Professional Documents
Culture Documents
ดวงมน จิตร์จำนงค์
รองศาสตราจารย์ ภาควิชาภาษาไทย
คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์
มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี
อำนาจแห่งภาษา
ฉบับน ขี้ อชวนสนทนาเรือ่ ง “ฮิตฮ อต” สักน ดิ ค ะ่ ถึงไ ม่ใช่ค รูส อนภาษา คนทวั่ ไปอาจจะประสบ
กับตัวเองมาแล้วว ่าภ าษามอี ำนาจ อำนาจในทนี่ หี้ มายถึงพ ลัง หรือค ำไทยว่าแ รง (คล้ายๆ
กับที่อุทานทำนองประท้วงเวลาใครทำอะไรกระทบเราว่า “แรงนะเนี่ย”)
89
ลองคิดดู ผลกรรมเพียงคำเดียว สามารถให้ สังคมในขณะส่งรับสารนั้นเอง บทประพันธ์จึงเป็น
ความเข้าใจต่อมูลเหตุแห่งความพินาศตอนวันทอง ข้อมูลให้เราศึกษาประวัตคิ วามคิดได้
ถูกประหาร คำคำเดียวนี้มีน้ำหนักพอที่จะระงับ อย่ า งไรก็ ต ามอี ก ร่ ว มสิ บ ปี ถั ด ม าดิ ฉั น ม อง
ความรุ่มร้อนใจของผู้สูญเสียไม่ให้เลยเถิดไปถึง ข นุ ช า้ งขนุ แผนละเอียดลออขนึ้ อ กี ด งั นี้ (ข้อความทคี่ ดั
การต่อต้านการใช้อำนาจอย่างไม่เป็นธรรม ในตอน มาปรับจากวิทยานิพนธ์ดุษฎีบัณฑิตปี 2534)
ประหารวั น ท องนี้ ผ ลก รรม ชะตาก รรมแ ละ
ความบังเอิญมาประจวบเหมาะเข้าด้วยกัน ขณะที่ “...แม้ อ าจคิ ด ไ ด้ อี ก อ ย่ า งห นึ่ ง ว่ า แ นวคิ ด
พลายง ามเ ร่ ง ค วบม้ า ก ลั บ ม าจ ากเ ข้ า ไปข อ เรื่องกรรมทำให้มนุษย์ลดการวิพากษ์วิจารณ์และ
พระราชทานอภัยโทษแม่ และได้รับพระราชทาน ต่อต้านระบบที่ครอบงำตนอยู่ แต่หากพิจารณา
แล้วอ ย่างที่ขอ ความเป็นจริงในประวัติศาสตร์ของสังคมไทยตั้งแต่
สมัยอยุธยาถึงรัตนโกสินทร์ตอนต้น ก็จะเห็นว่า
ครานั้นท่านพระยายมราช ระบบการปกครองอันเด็ดขาดแข็งแรง เป็นสิ่งที่อยู่
เห็นประหลาดก็กลัวอยูต่ ัวสั่น นอกเหนือความคาดหมายของคนสามัญ ที่จะแก้ไข
ผลกรรมวันทองจะต้องฟัน เปลี่ ย นแปลงไ ด้ ความส ำนึ ก ใ นห น้ า ที่ ต่ อ ร ะบบ
จึงเ ผอิญคิดกันให้ผ ิดไป [ของขุนแผน] ...ประกอบกับความเชื่อมั่นในความ
พระไวยเดินไปด้วยบาทา ถูกต้องของตัวเอง ทำให้เกิดความองอาจกล้าหาญ
นี่ใครขี่ม้าม าน่าสงสัย ที่จะเผชิญเคราะห์กรรมในขอบเขตอันกว้างใหญ่
______________ นั้น [เน้นที่การเข้าส ู้คดี] ...”
แน่แล้วพระไวยเข้าไปทูล (ดวงมน จิตร์จำนงค์, 2544 : 265)
นเรนทร์สูงกริ้วโกรธว่าไม่ฆ่า
พวกเราก็ไม่ดีที่ชักช้า หมายความว่าศักดิ์ศรีของมนุษย์ อาจลอยเด่น
เร็วเหวยเอามารีบฆ ่าฟัน ขึน้ ม าทา่ มกลางขอ้ จ ำกัดข องตน หากภาษามอี ำนาจ
กระตุ้นให้เราคิดได้ห ลายทาง ย่อมน่ายินดีหรือม ิใช่
ดิฉันได้อภิปรายไว้ในบทความที่ตีพิมพ์ในโลก นอกจากนี้เมื่อเชื่อมโยงกับเรื่องอื่นๆ ในยุค
หนังสือ (กันยายนปี 2522) ตอนหนึง่ ว า่ “...ดูเหมือน เดียวกัน ดิฉันม องเห็นว่า
ว่ากวีผู้นิพนธ์เสภาเรื่องนี้ ได้มองเห็นค วามบกพร่อง
และจุดอ่อนหลายประการของระบบสังคมที่ตกทอด “ความยิ่งใหญ่ดุจเทพเจ้าของพระพันวษาเป็น
มาถึ ง ตั ว เ ขา แต่ ก็ มี น้ ำ เ สี ย งที่ ย อมรั บ แ ละไ ม่ คิ ด สิ่งสมเหตุผลในบริบททางวัฒนธรรมของสังคมไทย
เปลี่ ย นแปลงแ ก้ ไ ข” (ดู ร ายล ะเอี ย ดใ นด วงม น เมื่อเทียบกับเรื่องอิเหนา พระพันวษาก็มีบทบาท
จิตร์จำนงค์, 2546 : 87-119) อย่างเดียวกบั อ งค์ป ะตาระกาหลา ซึง่ บ นั ดาลโชคชะตา
อะไรคื อ สิ่ ง ร องรั บ ค วามส มเ หตุ ส มผ ลข อง แก่มนุษย์ แต่มีความซับซ้อนกว่าตรงที่ อำนาจของ
คำอธิบายนี้ ระบบความคิดความเชื่อของผู้คนใน พระองค์สัมพันธ์กับระบบการปกครอง และสังคม
91
อ้างอิง