Chuong 7 - Chuoi So Duong, Luy Thua, Taylor, Fourier

1.
Chuỗi số
2. Chuỗi số dương
3. Chuỗi số có dấu bất kỳ
4. Chuỗi đan dấu
5. Chuỗi lũy thừa, khai triển Taylor,
khai triển Fourier
Định nghĩa

Cho dãy số 𝑎𝑛 ∞
𝑛=1 , lập tổng: a1  a2  ...  an  ...   an
n 1
𝑎𝑛 : gọi là số hạng tổng quát của chuỗi số.

𝑛
Tổng riêng thứ 𝑛 của chuỗi: 𝑆𝑛 = 𝑎1 + ⋯ + 𝑎𝑛 = 𝑘=1 𝑎𝑘 .
Nếu lim 𝑆𝑛 = 𝑆 (hữu hạn), ta nói chuỗi hội tụ, có tổng là
𝑛→∞
𝑆, ký hiệu: ∞
𝑛=1 𝑎𝑛 = 𝑆.
Nếu lim 𝑆𝑛 = ∞, hoặc không tồn tại giới hạn, ta nói chuỗi
𝑛→∞
phân kỳ.
04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 2
Đại học Công nghệ - ĐHQGHN
Tính chất
Định lý

Nếu chuỗi  an hội tụ thì lim an  0.
n 1 n 
Thêm vào hoặc bớt đi một số hữu hạn các số hạng

trong chuỗi, thì không làm thay đổi tính hội tụ hay
phân kỳ của chuỗi.

Tính chất
Nếu 𝑎𝑛 và 𝑏𝑛 là các chuỗi hội tụ, thì các chuỗi

sau cũng hội tụ và:
 
ca
n 1
n  c  an
n 1
, c  const
  
a
n 1
n  bn    an   bn
n 1 n 1

Định nghĩa

Chuỗi số dương là chuỗi  an , an  0, n
n 1
Nhận xét
Với chuỗi dương, dãy tổng riêng Sn là dãy tăng.

Vậy chuỗi dương hội tụ khi và chỉ khi dãy tổng riêng bị
chặn trên.

Tính chất
Tiêu chuẩn so sánh

 
Hai chuỗi  an ,  bn thoả mãn: 0  an  bn , n
n 1 n 1
 
1) Nếu chuỗi  bn hội tụ, thì chuỗi  an hội tụ.
n 1 n 1
 
2) Nếu chuỗi  an phân kỳ, thì chuỗi  bn phân kỳ.
n 1 n 1

Tính chất
Tiêu chuẩn so sánh

 
Hai chuỗi  an (1) ,  bn (2) thoả mãn: an  0, bn  0, n
n 1 n 1
an
K  lim
n b
n
1) K  0 : Nếu chuỗi (2) hội tụ, thì chuỗi (1) hội tụ.
2) K  0, hữu hạn: Chuỗi (1) và (2) cùng HT hoặc cùng PK.
3) K   : Nếu chuỗi (2) PK, thì chuỗi (1) PK.
 
cos 2 n
Ví dụ. Khảo sát sự hội tụ của chuỗi    an
n 1 n( n  1) n 1
cos 2 n 1 1
Chuỗi dương và   2
n(n  1) n(n  1) n
 
1
Xét chuỗi số  2   bn
n 1 n n 1
an
lim  1 hữu hạn, khác 0.
n  b
n  
Suy ra hai chuỗi  an ,  bn cùng tính chất hội tụ.
n 1 n 1
 
1
Vì chuỗi  bn   2 hội tụ, nên chuỗi đã cho hội tụ.
n 1 n 1 n
5  3( 1) n 

Ví dụ. Khảo sát sự hội tụ của chuỗi  n 3
  an
n 1 2 n 1
5  3(1) n
8 1
Chuỗi dương, 0  n 3
 n 3  n
2 2 2

1 1
Vì chuỗi  n , |q |  1 hội tụ, nên chuỗi đã cho hội tụ.
n 1 2 2

e n
n 3 
Ví dụ. Khảo sát sự hội tụ của chuỗi  n   an
n 1 2  ln n
3
n 1
n
n
e n
3
e n
e
Chuỗi dương, n  
2  ln n 2  2 
3 n
 n
e e
Vì chuỗi    , |q |  1 PK, nên chuỗi đã cho PK.
n 1  2  2
ln(1  sin(1/ n) 

Ví dụ. Khảo sát sự hội tụ    an
n 1 n  ln n
2
n 1
ln(1  sin(1/ n) 1/ n 1
Chuỗi dương,  2
n  ln n
2
n n

1
Vì chuỗi  2 hội tụ, nên chuỗi đã cho hội tụ.
n 1 n

   
Ví dụ. Khảo sát sự hội tụ  n  cosh  1   an
 n  n1
n 1
     2
  2
an  n  cosh  1 n  1  2  1  3/2
1/2
 n   2n  2n

 2
Vì chuỗi  3/ 2 hội tụ, nên chuỗi đã cho hội tụ.
n 1 2 n
 
Ví dụ. Khảo sát sự hội tụ  n  1  ln  cosh(1/ n)    an
n 1 n 1
1
an  n  1  ln  cosh(1/ n)  n  ln(1  1/ (2n ))
2
3/2
 2n
1
Vì chuỗi  3/ 2 hội tụ, nên chuỗi đã cho hội tụ.
n 1 2n
arctan(n  2n) 
 2
Ví dụ. Khảo sát sự hội tụ    an
n 1 3 n
n 2
n 1
arctan(n  2n) 2
 /2  1
an  
3 n
n 2 n n
3 23

