62035-Article Text-167394-1-10-20211010 - Bản dịch

Machine Translated by Google
Đặc điểm của tôn giáo… 13
Đặc điểm đời sống tôn giáo ở Việt Nam hiện nay1
Pham Thu Trang
Tiến sĩ, Viện Thông tin Khoa học Xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam
Email: trangissi@gmail.com
Nhận vào ngày 4 tháng 8 năm 2020; xuất bản ngày 15 tháng 10 năm 2020
Tóm tắt: Đời sống tôn giáo ở Việt Nam ngày nay có nhiều thay đổi về nhiều mặt. Bài viết xác định và
chỉ ra những đặc điểm chung của sự thay đổi, bao gồm sự tồn tại của một số hình thức tôn giáo; sự
phát triển ngày càng ổn định và tuân thủ pháp luật của các hoạt động tôn giáo; sự phức tạp và những
yếu tố tiêu cực tiềm ẩn trong đời sống tôn giáo; sự phát triển nhanh chóng của một số tôn giáo ở vùng
đồng bào dân tộc thiểu số; sự đa dạng của các phong trào tôn giáo mới.
Từ khóa: Tôn giáo, Đời sống tôn giáo, Tôn giáo Việt Nam, Đặc điểm tôn giáo Việt Nam
Giới thiệu1 những thay đổi căn bản về nhiều mặt, như
Việt Nam là một đất nước đa dân tộc và đa dạng sự gia tăng về số lượng tín đồ, cơ sở thờ
đất nước tôn giáo. Tín đồ tôn giáo ở Việt tự, thay đổi hoạt động của chức sắc, tổ
Nam chiếm số lượng tương đối lớn. Theo chức tôn giáo, bùng nổ hoạt động từ thiện
thống kê, tính đến tháng 6 năm 2020, ở Việt xã hội và ngoại giao quốc tế của các tổ
Nam có 43 tổ chức của 16 tôn giáo được Nhà chức tôn giáo. Những thay đổi này xuất
nước chính thức đăng ký và công nhận (Ủy phát từ nhiều nguyên nhân như sự thay đổi
ban Tôn giáo Chính phủ, 2020), với hơn 26 của tôn giáo thế giới, tác động của kinh tế
triệu tín đồ, chiếm hơn một 1/4 dân số cả thị trường, toàn cầu hóa, cách mạng khoa
nước (Trích dẫn Nguyễn Thị Diệu Thúy, học - công nghệ... và quan trọng là sự
2019: 13). thay đổi trong quan điểm, chủ trương của
Đảng Cộng sản Việt Nam và Nhà nước Việt
Nam. và chính sách về tôn giáo.
Nhìn chung, bức tranh tôn giáo ở Việt Nam Hiện nay, đời sống tôn giáo ở Việt Nam
tương đối phong phú, đa diện và đa chiều. ngày càng ổn định, tuy nhiên vẫn còn những
Trong những năm gần đây, đời sống tôn giáo yếu tố phức tạp, tiêu cực như sự phát
ở Việt Nam có nhiều thay đổi triển và lan rộng của các hiện tượng tôn
giáo mới, các thế lực thù địch lợi dụng vấn
1 Bài viết nằm trong đề tài cấp Bộ (2019-2020) đề tôn giáo để lật đổ Nhà nước, gây mất ổn
thuộc Viện Khoa học xã hội Việt Nam “Biến đổi
định xã hội, gây nhiều khó khăn cho việc
tôn giáo ở Việt Nam ngày nay” do Tiến sĩ Phạm
Thu Trang chủ trì, Viện Thông tin Khoa học Xã giải quyết các vấn đề tôn giáo. việc quản lý tôn giáo.
