Baøi giaûng Kyõ thuaät OÂ toâ chuyeân duøng Chöông 3 – Xe caàn truïc

CHÖÔNG 3 - XE CAÀN TRUÏC

I. COÂNG DUÏNG - PHAÂN LOAÏI - YEÂU CAÀU

1.1 Coâng duïng:
Caàn truïc töï haønh laø loaïi caàn truïc coù tay caàn, thöôøng quay toaøn voøng, coù theå töï di
chuyeån trong phaïm vi roäng vaø ñöôïc duøng phoå bieán nhaát trong caùc loaïi caàn truïc.
(Xem theâm caùc loaïi caàn truïc trong Phuï luïc 1 - Phaân loaïi maùy naâng chuyeån)
Do tính di ñoäng cao, caàn truïc töï haønh ñöôïc duøng nhieàu trong coâng taùc cô giôùi hoùa
xeáp dôõ vaø di chuyeån cöï ly ngaén caùc vaät naëng trong khoâng gian nhö:
- Boác xeáp haøng hoùa, vaät lieäu taïi caùc kho baõi.
- Laép raùp thieát bò coâng nghieäp, caáu kieän trong xaây döïng.
- Cöùu hoä caùc xe bò naïn…
Caáu taïo chung cuûa caàn truïc töï haønh goàm coù tay caàn, baøn quay, phaàn di chuyeåân,
thieát bò töïa quay, caùc cô caáu coâng taùc nhö cô caáu naâng haï vaät, naâng can, cô caáu
quay, cabin vaø heä thoáng ñieàu khieån.
Xe caàn truïc khoâng nhöõng coù naêng suaát, hieäu quaû kinh teá cao maø coøn giaûm nheï raát
nhieàu söùc lao ñoäng naëng nhoïc cuûa coâng nhaân boác xeáp.
1.2 Phaân loaïi caàn truïc töï haønh:
 Theo phaàn di chuyeån:
- Caàn truïc ñöôøng saét: Di chuyeån treân ñöôøng ray, ñöôïc duøng xeáp dôõ haøng hoùa ôû
caùc nhaø ga, caùc coâng trình xaây döïng.
- Caàn truïc baùnh loáp vaø caàn truïc oâ toâ: Laø loaïi caàn truïc coù phaàn di chuyeån chaïy
baèng baùnh loáp hoaëc laø khung gaàm cuûa xe taûi thoâng thöôøng. Chuùng coù tính cô ñoäng
cao, toác ñoä di chuyeån treân ñöôøng lôùn. Phaïm vi söû duïng: Taïi caùc nôi coù khoái löôïng
coâng vieäc khoâng nhieàu, taïi caùc ñòa ñieåm phaân taùn, ôû nôi xa vaø thöôøng phaûi thay ñoåi
vò trí laøm vieäc.
- Caàn truïc xích: Laø loaïi caàn truïc coù phaàn di chuyeån baèng baùnh xích, do vaây cô
ñoäng, linh hoaït, coù theà di chuyeån treân maët ñöôøng xaáu vaø neàn ñaát yeáu, quaõng ñöôøng
di chuyeån thöôøng ngaén.
- Caàn truïc maùy keùo:Laø thieát bò naâng ñöôïc laép treân maùy keùo xích.
 Theo ñaëc ñieåm daãn ñoäng caùc cô caáu chính:
- Daãn ñoäng rieâng: Moãi cô caáu do moät ñoäng cô daãn ñoäng

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 35

Baøi giaûng Kyõ thuaät OÂ toâ chuyeân duøng Chöông 3 – Xe caàn truïc

- Daãn ñoäng chung: Taát caû caùc cô caáu do moät ñoäng cô daãn ñoäng, laø ñoäng cô
diesel hay ñoäng cô ñieän thoâng qua caùc heä thoáng truyeàn ñoäng cô khí, truyeàn ñoäng
thuûy löïc.