1
Vì chuỗi  n hội tụ, nên chuỗi đã cho hội tụ.
n 1 3


Ví dụ. Tìm  để chuỗi  1  n  sin(1/ n)  hội tụ
n 1

  1 1  1
an  1  n  sin(1/ n)  1  n   n  3!n3    2
   6 n
1
Chuỗi đã cho hội tụ khi và chỉ khi  
2
 
 1 1
Ví dụ. Tìm  để chuỗi   ln sin  ln  hội tụ
n 1  n n
 
 1 1    1 1  1
an  ln  n  6n3   ln n 
 ln 1  6n 2  
       6 n 2
1
2

 1 

Ví dụ. Tìm  để chuỗi HT    cos(1/ n) 
n 1  n sin(1/ n) 

 1  1 
an  n(1/ n  1/ 6n3 )  1  2n 2  
  

 1  1 
an  1  1/ 6n 2  1  2n 2  
  
 
 1  1  2 1
an  1  6n 2   1  2n 2      2
   3 n
1
2
Ví dụ. Tìm  để chuỗi HT 
 e  1  1/ n  
n 
1  cos(1/ n) 
2
n 1
n
 1  2
ee11/ 2n
e  1    e  e n ln(11/ n )
ee n (1/ n 1/2 n )
 n
1/ 2 n  1  e
 e  e.e e  e 1   
 2 n  2n
   
1 e /2 n e
1  cos(1/ n)   an    2 2
2
2 2
4n 4n 2 n
Chuỗi đã cho hội tụ khi và chỉ khi 2    1    1.

Tính chất
Tiêu chuẩn D'Alembert


an 1
Chuỗi dương  an . Giả sử lim D
n 1 n  a
n
1) D  1: chuỗi hội tụ. 2) D  1: chuỗi phân kỳ.
3) D  1: không kết luận được, chuỗi có thể HT, hoặc PK.

Tính chất
Tiêu chuẩn Cauchy


Chuỗi dương  n
a . Giả sử lim n a C
n
n
n 1
1) C  1: chuỗi hội tụ. 2) C  1: chuỗi phân kỳ.
3) C  1: không kết luận được, chuỗi có thể HT, hoặc PK.

Tính chất
Tiêu chuẩn tích phân


Chuỗi dương  an . Giả sử:
n 1
1. f ( x)  0, f ( x) đơn điệu giảm, x  [ A, ) .

2. lim f ( x)  0 và f (n)  an .
x 
 
Khi đó  an và  f ( x)dx cùng tính chất.
n 1 1

3  n!   n
Ví dụ. Khảo sát sự hội tụ của chuỗi  n   an
n 1 n n 1
n 1
 (n  1)! 3  3  ( n  1)  n!
3 n
3  3  n! n
an1  n 1  
(n  1) (n  1)  ( n  1)
n
( n  1) n
an1 3  3n  n! n n 3 n  3
   n     1. Chuỗi PK.
(n  1) 3  n! (1  1/ n)
n n
an e
n
5 3n  2   
Ví dụ. Khảo sát sự hội tụ của chuỗi  n     an
n 1  4n  3  n1
3n  2 n 5 3
lim an n  lim  n   1. HT theo t/c Cauchy.
n n 4n  3 4

Ví dụ. Khảo sát sự hội tụ của chuỗi  an
n 1
2  5  8 (3n  1)
an 
1  6 11 (5n  4)
2  5  8 (3( n  1)  1) 2  5  8 (3n  2)
an1  
1  6 11 (5(n  1)  4) 1  6 11 (5n  1)
2  5  8 (3n  1)(3n  2) (3n  2)
  an 
1  6 11 (5n  4)(5n  1) (5n  1)
an1 3n  2 3
 lim  lim   1.
n  a n 5n  1 5
n
Chuỗi hội tụ theo tiêu chuẩn D'Alembert.


Ví dụ. Khảo sát sự hội tụ của chuỗi  an
n 1
2  5  8 (3n  2)
an 
2n  (n  1)!
2  5  8 (3(n  1)  2) 2  5  8 (3n  5)
an1  n 1
 n
2  (n  1  1)! 2  2  (n  2)!
2  5  8 (3n  2)  (3n  5) (3n  5)
  an 
2  2  (n  1)!(n  2)
n
2(n  2)
an1 3n  5 3
 lim  lim   1.
n  a n 2n  4 2
n
Chuỗi phân kỳ theo tiêu chuẩn D'Alembert.

n 
Ví dụ. Khảo sát sự hội tụ của chuỗi  ,  0
n 1 (ln( n  1))
n/2

n 1
lim an  lim n
n  lim  0  1.
n  n  (ln( n  1)) n / 2 n  ln( n  1)
Chuỗi hội tụ theo tiêu chuẩn Cauchy với mọi  .