hội chủ trì. Bài viết nhằm mục đích xác định và cung cấp
14 Tạp chí Thông tin Khoa học Xã hội, Tập 14, Số 3, tháng 9 năm 2020
Những thông tin tương đối hệ thống về đặc Trong khi đó, có những tôn giáo với nhiều
điểm cơ bản của đời sống tôn giáo ở Việt tổ chức độc lập như Cao Đài với hơn 10 giáo
Nam chủ yếu dựa trên việc sưu tầm các phái, Tin Lành với hàng chục giáo phái,
nguồn đã công bố từ năm 2010 đến nay từ Hồi giáo, Hồi giáo Bani, v.v.. Nhiều tôn
các cơ quan tôn giáo như Ban Tôn giáo Chính giáo được du nhập và hòa hợp từ rất sớm,
phủ, Ban Dân vận Trung ương và các sách, góp phần tạo dựng nền văn hóa, đạo đức,
tạp chí học thuật về tôn giáo. lối sống. và tâm lý người Việt thích Phật
giáo; Trong khi đó cũng có những tôn giáo
trong quá trình du nhập và phát triển, đã
1. Sự đan xen và hài hòa làm sâu sắc thêm sự khác biệt, thậm chí
sự chung sống của các tôn giáo khác nhau gây ra xung đột văn hóa, hay bị các thế
So với nhiều nước trên thế giới, tỷ lệ tín lực thù địch lợi dụng để nới rộng khoảng
đồ tôn giáo ở Việt Nam không lớn nhưng tồn cách giữa người dân, để lại những vết sẹo
tại nhiều tôn giáo cũng như loại hình tổ trong quan hệ với chính quyền, như Công
chức tôn giáo. Trong số các tôn giáo hiện giáo. , Tin lành v.v... (Nguyễn Hồng Dương
có ở Việt Nam, quy mô tổ chức và phạm vi trích dẫn, 2012; Học viện Chính trị Quốc
hoạt động của các tổ chức tôn giáo chưa gia Hồ Chí Minh, 2019).
tương xứng.
Có những tôn giáo du nhập vào Việt Nam từ Bên cạnh đó, trong các dân tộc thiểu số ở
rất sớm như Phật giáo (hơn 2000 năm), Hồi Việt Nam còn tồn tại nhiều tín ngưỡng dân
giáo (gần 600 năm), Công giáo (gần 500 gian, tôn giáo nguyên thủy như vật tổ, ma
năm), trong khi đó có những tôn giáo mới thuật, phù thủy... tạo nên đời sống tôn
du nhập như Tin Lành (hơn 100 năm), Baha'i giáo vô cùng đa dạng và phong phú ở Việt Nam.
( khoảng 60 tuổi), hoặc mới sinh ra ở Việt Với sự đa dạng về tín ngưỡng, tôn giáo và
Nam như đạo Cao Đài (trên 90 tuổi), Phật tổ chức tôn giáo, Việt Nam thường được coi
giáo Hòa Hảo (gần 80 tuổi), v.v. Trong đó là bức tranh thu nhỏ về tôn giáo trên thế
có một số tôn giáo có hoạt động đa dạng giới. Các tôn giáo nội sinh bén rễ ở Việt
như Phật giáo, Công giáo, trong khi một số Nam là kết quả của sự kết hợp giữa học
có ít tín đồ tôn giáo cũng như phạm vi thuyết và
hoạt động hẹp hơn như Cao Đài chủ yếu ở hệ tư tưởng của các tôn giáo lớn trên thế
các tỉnh phía Nam, Phật giáo Hòa Hảo chủ giới với tôn giáo, tín ngưỡng bản địa.
yếu ở các tỉnh Tây Nam Bộ, Tin Lành chủ Các tôn giáo lớn trên thế giới như Phật
yếu ở Tây Nguyên và một số vùng dân tộc giáo, Công giáo, Tin lành, Hồi giáo du
thiểu số ở phía Bắc, v.v.. nhập vào Việt Nam đều được coi trọng và có
vai trò cao, với số lượng tín đồ, chức sắc
và cơ sở thờ cúng đông đảo, thể hiện rõ ở
phần dưới đây. bảng tổng hợp tín đồ, chức
Tôn giáo chỉ có một tổ chức như Phật giáo sắc, cơ sở thờ tự của các tôn giáo lớn ở
với Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Phật giáo Việt Nam (Xem: Bảng 1).
Hòa Hảo với Giáo hội Phật giáo Hòa Hảo, v.v.