1.3 Yeâu caàu:

a) Thoûa maõn caùc tieâu chuaån veà an toaøn kyõ thuaät ñoái vôùi thieát bò naân g (TCVN
5863-1995 – Thieát bò naâng, yeâu caàu an toaøn trong laép ñaët vaø söû duïng; TCVN 4244-
86 – Quy phaïm kyõ thuaät an toaøn thieát bò naâng). Moät trong nhöõng tieâu chuaån quan
troïng cuûa xe caàn truïc laø ñoä oån ñònh.
- Ñoä oån ñònh cuûa xe caàn truïc:
Trong quaù trình laøm vieäc, caùc troïng taûi taùc duïng leân xe caàn truïc coù xu höôùng ñöa
caàn truïc ra khoûi traïng thaùi oån ñònh bình thöôøng vaø laät ñoå caàn truïc. Ñeå ngaên ngöøa
hieän töôïng naøy, caàn truïc phaûi coù ñoä oån ñònh baûo ñaûm khoûi bò rôi ñoå.
Ñoä oån ñònh cuûa caàn truïc ñöôïc baûo ñaûm bôûi troïng löôïng rieâng (goàm töï troïng vaø ñoái
troïng) maø troïng taâm cuûa noù phaûi rôi vaøo trong phaïm vi cuûa ñöôøng chu vi chaân ñeá
ñöôïc hình thaønh bôûi caùc chaân choáng cuûa xe.
Moment ñöôïc taïo ra bôûi tích soá giöõa troïng löôïng baûn thaân xe caàn truïc (vaø ñoái troïng
neáu coù) vôùi khoaûng caùch töø troïng taâm ñeán maët phaúng laät laø momen phuïc hoài Mph
Troïng taâm cuûa taûi naâng haï luoân luoân rôi ra ngoaøi phaïm vi chaân ñeá cuûa xe. Momen
laät Ml taïo neân bôûi tích soá giöõa troïng löôïng taûi naâng haï vôùi khoaûng caùch töø troïng
taâm cuûa taûi tôùi maët phaúng laät.
Khi xe caàn truïc laøm vieäc khoâng coù chaân choáng (hình 3.1):
Moment laät: Ml = P.(B+C)
Moment phuïc hoài: Mph = Q.A
Khi xe caàn truïc laøm vieäc coù chaân choáng:
Moment laät: Ml = P.C
Moment phuïc hoài Mph= Q.(A+B)

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 36

Baøi giaûng Kyõ thuaät OÂ toâ chuyeân duøng Chöông 3 – Xe caàn truïc

Hình 3.1 – Sô ñoà xaùc ñònh ñoä oån

ñònh cuûa xe caàn truïc

Nhö vaäy vieäc duøng chaân choáng cho pheùp taêng kích thöôùc chu vi chaân ñeá vaø naâng
cao ñoä oån ñònh cho xe.
Tyû soá giöõa moment phuïc hoài vaø moment laät theå hieän möùc ñoä oån ñònh cuûa xe caàn
truïc, ñöôïc goïi laø heä soá oån ñònh koâñ:
M ph
k oâ 
Ml

Theo caùc tieâu chuaån veà toå chöùc vaø söû duïng an toaøn cho caàn truïc naâng haï taûi thì caùc
xe caàn truïc phaûi coù heä soá oån ñònh baûn thaân vaø heä soá oån ñònh coù taûi:
- Heä soá oån ñònh coù taûi laø ñoä oån ñònh caûn ñöôïc söï laät ñoå cuûa xe döôùi taùc duïng
cuûa löïc taûi, gioù cuõng nhö aûnh höôûng ñoä nghieâng cuûa baõi laøm vieäc (hình 3.2 a). Khi
tính toaùn phaûi xem ôû ñieàu kieän chòu taûi lôùn nhaát, töùc laø vaät naâng naëng nhaát ôû taàm
vôùi xa nhaát. Theo TCVN 4244-86: koâñ  1,4
- Heä soá oån ñònh khoâng taûi baûo ñaûm xe caàn truïc khoâng bò laät ñoå veà phía sau duôùi
taùc duïng cuûa ñoái troïng, gioù maïnh vaø aûnh höôûng ñoä nghieâng cuûa baõi (hình 3.2b).
Theo TCVN 4244-86: koâñ  1,15

HÌnh 3.2 – Sô ñoà xaùc ñònh ñoä oån ñònh coù taûi vaø khoâng taûi cuûa oâ toâ caàn truïc