 n3
 1 
Ví dụ. Khảo sát sự hội tụ của chuỗi   cos 
n 1  n
1 2
n
 2 n  2 n
3
n n2 2 2
 
lim n an  lim n  cos   lim  cos 
1 1
  1  1 
n n  n n   n   nlim
 
 1 2 
2n  
e 1/ 2
 1. Hội tụ theo Cauchy.  
n 4 3 n 1
 n 1  
Ví dụ. Khảo sát sự hội tụ của chuỗi   
n 1  n  1 
2 n 4 3 n 1
n3 3n 1  ( n 1) n 1
 n  1    n
lim n an  lim n     2  2  1
n n  n  1   lim 1    2 1
n   n 1  e
HT theo tiêu chuẩn Cauchy.  
n2

n2
Ví dụ. Khảo sát sự hội tụ của chuỗi 3 n 1
 
 n3
n 1
1
n
  ( n 3)
 n 3
 1 
lim n an  lim 3  3  1  
1 3
n
   1. Chuỗi PK.
n n  n  3   e
 
Định nghĩa
Hội tụ tuyệt đối

 
Chuỗi  an gọi là hội tụ tuyệt đối nếu chuỗi  an hội tụ
n 1 n 1
Định lý
 
Nếu chuỗi  an hội tụ, thì chuỗi  an hội tụ.
n 1 n 1
Theo định lý: chuỗi hội tụ tuyệt đối thì hội tụ.
Mệnh đề ngược lại không đúng.

(2n  3)cos3n
Ví dụ. Khảo sát sự hội tụ của chuỗi 
n 1
3
n7  n  1

Chuỗi có dấu tuỳ ý. Xét chuỗi  | an | là chuỗi dương.
n 1
(2n  3) cos3n 2n  3 2n 2 Hội tụ
| an |  7/3  4 / 3 
3
n  n 1
7 3
n  n 1
7
n n tuyệt đối.

arctan( n) n
Ví dụ. Khảo sát sự hội tụ của chuỗi 4
n 1 n  3n  1
6
| arctan(n) | n
 /2 
| an |  6/ 4  3/ 2  Hội tụ tuyệt đối.
4
n  3n  1
6 n 2n
Định nghĩa
Chuỗi đan dấu


 ( 1) n
an , n, an  0 hoặc n, an  0 gọi là chuỗi đan dấu.
n 1
Định lý (tiêu chuẩn Leibnitz)


Chuỗi đan dấu  (1) an thỏa mãn:
n
n 1

1) lim an  0 2) Dãy (a )n n 1 là dãy giảm.
n
Thì chuỗi đan dấu hội tụ và tổng chuỗi S : 0  S  a1 .

(1) n
Ví dụ. Khảo sát sự hội tụ của chuỗi    (1) an
n  2 n1
n
n 1
1
Chuỗi không hội tụ tuyệt đối. lim an  lim  0.
n  n n  2

 1 
  là dãy giảm. Đây là chuỗi Leibnitz và hội tụ.
 n  2 n1
n 1

(1) ln n 
Ví dụ. Khảo sát sự hội tụ của  n
  (1) ann
n 1 n 1

ln n  ln n 
lim an  lim  0.   dãy giảm (có thể k/s đạo hàm)
n n n  n n1
Chuỗi hội tụ (theo tiêu chuẩn Leibnitz).

Sơ đồ khảo sát sự hội tụ của chuỗi số  an
n 1
lim a  0
n
không Phân kỳ
n 
có
Sử dụng các tiêu chuẩn
Chuỗi dương có
hội tụ của chuỗi dương
không
có có
Đan dấu Leibnitz Hội tụ
không không

Đ/nghĩa + các
t/chuẩn khác không
 an hội tụ có HT tuyệt đối
n 1
Định nghĩa
Chuỗi luỹ thừa


Là chuỗi hàm có dạng:  an ( x  x0 ) n
, an  R (1)
n 0

Khi x0  0 ta có chuỗi luỹ thừa:  n , an  R (2)
n
a x
n 0

Cho x   một giá trị, ta có chuỗi số:  an n
n 0

Miền hội tụ
Định nghĩa
Tập hợp các giá trị của 𝑥, khi thay vào chuỗi (1) hoặc
(2) được chuỗi số hội tụ, gọi là miền hội tụ của (1)
hoặc (2).
Định lý

Nếu chuỗi  n hội tụ tại x0  0, thì nó hội tụ tuyệt đối
a x n
n 0
trong khoảng   x0 , x0  .
Miền hội tụ
Định lý

Cho chuỗi  an x n
. Khi đó tồn tại duy nhất 0  R   :
n 0
1) Chuỗi hội tụ x : x  R 2) Chuỗi phân kỳ x : x  R
Định nghĩa

Số R trong định lý gọi là bán kính hội tụ của chuỗi  an x .
n
n 0

Miền hội tụ
Định lý (tìm bán kính hội tụ)


Cho chuỗi  n . Giả sử: n0 , n  n0 : an  0 và
n
a x
n 0
an1 1
lim  Khi đó, bán kính hội tụ: R 
n  a
n 
1 1
(Quy ước:  ,  0 )
0 

Miền hội tụ
Định lý (tìm bán kính hội tụ)


Cho chuỗi  an x .n
Giả sử: lim n an  
n 
n 0
1
Khi đó, bán kính hội tụ: R 

1 1
(Quy ước:  ,  0 )
0 


(2n  1)!! n
Ví dụ. Tìm bán kính hội tụ của  n! x
n 1
an1 (2n  1)!! n! 1 1

  lim  lim  2 R 
n  a
n
n ( n  1)! (2n  1)!!  2

 1 1 1 n
Ví dụ. Tìm bán kính hội tụ của  1     x
n 1  2 3 n
1 1 1 1
an1 1    
  lim  lim 2 3 n n 1  1 R
1
1
n  a
n n  1 1
1   
1 
2 3 n
(1) n x n

Ví dụ. Tìm bán kính và miền hội tụ của  (1)
n 1 2 n  1
(1) n
1 1
  lim n an  lim n  lim n  1  R   1.
n  n 2n  1 n 2n  1 

1
Tại x  1 có chuỗi số  Phân kỳ theo so sánh.
n 1 2n  1
(1) n

Tại x  1 có chuỗi số  Hội tụ theo Leibnitz.
n 1 2n  1
Miền hội tụ của đã cho: 1  x  1.