Bảng 1: Thống kê tôn giáo năm 2018 khá đồng đều, sự khác biệt nếu có
in Vietnam không đáng kể. Tuy nhiên, với số
lượng Phật tử
Tôn thờ
Không có tôn giáo Người theo dõi Cơ sở theo, có một “khoảng cách” khá lớn
1 Phật giáo 14.812.178 29.727 18.210 giữa số liệu thống kê của Tổng cục
Thống kê và
2 Công giáo 6.976.585 7,491 7,571
Ban Tôn giáo Chính phủ phát sóng. Sự
3 Đạo Tin Lành 1.090.748 2.515 934
khác biệt này, theo nhiều nhà
4 Đạo Cao Đài 1.178.579 13.464 1.312 nghiên cứu, là do sự hiểu biết khác
Người Bạn Sắt

nhau về ý nghĩa của việc trở thành
5 1.427.361 160 59
đạo Phật một tín đồ Phật giáo. Các
6 Hồi giáo 83.102 737 93

tình trạng của Phật tử chưa được
7 người khác 418.165 1.776 395
được xác định rõ ràng giống như các
Tổng cộng 25.986.718 55.870 28.574
tôn giáo khác. Ngoài ra, nhiều Phật
Nguồn: Ban Tôn giáo Chính phủ, 2018.

tử không tự nhận là tín đồ của
các mối quan hệ xã hội của họ. Mặt khác
Trên thực tế, có sự chênh lệch rất lớn Mặt khác, Giáo hội Phật giáo Việt Nam chưa
trong số liệu thống kê về số lượng tín đồ có phương pháp quản lý hữu hiệu để xác nhận
tôn giáo theo đơn vị, cơ quan, đặc biệt là số lượng tín đồ nên tình trạng nêu trên đã
số lượng tín đồ Phật giáo. Theo Tổng điều xảy ra.
tra dân số và nhà ở năm 2019 của Tổng cục nhiều năm chưa giải quyết được (Nguyễn Thị
Thống kê, Việt Nam có 13,2 triệu tín đồ tôn Minh Ngọc, 2016: 124-125).
giáo, chiếm 13,7% tổng dân số cả nước. Điều đáng chú ý, mặc dù ở Việt Nam có sự đa
Trong đó, số lượng người theo đạo Công giáo dạng về tôn giáo nhưng nhìn chung, cả xưa
lớn nhất với 5,9 triệu người, chiếm 44,6% và nay, tất cả các tôn giáo đều cùng tồn
tổng số tín đồ và 6,1% tổng dân số cả nước. tại bình đẳng, hài hòa, hòa đồng, ít có sự
Tiếp theo là số lượng tín đồ Phật giáo với phân biệt đối xử, điều này nói lên nhu cầu
4,6 triệu người, chiếm 35% tổng số tín đồ và sự cởi mở của đời sống tâm linh người
theo đạo và 4,8% dân số cả nước. Các tôn Việt. Sự đa dạng về tín ngưỡng, tôn giáo
giáo còn lại chiếm tỷ lệ nhỏ (Tổng cục Thống cũng đã góp phần tạo nên nền văn hóa phong
kê, 2020). phú và độc đáo của Việt Nam.
2. Hoạt động ngày càng ổn định của các tổ
chức tôn giáo theo chủ trương, chủ trương,
chính sách của Đảng Cộng sản Việt Nam và
Nhà nước Việt Nam
Căn cứ vào số liệu của Ban Tôn giáo Chính Về hoạt động của các tổ chức tôn giáo, trước
phủ và Tổng cục Thống kê nêu trên về số năm 1986, chỉ có 4 tôn giáo được Nhà nước công
lượng người Công giáo, có thể nhận thấy nhận là Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Giáo hội
rằng số liệu này là Phật giáo Việt Nam và Giáo hội Phật giáo Việt Nam.
Hội đồng Giám mục Công giáo Việt Nam,

Giáo hội Tin Lành Việt Nam (Miền Bắc), các Đáng chú ý, tính đến năm 2016, có 82.752
tổ chức tôn giáo còn lại chưa được công đảng viên theo dõi (tăng 45.766 đảng viên
nhận; đến năm 2018 có thêm 40 tổ chức được so với năm 2004), chiếm 1,74% tổng số đảng
công nhận1 (Nguyễn Thanh Xuân, 2019a: 7). viên cả nước (TƯ Đảng Cộng sản Việt Nam,
Tất cả các tổ chức tôn giáo hợp pháp ở Việt 2017a). : 13). Hơn nữa, trong báo cáo chính
Nam đều thực hiện các phương châm phù hợp thức của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc
với chủ trương, chủ trương, pháp luật của Việt Nam, năm 2015, ở Việt Nam có 10 tôn
Đảng, Nhà nước như: “Pháp, dân tộc và xã giáo có đại biểu Quốc hội khóa 13, 123 đại
hội chủ nghĩa”, “Sống Tin Mừng bằng cả tấm biểu Hội đồng nhân dân tỉnh (chiếm 2% số
lòng nhân dân”, “Mến Chúa”. và Yêu nước”, đại biểu) , 958 người là đại biểu HĐND
“Sống Tin Mừng, phụng sự Thiên Chúa, phục huyện, 13.037 người là đại biểu HĐND cấp
vụ Tổ quốc và nhân dân” đối với Giáo hội xã; 50 người là Ủy viên Trung ương Tổ quốc
Phật giáo, Giáo hội Công giáo (trong Thư Việt Nam
chung của Hội đồng Giám mục Công giáo Việt
Nam năm 1980), Giáo hội Tin lành Việt Nam,
và Giáo hội Tin Lành Việt Nam (miền Nam).
Tương tự như vậy, các tổ chức tôn giáo khác
khi được công nhận cũng áp dụng phương
châm có tư duy tiến bộ như Tứ Ân Hiếu Nghĩa Mặt trận có 556 đảng viên tỉnh
(nghĩa đen là Tứ Ân Ân) nghĩa là “Thực hành UB MTTQ huyện có 3.036 người là thành viên
Tứ ân ân - Vì đại nhân”. của MTTQ huyện
Các ủy ban, 17.631 là thành viên của

Ủy ban Mặt trận Tổ quốc xã; 10 người là
Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương
đoàn kết dân tộc”; của Tịnh Độ Tông Việt Ủy ban của 5 tổ chức chính trị - xã hội
Nam: “Tu hành và làm việc thiện, làm lợi quần chúng, trong đó có 647 ủy viên cấp
ích cho nước, cho dân” v.v. tỉnh, 7.706 ủy viên cấp huyện, 28.411 ủy
viên cấp xã, v.v. (Ủy ban Trung ương Mặt
Không chỉ xác định phương hướng hoạt động, trận Tổ quốc Việt Nam, 2015).
các tổ chức tôn giáo ở Việt Nam trong bối
cảnh hiện nay còn gửi tới Về sinh hoạt tôn giáo, một số tín đồ trước
người dân trực tiếp tham gia vào các cơ đây gặp khó khăn, nay đã có thể thực hành
quan dân cử, tổ chức chính trị - xã hội, tôn giáo thông thường tại nhà, nơi thờ cúng
góp phần cụ thể hóa đường hướng vào đời theo đúng nghi lễ truyền thống của mình.
sống tôn giáo, xã hội. Theo đó, số lượng
đảng viên theo tôn giáo ngày càng tăng. tôn giáo. Các cơ sở, cơ sở tôn giáo còn
được cung cấp như nơi thờ tự, kinh điển và
chức sắc hướng dẫn thực hành tôn giáo. Một
số tôn giáo, đặc biệt là những tôn giáo
1
Trong đó, Giáo hội Phật giáo Hòa Hảo, Cao Đài:
trong phạm vi địa phương, mới ra đời hoặc
11 tổ chức (giáo phái), Tin Lành: 12 tổ chức
(giáo phái), Hồi giáo: 06 tổ chức (cấp tỉnh), tôn du nhập gần đây. Gần đây, một số hoạt động
giáo khác: 11 tổ chức. tôn giáo đã diễn ra trên một
quy mô lớn như Lễ kỷ niệm 100 năm Tin Phật giáo, Khai sáng (Tăng đoàn Phật giáo
lành vào Việt Nam, tại Đà Việt Nam), Tin tức Giáo hội Công giáo
Nang, Hà Nội , TP.HCM năm 2011, thu hút Việt Nam, Người Công giáo Việt Nam (Ủy
hàng chục nghìn tín đồ, chức sắc và du ban Đoàn kết Người Công giáo Việt Nam),
khách quốc tế, Công giáo và Nhân dân (Ủy ban Đoàn kết
Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc - Vesak 2019 tại Người Công giáo Việt Nam tại Thành phố
Chùa Tam Chúc, tỉnh Hà Nam với sự tham Hồ Chí Minh), Tin Mục vụ (Tin Lành) ),
dự của 1.650 đại biểu quốc tế đến từ 112 Cao Đài (Cao Đài), Hương Sen (Phật giáo
quốc gia và 20.000 đại biểu trong nước Hòa Hảo), v.v.
