Professional Documents
Culture Documents
Araling Panlipunan
Modyul para sa Mag-aaral
Yunit I
Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas
i
EKONOMIKS 10
Araling Panlipunan – Modyul para sa Mag-aaral
Unang Edisyon 2015
ii
Paunang Salita
Binubuo ng apat na unit ang modyul na ito. Ang bawat yunit ay nahahati
naman sa bawat aralin. Ang Yunit 1 ay nakatuon sa pag-aaral ng Pangunahing
Konsepto ng Ekonomiks. Ang Yunit 2 ay nakatuon sa Maykroekonomiks. Ang
Yunit 3 ay nakatuon sa Makroekonomiks. Samantalang ang Yunit 4 ay ang
Mga Sektor Pang-ekonomiya at mga Patakarang Pang-ekonomiya.
iii
Talaan ng Nilalaman
Yunit I: Mga Pangunahing Konsepto ng Ekonomiks
Panimula...........................................................................................3
Mga Aralin at Saklaw ng Yunit...........................................................3
Mga Inaasahang Kakayahan.............................................................3
Panimulang Pagtataya......................................................................6
iv
YUNIT I
MGA PANGUNAHING KONSEPTO NG EKONOMIKS
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
Pamantayang Pangnilalaman Pamantayang Pagganap
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag- Naisasabuhay ang pag-unawa sa mga
unawa sa mga pangunahing konsepto pangunahing konsepto ng Ekonomiks
ng Ekonomiks bilang batayan ng bilang batayan ng matalino at maunlad
matalino at maunlad na pang-araw- na pang-araw-araw na pamumuhay.
araw na pamumuhay
3
»» Nasusuri ang kaibahan ng kagustuhan (wants) sa
pangangailangan (needs) bilang batayan sa pagbuo
ng matalinong desisyon.
» Naipakikita ang ugnayan ng personal na kagustuhan
ARALIN 3: at pangangailangan sa suliranin ng kakapusan.
PANGANGAILANGAN »» Nasusuri ang herarkiya ng pangangailangan.
AT KAGUSTUHAN »» Nakabubuo ng sariling pamantayan sa pagpili ng
mga pangangailangan batay sa mga herarkiya ng
pangangailangan.
»» Nasusuri ang mga salik na nakakaimpluwensiya sa
pangangailangan at kagustuhan.
ARALIN 7:
» Nasusuri ang mga tungkulin ng iba’t ibang
MGA ORGANISASYON
organisasyon ng negosyo.
NG NEGOSYO
4
GRAPIKONG PANTULONG
Walang katapusang
Limitadong pinagkukunang-yaman
pangangailangan at kagustuhan
ALOKASYON
EKONOMIKS
5
PANIMULANG PAGTATAYA
(K) 3. Kung ikaw ay isang taong rasyonal, ano ang dapat mong isaalang-alang sa
paggawa ng desisyon?
A. isaalang-alang ang mga paniniwala, mithiin, at tradisyon
B. isaalang-alang ang mga hilig at kagustuhan
C. isaalang-alang ang opportunity cost sa pagdedesisyon
D. isaalang-alang ang mga dinadaluhang okasyon
6
(P) 6. Alin sa sumusunod ang pinakaangkop na kahulugan ng Ekonomiks?
A. Ito ay matalinong pagpapasya ng tao sa pagsagot ng mga suliraning
pangkabuhayan na kinakaharap.
B. Ito ay tumutukoy sa siyensiya ng kaasalan ng tao na nakakaimpluwensiya
sa kaniyang pagdedesisyon.
C. Ito ay pag-aaral ng tao at ng lipunan kung paano haharapin ang mga
suliraning pangkabuhayan.
D. Ito ay pag-aaral kung paano matutugunan ng tao ang kaniyang walang
katapusang pangangailangan at kagustuhan sa harap ng kakapusan.
(P) 11. Ang bawat salik ng produksiyon ay mahalaga sa paglikha ng mga produkto
at serbisyo. Ang bawat salik kapag ginamit ay may kabayaran tulad ng
A. upa sa kapitalista, sahod sa lakas-paggawa, tubo sa may-ari ng lupa,
at interes para sa entreprenyur
B. upa sa may-ari ng lupa, sahod sa lakas-paggawa, interes sa kapitalista,
at tubo sa entreprenyur
C. sahod sa entreprenyur, upa sa lakas-paggawa, interes sa kapitalista, at
tubo sa entreprenyur
D. tubo sa may-ari ng lupa, sahod sa lakas-paggawa, upa sa kapitalista,
at interes sa entreprenyur
ITEMS Growth
2012 2013 Rate
(%)
HOUSEHOLD FINAL CONSUMPTION
7,837,881 8,455,783 7.9
EXPENDITURE
1. Food and Non-alcoholic beverages 3,343,427 3,596,677 7.6
2. Alcoholic beverages, Tobacco 100,930 110,059 9.0
3. Clothing and Footwear 108,492 116,635 7.5
4. Housing, water, electricity, gas, and other
965,753 1,062,100 10.0
fuels
5. Furnishings, household equipment, and
310,249 326,101 5.1
routine household maintenance
6. Health 199,821 218,729 9.5
7. Transport 837,569 894,369 6.8
8. Communication 247,946 264,281 6.6
9. Recreation and culture 142,851 154,391 8.1
10. Education 302,772 334,586 10.5
11. Restaurants and hotels 291,460 318,553 9.3
12. Miscellaneous goods and services 986,611 1,059,301 7.4
Pinagkunan: http://www.nscb.gov.ph retrieved on 30 January 2014
8
(P) 12. Alin sa sumusunod na pahayag ang may katotohanan batay sa talahanayan?
A. Malaking bahagi ng gastos sa pagkonsumo ng sambahayan ay
nagmumula sa edukasyon.
B. Nagpakita ng pagbaba sa kabuuang gastos sa pagkonsumo sa pagitan
ng taong 2012-2013.
C. Pinakamababa ang gastos sa pagkonsumo ng sambahayan sa
komunikasyon.
D. Nagpakita ng pagtaas sa kabuuang gastos sa pagkonsumo sa pagitan
ng taong 2012-2013.
(U) 15. Papaano mo ipaliliwanag ang kasabihang “There isn’t enough to go around”
na nagmula kay John Watson Howe?
A. Limitado ang mga pinagkukunang-yaman kaya’t hindi ito sasapat sa
pangangailangan ng tao.
B. Walang hanggan ang pangangailangan ng tao gayundin ang mga
pinagkukunang-yaman.