5  (2) n
 n n
Ví dụ. Tìm bán kính và miền hội tụ của  x (1)
n 1 n 1
an1 1 1
  lim 5  R  
n  a
n  5
1 5n
 ( 2) n
Tại x  có chuỗi số  Phân kỳ theo so sánh.
n 1 ( n  1)  5
n
5
1 
5  ( 2)
n n
Tại x   có chuỗi
5
 (1) (n  1)  5n
n
Hội tụ (tách ra tổng).
n 1
1 1
Miền hội tụ của đã cho:   x  .
5 5
2 ( x  1)  n n
Ví dụ. Tìm bán kính và miền hội tụ của  (1)
n 1 n ln 2
(n  1)
 n n
2 X
Đặt X  x  1. Xét chuỗi    an X (2)
n
n 1 n ln ( n  1)
2
n 1
n
2 1 1
  lim an  lim n
n
2 R 
n  n  n ln 2 (n  1)  2
 n
1
n
1 2
Tại X  có chuỗi số
2
 n ln 2 (n  1)   2  Hội tụ.
n 1
n
1 
 1  Hội tụ
n
2
Tại X  có chuỗi số   
tuyệt đối.
n 1 n ln ( n  1)  2 
2
2
Miền hội tụ của (1): 1/ 2  x  1  1/ 2  3 / 2  x  1/ 2

( x  1) n 3n  2
Ví dụ. Tìm miền hội tụ của  n  1 ln 3n  2 (1)
n 1

Xn
3n  2 
Đặt X  x  1. Xét chuỗi  ln   an X (2)
n  1 3n  2 n1
n
n 1
1 3n  2 1
  lim n an  lim n ln 1 R 1
n  n n  1 3n  2 

1 3n  2
Tại X  1 có chuỗi số  ln
n  1 3n  2
Hội tụ.
n 1

(1) n 3n  2 Hội tụ
Tại X  1 có chuỗi số  ln
n  1 3n  2 tuyệt đối.
n 1
Miền hội tụ của (1): 1  x  1  1  2  x  0

 3
2n  1  2n  1
3
Ví dụ. Tìm miền hội tụ của  n
( x  3) n
(1)
n 1
 3
2n  1  3 2n  1 
Đặt X  x  3. Xét chuỗi  ( x  3)   an X
n n
n 1 n n 1
3
2n  1  3 2n  1 1
  lim n an  lim n 1  R  1
n  n  n 
2n  1  2n  1
 3 3
Tại X  1 có chuỗi số  Hội tụ.
n 1 n
 3
2 n  1  3
2n  1
Tại X  1 có chuỗi  (1) HT tuyệt đối.
n
n 1 n
Miền hội tụ của (1): 1  x  3  1  4  x  2
Tính chất của chuỗi luỹ thừa
1) Tổng của chuỗi luỹ thừa là một hàm số liên tục trên
miền hội tụ của nó.
2) Trong khoảng hội tụ: Đạo hàm của tổng bằng tổng các
 
  
đạo hàm:   an ( x  a )    nan ( x  a )
n n 1
 n 0  n1
3) Trong khoảng hội tụ: Tích phân của tổng bằng tổng các
tích phân trên mọi đoạn [𝛼, 𝛽] bất kỳ nằm trong khoảng hội
tụ của chuỗi, đặc biệt ∀𝑥 ∈ 𝑎 − 𝑅, 𝑎 + 𝑅 :
n 1
x
 
n
 x 
( x  a)
  n0 an (t  a)  dt  n0  an (t  a)  dt  n0 an n  1
n
a a
Tính chất của chuỗi luỹ thừa
a) Trong khoảng hội tụ: Đạo hàm của tổng bằng tổng
 
   
n 
 n    n   n   n 1
các đạo hàm: a x n
 a x  na x
 n 0  n 0 n 1
b) Trong khoảng hội tụ: Tích phân của tổng bằng tổng
n 1

x
n
  x
x 
các tích phân:    ant  dt     ant  dt   an
n
0  n 0  n 0 0 n 0 n 1


n
Ví dụ. Tính tổng của  n
n 1 3

1
Ta có:   x , x  (1,1).
n
1  x n 0
Đạo hàm hai vế (đạo hàm của tổng bằng tổng các đạo

hàm): 1
  nx n 1
(1  x) 2
n 1
1 9  n
Thay x  ta có:   n1
3 4 n1 3
3  n
Nhân hai vế với 1/3:  n
4 n1 3

n 2
2 n
Ví dụ. Tính tổng của  5n1
n 1

1
Theo ví dụ trước:   nx , x  (1,1).
n 1
(1  x) 2
n 1
Nhân hai vế với 𝑥, đạo hàm hai vế:

x 1 
  n x 2 n 1
( x  1) 3
n 1
n 1
2 175 
n 2
2
Thay x  ta có:   n1
5 27 n1 5
14  n 2  2n
Nhân hai vế với 2/25:   n1
27 n1 5
3n  4n  5
 3 2
Ví dụ. Tính tổng của  n
n 1 4

