Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti

Fakültə – İMF
Qrup - 731.20
Fənn – Layihələrin idarə edilməsi
Tələbə – Şirinova Könul
Müəllim - Əsədov Zaur
 MÖVZU:

 Münaqişələrin idarə edilməsi modelləri

 PLAN:

Layihə
Münaqişələrin
Layihələrdə Layihələrdə menecerləri ilə
idarə edilməsi
münaqişələrin münaqişələrin meydana gələn
üzrə aparılan
növləri növləri münaqişələri
tədqiqat işləri
azaltmağ
Layihələrin idarə edilməsində əsas beş münaqişə səviyyəsi qeydə alınmışdır:

1. Şəxsi münaqişə;

2. Şəxslərarası münaqişə;

3. Qrupdaxili münaqişə;

4. Qruplararası münaqişə;

5. Təşkilatlararası münaqişə.
 ŞƏXSI MÜNAQIŞƏ

Şəxsi münaqişə. Bəzən belə olur ki,

menecerlər arasında müəyyən məsələlər
üzrə fikir ayrılığı mövcud olur. Məsələn,
təşkilatlarda aparılan ixtisar zamanı
təşkilatın daha səmərəli işləməsilə bağlı
tələbləri yerinə yetirən menecer digər
tərəfdən ixtisara düşən insanlar ilə
münaqişəyə girir. Digər nümunə kimi belə
bir vəziyyəti göstərmək olar ki, işçilərdən
bəziləri normadan artıq işləyir, digərləri
isə evdə istirahət edirlər (şəkil 6.1).
Layihə menecerini əhatə edən münaqişə dünyası aşağıdakılardır:

• Şəxslərarası münaqişə. Bu tipli münaqişələr adətən, eyni

səlahiyyətlərə malik olan və vəzifə bölgüsündə
namizədlikləri eyni səviyyədə olan iki şəxs arasında baş
verir.

• Qrupdaxili münaqişə. Qrupdaxili münaqişələr

ehtiyatların paylanması prosesində, mükafatların müəyyən
edilməsi və paylanması normalarının tətbiqində
qruplardan biri üçün daha yaxşı şəraitin yaradılmasını
görən bir qrupun bölmələri arasında baş verir.
Layihə menecerini əhatə edən münaqişə dünyası aşağıdakılardır:

• Qruplararası münaqişə. Qruplarda müxtəlif məqsədlərin olması

qruplararası münaqişəyə səbəb olur. Bu qruplara daxil olan şəxslər
bir-birinin rolunu dərk etmirlər, ya da ehtiyat və vəsaitlər üstündə
rəqabət aparırlar.

• Təşkilatlararası münaqişə. Təşkilatlararası münaqişə iki təşkilat

arasında yaranır. Qərb ölkələrinin iqtisadçılarının fikrinə görə bu
münaqişə növü rəqabət aparan şirkətlər arasında baş verdiyindən
təbii hesab edilir. Ancaq münaqişələr təşkilatlar və səhmdar qruplar
arasında ehtiyatların paylanması ilə bağlı olaraq da yarana bilər.
Münaqişələrin idarə edilməsinin əsas beş modelini qısa şəkildə
xarakterizə edək. Bunlar aşağıdakılardır:

▪ zəiflətmə;

▪ qayğı;

▪ kompromis;

▪ gücləndirmə;

▪ problemlərin həlli.
 Münaqişələrin idarə edilməsinin modelləri

Bu modellər müəyyən şərtlər

daxilində və müəyyən nəticəni əldə
etmək üçün tətbiq edilsə də, ən
səmərəli model “problemlərin
həlli”dir. Qayğı və zəiflətmə yalnız
vaxtı uzatmaq üçün faydalı olan
müvəqqəti metodlar sayılır,
kompromis, gücləndirmə
vəproblemlərin həlli metodları isə
birbaşa münaqişələrlə bağlıdır.
 Münaqişələrin idarə edilməsinin modelləri

Aparılan tədqiqatlar layihədə müxtəlif münaqişə modellərindən istifadənin səmərəliliyi haqqında bizim
anlayışlarımızı genişləndirmişdir.

Münaqişələrin idarə edilməsi üzrə mütəxəssislər qeyd etmişlər ki, “gücləndirmə və qayğı layihə
meneceri ilə işçi heyyəti arasında meydana gələn münaqişələrin artmasına daha da stimul verir.

