MGA PANGUNAHING TALA TUNGKOL SA
ito ay kultura na nabuo
KASAYSAYAN NG PILIPINAS
Batay sa Tala ni William Henry Scott
FRAY JUAN DE PLASENCIA
 Pagtatag ng mga bayan sa Laguna at Tayabas at
pagbibinyag sa mga naninirahan dito
 Sumulat ng Doctrina Christiana – ang kaunaunahang
Aklat na nailimbag sa Pilipinas
 Las costumbres de los Tagalos en Filipinas
o Pueblo
 Ang unang bayan na naitayo
ay sa meycauayan.
 Ang pueblo ay lugar sa ilalim
ng kampana na
pinapahiwatig na ang
pagtunog ay simula na ng
araw/misa, orasyob, at iba
pa.
 Ginagamit ang
kampana in means
of discipline and
ways of
reinforcement
o Reduction ang nagging paraan para
mareduce to make it pueblo.
o How? Nasakop na doctrina na
pinamamahalaan ng prayle na ang
layunin ay ang pagpapalaaganap ng
Christianity.
o Deduction or production: nagpatibay in
military aspect o sapilitan. Ang layunin
ay para-macolonize na mas madaling
pamahalaaan kung ito ay dikit dikit o
magkakalapit.
Insert:
 Vocabulario de la lengua Tagala
 Namatay sa Liliw, Laguna noong 1590
ANTONIO DE MORGA
 Isang Espanyol na opisyal na may mataas na
katungkulan mula 1593- 1603
 Isang abogado
 Sucesos de las Islas Filipinas (Events in the
Philippine Islands) (1493-1603) na nailathala 1609
nang siya ay nasa Mexico
 Ginawan ng kritisismo at anotasyon ni Dr. Jose
Rizal
o Anong kritisismo ang ginawa ni Rizal?
 Ang sinasabi patungkol na
ang mga Pilipino ay tamad.
Ngunit, hindi niya ito sa
iilang punto:
a.
patungkol sa siesta na galing
sa mga kastila
b. ang mg amagsasaka ay
nagpapahinga tuwing tanghali
na tirik na tirik ang araw.
- Environment
affects the
behavior
- Umaayon sa
takbot batay sa
klima
MIGUEL DE LOARCA
 1575 kasama ang 2 prayle ay nakapaglakbay sa
Tsina
 Unang nagsagawa ng census
 Isa sa mga unang encomendero sa Pilipinas – Oton,
Panay
o Encommendero – namamahala sa
encomienda (lupa na reward)
o Hacienda ito ay ang lupain na
pinagkaloob sa pari na pinamamahalaan
ng inquirino
 Relacion de las Islas Filipinas (1582) Tumalakay
tungkol sa paniniwala ng mga mula sa Panay
 Pintados
o Tattoo shop na sinasabi na kapag
madaming tattoo ay warrior-like ang
datingan
PADRE PEDRO CHIRINO
 Heswitang misyonero
 Tagapagtatag ng mga bayan at parokya
 Nakapagtala ng baybayin at naisalin sa alpabetong
romano
 Relacion de las Islas Filipinas (1604) na naging
History of the Philippine Province of the Society of
Jesus
 Namatay sa Maynila Setyembre 16, 1635
BOXER CODEX
 manuskrito na isinulat noong 1595
 Napakaimportanteng dokumento ng Boxer
Codex dahil naglalaman ito ng mga larawang-
guhit ng kasuotan ng mga grupo sa Pilipinas
 bago pa man naging malawak ang
impluwensya at pananakop ng mga Kastila
 Nagtataglay ito ng 75 makukulay na larawan
ng mga naninirahan sa rehiyon sa kanilang
mga kasuotan, 15 rito ay sa mga Filipino
 Pinaniniwalaan na ang Boxer Codex ay
ipinagawa ni Luis Perez das Marinas, anak ng
isang Gobernador-Heneral Gomes Perez das
Mariñas
 Ang pinaniniwalang unang may-ari nito ay si
Lord Ilchester nakabilang sa mga naiwan sa
kanyang mga koleksyon nang madamay sa
pambobomba ang kanyang tirahan, ang
Holland House sa London noong 1942
 Ang manuscript ay ipina-auction. Sa
kasalukuyan ay pagmamay-ari na ito ng Lilly
Library at Indiana University
 Ang codex ay ipinangalan kay Propesor
Charles R. Boxer na syang nakabili nito mula
sa isang auction at nakadiskubre sa
kahalagahan nito
 Ang paglalarawan ng Boxer Codex sa mga
bansa ay hindi orihinal
 Tinitingnan na batay sa pamamaraan at hitsura
ng mga larawan, ang manguguhit ay maaaring
isang Tsino
 Maliban sa mga Tsino ang mga paglalarawan
ay nasa kakatwang mga anyo, ipinapakita
lamang na ang gumawa nito ay hindi aktwal