3n  4n  5
3 2
n
n 3
1  2
Ta có:  n
 3 n  4 n  5 n
n 1 4 n 1 4 n 1 4 n 1 4
Số hạng cuối cùng tính trực tiếp, số hạng thứ hai tính
1 x 
theo ví dụ vừa rồi. Từ ví dụ này ta có:  n x 2 n 1
( x  1) 3
n 1
Nhân hai vế với 𝑥, đạo hàm hai vế ta được:
x  4 x  1  3 n 1
2
  n x từ đây tính ra được số hạng đầu.
( x  1) 4
n 1

Pk (n)
Qua 3 ví dụ, ta có thể tính tổng:  n
n 0 a

1
Ví dụ. Tính tổng của 
n 1 n  2
n
 n
x
Xét chuỗi: S ( x)   . Miền hội tụ: 1  x  1.
n 1 n

1
Đạo hàm ta được: S ( x )   x  , x  (1,1).
n
n 0 1 x
dx
 S ( x)     ln 1  x  C. Vì S (0)  0  C  0
1 x
 S ( x)   ln 1  x

1 1
 n  2n  S  2    ln 1 
1
 ln 2
n 1   2
 n
2
Ví dụ. Tính tổng của 
n 1 n ( n  1)  3n
 n 1
x
Xét chuỗi S ( x)   . Miền hội tụ: 1  x  1.
n 1 n( n  1)
 n
x
Đạo hàm ta được: S ( x)     ln(1  x). Ví dụ trước.
n 1 n
S (0)  0
 S ( x)    ln(1  x)dx  x  (1  x)ln(1  x)  C
C 0
 S ( x)  x  (1  x)ln(1  x)

2  ln 3
n
2 2 2  2  2
 n(n  1)  3n  S     1   ln 1   
n 1 3 3  3  3 3
(1)
 n
Ví dụ. Tính tổng của I   2
n4 ( n  4 n  3)  3n

(1) n 1  (1) n 1  ( 1) n
I     
n  4 ( n  3)( n  1)  3 2 n 4 (n  3)  3 2 n 4 ( n  1)  3
n n n
N 3
(1)
 n
(1) 
1 (1)  n
Đặt N  n  3, ta có: J    N 3
 
n4 ( n  3)  3n
N 1 N  3 27 n 1 n  3n

1
n
x
Thay x 
3
vào  n   ln 1  x ta được J .
n 1

(1) n 
( 1) N 1 1  (1) n
Đặt N  n  1, ta có: K    N 1
 
n4 ( n  1)  3n
N 3 N  3 3 n 3 n  3n
Tương tự J, tính được K.

Chuỗi Taylor
Định nghĩa
Hàm y  f ( x) có đạo hàm vô hạn lần trong lân cận của

f ( n ) ( x0 )
điểm x0 . Chuỗi  ( x  x0 ) n (1) gọi là chuỗi Taylor
n 0 n!
của hàm y  f ( x) tại lân cận của x0 .
Chuỗi Taylor trong lân cận của x0  0 gọi là chuỗi Maclaurint.

Chuỗi Taylor
Định lý
Nếu hàm y  f ( x) cùng các đạo hàm mọi cấp của nó bị
chặn trong lân cận của điểm x0 , tức là tồn tại số thực 𝑀,
(n)
sao cho trong lân cận của x0 : f ( x )  M , n  N ,
 (n)
f ( x0 )
thì f ( x)   ( x  x0 ) n với mọi 𝑥 thuộc lân cận x0
n 0 n!

Khai triển Maclaurint của một số hàm thông dụng:
 n
x
1) e  
x
Miền hội tụ: R
n 0 n!
n 1 n
(1) x

2) ln(1  x)   Miền hội tụ:  1,1
n 1 n
 2 n 1
x
3) sin x    1 R
n
Miền hội tụ:
n 0 (2n  1)!
 2n
x
4) cos x    1 Miền hội tụ: R
n
n 0 (2n)!

 (  1) (  n  1) x n
5) (1  x)  1  

Miền hội tụ: (1,1)
n 1 n!

1
6)  x n
Miền hội tụ: (1,1)
1  x n 0

1 Miền hội tụ: (1,1)
7)   (1) x
n n
1  x n 0

x 2 n1 Miền hội tụ:  1,1
8) arctan x    1
n
n 0 2n  1

x2n
9) cosh x   Miền hội tụ: R
n 0 (2n)!
 2 n 1
x
10) sinh x   Miền hội tụ: R
n 0 (2n  1)!

Ví dụ. Tìm chuỗi luỹ thừa của hàm y  ln(2  3 x)
trong lân cận của x0  1. Tìm miền hội tụ của chuỗi.