C. Ang walang pakundangang paggamit ng pinagkukunang-yaman ay
hahantong sa kakapusan.
D. May hangganan ang halos lahat ng pinagkukunang-yaman sa buong
daigdig.
9
(U) 16. Kung ikaw ay kabilang sa sistemang Command Economy, alin sa
sumusunod ang hindi nagpapakita ng gampanin ng kasapi ng sistemang
ito?
A. Ang iyong katungkulan sa ekonomiya ay nagmumula sa utos ng
pamahalaan batay sa plano.
B. Malaya kang kumikilos ayon sa sariling interes nang walang pakikialam
ng pamahalaan.
C. Sama-samang isinasagawa ang mga gawain at pakinabang sa
pinagkukunang-yaman.
D. May kalayaan ang mamamayan ngunit may kontrol pa rin ang
pamahalaan sa ilang gawain.
10
(U) 19. Ano ang ipinahihiwatig ng ilustrasyon sa itaas ukol sa produksiyon?
A. Ang produksiyon ay isang proseso ng pagsasama-sama ng output
tulad ng produkto at serbisyo upang mabuo ang input tulad ng lupa,
paggawa, kapital, at kakayahan ng entreprenyur.
B. Ang produksiyon ay ang proseso ng pagsasasama-sama ng mga input
tulad ng lupa, lakas-paggawa, kapital, at entreprenyur upang makabuo
ng produkto at serbisyo.
C. Magaganap lamang ang produksiyon kung kompleto ang mga salik na
gagamitin dito.
D. Magiging mas produktibo ang produksiyon kung mas marami ang
lakas-paggawa kaysa sa mga makinarya.
11
PANIMULA
ARALIN 1
KAHULUGAN AT KAHALAGAHAN NG EKONOMIKS
ALAMIN
12
Gawain 1: OVER SLEPT
Pamprosesong Tanong:
Suriin ang bawat aytem sa una at ikalawang kolum. Pagpasyahan kung ano
ang pipiliin mo sa Option A at B. Isulat sa ikatlong kolum ang iyong desisyon at sa ika-
apat na kolum ang dahilan ng iyong naging pasya.
13
Pamprosesong Tanong:
Isulat sa kahon sa kanan ng larawan ang pauna mong kaalaman kung ano
ang kahulugan at kahalagahan ng ekonomiks sa pang-araw-araw na pamumuhay
bilang isang mag-aaral, kasapi ng pamilya, at lipunan. Makikita at sasagutan mo
rin ang katanungang ito pagkatapos ng lahat ng gawain at babasahin sa bahaging
PAUNLARIN at PAGNILAYAN. Inaasahang makita sa gawaing ito ang pag-unlad ng
iyong kaalaman sa mga paksang aralin.
INITIAL NA KAALAMAN
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
. __________________________
__________________________
__________________________
14
PAUNLARIN
Kahulugan ng Ekonomiks
15
panahon. Samantala, ang yamang kapital (capital goods) tulad ng makinarya, gusali,
at kagamitan sa paglikha ng produkto ay may limitasyon din ang dami ng maaaring
malikha. Sa gayon, kailangang magdesisyon ang pamayanan batay sa apat na
pangunahing katanungang pang-ekonomiya na kapaki-pakinabang sa lahat. Tingnan
ang pigura sa ibaba.
KAKAPUSAN
Ano ang
Paano gagawin? Para kanino? Gaano karami?
gagawin?
Iayos ang ginulong pigura ng mind map. Isulat sa text box ng mind map ang
mga konseptong nakalahad sa talahanayan sa ibaba. Gamiting batayan sa pagbuo
ang arrows at lines.
Mga Konsepto
16
Mahahalagang Konsepto sa Ekonomiks
Marginal
Trade-off
Opportunity Thinking Incentives
Cost
Matalinong Pagdedesisyon
17
Pamprosesong Tanong:
Pamprosesong Tanong:
18
Produkto Presyo bawat Piraso
Tubig na inumin Php10
Tinapay Php 8
Kanin Php10
Ulam Php20
Juice Php10
Pamprosesong Tanong:
1. Kung ikaw si Nicole, ano ang mga produktong handa mong ipagpalit upang
makabili ng inuming tubig? Bakit?
2. Nagkaroon ng promo sa mga kanin at ulam (combo meals) at bumaba sa
Php25.00 ang halaga nito. Kung ikaw si Nicole, paano mo pamamahalaan ang
iyong badyet?
REVISED NA KAALAMAN
______________________________
______________________________
______________________________
_____________________________
_____________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
19
Matapos mong maorganisa ang iyong mga paunang kaalaman tungkol sa
kahulugan at kahalagahan ng ekonomiks sa pang-araw-araw na buhay, ihanda
ang iyong sarili sa susunod na bahagi ng aralin upang higit mong maunawaan ng
mas malalim ang konsepto ng ekonomiks.
PAGNILAYAN
20
Presentasyon ng Lahat ng Tatlo lamang Dalawa Isa lamang
pagkakasulat pamantayan sa mga lamang sa mga
- Maayos ang ay pamantayan sa mga pamantayan
pagkakasunod- matatagpuan ang pamantayan ang
sunod ng mga sa kabuuang matatagpuan ang matatagpuan
ideya repleksiyon sa kabuuan matatagpuan sa kabuuang
- Hindi paligoy- ng repleksiyon sa kabuuang repleksiyon
ligoy ang repleksiyon
pagkakasulat
- Angkop ang
mga salitang
ginamit
- Malinis ang
pagkakasulat
KRITERYA 4 3 2 1
Kaalaman sa Ang Ang mga Hindi lahat ng Ang
Paksa pangunahing pangunahing pangunahing pangunahing
kaalaman ay kaalaman ay kaalaman ay kaalaman ay
nailahad at nailahad subalit nailahad hindi nailahad
naibigay ang hindi wasto ang at natalakay
kahalagahan ilan
21
Gawain 9: BAITANG NG PAG-UNLAD
FINAL NA KAALAMAN
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
__________________________
22
PANIMULA
ARALIN 2
ANG KAKAPUSAN
ALAMIN
Gawain 1: T-CHART
HANAY A HANAY B
Bigas Gasoline
Isda Ginto
Gulay Nickel
Bawang Tanso
23
Pamprosesong Tanong:
Pamprosesong Tanong:
24
Gawain 3: KNOWLEDGE GAUGE
Ang gawaing ito ay susukat sa iyong paunang kaalaman kung paano maipakikita
ang kaugnayan ng kakapusan sa pang-araw-araw na buhay, at kung bakit maituturing
na isang suliraning panlipunan ang kakapusan.