na nakarating sa mga lugar na
 inilalarawan ng aklat at purong imahinasyon
o may makukulay na larawan
o nadiskubre sa pamamagitan ng
auction na nakuha sa isang giyera
o hindi wala kung sino ang gumawa
o naging sikat lamang ito dahil
pigmented ang pagkukulay
FRANCISCO ALCINA
 Historia de Las Islas e Indios Visayas del Padre
Alcina 1668
 February 2, 1610 – July 30, 1674
 Espanyol na historyador
 Heswitang misyonero ; naglingkod sa mga parokya
ng Visayas sa loob ng 37 taon §
 Pagdodokumento ng mga pangkalahatang kaalaman
tungkol sa mga Bisaya – tao, wika, sining, agham at
mga sinaunang tradisyon
o Batay sa larawan, may sinasasabi na ito
ay nirerepresenta ng isang binukod
(secluded woman) na nakaapak sa lupa
na nagpapakita ng status symbol sa ibang
lugar
CHU FAN CHIH NI CHAO JU-KUA (1225 AT 1280)
 Ang unang sumulat tungkol sa mga Pilipino
 “Description of Barbarous People”
 MAHIGIT 50 taon ang pagitan - 1225 at 1280 - ng 2
tantiya kung kailan sinulat ni Chao Ju-kua ang
kanyang pahayag tungkol sa pulo-pulo ng mga
‘taong ligaw’ na tatawaging Pilipinas pagkaraan ng
halos 300 taon
 60 taon ang pagitan ng mga salin mula sa orihinal ni
Chao Ju-kua
 Naglahad ng mga sinaunang pangalan ng mga lugar
at paglalarawan sa mga nasabing lugar na
nagpapakita ng kultura ng mga sinaunang
naninirahan sa mga pook na ito
 WALANG sumulat kung kailan nabuhay si Chao Ju-
kua subalit nabanggit ang pangalan niya sa Talaan
Ng Hari (Imperial Catalogue) at maniwaring kamag-
anakan (descendant) siya ng angkan ng mga haring
Sung (Sung dynasty), na ang tunay na pangalan ay
Chao
 Pahiwatig din na ipinanganak siya nuong huling
bahagi ng ika-12 sandaang taon (12th century)
 Pinuno siya ng mga tagasingil ng buwis sa asin (salt
tax) sa lalawigan ng Fo-kien (Fujian ang tawag
ngayon) at ang parangal niya ay Shih-po o ‘kapatas
ng kalakal dagat’ (commissioner of customs ang
tawag ngayon)
MGA PANGALAN NG LUGAR NA NABANGGIT
SA TALA NI CHAO JU-KUA
 Mindoro ang Ma-i sapagkat Mait pa ang pangalan sa
pulo nang dumating ang mga Español (Miguel
Lopez de Legazpi noong 1565); ito pa rin ang
katawagan sa lugar hanggang sa kasalukuyan ng
mga tagabundok at mangingisda doon at sa mga
karatig-pulo
 Pai-pu-yen ay ang kapuluan ng Babuyan Islands,
kilalang landas ng mga mandarambong na
sumalakay sa Fujian noon pang panahon ni Chao Ju-
kua
 Ang Pa-lao-yu naman ay ang Pa-lao-yuan o Palawan
sa 2 landasan ng paglayag (sailing directions) na
nalathala sa China 400 taon pagkamatay ni Chao Ju-
kua
 Chia-ma-yen ay bigkas Intsik ng ‘ka-mangyan’ at
ang ‘kamangyanan’ o pook ng mga Mangyan na
naging pangalan ng kapuluan ng Calamian
(Calamianes, Calamian Islands) sa pagitan ng
 Palawan at Mindoro ayon Antoon Postma, dalubhasa
tungkol sa pagka-Mangyan
 Ang iba pang mga pangalan ay hindi na matunton
ngayon, pulos mga walang kabuluhang
paglalarawan sa wikang Intsik maliban sa San-hsu,
ang 3 Pulo subalit batay naman sa ibang salin ay
maaaring mangahulugan ng maraming pulo
 Mahirap paniwalaan na ang Pu-li-lu ay Polillo sa
silangang baybayin ng Pilipinas dahil hindi dadaan
ang mga barko ng China papuntang timog (south) sa
malayo at mapanganib na gilid ng dagat Silangan
(Pacific Ocean). Isa pa, Polillo ay ‘munting pulo’ sa
wikang Español, na malamang nagbigay ng
pangalang iyon 300 taon pagkamatay ni Chao Ju-
kua
 Ang shan hu o mamahaling sanga-sangang coral na
nasabing natatagpuan duon ay ang tinawag na
pulang coral (red corral) nuong unang panahon sa
dagat Mediterranean, sa pagitan ng Europa at Africa.
Subalit bihira itong matagpuan sa Pilipinas maliban
sa isang lihim na puok, ayon sa balita nuong 1983,
sa silangan ng kapuluan ng Cuyo (sa pagitan ng
Palawan at Panay)