Đặt X  x  1  x  X  1
Tìm khai triển Maclaurint của hàm: f  ln  2  3( X  1) 
 3X   3X 
f  ln(5  3 X )  ln 5 1    ln 5  ln 1  
 5   5 
n
 3X 
 
n 1 3  x  1
 n
 n
n 1  5 
f  ln 5   (1)  ln 5   (1) n
n 1 n n 1 n5
  2 3  x  8 3
Đường màu đỏ: hàm y(x) Đường màu đỏ: hàm y(x)
Đường màu xanh: khai triển chuỗi Đường màu xanh: khai triển chuỗi
lũy thừa của hàm y(x), n=1 lũy thừa của hàm y(x), n=2

Đường màu đỏ: hàm y(x) Đường màu đỏ: hàm y(x)
Đường màu xanh: khai triển chuỗi Đường màu xanh: khai triển chuỗi
lũy thừa của hàm y(x), n=6 lũy thừa của hàm y(x), n=7

2x 1
Ví dụ. Tìm chuỗi luỹ thừa của hàm y  2
x x
trong lân cận của x0  2. Tìm miền hội tụ của chuỗi.
Đặt X  x  2  x  X  2
2X  5
Tìm khai triển Maclaurint của hàm: f 
( X  2)( X  3)
1 1 1 1 1 1
f      
X  2 X  3 2 1 X / 2 3 1 X / 3
 n  n
1 n X 1 n X
f    (1) n    (1) n
2 n 0 2 3 n 0 3
n  1  X 2  1

n 1 1 
f   (1)  n 1  n 1   x  2  ,  0 x4
n 0 2 3  1  X 3  1
1
Ví dụ. Tìm chuỗi Maclaurint của hàm y  , | x | 1
(1  x) 2

1
Ta có  x n
1  x n 0
Đạo hàm hai vế (trong miền hội tụ, đạo hàm của tổng
bằng tổng các đạo hàm).

 
1
  nx n 1
  (n  1) x n
1  x 
2
n 1 n 0

ln(1  x ) 1
Ví dụ. Tính tích phân I   dx
0 x

1  2 
1  2
biết rằng  n2  6
,  (2n  1)2  8
n 1 n 1
n 1
(1)

1 
n
x n 1
n (1)
1 
Ta có I   n 1
dx    x n 1
dx
0 x 0 n 1 n
n 1 1 n 1 
(1)

(1)

1 1  1
I  x n
    2
n n n 1 (2n  1) 4 n1 n
2 2 2
n 1 0 n 1
 2

12
1
1
Ví dụ. Tính tích phân I   ln dx
0 1 x
1 
1
(1) 1  n
x n
Ta có I    ln(1  x)dx    ( x) dx    dx
n
0 0 n 1 n 0 n 1 n

1 
1
I 
1
x n 1   lim Sn  1
n 1 n( n  1) n 1 n ( n  1) n 
0
1 1 1
Vì Sn  a1  a2  ...  an    ... 
1.2 2.3 n.( n  1)
1 1 1 1 1 1
Sn  1     ...    1
2 2 3 n n 1 n 1

(1) n
Ví dụ. Tính tổng của I  2
n2 n  n  2

(1)
n
1 (1) 1 ( 1)
 n  n
I     
n  2 ( n  1)( n  2) 3 n2 n  1 3 n2 n  2
N 1

(1) n 
(1)
Đặt N  n  1: J   
n2 n  1 N 1 N
(1) n 1

  ln 2
n 1 n

(1) n 
( 1) N  2 
(1) n1
Đặt N  n  2 : K     
n2 n  2 N 4 N n4 n
1 2 3
 ln 2  . Vậy I  ln 
2 3 18
n  2
Ví dụ. Tính tổng I  
n 1 n !
n  2 
n 
n 11
Ta có I    
n 1 n ! n 1 ( n  1)! n 1 ( n  1)!
  
1 1 1  1
I        2e
n  2 ( n  2)! n 1 ( n  1)! n 0 n! n 0 n!

Chuỗi Fourier
Chuỗi Fourier (chuỗi lượng giác) là chuỗi hàm có dạng:


a0    an cos nx  bn sin nx 
n 1
• Chuỗi Fourier trong một số trường hợp sẽ có ưu điểm

hơn chuỗi lũy thừa.
• Đặc biệt là trong các hiện tượng có tính chu kỳ, lặp lại
như: nhịp tim, thủy triều, dao động, v.v.
• Vì vậy nó rất có nghĩa đối với các hàm tuần hoàn.
Chuỗi Fourier
Tính chất
Với mọi 𝑚, 𝑛𝑍 ta có:
  
 sin mxdx  0 ;  cos mxdx  0,

 
khi m  0 ;  cos mx  sin nxdx  0


0 khi m  n
 sin mx  sin nxdx   khi m  n

0 khi m  n
 cos mx  cos nxdx   khi m  n
Chuỗi Fourier
Giả sử chuỗi lượng giác là hội tụ và có tổng là hàm 𝑓(𝑥):

f ( x)  a0    an cos nx  bn sin nx  ;    x   (*)
n 1
 Xác định các hệ số 𝑎𝑛 và 𝑏𝑛.

Chuỗi Fourier
Tích phân 2 vế phương trình (*) ta có:

   
 f ( x)dx   a dx     a
 
0
 n 1
n cos nx  bn sin nx  dx
   
 2 a0   an  cos nxdx   bn  sin nxdx
n 1  n 1 
  
1
Nhưng:  cos nxdx   sin nxdx  0  a0 
2  f ( x)dx

 
Chuỗi Fourier
Để xác định các 𝑎𝑛 , 𝑛 > 1 ta nhân cả hai vế pt (*) với

cos⁡(𝑚𝑥) với 𝑚 ∈ 𝑁 và 𝑚 ≥ 1 sau đó tích phân trong
khoảng từ − đến  :
 
 

 f ( x) cos mxdx    a0    an cos nx  bn sin nx   cos mxdx
   n 1 
    
 a0  cos mxdx   an  cos nx  cos mxdx   bn  sin nx  cos mxdx
 n 1  n 1 

Chuỗi Fourier
 
0 khi m  n
Do  cos mx  cos nxdx   ;  cos mx  sin nxdx  0
  khi m  n 
Vì vậy chỉ có một thành phần khác không duy nhất trong
đẳng thức trên là 𝑎𝑚 và ta có:
 