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 37

Baøi giaûng Kyõ thuaät OÂ toâ chuyeân duøng Chöông 3 – Xe caàn truïc

Aùp löïc gioù ñöôïc tính theo tieâu chuaån söùc gioù lôùn nhaát cho traïng thaùi khoâng laøm
vieäc cuûa caàn truïc:
- Ñoái vôùi vuøng ven bieån: pg = 100kG/m2 (neáu chieàu cao caàn truïc khoâng quaù 20m)
- Ñoái vôùi vuøng khaùc pg = 70 kG/m2
b) Thoûa maõn caùc yeâu caàu chuyeân bieät do coâng vieäc ñoøi hoûi nhö :
- Söùc naâng
- Taàm vôùi
- Chieàu cao naâng
- Toác ñoä laøm vieäc: Toác ñoä naân g haï; toác ñoä thay ñoåi taàm vôùi; toác ñoä quay
caàn; toác ñoä di chuyeån.

II. KEÁT CAÁU VAØ NGUYEÂN LYÙ HOAÏT ÑOÄNG XE CAÀN TRUÏC
2.1 Caáu taïo chính : (hình 3.3)
Coâng thöùc caáu taïo:
Xe caàn truïc = Xe neàn + Thieát bò chuyeân duøng (caàn truïc)
Coù theå xem xe caàn truïc goàm hai phaàn : Phaàn khoâng quay vaø phaàn quay.
- Phaàn khoâng quay: Khung xe taûi hoaëc chassis chuyeân duøng, ñöôïc cheá taïo ñaûm
baûo theo caùc yeâu caàu ngaønh giao thoâng quy ñònh. Tuøy theo söùc naâng caàn truïc maø
phaàn khung boá trí töø 2 ñeán 6 truïc baùnh xe, toác ñoä di chuyeån treân ñöôøng töø 70 ñeán 90
km/h.
- Phaàn quay: Boá trí caùc tay caàn, caùc cô caáu coâng taùc nhö cô caáu naâng vaät, naâng
caàn, quay caàn, ñoái troïng vaø caùc thieát bò ñieàu khieån.
Hình 3.3 theå hieän caùc chi tieát cô baûn cuûa xe caàn truïc. Treân khung 1 cuûa xe ñöôïc laép
khung khoâng quay 3. Treân khung khoâng quay 3 coù gaén ñeá quay 7, ñaây laø phaàn cô
baûn cuûa baøn quay 8. Treân baøn quay coù laép caùc cô caáu naâng taûi, cô caáu naâng caàn, cô
caáu thay ñoåi taàm vöôn cuûa caàn, cô caáu quay baøn quay.

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 38

Baøi giaûng Kyõ thuaät OÂ toâ chuyeân duøng Chöông 3 – Xe caàn truïc

Hình 3.3 – Caùc cuïm chính oâ toâ caàn truïc K-51 (Lieân xoâ)
)cuõ)
Ñeå taêng oån ñònh cho xe, ôû khung khoâng quay trang bò boán chaân choáng 4 vaø ñoái
troïng 6. Caùc chaân töïa naøy coù khaû naêng naâng toaøn boä xe caàn truïc leân nhôø kích vít
hoaëc kích thuûy löïc. Ñeå taêng khoaûng caùch giöõa caùc ñieåm töïa, nhôø ñoù taêng ñoä oån
ñònh, caùc chaân töïa coù theå duoãi daøi ra xa so vôùi caùc veát baùnh xe. Khi di chuyeån treân
ñöôøng, caùc chaân töïa ñöôïc co gaäp laïi baûo ñaûm kích thöôùc nhoû goïn.
Xe caàn truïc thöôøng coù hai cabin, moät cabin ñeå ngöôøi laùi ñieàu khieån xe di chuyeån
treân ñöôøng vaø moät cabin khaùc ñeå ñieàu khieån caàn truïc. Moät soá caàn truïc oâ toâ loaïi nhoû
chæ boá trí moät cabin chung.
Caàn cuûa caàn truïc coù keát caáu daïng giaøn, ñöôïc cheá taïo töø theùp oáâng hoaêïc theùp goùc
ñònh hình, ñöôïc naâng haï baèng tang cuoán caùp. Coù loaïi caàn coù keát caáu hoäp xeáp loàng
vaøo nhau coù khaû naêng duoãi daøi hay co ngaén laïi nhôø caùc xy lanh thuûy löïc boá trí trong
hoäp caàn. Hình 3.4 moâ taû caàn coù ba ñoaïn vôùi hai xy lanh thuûy löïc. Naâng haï caàn cuõng
baèng xy lanh thuûy löïc.

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 39

Baøi giaûng Kyõ thuaät OÂ toâ chuyeân duøng Chöông 3 – Xe caàn truïc

Hình 3.4 – Sô ñoà caáu taïo caàn hoäp loaïi ba ñoaïn caàn vaø hai xy lanh thuûy löïc
1. Ñoaïn caàn di ñoäng 4. Baøn quay vaø ñoái troïng
2. Ñoaïn caàn coá ñònh 5, 6, 7 Ñöôøng ñaëc tính taûi troïng ôû caùc traïng thaùi
3. Xy lanh naâng haï caàn caàn khaùc nhau

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 40

Baøi giaûng Kyõ thuaät OÂ toâ chuyeân duøng Chöông 3 – Xe caàn truïc

Ñeå truyeàn ñoäng ñeán caùc cô caáu coâng taùc, thöôøng söû duïng moät trong caùc loaïi truyeàn
ñoäng cô khí, ñieän hoaëïc truyeàn ñoäng thuûy löïc.
Xe caàn truïc hieän nay ñöôïc cheá taïo vôùi söùc naâng töø 3 ñeán 25 taán ñoái vôùi loaïi caàn
hoäp, vaø 40 ñeán 500 taán vôùi loaïi caàn giaøn. Caáp taûi troïng ñöôïc tieâu chuaån hoùa: 3, 6,
10, 16, 25, 40, 63, 100, 160, 250, 500 taán.
Chieàu cao naâng ñeán 75m loaïi caàn hoäp vaø 80-200m loaïi caàn giaøn.
Toác ñoä naâng töø 0,032 ñeán 0,32 m/s, vôùi taûi nhoû ñeán 2 m/s.
Toác ñoä quay ñeán 1 vg/ph.
Toác ñoä di chuyeån treân ñöôøng töø 70 ñeán 90 km/h.
2.2. Caùc thoâng soá cô baûn xe caàn truïc:
 Taàm vöôn cuûa caàn l (m): Laø khoaûng caùch naèm ngang töø truïc quay cuûa baøn
quay ñeán ñöôøng truïc ñi qua troïng taâm cuûa taûi ñöôïc naâng vaø truøng vôùi ñöôøng taâm
cuûa oå moùc.
 Chieàu daøi caàn L (m): Laø khoaûng caùch giöõa trung taâm truïc ngoõng muùt cuûa
caàn ñeán trung taâm truïc cuûa roøng roïc ñaàu caàn.
 Söùc naâng Q (taán): laø troïng taûi lôùn nhaát ñöôïc caàn truïc naâng leân ôû taàm vöôn
naøy hay taàm vöôn khaùc khi ñaõ baûo ñaûm söï döï tröõ caàn thieát veà tính oån ñònh vaø söï
vöõng chaéc cuûa cô caáu (söùc naâng taûi lôùn nhaát phuø hôïp vôùi taàm vöôn cuûa caàn, taàm
vöôn caøng taêng thì söùc naâng taûi caøng giaûm vaø ngöôïc laïi).
 Chieàu cao naâng moùc taûi H (m): Laø khoaûng caùch tính töø maët chaân ñeá ñeán
taâm moùc taûi ôû vò trí laøm vieäc cao nhaát. Khi naâng haï caàn thì chieàu cao naâng thay ñoåi
phuï thuoäc vaøo taàm vôùi.
 Toác ñoä naâng taûi (m/s): Laø ñoaïn ñöôøng maø taûi di chuyeån ñöôïc theo phöông
thaúng ñöùng trong moät ñôn vò thôøi gian.
 Thôøi gian thay ñoåi taàm vôùi (s): Laø thôøi gian caàn naâng leân töø vò trí taàm vöôn
lôùn nhaát ñeán taàm vöôn nhoû nhaát vaø ngöôïc laïi .
 Toác ñoä quay cuûa baøn quay (vg/ph): Laø soá voøng quay trong moät ñôn vò thôøi
gian hoaïc laø goùc maø baøn quay coù theå quay trôû laïi trong moät ñôn vò thôøi gian.
 Goùc quay cuûa baøn (ñoä): Laø goùc quay lôùn nhaát caàn coù theå quay laïi töø vò trí
cuoái ñeán vò trí naøo ñoù.
 Toác ñoä di chuyeån (km/h): laø ñoaïn ñöôøng ñi ñöôïc trong moät giôø.
 Kích thöôùc bao : Nhaèm xaùc ñònh khaû naêng ñi laïi cuûa caàn truïc döôùi caàu,
döôùi daây ñieän, vuøng chaät heïp…

2.3 Phaân loaïi xe caàn truïc :

Coù nhieàu caùch phaân loaïi xe caàn truïc nhö :

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 41

Baøi giaûng Kyõ thuaät OÂ toâ chuyeân duøng Chöông 3 – Xe caàn truïc

- Theo söùc naâng taûi

- Theo cheá ñoä laøm vieäc
- Theo kieåu truyeàn ñoäng
- ….
ÔÛ ñaây chuùng ta chæ xem xeùt vieäc phaân loaïi theo kieåu truyeàn ñoäng.
a) Truyeàn ñoäng baèng cô hoïc:
Caùc cô caáu cuûa caàn truïc ñöôïc truyeàn ñoäng baèng söï taùc duïng tröïc tieáp töø ñoäng cô xe
neàn, thoâng qua caùc cô caáu truyeàn ñoäng cô khí nhö khôùp vaáu, baùnh raêng, boä ñaûo
chieàu, phanh…
Öu ñieåm: Coù keát caáu ñôn giaûn, deã cheá taïo, chaêm soùc baûo döôõng ñôn giaûn.
Nhöôïc ñieåm: Hieäu suaát thaáp bôûi maát maùt veà naêng löôïng trong truyeàn ñoäng. Khi
ñieàu khieån caùc tay ñaïp, baøn ñaïp, ngöôøi laùi phaûi toán nhieàu söùc.
b) Truyeàn ñoäng baèng ñieän:
Caùc cô caáu caàn truïc ñöôïc truyeàn ñoäng töø nhöõng ñoäng cô ñieän rieâng, nhöõng ñoäng
cô ñieän naøy nhaän ñieän naêng töø maùy phaùt ñieän laép treân khung xe. Suï truyeàn ñoäng
cuûa maùy phaùt ñieän ñöôïc thöïc hieän töø ñoäng cô xe. Khi caàn thieát, ñoäng cô ñieän cuûa
caàn truïc coù theå nhaän ñieän naêng töø maïng ñieän beân ngoøai.
Öu ñieåm: Ñieàu khieån ñôn giaûn , khoâng toán söùc. Khi boác dôõ haøng vaø laøm caùc coâng
vieäc khaùc coù theå keát hôïp caùc thao taùc khaùc nhau. Maùy phaùt ñieän coù theå duøng nhö
traïm ñieän taïm thôøi, coù theå cung caáp ñieän naêng ñeå chieáu saùng, maùy haøn vaø caùc maùy
ñoäng löïc khaùc.
Nhöôïc ñieåm: Yeâu caàu ngöôøi laùi phaûi coù trình ñoä chuyeân moân cao, nghóa laø ngoaøi
phaàn cô khí, coøn phaûi hieåu saâu caáu taïo trang bò ñieän cuûa caàn truïc.
c) Truyeàn ñoäng baèng thuûy löïc:
Nhöõng cô caáu cuûa caàn truïc ñöôïc truyeàn ñoäng baèng doøng daàu thuûy löïc coù aùp suaát
cao ñöôïc taïo ra nhôø caùc bôm daàu. Caùc bôm daàu hoaït ñoäng nhôø moment quay cuûa
ñoäng cô sau khi ñaõ qua hoäp trích coâng suaát.
Öu ñieåm: Coù caùc chæ tieâu kinh teá kyõ thuaät cao, baûo ñaûm an toaøn trong laøm vieäc, söû
duïng ñôn giaûn.
Nhöïôc ñieåm: Ñoøi hoûi trình ñoä chuyeân moân cao cuûa ngöôøi laùi, chaêm soùc söûa chöõa
phöùc taïp.
d) Truyeàn ñoäng hoãn hôïp:
Caùc cô caáu coù theå söû duïng caû ba loaïi treân. Nhöõng chaân choáng ñöôïc truyeàn ñoäng cô
hoïc hay thuûy löïc, coøn ñieàu khieån naâng haï tôøi baèng bôm neùn.
Coù öu nhöôïc ñieåm cuûa caùc loaïi treân.
III. QUY TAÉC AN TOAØN SÖÛ DUÏNG THIEÁT BÒ NAÂNG:

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 42

Baøi giaûng Kyõ thuaät OÂ toâ chuyeân duøng Chöông 3 – Xe caàn truïc

1. Vò trí ñaët caàn truïc oâ toâ phaûi ñaûm baûo khoaûng caùch khi laøm vieäc töø phaàn quay
cuûa chuùng ôû baát kyø vò trí naøo ñeán caùc keát caáu coâng trình, thieát bò, vaät tö xung quanh
khoâng ñöôïc nhoû hôn 700mm.
2. Khoâng ñöôïc ñaët treân maët baèng coù ñoä doác lôùn hôn ñoä doác cho pheùp cuûa caàn
truïc, treân maët ñaát vöøa laáp leân chöa daàm chaët.
3. Taát caû caùc thieát bò naâng phaûi ñöôïc ñaêng kyù vaø xin giaáy pheùp söû duïng.
4. Ngöôøi ñieàu khieån thieát bò naâng phaûi ñöôïc ñaøo taïo vaø caáp giaáy chöùng nhaän
5. Khoâng cho pheùp naâng taûi coù khoái löôïng vöôït troïng taûi quy ñònh cuûa thieát bò
naâng.
6. Trong quaù trình söû duïng thieát biï naâng, khoâng cho pheùp:
- Ngöôøi leân, xuoáng thieát bò naâng khi thieát bò ñang hoaït ñoäng.
- Ngöôøi ôû trong baùn kính phaàn quay cuûa caàn truïc.
- Naâng, haï, chuyeån taûi khi coù ngöôøi treân taûi.
- Naâng taûi trong tình traïng chöa oån ñònh.
- Naâng taûi bò vuøi döôùi ñaát, bò caùc vaät khaùc ñeø leân, bò lieân keát baèng bu loâng hay beâ
toâng vôùi caùc vaät khaùc.
- Chuyeån höôùng chuyeån ñoäng cuûa caùc cô caáu khi chuùng chöa ngöøng haún.
7. Tröôùc khi naâng chuyeån taûi xaáp xæ troïng taûi, phaûi nhaác thöû leân ñoä cao khoâng
quaù 300mm, giöõ taûi ñeå kieåm tra phanh, ñoä oån ñònh cuaû caàn truïc.
8. Phaûi ngöøng hoaït ñoäng thieát bò naâng khi :
- Phaùt hieän caùc veát nöùt ôû nhöõng choã quan troïng cuûa keát caáu kim loaïi.
- Phaùt hieän bieán daïng dö cuûa keát caáu kim loaïi.
- Phaùt hieän phanh cuûa baát kyø cô caáu naøo bò hoûng.
- Phaùt hieän moùc, caùp, roøng roïc, tang bò moøn quaù giaù trò cho pheùp, bò raïn nöùt hoaëc
hö hoûng khaùc.
9. Thieát bò naâng phaûi ñöôïc baûo döôõng ñònh kyø.

IV. GIÔÙI THIEÄU MOÄT SOÁ XE CAÀN TRUÏC:

3.1 Caàn truïc truyeàn ñoäng baèng cô hoïc:
Hình 5 theå hieän xe caàn truïc truyeàn ñoäng baèng cô hoïc LAZ – 690 (Lieân xoâ cuõ), coù
söùc naâng taûi 3T, laép treân xe cô sôû ZIL-130. Caùc thoâng soá kyõ thuaät chính:
- Taûi naâng : 750 – 3000 kG khi coù chaân choáng; 400-1000 kG khoâng chaân choáng.
- Coù theå naâng taûi 250 kG di chuyeån vôùi vaän toác 5 km/h
- Goùc quay baøn 360o
- Toác ñoä toái ña 45 km/h.
Hình 6 laø sô ñoà ñoäng hoïc xe caàn truïc LAZ-690. Moment quay töø ñoäng cô qua hoäp
soá ñeán truïc caùc ñaêng 1, ñeán truïc 3 hoäp trích coâng suaát.
Khi xe di chuyeån treân ñöôøng, moment töø truïc 3 qua khôùp vaáu 5 ñeán truïc 6, truïc caùc
ñaêng 8 ñeán caàu sau xe.

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 43

Baøi giaûng Kyõ thuaät OÂ toâ chuyeân duøng Chöông 3 – Xe caàn truïc

Khi caàn truïc laøm vieäc, ñeå naâng taûi, moment ñöôïc truyeàn ñeán tang troáng 44 tôøi taûi.
Ñeå giöõ taûi, duøng phanh 43 luoân ñoùng.
Ñeå naâng caàn, moment truyeàn ñeán tang troáng 45 tôøi caàn. Giöõ caàn duøng phanh 40
luoân ñoùng.
Ñeå quay baøn quay, moment truyeàn ñeán baùnh raêng 21, laên treân vaønh raêng 20 cuûa
voøng laên vaø keùo theo caùc phaàn quay cuûa caàn truïc treân noù.

Baûng ñaëc tröng taûi xe caàn truïc LAZ-690

Chieàu Taàm vöôn Söùc naâng taûi (T) Chieàu cao
daøi caàn (m) Coù chaân Khoâng chaân naâng moùc
caàn choáng choáng taûi (m)
(m)
2.5 3.0 1.0 6.6
3.5 1.5 0.75 6.4
6.2
4.5 1.0 0.50 5.9
5.5 0.75 0.40 5.0

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 44

Baøi giaûng Kyõ thuaät OÂ toâ chuyeân duøng Chöông 3 – Xe caàn truïc

Hình 3.5 – OÂ toâ caàn truïc LAZ – 690 (Lieân xoâ)

1. Khung oâ toâ 9. Khung quay 16. Khoái palaêng caàn
2. Hoäp thu coâng suaát 10. Tôøi caåu 17. Giaù ñôõ caàn
3,8 Chaân choáng 11. Giaù chöõ H 18. Ñeøn pha
4. Khung coá ñònh 12. Hoäp phaân phoái 19. OÅ moùc
5. Vaønh raêng 13. Cô caáu quay caùc phaàn quay 20. Daây caêng moùc
6. Vaønh laên 14. Buoàng laùi caàn truïc
7. Con laên cuûa ñeá quay 15. Caàn

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 45

Baøi giaûng Kyõ thuaät OÂ toâ chuyeân duøng Chöông 3 – Xe caàn truïc

Hình 3.6 – Sô ñoà ñoäng hoïc oâtoâ caàn truïc LAZ - 690

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 47

Baøi giaûng Kyõ thuaät OÂ toâ chuyeân duøng Chöông 3 – Xe caàn truïc

3.2 Caàn truïc truyeàn ñoäng baèng thuûy löïc

Caàn truïc truyeàn ñoäng baèng thuûy löïc hieän nay ñöôïc duøng phoå bieán vaø ngaøy caøng
ñöôïïc caûi tieán. Hình 7 giôùi thieäu sô ñoà xe caàn truïc truyeàn ñoäng baèng thuûy löïc.

Hình 3.7- Sô ñoà caáu taïo oâ toâ caàn truïc thuûy löïc

Hình 8 laø ñöôøng ñaëc tính taûi xe caàn truïc thuûy löïc ADO-70 cuûa Tieäp Khaéc.

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 48

Baøi giaûng Kyõ thuaät OÂ toâ chuyeân duøng Chöông 3 – Xe caàn truïc

Hình 3.8 – Ñöôøng ñaëc tính taûi oâ toâ ADO-70

Caùc thoâng soá chính:

- Xe cô sôû : Tatra 148
- Daøi x Roäng x Cao = 8.22 x 2.44 (4.1) x 3.42 (ñi ñöôøng)
- Toác ñoä naâng: 7m/ph
- Toác ñoä quay troøn caàn 85s/voøng
- Toác ñoä giôùi haïn khi khoâng mang taûi: 60km/h; coù taûi 5km/h
- Ñoä doác ñöôøng cho pheùp khi coù taûi : 3 o
- Aùp suaát môû caùc van an toaøn:
- Ñöôøng daàu naâng caàn: 130kG/cm2
- Ñöôøng daàu naâng moùc: 130 kG/cm2
- Ñöôøng daàu quay caàn: 80 kG/cm2
Sô ñoà heä thoáng thuûy löïc:

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 49

Baøi giaûng Kyõ thuaät OÂ toâ chuyeân duøng Chöông 3 – Xe caàn truïc

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 50