KASAYSAYAN
THE PHILIPPINE ISLANDS
(1493-1803)

 Emma Helen Blair and James Alexander Robertson

PROBLEM IN HISTORY (Gottschalk,1969)
 Clevelend : The Arthur and Clark Co. 1903 Natapos
noong 1909 – 55 volume
 Pagsasalin sa Ingles ng mga orohinal na
dokumentong Espanyol
o Ito ay ang pinakahuling ginawa ng mag
Amerikano to justify themselves na tayo
ay sinakop kaya ito ay nabuo na
nagsisilbing credible ang accounts na
nakapaloob dito.
 Only a small part of what happened in the past
was ever observed
 Only a part of what was observed in the past
was remembered by those who observed it
 Only a part of what was remembered was
recorded
 Only a part of what was recorded has survived
 Only a part of what has survived has come to
the historian’s attention
 Only a part of what has come to their attention
is credible
 Only a part of what is credible has been
grasped
 Only a part of what has been grasped can be
expounded or narrated by historian

PROBLEMS WITH AUTHENTICITY

  Forged or Misleading documents 3. Zeus Salazar
 Garbled documents - Pantayong Pananaw
 Restoration - Volksgeist
 Identification of author and date - Bagong Kasaysayan (BAKAS)

MODELO NG KASAYSAYAN

1. Linear Model
- Ang modelong ito ay maaari ring
tawaging "Providential" o "Fatalistic".
Isinasaad nito na ang kasaysayan ay may
tiyak na simula at katapusan.
- Isang halimbawa nito ay ang Bibliya.

2. Cyclical Model
- Isinasaad nito na ang kasaysayan ay
bumabalik sa sinimulan o umuulit. Dito
papasok ang popular na katagang
"history repeats itself".
- Halimbawa nito ay ang pagkakaroon ng
mga dinastiya at kaharian.
KASAYSAYAN

3. Spiral Model
- Ito ay nagbibigay kritisismo sa cyclical
model. Sinasabi ng modelong ito na
hindi umuulit ang kasaysayan. Bagkus,
ito ay may mga pagkakapareho lamang.
Pinapangatwiranan nito na hindi naman
nauulit ang aspeto ng panahon.
HISTORYA
4. Chaotic View
- Ito ay isang pananaw na naniniwalang
walang pattern ang kasaysayan at wala
naman talagang kasaysayan. Ito ay
inspirado ng "postmodernist" na
kaisipan. Isinasaad nila na hindi kayang
maging obhektibo ang history dahil hindi
mo alam kung alin ang totoo. Hindi rin
daw kayang sakupin ng isang disiplina
ang lahat.
ILAN SA MGA KILALANG HISTORYADOR
AT KANILANG LAPIT
Contextualization
1. Teodoro Agoncillo
- History of the Filipino People
- History of Great Men
2. Renato Constantino
- Past Revisited
- History from Below
- Makabuluhan
- nakatuon sa nakaraan, kasalukuyan at
hinaharap
- kahalagahan ng paggamit ng sariling
wika partikular sa salitang –ugat –
(empasis o diin)
- karaniwang pasalita (epiko, kwentong-
bayan, karunungang bayan
-
- nakatuon lamang sa nakaraan - layuning
pangangatwiran ang mga naganap na
pangyayari
- Implikasyon : hiwalay tayo sa pananaw ng
nagsasalaysay
- ginagamitan ng agham – upang maihiwalay
sa karaniwang “istorya” (story) → agham-
panlipunan
- bilang agham
- katotohanan –surface reality
- panloob na istruktura – underlying
structures
- paghahanap sa makabuluhang
pagpapaliwanag ng mga katanungan tungkol
sa ginagawi ng lipunan; paglalagay ng isang
kaganapan sa loob ng isang panahon
Katotohanan at Interpretasyon
- (E.H. Carr)
- pinipili at tinitipon natin ang kasaysayan
ayon sa tinutungo ng ating interpretasyon
Bilang Historyador
- bigyan ng pangkabuuang perpektibo sa
pamamagitan ng isang balangkas ng mga
pangyayari
- homonisasyon (paglikha ng tao sa kanyang
sarili)
- humanisasyon (pagpapakatao) + kaugaliang
panlipunan, kultura at sibilisasyon
Historya : Pagbabalangkas
- Heograpiya – ginagalawan
- Istrukturang Kaganapan – elementong hindi
tumitinag
- Ugnayang Pangyayari (conjuncture) – nag-
uugnay sa dati at bagong kaganapan
- Pangyayari – naghuhudyat ng pagbabagong
panlipunan
Makabagong Kasaysayan
- Pangkaming Pananaw vs. Pantayong Pananaw
Ang katotohanang pangkasaysayan ay hindi
binanabago, may sistematikong pagpili lamang ng mga
kaganapang binibigyang – halaga
HISTORIOGRAPIYA
- Pagsasakasaysayan o pagsulat ng kasaysayan
2 Uri ng Sangguniang Pangkasaysayan
- Nakasulat - liham, dokumento, kalendaryo,
pahayagan, magasin, aklat atbp. At di
nakasulat - fossil, labi, relikya, tradisyong
pasalita
- Primarya - saksi o kapanahon ng paksang
pinag-aaralan at sekundarya – gumagamit ng
pangunahing sanggunian
Leopold von Ranke
- Alemanyang historyador
- Tagapagtatag ng siyentipikong kasaysayan
Pag-unlad ng Historiograpiyang Pilipino
1. Pagsisimula ng Historiograpiyang Pilipino
(1900-1950)
2. Historiograpiyang Pilipino sa Gitna ng mga
Pagbabagong Panlipunan (1950-1986) – mga
pagbabago sa disiplinang pangkasaysayan
3. Tunguhin ng ng Historiograpiyang Pilipino
(1986-1992)
PAGSISIMULA NG HISTORIOGRAPIYANG
PILIPINO (1900-1950)
- Historiograpiyang Pilipino sa Gitna ng mga
Pagbabagong Panlipunan (1950-1986) – mga
pagbabago sa disiplinang pangkasaysayan
- Tunguhin ng ng Historiograpiyang Pilipino
(1986-1992)
- Pagsisimula ng Historiograpiyang Pilipino
(1900-1950)
- Hinikayat ng pamahalaang Amerikano si
Trinidad Pardo de Tavera na gumawa ng
katalogo ng lahat ng kanyang koleksyong
Filipiniana
- Biblioteca Filipina (1903) katuwang ang
Library of Congress at ng US Bureau of
Insular Affairs – 3,000 tala tungkol sa
kasaysayan at kultura ng mga Pilipino
- The Philippine Islands (1493-1803)
o Emma Helen Blair and James
Alexander Robertson
o Clevelend : The Arthur and Clark
Co. 1903
o Natapos noong 1909 – 55 volume
o agsasalin sa Ingles ng mga orohinal
na dokumentong Espanyol
Mga Amerikanong manunulat ng kasaysayan
- kolonyal na opisyal
- mga propesyonal sa sa labas ng gobyerno
(mamamahayag, mangangalakal, misyonero,
manlalakbay)
• Wenceslao Retana
Mga Naunang Pilipinong Manunulat ng Kasaysayan
- Trinidad Pardo de Tavera
- Pedro Paterno
- Manuel Ortigas y Cuerva E
- pifanio delos Santos
- Teodoro M. Kalaw
- Rafael Palma
- Padre Fidel Villaroel, O.P.
Mga Akademikong Historyador

- Leandro H. Fernandez
- Conrado Benitez
- Encarnacion Alzona
- Maxima Kalaw