1
 f ( x) cos mxdx   a

m  am 
  f ( x) cos mxdx


1
 an 
  f ( x) cos nxdx


1
Tương tự: bn 
  f ( x)sin nxdx

Chuỗi Fourier
Tính chất
Nếu 𝑓(𝑥) là hàm chẵn thì 𝑓(𝑥)cos⁡(𝑛𝑥) là hàm chẵn,
𝑓(𝑥)sin⁡(𝑛𝑥) là hàm lẻ, và:

2
an 
  f ( x) cos nxdx ,
0
bn  0, n  N .
Nếu 𝑓(𝑥) là hàm lẻ thì 𝑓(𝑥)cos⁡(𝑛𝑥) là hàm lẻ,

𝑓(𝑥)sin⁡(𝑛𝑥) là hàm chẵn, và:

2
bn 
  f ( x)sin nxdx ,
0
an  0, n  N .

Chuỗi Fourier
𝑓(𝑥) liên tục trừ một số hữu hạn điểm gián đoạn bỏ được
hoặc gián đoạn bước nhảy (gián đoạn loại 1) trên [−, ]
thì chuỗi Fourier của 𝑓(𝑥) có dạng:

a0    an cos nx  bn sin nx 
n 1

1
Trong đó: a0 
2  f ( x)dx

 
1 1
an 
  f ( x) cos nxdx bn 
  f ( x)sin nxdx



Ví dụ
Tìm chuỗi Fourier của hàm ghép:

0 ,    x  0 và 𝑓(𝑥) là hàm tuần hoàn
f ( x)  
1 , 0  x   chu kỳ 2𝜋.

Ví dụ

Ví dụ
Do vậy chuỗi Fourier của hàm 𝑓(𝑥) là:

1 2 2 2 2
 sin x  sin 3 x  sin 5 x  sin 7 x 
2  3 5 7
1  2
  sin(2k  1) x
2 k 1 (2k  1)
Tuy nhiên ta không biết rằng liệu chuỗi Fourier này có

tổng bằng hàm 𝑓(𝑥) hay không (hội tụ về hàm 𝑓(𝑥) hay
không)? Ta sẽ xem xét điều này qua đồ thị.

Đồ thị biểu diễn một số thành phần đầu tiên của chuỗi

Ví dụ
Nhận xét:
• Khi số các số hạng của chuỗi tăng lên thì 𝑆𝑛 gần với
hàm ghép 𝑓(𝑥) hơn.
• 𝑆𝑛 tiến đến 𝑓(𝑥) ngoại trừ các điểm 𝑥 = 0 hay 𝑥 = 𝑛.
Nói cách khác là 𝑆𝑛 sẽ khác 𝑓(𝑥) tại những điểm mà
𝑓(𝑥) không liên tục.

Tính chất
Định lý
Nếu 𝑓(𝑥) khả vi từng khúc trên [−, ], tuần hoàn với
chu kỳ 2, thì
• Chuỗi Fourier của hàm 𝑓(𝑥) hội tụ. Chuỗi này bằng
với hàm 𝑓(𝑥) tại mọi điểm mà 𝑓(𝑥) liên tục.
• Tại điểm gián đoạn 𝑥 = 𝑎 thì chuỗi Fourier có tổng
bằng trung bình cộng của giới hạn trái và giới hạn
phải của 𝑓(𝑥) tại 𝑥 = 𝑎.
Tính chất
Định lý
Nếu 𝑓(𝑥) khả vi từng khúc trên [−𝐿, 𝐿], tuần hoàn với
chu kỳ 2𝐿, thì: 
 n n 
f ( x)  a0    an cos x  bn sin x
n 1  L L 
L
1
Trong đó: a0  
2L  L
f ( x)dx
n x n x
L L
1 1
an   f ( x) cos dx ; bn   f ( x)sin dx
L L L L L L

Ví dụ
Tìm chuỗi Fourier của hàm 𝑓(𝑥):

•𝑓(𝑥) = |𝑥|, −1⁡⁡𝑥⁡⁡1,
•𝑓(𝑥 + 2) = 𝑓(𝑥) với mọi 𝑥.
Với giá trị nào của x thì hàm f(x) trùng với chuỗi Fourier của nó?

Tìm hệ số Fourier bằng cách cho 𝐿 = 1 trong công thức
trước ta có:

Do |𝑥|𝑐𝑜𝑠⁡(𝑛𝑥) là chẵn nên 𝑎𝑛 ≠ 0. Tích phân từng
phần: 𝑢 = 𝑥, 𝑑𝑣 = cos⁡(𝑛𝑥)𝑑𝑥, ta có:
Đồng thời do |𝑥|sin⁡(𝑛𝑥) là hàm lẻ nên:

Nhưng cosn = -1 khi 𝑛 lẻ và cosn = 1 khi 𝑛 chẵn nên:
Chuỗi Fourier cần tìm là:

Do hàm 𝑓(𝑥) liên tục tại mọi nơi nên:
Trong trường hợp cụ thể:

Ví dụ
Cho hàm 𝑓(𝑥) tuần hoàn với chu kỳ 2:

1 ,   x  0
f ( x)  
1 , 0 x
a)Tìm hệ số Fourier của hàm 𝑓(𝑥).
b)Tìm chuỗi Fourier của hàm 𝑓(𝑥). Với 𝑥 bằng bao nhiêu thì
𝑓(𝑥) bằng với chuỗi Fourier của hàm số.
c) Vẽ đồ thị của các tổng thành phần của chuỗi 𝑆2, 𝑆4, 𝑆6

Đồ thị:

Ví dụ
K.triển hàm 𝑓(𝑥) = 𝑥/2, 0 < 𝑥 < 2 thành chuỗi Fourier:

• Theo các hàm cos.
• Theo các hàm sin.
Muốn khai triển 𝑓(𝑥) theo cos ta xây dựng hàm 𝑔(𝑥)
chẵn, tuần hoàn với chu kỳ bằng 4 và bằng 𝑓(𝑥) với
0 < 𝑥 < 2.
 x / 2  2  x  0
g ( x)  
x / 2 0 x2
g ( x  4)  g ( x) -4 -2 0 2 4

Vì 𝑔(𝑥) chẵn nên: 𝑏𝑛 = 0, 𝑛 = 1, 2 …
2 2
1 1 x 1
a0   g ( x)dx   dx 
4 2 202 2
n x n x
2 2
1 x
an   g ( x) cos dx   cos dx 
2 2 2 0
2 2
0 , n chan
2 
 2 2 (cos n  1)   4
n  n 2 2 , n le
1 4  1 (2n  1) x
 f ( x)   2  cos
2  n 0  2n  1 2
2
Ví dụ
Để khai triển 𝑓(𝑥) thành chuỗi theo các hàm sin ta xây
dựng 𝑔(𝑥) là hàm lẻ, tuần hoàn với chu kỳ 4, bằng
𝑥
𝑓 𝑥 = , 0 < 𝑥 < 2:
2
x / 2 2 x 0
g ( x)  
x / 2 0 x2
g ( x  4)  g ( x)
-4 0 4
-2 2

Ta có: 𝑎𝑛 = 0, 𝑛 = 0,1,2. . .
n x n x
2 2
1 x
bn   g ( x) sin dx   sin dx 
2 2 2 0
2 2
2 n 1 2
 cos n  (1) , n  1, 2...
n n
2  n 1 1 n x
 f ( x)   (1) sin
 n 1 n 2


Chuong 7 - Chuoi So Duong, Luy Thua, Taylor, Fourier

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong 7 - Chuoi So Duong, Luy Thua, Taylor, Fourier

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1.

𝑎𝑛 : gọi là số hạng tổng quát của chuỗi số.

Thêm vào hoặc bớt đi một số hữu hạn các số hạng

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 3

Nếu 𝑎𝑛 và 𝑏𝑛 là các chuỗi hội tụ, thì các chuỗi

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 4

Với chuỗi dương, dãy tổng riêng Sn là dãy tăng.

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 5

Tiêu chuẩn so sánh

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 6

Tiêu chuẩn so sánh

Chuỗi đã cho hội tụ khi và chỉ khi 2    1    1.

Tiêu chuẩn D'Alembert

3) D  1: không kết luận được, chuỗi có thể HT, hoặc PK.

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 15

Tiêu chuẩn Cauchy

1) C  1: chuỗi hội tụ. 2) C  1: chuỗi phân kỳ.

3) C  1: không kết luận được, chuỗi có thể HT, hoặc PK.

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 16

Tiêu chuẩn tích phân

1. f ( x)  0, f ( x) đơn điệu giảm, x  [ A, ) .

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 17

Chuỗi hội tụ theo tiêu chuẩn D'Alembert.

Chuỗi phân kỳ theo tiêu chuẩn D'Alembert.

Chuỗi hội tụ theo tiêu chuẩn Cauchy với mọi  .

Hội tụ tuyệt đối

Chuỗi đan dấu

Định lý (tiêu chuẩn Leibnitz)

Chuỗi luỹ thừa

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 28

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 30

Định lý (tìm bán kính hội tụ)

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 31

Định lý (tìm bán kính hội tụ)

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 32

an1 (2n  1)!! n! 1 1

Miền hội tụ của đã cho: 1  x  1.

Miền hội tụ của (1): 1  x  1  1  2  x  0

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 40

Nhân hai vế với 𝑥, đạo hàm hai vế:

Tương tự J, tính được K.

Chuỗi Taylor trong lân cận của x0  0 gọi là chuỗi Maclaurint.

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 47

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 48

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 50

trong lân cận của x0  1. Tìm miền hội tụ của chuỗi.

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 52

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 53

bằng tổng các đạo hàm).

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 55

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 59

Chuỗi Fourier (chuỗi lượng giác) là chuỗi hàm có dạng:

• Chuỗi Fourier trong một số trường hợp sẽ có ưu điểm

 sin mxdx  0 ;  cos mxdx  0,

Giả sử chuỗi lượng giác là hội tụ và có tổng là hàm 𝑓(𝑥):

 Xác định các hệ số 𝑎𝑛 và 𝑏𝑛.

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 62

Tích phân 2 vế phương trình (*) ta có:

Để xác định các 𝑎𝑛 , 𝑛 > 1 ta nhân cả hai vế pt (*) với

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 64

Nếu 𝑓(𝑥) là hàm lẻ thì 𝑓(𝑥)cos⁡(𝑛𝑥) là hàm lẻ,

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 66

04-Jul-21 TS. Nguyễn Văn Quang 67

Tìm chuỗi Fourier của hàm ghép: