelo amok resurstarinin moveud oldu (apt hg yrtoedobeynatalg bazaar dn mht stele aki etinimosin sy gistwidise Avropa hi Aina zy olan Slkalr clas Us ABS i Kanada arasnds hull“ Gsusyatls Sas” vo aidan mubados fSinvak, noglyyat vo dgor xaraltcr) maneslorin aradan Galdiinasnaticasinds mal xdmatorin, habela oak fesuslarinin llr arasinda srbost voazad yrdoyigmas teynalaalylogstk oordinssivanm shomyystn dab da ficlodads. Beyntalg,atenada, lop akuvik daha Kompeks traktor ald steal glo va boldirme ma. Kedainin‘yerlgdiimos, naghyyat vo Amst novltnin sevimasi,ehiyatain sara els! dro ritregat eto, in ttbih.adekat informasiva v> kemmunikasiya i temnforinin lays kim proBemlar logs me: eimention aki vo gevki Glob eid Roynsbaly Sakdapimatada vo Avropa itifagina fev olan lkcorin i sad tears alagslorindslogistikprinsiplorin realli mma in TEDIM, UNCTAD, TACIS, Qermes v9 Dost tne Lyihlrigagivesindsbeynolalg.informasiva ompyter sistema: yard. fatermodal yikdaymala Konteynerlrdan istifadayassasanan 9 mobs fk tolujdirdimos! ozo beynatalg Toei erkodarn yar hasnt arsed tutan epnshaltmeston, 199% do Atma Fans vo Holland tiga hava {Collomodut>) program v3 lyiaor ak ttb ely ‘baslandh. saa " “ ms Bela, drdnet mottos lgistikn integra fo sinikanum miloagal konteptyalaindan ‘ftde eon Dre Malar rajabo mabarzsindo mht strate lta few Ai. Munsir mathasdo beynalcalg buvarirda logs Kom: Sepsivann gtsaktokamton arr edo bleak as anon lao Bln sen ssa in up sag ola: ‘sonaye jtesalinda maveud olan bor bobran hale‘+ sonayeda iatisaslagmanin dovinlaymasi: «= birgs amskdaslgin vo yeot menecment formasinin toskilinds missieyanaymalartalab edan Uearottarefdasant il yeni minasibotioe: + beynalsalg integrasiya prosestrinin inkigais + biznesin mixtlf sahalorindsraqabstin guclanmas * wtbig edilon informasiya-kompytter texnolopiya- favo dab somaralistifada olunas ‘ent maksulistchsalina ez kesilmasing imakan ve. san gevik texnolojiavadanhglann, evik avtomatlasdilaay v2 robotlaitiay istesalinttbig ‘© industrial servisdo logistikprinsiporin ttbiginin ‘ondirilmasi, Tszar mOvgcyinin mabkomlandirimasi v9 roqabst smubarizaindo detilklorintaain eilmasi gos har bir ba Zar Subyekt logis metod v2 prinsiplordan istifado olan ‘asina nisusi diggat yOnaldit. Raqabot mubarizasinin gic- Tandiyi, raqabatin bashica faktorumun vaxt hesab eddy) indi raid bazarda raqabsta ta gatirmak Un femal nin gevik vo dinamik otmalan Laz gli. Bundan basa biznesin oral hits dala Kompleks v9 geyti~moyyan x2 rakter aldigindan tabi ki, formalasan logisk sisiemdon syksaksaviyyada adaptasiva va dayanighg tla edi 1.3, LOGISTIKANIN INKISAFINI SORTLONDIRON AMILLOR. Sanayeca inkigat etmis dlkalorda logistikamin inkigal cidirilmosi probleming arian maraglar hor geydon ovva ta- fini baximdan iqtsadi xarakters malik sabablrl slagodar- dir, stehsalin baominin arti. olksdaxili vo_beynalalg Slagalatin genislondiyi bir soratdo mibadilo sferssina aid Glunan xorelorin da soviyyasinin yiksaimosifatorw sabi. karlarin bivat Faalyyatinin optimallagdinimas: moqsaila ‘yen formalarin axtankib tapsmast iin soysrinipuclondir- a LLogistikadan aktiv iatfado edan gar dlksacnin prak likstserdhost sort ki Kammal, material, yarmalabrikat > daelogirict momulalann kin monbodon son tayinat ‘montogssin gadar mums harakstinin 93% onlanin mux Lit madditexniki tachizat Kanallarindan &tay Keemosina, daha dogrusu, sason todavil kanallarnda yigthb qalmasi ‘9 saxlanmacina sorfedlr. Omumi vaxtn yerdo galan his Sosinin 2% = ni xGsus steal Qhazar mohsul stebsal), 5% fi 89 nagletms amolivyatia taskil edit. Bu olkalords ‘gem iil mabsulin 20% bazara malyeriilisi loo (qatar xorelardon shard. Bua gor do Delo Aor Fulusunda xammal, yarumfabekat v> haz mab Taniimesina gakilan dove 44%, Saxlanma va ekspedisiv rarelor 16 %5 yiklvin magistial v9 texnoloji daginmasine sebton xotelar 23 v9 9%, huzir mabsullann saugnin amin dilmasina sat edilan xorelar sa 8 % tsk edi ‘O di macro alinmaliir hi, it ¥9 ors barabor tw tulan mabsullarm beynalalg bazarlar gargivasinds yerdo- ‘ismast ip slagadae fra olunan amaliyyattar mill bazarlar- 4a anolot smaliyyatiann yerino yetinimasi ilo moqayisods daha mitakkab v9 gox xafe tutumludur. Baga S672, 299" till bazarlar soviyyasinds by amolyyatiaen sor! ofvnan xorclor adtalgrae mohsullaroan satis dayainin, ®10%eni tashil edit, beynalnalg bazarlar Wz bu rogam mivafiq olarag 25.38%: dit Roqabot mibarizasi sraitinds faliyyat gistoon mill vp heygalalg bazatlarin subyektlri (mahsul istehsalan) tobi ks, giymot vo Keyiyyat parametlon osasinds Gotinin bazar mivgelorinin mdhkomlsndinimass, salve paylaeiin artinimasi. daha goxitehlakelin ealh edilmsi v9 son n>- licods bazar liderliyina sah olmag gan Batan bitbaga v9 olay xarlsrinin dagiq urotunu apurmal vo onun azalil- ‘mast yollarint miayyanlgdirmaliditior. Bu kondeksdan gycedon hor bir bazar subyekti material, maliyys vo informs siya axinlanmn idato edilmasina istigamatonan logstk Prinsip va metodlardan mitngistifado etal, Belaliks, fkrimizi Umumilagdirmis sag {nkigaf bir toro firma vo girkalarin malyeriili io fgadar vant’ v9 maliyy motroflrinin zaldilmasina 59) fPstomala ip assed, digo tora so pada ‘bazar minasibotarinin mirakkobloyiasi va mahsul- Jari balogdarilmest prosesino Kamiyyat v> keyfiyyat bax mindan yiksok tlabkarlgs cevik istehsulsstemlornin yaradhlmas kimi amillor- 1» miayyonlsir emai logistikanin inkigaf}ahomiyyot doracada i ‘chs strstegiyasinda vo malyeriiig'ssteminds. mim sdoysiliklors misahide olunan sate bazatindan al ba hina’ kegidls slagalndirilirIstcsalglarn stehlakglars icbari formada tohkim edilmasi, resurslarin ckddi v9 sort, markscloydirilmis qaydada «bglgusb> prinsipina asaslanan totalitartasarifatlhg,inzibai-amiriksisteminda bu v2 yt igor mahsulun istehsaina gararnverilmast onan sti siyer Sati (Sratepiyas lp ualagdinimirds. Yoni, satis siyasotinin ‘slonmasi bir qayda olarag mahsulistebsalindan sonda gait Ye onuin tap istchsaln dighasihakml ia hoyate keeiie= 4, Lakin tsoerifat subyektlr Ug falyyot az tom cedon bazar itisadivyau saraitinds mabsul stir Bazar hhoemi v9 qurulusundan asik olaraq mohsulistebsabna qo alarm verilmast v9 ya istehsal programnininformalagmts oli sakilda sat strtegiyasinn talsbiorina yun hayata kecinit, Odur ki, eid rogabot saraitinds abclarn (ste lakgilann) maragiarina uygunlagmag, on «kdKlanmoky 62 nivbosinds mabsulistehsaledan muassiso vo firmalardan bu ‘pillar vo tooblara adekvat cavabverilmasin o12b edit, Doyipkon xarakteri bazar talablaring gevik reaksiya veron istelakgitar natica etibar ila xidmatin keyfiyytinin yaxslasdilmasy, istehlakgrsifarslorinin yerino yetirilmasi- no orf eilan vaxtin azaldhimast va mUvafig formada razi- Tagdinimis mabsulgondorma grafklarina sortsie riayot edil- ‘masino nal olurlar. Belo bir yraitda, batan bunlarla yan, ‘vaxtamili mohulun qiymst va keyfiyyot amily la barabot Intesate fraarn maasitbazarda mdvaflng alist gs ‘ormalarin mioyyanlapdiron asas faktora geval yni zamanda mahiyyat baximindan biligdemo pro scsinin Keyiyyotine bazar subyektlr taatindsn talblsrin frtmasi v9 ya yeni xarakterl folobotin yaranmast da sat problemi) mirkksblagdirie. Daha” dogrusu, bazar fubyektlr) voksak xare tulumly hesab edn mabsullarn fieik) ballgdiralmocins daha diggots yanagilar. Belo bir soraitds tobi ki, bir tarfdon abelarin hazir mahsulistehsal- (lari, digor torofdon dao istesalelann orinin onlar {ign xammal, material vo dostoydnici mamulatlan gbndo ‘onlra gary) analoji reaksiyast hom yaranr, bom do arte [Naticod> mixtalif bazar subyektlriarasinda mirakk3b ala- alo sistemi formalagt v9 bu da 6z névbasinds tochizat vo Sa sferasinda moveud olan topkilati modelin (strukturun) yenilosmasini (modiikasiyasin flab dir. Bitun bu talabl>- tin yerin yetiihasi io ayrvayr stigamatlardo malyeriil- sinin optimallasdinlmass Uz aoe aktivlogdirir. Anbarlarin ‘optimal (istehsasrin vo ya mahsulgbndarantorin istehlak yerlaina yaxin olmast baxsmndan) yerlsdiriimosi, maksul- ‘Rondorme partiyalaninn optimal Kanuyyatinin muoyyanlag- sirlmei v9 mahsul dagumalaeGzro optimal horokat marscut- Tarun seiimasi vo sairo bu kim problemiovin hall santa ste Molum oldugs kimi istehsaln topkilind istifada oft ‘nan onanovi konveyerlrin robotlals avazlonmosi, yoni is- {ebsalin robotlasdiimast ahamiyyath daracad> ean mayo dganaotedilmasina vo kigk partivalarla mabsul hazrlanmas Inesabina isan rentabelliksaviyyasniartran gevik istehsal strukturlainm yaradimasina gourib gman. tr istesal