INITIAL NA KAALAMAN
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
PAUNLARIN
25
Pagkakaiba ng Kakapusan at Kakulangan
26
PRODUCTION POSSIBILITIES FRONTIER
27
• Plano B, makalilikha ng 950 units ng tela at makagagawa ng 100 units ng
pagkain
• Plano C makalilikha ng 850 units ng tela at 200 units ng pagkain
• Plano D makalilikha ng 650 units ng tela at 300 units ng pagkain
• Plano E makalilikha ng 400 units ng tela at 400 units ng pagkain
• Plano F makalilikha ng 0 unit ng tela at 500 units ng pagkain
Nag-specialize sa
paglikha ng pagkain
Pagkain
Nag-specialize sa
paglikha ng tela
Tela
28
Pagkain infeasible na punto
Tela
Mais Palay
Option (Libong (Libong
Sako) Sako)
A 0 15
B 1 14
C 2 12
D 3 9
E 4 5
F 5 0
29
PUNTO INTERPRETASYON KONGKLUSYON
Palatandaan ng Kakapusan
Samantala, bumababa rin ang bilang ng nahuhuling isda at iba pang lamang-
dagat dahilan sa pagkasira ng mga coral reefs. Ang produktong agrikultural na
nakukuha mula sa lupa ay maaaring mabawasan dahilan sa pabago-bagong panahon
at umiinit na klima.
30
Marapat na maunawaan ng bawat isa na sa paglipas na panahon, maaaring
maubos pa ang mga pinagkukunang-yaman kasabay ng patuloy na lumalaking
populasyong umaasa rito. Magiging dahilan ito ng malawakang kahirapan at
pagkakasakit ng mga mamamayan. Maaari din itong magdulot ng sigalot, pag-
aaway-away, at kompetisyon. Upang mapamahalaan ang kakapusan, kailangan
ang matalinong pagdedesisyon at pagtutulungan habang isinasakatuparan ang
magkakaibang layunin sa ngalan ng katahimikan at kasaganaan sa buhay.
Kailangan din ang matalinong pagdedesisyon kung ano, paano, para kanino,
at gaano karami ang dapat na magawang mga produkto. Kailangan ang kasiguruhan
na ang limitadong likas na yaman ay magagamit ng angkop sa kinakailangan ng
mamamayan.
31
2. Pangangampanya upang ipagbawal ang paggamit ng mga kemikal at iba pang
bagay na nakalilikha ng polusyon;
3. Pagkordon o enclosure ng mga piling lugar na malala ang kaso ng ecological
imbalance (protected areas program); at
4. Pagbabantay sa kalagayan at pangangalaga sa mga nauubos na uri ng mga
hayop (endangered species).
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
____________________________________________________________ .
32
Gawain 6: CONSERVATION POSTER
RUBRIK NG PAGMAMARKA
Napakagaling Magaling May Kakulangan
Kriterya
3 2 1
Impormatibo Ang nabuong poster Ang nabuong poster Ang nabuong
ay nakapagbibigay ay nakapagbibigay poster ay kulang ng
ng kumpleto, wasto, ng wastong impormasyon tungkol
at mahalagang impormasyon sa konserbasyon ng
impormasyon tungkol sa yamang likas at kung
tungkol sa konserbasyon paano malalabanan
konserbasyon ng ng yamang likas ang kakapusan.
yamang likas at kung at kung paano
paano malalabanan malalabanan ang
ang kakapusan. kakapusan.
Malikhain Nagpakita ng Malikhain at May kakulangan ang
pagkamalikhain at magaling ang elemento ng disenyo
napakagaling na elemento ng ng poster.
disenyo ng poster. disenyo ng poster.
Ang gawaing ito ay katulad ng Gawain 3 na may layuning mataya ang iyong
kaalaman tungkol sa kaugnayan ng kakapusan sa pang-araw-araw na buhay, at kung
bakit itinuturing ang kakapusan na isang suliraning panlipunan. Ngayon naman ay
muli mong sasagutan ang tanong sa ibaba upang maipakita ang pag-unlad ng iyong
kaalaman.
REVISED NA KAALAMAN
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
33
Matapos mong mapalalim ang iyong kaalaman ukol sa epekto ng kakapusan
sa pang-araw-araw na pamumuhay ng tao, ay maaari ka nang pumunta sa
susunod na bahagi ng aralin. Ihanda mo ang iyong sarili para sa mas malalim na
pag-unawa sa kakapusan.
PAGNILAYAN
34
RUBRIK SA RESOURCE MAPPING
4 3 2 1 0
Naipakita sa Naipakita sa Naipakita sa Hindi naipakita Walang
mga detalye mga detalye mga detalye ng sa mga detalye mapa na
ng mapa ang ng mapa ang mapa ang mga ng mapa ang nagawa.
mahahalagang mahahalagang impormasyon mahahalagang
impormasyon impormasyon tungkol sa impormasyon
tungkol sa tungkol sa paksa subalit tungkol sa
paksa at paksa subalit masyadong paksa o wala
nakapagpapa- ang nagsusuri malawak o itong kaugnayan
taas ito sa ay nangangaila- kulang. Ang sa paksa.
pagkakaunawa ngan pa ng nagsusuri nito
ng mga impormasyon ay kailangan pa
nagsusuri nito. upang ito ng karagdagang
ay lubos na impormasyon
maunawaan. upang lubos na
maunawaan.
Pamprosesong Tanong:
35
Bakit maituturing na isang suliraning
panlipunan ang kakapusan?
FINAL KAALAMAN
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
36
PANIMULA
ARALIN 3:
PANGANGAILANGAN AT KAGUSTUHAN
ALAMIN
37
Pamprosesong Tanong:
Suriin ang bawat aytem sa una at ikalawang kolum. Pagpasyahan kung ano
ang pipiliin mo sa Option A at B. Isulat sa ikatlong kolum ang iyong desisyon.
Pamprosesong Tanong:
Gawain 3: CROSSROADS
Sagutan ang tanong na nasa loob ng kahon na nasa susunod na pahina. Isulat
ang iyong sagot sa kahon ng INITIAL na kaalaman.
38
Paano makatutulong ang kaalaman sa konsepto ng pangangailangan at
kagustuhan sa pagbuo ng matalinong pagdedesisyon?
INITIAL NA KAALAMAN
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
PAUNLARIN
39
ANG PANGANGAILANGAN AT KAGUSTUHAN
Samantala, hindi sapat na may damit, tirahan, at pagkain lang ang tao. Gusto
niyang mabuhay nang marangal at maayos sa lipunan kaya siya ay naghahangad ng
mas mataas sa kaniyang mga batayang pangangailangan. Tinatawag na kagustuhan
ang paghahangad na ito ng tao. Ang pagkakaroon ng bahay sa isang sikat na
pamayanan, pagkakaroon ng masasarap na pagkain araw-araw, at pagsusuot ng
mamahaling damit ay mga halimbawa ng kagustuhan. Hinahangad ito ng mga tao
sapagkat nagdudulot ito ng higit na kasiyahan.
40
Bagama’t may limitasyon sina Mat at Tam, ang kanilang kagustuhan ay maaari
pa ring makamit sa pamamagitan ng matalinong pamamahala ng kanilang baon.
Pamprosesong Tanong:
41
Pangangailangang Panlipunan. Kabilang dito ang pangangailangan na
magkaroon ng kaibigan, kasintahan, pamilya at ng anak, at pakikilahok sa mga gawaing
sibiko. Kailangan ng tao na makipag-ugnayan sa kaniyang kapwa at makisalamuha
sapagkat mayroon siyang pangangailangan na hindi niya kayang tugunan na mag-isa.
Maaaring magdulot ng kalungkutan at pagkaligalig ang sinumang hindi makatutugon
sa pangangailangang ito.
42
Malikhain, interesadong malunasan
ang suliranin, mapagpahalaga sa
buhay, malapit na ugnayan sa ibang KAGANAPAN Kalungkutan, depresyon
tao NG PAGKATAO
Seguridad sa Kabalisahan,
katawan, pamilya, kawalang
kalusugan, SEGURIDAD AT KALIGTASAN katiyakan, mahinang
trabaho, ari-arian pangangatawan
Katakawan,
Pagkain, tubig, pagkagutom,
pagtulog, PISYOLOHIKAL pagkakasakit,
pahinga panghihina
ng katawan
Gawain 5: BAITANG-BAITANG
43
Pamprosesong Tanong:
44
Kita. Malaki ang kinalaman ng kita sa pagtugon ng tao sa kaniyang pangangailangan
at kagustuhan. Kapag maliit ang kita ng tao, malimit na nagkakasya na lamang siya
sa mga pangunahing pangangailangan tulad ng pagkain, damit, at pagkakaroon ng
bahay. Samantala, naghahangad ng malalaki at modernong bahay ang mga taong may
malaking kita. Kung mas malaki ang kita mas madalas na malaki rin ang konsumo,
hindi lamang sa pagkain kundi sa mga bagay na itinuturing na kagustuhan.
HALAGA BAWAT
MAAARING PAGKAGASTUSAN
BUWAN (Php
______ 1. koryente 1,000
______ 2. tubig 500
______ 3. pagbili ng paboritong junkfood 150
______ 4. video game 100
______ 5. upa sa bahay 2,500
______ 6. pamamasyal at pagbisita sa mga kaibigan 500
______ 7. pagkain ng pamilya 5,000
______ 8. panonood ng paborito mong palabas sa sinehan 180
______ 9. pamasahe at baon mo, ni tatay, kuya, at ate 2,200
_____ 10. cable / internet 900
45
Pamprosesong Tanong:
Pamprosesong Tanong:
Gawain 8: CROSSROADS
REVISED NA KAALAMAN
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_____________________
46
PAGNILAYAN
47
Ang nabuong Ang nabuong Ang ilang Marami sa
editoryal ay editoryal ay bahagi ng mga bahagi
nagpakita ng nagpakita ng nabuong ng nabuong
makatotoha- pangyayari editoryal ay editoryal ay
nang tungkol sa nagpakita nagpakita
pangyayari katangian at ng hindi ng hindi
tungkol sa kasalukuyang makatotoha- makatotoha-
KATOTO-
katangian at kondisyon ng nang nang
HANAN
kasalukuyang komunidad na pangyayari pangyayari
kondisyon ng sinuri. tungkol sa tungkol sa
komunidad na katangian at katangian at
sinuri. kasalukuyang kasalukuyang
kondisyon ng kondisyon ng
komunidad na komunidad na
sinuri. sinuri.
Pamprosesong Tanong:
48
Paano makatutulong ang kaalaman sa konsepto ng pangangailangan at
kagustuhan sa pagbuo ng matalinong pagdedesisyon?
FINAL NA KAALAMAN
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
49
Ang susunod na aralin ay tatalakay sa alokasyon. Ito ang naglalarawan
kung paano tinutugunan ng tao ang kaniyang suliranin sa kakapusan. Ang mga
suliranin sa pangangailangan at kagustuhan ng tao sa paglipas ng panahon ay
nagbabago, ang mga salik na nakakaapekto sa kaniyang desisyon ay nagbabago
rin. Wala itong katapusan at masalimuot o kumplikado. Ano kaya ang solusyon
para dito?
PANIMULA
ARALIN 4:
ALOKASYON
ALAMIN
50
Gawain 1: FOUR PICS ONE WORD
S Q A L K O
O N Y I A B
Pamprosesong Tanong:
Piliin sa mga hanay ng salita sa ibaba ang angkop na kataga sa bawat larawan.
Isulat ito sa kahon sa ilalim ng bawat larawan.
51
Pamprosesong Tanong:
52
PAUNLARIN
53
Upang matiyak na efficient at maayos ang alokasyon ng mga pinagkukunang-
yaman, dapat itong sumagot sa apat na pangunahing katanungang pang-ekonomiko:
Tradisyonal na Ekonomiya
Market Economy
Presyo ang pangunahing nagtatakda kung gaano karami ang bibilhin ng mga
mamimili at kung gaano rin karami ang malilikhang produkto at serbisyo ng mga
prodyuser. Sa kabuuan, ang dami ng produkto na nais ibenta ng mga prodyuser ay
may katumbas na dami ng produkto na nais bilhin ng mga mamimili. Sa madaling sabi,
presyo ang nagsisilbing pambalanse sa interaksiyon ng konsyumer at prodyuser sa
loob ng pamilihan.
55
Samantala, ang tungkulin naman ng pamahalaan ay ang pagbibigay ng
proteksiyon sa kapakanan ng mga pag-aaring pampribado, kabilang ang mga batas na
mangangalaga sa karapatan, ari-arian, at kontrata na pinapasukan ng mga pribadong
indibidwal.
Command Economy
Mixed Economy
Halaw:
Balitao, B., Cervantes, M., Nolasco, L., Ong, J., Ponsaran, J., Rillo, J. (2012). Ekonomiks: Mga Konsepto at Aplikasyon. Quezon City:
Vibal Publishing House.
56
Gawain 5: DATA RETRIEVAL CHART
PAGNILAYAN
Gawain 6: REPLEKSIYON
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
57
Gawain 7: DIALOGUE BOX
baAno
AnoAno ba Ano
ang ba
angba ang
ang katangian
katangian
katangian Paano
Paano
Paano moPaano
mo mo
mo ilalarawan
ilalarawan
ilalarawan
Ano ba ang katangian
katangian Paano
Paanomomoilalarawan
ilalarawan
ng
ng ng katangian
ng tradisyonal
tradisyonal
tradisyonal na na
na na ilalarawan
angang ang market
market
market
tradisyonal ang
ang market
market
ng tradisyonal
ekonomiya?
ekonomiya?
ekonomiya?
ekonomiya? ang market
economy?
economy? economy?
ekonomiya? economy?
economy?
na ekonomiya? economy?
58
Pamprosesong Tanong:
59
PANIMULA
ARALIN 5
PAGKONSUMO
ALAMIN
60
Pamprosesong Tanong:
PAGKONSUMO
W Q F
_______________ _______________
_______________ _______________
_______________ _______________ _______________
_______________ _______________ _______________
_______________ _______________ _______________
_______________ _______________ _______________
_______________ _______________ _______________
_______________ _______________ _______________
_______________ _______________
_______________ _______________
61
PAUNLARIN
KAHULUGAN NG PAGKONSUMO
62
Kita - nagdidikta sa paraan ng pagkonsumo ng isang tao. Ayon kay John
Maynard Keynes, isang ekonomistang British, sa kaniyang aklat na “The General
Theory of Employment, Interest, and Money” na inilathala noong 1936, malaki ang
kaugnayan ng kita ng tao sa kaniyang pagkonsumo. Ayon sa kaniya, habang lumalaki
ang kita ng tao ay lumalaki rin ang kaniyang kakayahan na kumonsumo ng mga
produkto at serbisyo. Sa kabilang banda, ang pagbaba ng kita ay nangangahulugan ng
pagbaba ng kakayahang kumonsumo. Kaya naman, mapapansin na mas maraming
pinamimili ang mga taong may malalaking kita kung ihahambing sa mga taong may
mababang kita lamang.
Nais ng lahat na maging matalinong mamimili dahil ibig sabihin nito ay nasusulit
natin ang bawat sentimong ating ginagastos para sa bawat produkto. Ang sumusunod
ay ilan sa mga pamantayan sa pamimili:
1. Mapanuri
May mga panahon na walang sapat na pera ang mamimili upang bilhin ang
produktong dati nang binibili. Maaari ding nagbago na ang kalidad ng produktong
dati nang binibili. Ang matalinong pamimili, sa ganitong pagkakataon, ay marunong
humanap ng pamalit o panghalili na makatutugon din sa pangangailangang
tinutugunan ng produktong dating binibili.
3. Hindi Nagpapadaya
4. Makatwiran
5. Sumusunod sa Badyet
64
6. Hindi Nagpapanic-buying
65
2. Karapatan sa Kaligtasan
3. Karapatan sa Patalastasan
4. Karapatang Pumili
5. Karapatang Dinggin
66
LIMANG PANANAGUTAN NG MGA MAMIMILI
2. Pagkilos - ang tungkuling maipahayag ang ating sarili at kumilos upang makatiyak
sa makatarungang pakikitungo. Kung tayo’y mananatili sa pagwawalang-bahala,
patuloy tayong pagsasamantalahan ng mga mandarayang mangangalakal.
67
Fertilizer and Pesticide Authority (FPA) - hinggil sa hinaluan/pinagbabawal/maling
etiketa ng pamatay-insekto at pamatay-salot.
Housing & Land Use Regulatory Board (HLURB) - nangangalaga sa mga bumibili
ng bahay at lupa pati na rin ang mga subdibisyon.
Ngayon ay muli nating sasagutan ang WQF Diagram na nasa ibaba. Itala sa
kahong W (words) ang mga salitang may kaugnayan sa pagkonsumo. Sa kahong Q
(questions), ay muling bumuo ng tatlo hanggang limang tanong na nais mong masagot
tungkol sa pagkonsumo. Sa bilog na F (facts), isulat ang iyong mga bagong natutuhan
tungkol sa paksa.
PAGKONSUMO
W Q F
_______________ _______________
_______________ _______________
_______________ _______________ _______________
_______________ _______________ _______________
_______________ _______________ _______________
_______________ _______________ _______________
_______________ _______________ _______________
_______________ _______________ _______________
_______________ _______________
_______________ _______________
68
PAGNILAYAN
Markahan ang iyong sarili bilang konsyumer. Lagyan ng tsek () ang bawat
pamilang:
4 3 2 1
1. Madaling maniwala sa anunsiyo
2. Mapagmasid
3. Alam kung ano ang gagawin sa oras
na makabili ng depektibong produkto
4. Mahilig tumawad
5. Matipid
6. Alam ang karapatan at pananagutan
7. May listahan ng bibilhin
8. Mabilis magdesisyon
9. Sumusunod sa badyet
10. Mahilig sa mura ngunit de kalidad na bilihin
Halaw mula sa Department of Education, Culture and Sports (DECS). (n.d.) Project EASE: Araling Panlipunan IV. DECS. Pasig City.
Pamprosesong Tanong:
1. Kung may mga sagot kang 3 at 4 sa tsart sa bawat isang katangian, ano-ano
ang mga dapat mong gawin upang mabago ang mga katangiang ito?
2. Kung may mga sagot kang 1 at 2 sa tsart, ano ang epekto sa iyo ng mga
katangian mong iyon? Bakit?
69
Gawain 5: LIGHTS, CAMERA, ACTION!
Pamprosesong Tanong:
70
• Bakit kailangang umiwas sa pagbili ng mga produktong hindi kumpleto
ang label na nakasulat sa pakete, halimbawa manufacturer, expiry date,
at ingredients?
1. Depektibong cellphone
2. Lip balm na naging sanhi ng pamamaga ng iyong labi
3. Double dead na karne ng manok
4. Maling timbang ng asukal
5. Serbisyong hair rebonding na naging sanhi ng pagkasunog ng iyong buhok
Ngayon ay maaari mo nang balikan ang unang gawain sa aralin upang maitala ang
lahat ng bagay at impormasyon na iyong natutuhan. Ilagay o isulat ito sa isang buong
papel at ipunin sa iyong portfolio ang naging kasagutan para mabasa ng guro at
mabigyan ng grado.
71
PANIMULA
ARALIN 6
PRODUKSIYON
ALAMIN
Isulat sa loob ng kahon ng input ang mga bagay na kailangan upang mabuo
ang produktong makikita sa output na nasa susunod na pahina.
72
Output
Input
1.
11
2.
3.
4.
5.
6.
Output
Input
1.
21
2.
3.
4.
5.
6.
Output
321 1.
Input
2.
3.
4.
5.
6.
Pamprosesong Tanong:
73
Gawin 2: TRAIN MAP
1.1 2.
1 21
3. 4.
31 41
Pamprosesong Tanong:
74
Gawain 3: IRF Chart
IRF Chart
I- nitial Answer
R- evised Answer
F- inal Answer
PAUNLARIN
75
KAHULUGAN NG PRODUKSIYON
lupa paggawa
Produksiyon
kapital entrepreneurship
76
Paggawa bilang Salik ng Produksiyon
Ang mga likas na yaman at mga hilaw na sangkap ay hindi magiging kapaki-
pakinabang kung hindi gagamitin at gagawing produkto. Nangangahulugan ito na
kailangan ang mga manggagawa sa transpormasyon ng mga hilaw na materyales
sa pagbuo ng tapos na produkto o serbisyo. Ang lakas-paggawa ay tumutukoy sa
kakayahan ng tao sa produksyon ng kalakal o serbisyo. May dalawang uri ang lakas-
paggawa: ang mga manggagawang may kakayahang mental o silang mga tinatawag
na may white-collar job. Mas ginagamit ng manggagawang may kakayahang mental
ang kanilang isip kaysa sa lakas ng katawan sa paggawa. Halimbawa ng mga ito ay
ang mga doktor, abogado, inhinyero, at iba pa. Ang katawagang white collar ay unang
ipinakilala ni Upton Sinclair, isang Amerikanong manunulat noong 1919.
77
siglo, napakahalaga ng inobasyon para sa isang entrepreneur. Ipinaliwanag niya na
ang inobasyon o patuloy na pagbabago ng entrepreneur sa kaniyang produkto at
serbisyo ay susi sa pagtamo ng pagsulong ng isang bansa.
Salik/
kahalagahan
Ano ang
kahalagahan ng
Salik/ Mga Salik ng Salik/ produksiyon at ng
kahalagahan Produksiyon kahalagahan mga salik nito sa
ating
pang-araw-araw
na pamumuhay?
Salik/
kahalagahan
78
Pamprosesong Tanong:
Gawain 5: IKOT-NAWAIN
Pamprosesong Tanong:
79
Gawain 6: S P G – (SANGKAP sa PRODUKSYON i-GRUPO)
1. 1.
2. 2.
3. 3.
4. 4.
5. 5.
6. 6.
1. 1.
2. 2.
3. 3.
4. 4.
5. 5.
6. 6.
7. 7.
8. 8.
Pinagkunan:https://www.google.com.ph/search?q=cell+phone&biw=1024&bih=499&source=lnms&tbm=isch&sa
=X&ei=BQJqVPTYN4StmgXj94Iw&sqi=2&ved=0CAYQ_AUoAQ#facrc=_&imgdii=_&imgrc=0eFP9LFHnGWyNM%253A%3Bq0o
fBtC7yOKtFM%3Bhttp%253A%252F%252Fs.tmocache.com%252Fcontent%252Fdam%252Ftmo%252Fen-
p%252Fcell-phones%252Fapple-iphone-5s%252Fsilver%252Fstills%252Fcarousel-apple-iphone-5s-silver-380x380-1.
jpg%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.t-mobile.com%252Fcell-phone-deals.html%3B380%3B380 Retrieved on July 2, 2014
https://www.google.com.ph/search?q=candy&biw=1024&bih=499&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=paFpVJauN
aa3mwXD64BA&ved=0CAYQ_AUoAQ#facrc=_&imgdii=_&imgrc=gdcWwSdtOb6IxM%253A%3BOmbJU8kfHQcmLM%
3Bhttp%253A%252F%252Frack.1.mshcdn.com%252Fmedia%252FZgkyMDE0LzAxLzIzL2Q4L0NhbmR5LjBiNWJjLmpw
ZwpwCXRodW1iCT k1MHg1MzQjCmUJanBn%252Fa6bf4dc5%252F496%252FCandy.jpg%3Bhttp%253A%252F%252Fmashable.
com%252Fcategory%252Fcandy-crush%252F%3B950%3B534: Retrieved on July 2, 2014
http://www.tummydiary.com/random-posts/happy-national-breakfast-day-heres-our-fave-pinoy-breakfast/: Retrieved on July 2, 2014
Pamprosesong Tanong:
80
Gawain 7: IRF CHART
IRF Chart
I- nitial Answer
R- evised Answer
F- inal Answer
PAGNILAYAN
81
Hataw sa rice production, pararangalan
Posted by Online Balita on Mar 15th, 2013
Pamprosesong Tanong:
82
Gawain 9: IRF CHART
Muli mong balikan ang IRF Chart. Sa bahaging ito ay isusulat mo na ang iyong
Final na kasagutan batay sa iyong pag-unawa sa paksang tinalakay. Inaasahan din na
malinaw mo nang masasagot ang mga katanungang: Ano ang produksiyon? Ano-ano
ang salik nito at ang implikasyon nito sa pang araw-araw na pamumuhay? Handa ka
na ba? Isulat mo na ang iyong Final na kasagutan.
IRF CHART
I-nitial Answer
R-evised Answer
F-inal Answer
83
Transisyon sa Susunod na Aralin
PANIMULA
ARALIN 7:
MGA ORGANISASYON NG NEGOSYO
ALAMIN
84
Gawain 1: BUSINESS AS USUAL
Suriin ang mga larawang nasa susunod na pahina. Matapos nito, sagutin ang
katanungan sa mga pamprosesong tanong.
AlingAling
Sonia’s Sari- Sari
Sonia’s Berniceand
Bernice andVina
VinaBeauty
Beauty
Sari-Store
Sari Store Parlor
Parlor
http://pinoytransplantiniowa.files.wordpress. http://www.nacentralohio.com/wp-content/up-
com/2011/02/micro-entrepreneur.jpg. loads/2013/03/Virtue-Vegan-Salon-logo.jpg
Retrieved on November 7, 2014 Retrieved on November 7, 2014
San Roque Multi- Purpose
San Gabriel Corporation
Cooperative
San Roque Multi-Purpose
San Gabriel Corporation
Cooperative
http://www.visitinclinevillage.com/wp-content/ http://blogs.worldwatch.org/nourishingtheplan-
uploads/2011/11/business-crystal-bay-incline-vil- et/wp-content/uploads/2012/04/Co-ops.jpg.
lage-llc-corporation.jpg. Retrieved on November 7, 2014
Retrieved on November 7, 2014
Pamprosesong Tanong:
85
Gawain 2: WQF DIAGRAM
1. Itala sa bawat kahong nasa ibaba ng “W” (words) ang mga salitang
maiuugnay sa paksa.
2. Sa kahon ng “Q” (questions), bumuo ng 3-5 tanong na nais mong masagot
tungkol sa paksa.
3. Ipagpaliban ang pagsagot sa Bilog “F” (facts). Babalikan ito pagkatapos ng
Pagnilayan.
W Q F
Facts
Words
Questions
PAUNLARIN
86
MGA ORGANISASYON NG NEGOSYO
Sole Proprietorship
Partnership
Corporation
87
bumili at magbenta ng mga ari-arian, pumasok sa mga kontrata, magsampa ng kaso,
at nararapat na magbayad ng buwis. Katangian din nito ang limitadong pananagutan
ng mga may-ari at ang pagbibigay ng mga bahagi o shares sa anyo ng mga stocks, at
ang pananatili nito ay isang mahalagang bagay.
Cooperative
Pinagkunan: Balitao, B., Ong, J., Cervantes, M., Ponsaran, J, Nolasco, L, & Rillo, J. (2012). Ekonomiks: Mga Konsepto at Aplikasyon.
Quezon City, Philippines: Vibal Publishing House, Inc.
88
Gawain 3: CHECKLIST
Sole
Katangian Partnership Corporation Cooperative
Proprietorship
1. Isang organisasyon na
binubuo ng dalawa o
higit pang indibidwal
na sumasang-ayon na
paghahatian ang mga
kita at pagkalugi ng
negosyo.
2. Layunin nito na
makapagbigay ng mga
produkto at serbisyo
sa mga kasapi sa
pinakamababang
halaga.
3. Pag-aari at
pinamamahalaan ng
iisang tao.
4. Bahagi ng tubo ng
organisasyong ito ay
ipinamamahagi sa
mga stockholder.
5. Binubuo ng hindi
bababa sa 15 tao at
pinagtitipon- tipon ang
kanilang pondo upang
makapagsimula ng
negosyo.
ORGANISASYON NG
KAHINAAN KALAKASAN
NEGOSYO
Isahang Pagmamay-ari
Sosyohan
Korporasyon
Kooperatiba
89
Gawain 5: ISANG PANAYAM
PAGNILAYAN
Makibahagi sa inyong pangkat. Bumuo ng isang mini business plan gamit ang
natutuhan sa Technology and Livelihood Education para sa binabalak na negosyo ng
grupo. Punan ng kaukulang tugon at impormasyon ang chart base sa mga nakapaloob
sa business plan.
Tugon/
Mga Nakapaloob sa Business Plan
Impormasyon
1. Hangarin o misyon ng negosyo
2. Ang pagkakaiba ng iyong negosyo sa ibang negosyo
3. Magiging mga kliyente (Target Market)
4. Magiging mga karibal o kakompitensiya
5. Uri ng produkto o serbisyo na ibebenta
6. Mga pamamaraan o estratehiyang
gagamitin sa pagbebenta
7. Panggagalingan ng puhunan at
papaano ito gagamitin
8. Inaasahang kikitain sa loob ng 1 hanggang 3 taon
90
Pamprosesong Tanong:
W Q F
Facts
Words
Questions
91
Gawain 9: REPLEKSIYON
ISABUHAY
92
Ang gawaing ito ay naglalayong maitampok o maitaguyod ang mga
pinagkukunang-yaman na mayroon ang iyong komunidad. Bukod sa mga likas na
yaman ay maaari ding maitampok ang produkto at serbisyo na kilala, mahalaga, at
ipinagmamalaki ng komunidad na iyong kinabibilangan. Sa bahaging ito ng modyul
ay inaasahang alam mo na at napag-aralan ang mga pinagkukunang-yaman ng iyong
lokal na komunidad at ang katangian at kahalagahan ng mga ito.
Yamang-Lupa
Pinagkukunang-yaman
Malawak na taniman ng palay
1. Pag-uulat sa klase gamit ang iba’t ibang kagamitang biswal o ulat na nakasulat
sa kartolina, manila paper o anumang katulad nito at mga larawan ng lugar
kung saan makikita ang pinagkukunang-yaman.
2. Pag-uulat sa klase gamit ang powerpoint sa presentasyon.
3. Pag-uulat sa klase gamit ang video clip presentation.
93
RUBRIK SA PAGMAMARKA NG COMMUNITY ASSETS
4 3 2 1
PAMANTAYAN
Napakahusay Mahusay Nalilinang Nagsisimula
Komprehensibo Mahusay ang Hindi gaanong Hindi naipakita
at mahusay ang pagkakatam- naipakita ng sa pagtatam-
pagkakatampok pok ng pagtatampok pok ang
ng pinagku- ang kaugnayan
pinagkukunang- kunang-yaman kaugnayan ng pinagku-
Pagtatampok
yaman sa at naiugnay ito ng pinagkuku- kunang-yaman
sa pinagku-
pamamagitan sa iba’t ibang nang-yaman sa mga
kunang-yaman
ng pag-uugnay aspekto ng sa mga aspekto ng
nito sa iba’t kabuhayan ng aspekto ng pamumuhay.
ibang aspekto komunidad. kabuhayan ng
ng kabuhayan komunidad.
ng komunidad.
Ibinatay sa Ibinatay sa Ibinatay Walang
iba’t ibang iba’t ibang lamang ang batayang
saligan ang saligan ang impormasyon pinagkunan
mga kaalaman mga kaalaman sa batayang ng mga
Pinagkunan ng
tulad ng aklat, subalit limitado aklat. impormasyon.
Datos
pahayagan, lamang ang
video clip, nakuhang
interview at iba datos.
pa.
Nailahad ang Nailahad ang Hindi lahat ng Ang mga
pangunahing pangunahing pangunahing pangunahing
kaalaman kaalaman sa kaalaman ay kaalaman
sa paksa at paksa ngunit nailahad. May sa paksa ay
naibigay ang di wasto ang mga maling hindi nailahad
kahalagahan. ilan. May impormasyon at natalakay.
Kaalaman sa
Wasto at impormasyon at hindi Walang
paksa
magkakaug- na hindi naiugnay kaugnayan
nay ang mga naipaliwanag. ang mga ito ang mga
impormasyon. sa kabuuang pangunahing
paksa. impormasyon
sa kabuuan ng
gawain.
94
Transisyon sa Susunod na Modyul
PANGWAKAS NA PAGTATAYA
95
(K) 3. Kung ikaw ay isang rasyunal na mag-aaral, paano ka dapat gumawa ng
desisyon?
A. isinasalang-alang ang relihiyon, paniniwala, mithiin, at tradisyon
B. isinasalang-alang ang mga hilig at kagustuhan
C. isinasalang-alang ang trade-off at opportunity cost sa pagdedesisyon
D. isinasaalang-alang ang mga dinadaluhang okasyon
96
(P) 8. Ang trade-off ay ang pagpili o pagsasakripisyo ng isang bagay kapalit ng
ibang bagay samantalang ang opportunity cost ay ang halaga ng bagay o
nang best alternative na handang ipagpalit sa bawat paggawang desisyon
(Case, Fair, and Oster, 2012). Ano ang dahilan kung bakit may trade-off at
opportunity cost?
A. dahil walang katapusan ang pangangailangan at kagustuhan ng tao
B. dahilan sa kawalan o limitado ang kaalaman sa pagpili at pagdedesisyon
C. dahil may umiiral na kakapusan at kakulangan sa mga produkto at
serbisyo
D. upang makalikha ng mga produktong kailangan sa palengke
1. responsibilidad sa lipunan
2. pangangailangan sa karangalan
3. pangangailangan sa sariling kaganapan
4. pisyolohikal at bayolohikal
5. pangangailangan sa seguridad
A. 2, 3, 4, 5, 1
B. 1, 2, 3, 4, 5
C. 3, 2, 1, 5, 4
D. 4, 5, 1, 2, 3
(P) 11. Mahalaga sa paglikha ng mga produkto at serbisyo ang bawat salik ng
produksyon. Ang bawat salik ay may kabayaran kapag ginamit tulad ng
A. upa sa may-ari ng lupa, sahod sa lakas-paggawa, interes sa kapitalista,
at tubo sa entreprenyur
B. ubo sa may-ari ng lupa, sahod sa lakas-paggawa, upa sa kapitalista, at
interes sa entreprenyur
C. upa sa kapitalista, sahod sa lakas-paggawa, tubo sa may-ari ng lupa,
at interes para sa entreprenyur
D. sahod sa entreprenyur, upa sa lakas-paggawa, interes sa kapitalista, at
tubo sa entreprenyur
97
Gamitin ang talahanayan sa ibaba sa tanong sa aytem 12
HOUSEHOLD FINAL CONSUMPTION EXPENDITURE
Annual 2012 and 2013
AT CURRENT PRICES, IN MILLION PESOS
At Current Prices
ITEMS Growth
2012 2013
Rate(%)
HOUSEHOLD FINAL CONSUMPTION
7,837,881 8,455,783 7.9
EXPENDITURE
1. Food and Non-alcoholic beverages 3,343,427 3,596,677 7.6
2. Alcoholic beverages, Tobacco 100,930 110,059 9.0
3. Clothing and Footwear 108,492 116,635 7.5
4. Housing, water, electricity, gas and other 965,753 1,062,100 10.0
fuels
5. Furnishings, household equipment and 310,249 326,101 5.1
routine household maintenance
6. Health 199,821 218,729 9.5
7. Transport 837,569 894,369 6.8
8. Communication 247,946 264,281 6.6
9. Recreation and culture 142,851 154,391 8.1
10. Education 302,772 334,586 10.5
11. Restaurants and hotels 291,460 318,553 9.3
12. Miscellaneous goods and services 986,611 1,059,301 7.4
Source: National Statistical Coordination Board (NSCB) Posted: 30 January 2014
(P) 12. Alin sa sumusunod na pahayag ang may katotohanan batay sa talahanayan?
A. Malaking bahagi ng gastos sa pagkonsumo ng sambahayan ay
nagmumula sa kalusugan.
B. Nagpakita ng pagtaas sa kabuuang gastos sa pagkonsumo sa pagitan
ng taong 2012-2013.
C. Pinakamababa ang gastos sa pagkonsumo ng sambahayan sa
transportasyon.
D. Nagpakita ng pagbaba sa kabuuang gastos sa pagkonsumo sa pagitan
ng taong 2012-2013.
(U) 13. Maituturing na production efficient ang mga punto ng PPF o Production
Possibilities Frontier. Ano ang kaugnayan ng PPF sa kakapusan. Piliin ang
pinakatamang sagot?
A. Ang PPF ay nagpapakita ng mga maaaring plano batay sa kakayahan
ng isang ekonomiya na lumikha ng produkto.
B. Ang hangganan ng PPF ay nagpapakita ng scarcity o kakapusan sa
mga salik ng produksiyon.
C. Sa pamamagitan ng PPF ay maipapakita ang iba’t ibang alternatibong
magagamit sa paglikha ng produkto upang maging episyente ang
98
paggamit sa mga limitadong pinagkukunang-yaman.
D. Ito ang mga plano upang kumita nang malaki ang mga namumuhunan
at mabawi ang gastos sa paglikha ng produkto.
(U) 16. Papaano mo gagampanan ang iyong tungkulin bilang kasapi ng pangkat
kung ikaw ay kabilang sa sistemang tradisyonal na ekonomiya,?
A. Wala sapagkat iyong katungkulan sa ekonomiya ay nagmumula sa
utos ng pamahalaan batay sa plano.
B. Malaya kang makakikilos ayon sa sariling kagustuhan o interes nang
hindi pinapakialaman ng pamahalaan.
C. Tulong tulong sa pagsasagawa ang mga gawain at sa pakikinabang sa
mga pinagkukunang-yaman.
D. Malaya ang mamamayan subalit ang pamahalaan ay may kontrol pa
rin sa ilang mga gawain.
99
(U) 18. Ang karapatan sa tamang impormasyon ay maaaring maitataguyod sa
pamamagitan ng:
A. palagiang paggamit ng recycled na produkto upang mapangalagaan
ang kapaligiran
B. pag-aaral sa nakatatak sa etiketa ukol sa sangkap, dami at komposisyon
ng produkto
C. pagpapahalaga sa kalidad at hindi sa tatak ng produkto o serbisyong
bibilhin
D. palaging pagpunta sa timbangang bayan upang matiyak na husto ang
timbang biniling produkto
100