Bu, o deməkdir ki, layihə meneceri münaqişənin artmasına daha da stimul verir.
Konfrontasiya (problemin həlli), kompromis və zəiflətmə

Bu, o deməkdir ki, layihə meneceri münaqişənin həlli üsulu kimi gücləndirmə və qayğını nə qədər
çox tətbiq etsə, münaqişə bir o qədər çox meydana gələr”. Konfrontasiya (problemin həlli),
kompromis və zəiflətmə münaqişənin artmasına mənfi cəhətdən təsir göstərir, bu da o deməkdir ki,
bu modellərə arxalanan layihə meneceri daha az dərəcədə münaqişə ilə rastlaşır.
Mütəxəssislər bu modelləri səmərəlilik dərəcəsinə görə aşağıdakı
şəkildə qruplaşdırmışlar (cədvəl 6.1):
 Layihə menecerləri ilə müdirlər arasında meydana
gələn münaqişələri azaltmağ
 Layihə meneceri bu beş modeldən müvafiqini seçməlidir. Layihə menecerləri ilə müdirlər arasında
meydana gələn münaqişələri azaltmağın ən səmərəli metodu sərbəst ideya münaqişəsinə və yaxşı
davranışa təmminat yardan kompromis modelidir. Layihə meneceri bu metodu layihə üzrə formal
danışıqlarda və layihə iştirakçıları ilə qeyri-rəsmi danışıqlarda səmərəli şəkildə tətbiq edə bilər.
 Layihə menecerləri ilə müdirlər arasında meydana gələn
münaqişələri azaltmağ

Layihə menecerləri ilə funksional

bölmələr arasındakı münaqişələr
Qayğı münaqişəni azaltsa da,
nəzərdən keçirilərkən sonuncu üç
problemi həll etmir.
model çox böyük əhəmiyyət
Konfrontasiya (problemin həlli)
daşıyır. Mütəxəssislər
münaqişənin təsir sahəsini
münaqişənin mənfi nəticələrini
böyütsə də, bu halda onun
artırdığı üçün gücləndirməni
dərinləşməsinin qarşısını alır.
zərərli metod kimi
müəyyənləşdirmişlər.
Münaqişələrin idarə edilməsi üzrə aparılan tədqiqat işlərinin
nəticələrini nəzərdən keçirək (cədvəl 6.2):
Münaqişələrin idarə edilməsi üzrə aparılan tədqiqat işləri

Bu tədqiqatlardan aydın olur ki, münaqişələrin həlli üçün yalnız bu metod mövcud deyildir.

Yaranan vəziyyətdən asılı olaraq, layihə meneceri münaqişələrin idarə edilməsinin müxtəlif metodlarından
istifadə edilməsi imkanına malik olmalıdır.

Zəiflətmə metodu hadisənin inkişafını ləngidir, buna görə də o, lazım olduğu təqdirdə tətbiq edilir.

Qayğı metodu uzunmüddətli strategiya ola bilməz.

Münaqişələrin idarə edilməsi üzrə aparılan tədqiqat işləri

Kompromis metodu isə layihə meneceri nəyəsə güzəştə getdiyi halda aparılan danışıqlarda tətbiq edilir.

Gücləndirmə metodu tərəflərin biri qalib gəlib, digəri isə məğlub olduqda tətbiq edilir.

Bu metoddan layihənin daxilində, layihə menecerinin səlahiyyətləri kifayət qədər yüksək olduqda istifadə edilir.

Tariflərin xeyli dərəcədə yüksək olduğu və əlavə alternativin olmadığı şəraitdə gücləndirmə metodu tətbiq edilir.
 Ümumiyyətlə, dağıdıcı gücə malik münaqişələri aradan
götürməyə imkan yaradan səkkiz faktor mövcuddur:

▪ münaqişələrin aydın şəkildə açıqlanması;

▪ lazımsız münaqişələrdən qaça bilmək bacarığı;

▪ digər şəxsləri dinləmək qabiliyyəti;

▪ sərt bəyanatlardan yan keçə bilmək bacarığı;

Ümumiyyətlə, dağıdıcı gücə malik münaqişələri aradan götürməyə imkan
yaradan səkkiz faktor mövcuddur:

▪ bütün maraqlı tərəflərin cəlb edilməsi;

▪ tərəflərin mənafelərinin uyğunlaşdırılması;

▪ subyektiv fikrin ifadə edilməməsi;

▪ kompromisə nail olmaq və yekdil qərar qəbul edə bilmək qabiliyyəti.

 SOURCES:

1.Babayev İ.A. Lahiyələrin idarə

edilməsi metodologiyası:
Monoqrafiya. Bakı, Elm, 2003, 300 s.
THANK YOU FOR YOUR ATTENTION!