(Trung Hiếu, 2019). Ngoài ra còn có nhiều website - trang
Việc đào tạo các chức sắc tôn giáo là một chính thức của các tổ chức tôn giáo đang
khía cạnh quan trọng, bởi vì họ là những hoạt động (Ban Tôn giáo Chính phủ phát
“quan chức” tôn giáo, hướng dẫn các tín sóng, 2015).
hữu trong việc thực hành tôn giáo và 3. Tồn tại những yếu tố phức tạp, tiêu
trong nhiều trường hợp đóng vai trò trung cực trong đời sống tôn giáo
gian giữa Thiên Chúa và dân Ngài. Trước Trong bối cảnh xã hội hiện nay, khi
năm 1986, chỉ có một số cơ sở đào tạo những mặt trái của nền kinh tế thị trường
chức sắc Phật giáo và Công giáo. Đến năm đã làm sâu sắc thêm sự phân hóa giàu
2015, 17 trường đại học đào tạo chức sắc nghèo và gia tăng các tệ nạn xã hội thì
đã được thành lập. Trong đó có 04 các hoạt động tôn giáo, trong đó có Phật
Học viện Phật giáo, 07 đại chủng viện giáo, có thể góp phần gìn giữ truyền
Công giáo, 03 trường Tin lành, 02 trường thống văn hóa, đạo đức của dân tộc và sức
Cao Đài và 01 trường khỏe của xã hội. . Tuy nhiên, trong những
Phật giáo Hòa Hảo. Ngoài ra, còn có 40 năm gần đây, một số cơ sở thờ cúng Phật
trường cao đẳng, trung cấp tôn giáo, đặc giáo (đặc biệt vào dịp đầu năm, đầu
biệt là Phật giáo, nâng số trường đào tạo tháng...) thực hiện các nghi lễ tôn giáo
chức sắc tôn giáo ở Việt Nam đến năm 2015 không phù hợp với lời dạy truyền thống
lên gần 60, với tổng số khoảng 10.000 của Đức Phật, biểu hiện mê tín, trục lợi
sinh viên. tâm linh, gây ra những bức xúc của dư
Cũng từ năm 1986 đến năm 2015, có hơn luận như cầu giải xui, quả báo, xua đuổi
1.000 chức sắc tôn giáo du học ở nước tà ma, giam cầm ma quỷ, cúng dường, cầu
ngoài để lấy bằng thạc sĩ và tiến sĩ tình, cúng các vong hồn, cầu siêu, v.v.
(riêng Phật giáo là 650 người) (Ủy ban (Xem: Vũ Chiến Thắng, 2019a; 2019b ).
Tôn giáo Chính phủ, 2015).
Xuất bản các văn bản và sách tôn giáo

ở Việt Nam trước đây còn hạn chế. Nhưng Hiện nay, với các chính sách kinh tế,
đến năm 2015, ở cấp trung ương, các tổ văn hóa, xã hội rộng mở, cùng với việc
chức tôn giáo đã xuất bản 15 tờ báo, tạp mở rộng dân chủ, thúc đẩy nhà nước pháp
chí đang hoạt động, trong đó có những tờ quyền và quyền công dân, các khiếu kiện,
báo có uy tín như Văn hóa Phật giáo, khởi kiện dân sự mọc lên như nấm, trong
Phật học, Khương Việt, Nguyên thủy. đó các vấn đề về tôn giáo, tôn giáo.
chiếm tỷ lệ đáng chú ý (Ủy ban Tôn giáo với tư cách là người lãnh đạo, nhà truyền
Chính phủ phát sóng, 2020). giáo, mục sư (Tin lành), giám mục lãnh thổ,
trụ trì, giám đốc, cha sở, quận trưởng,
Có một số điểm nóng không thuần túy tôn giám mục (Công giáo). Theo Nguyễn Hồng
giáo mà liên quan đến vấn đề chính trị, dân Dương (2012: 135), sự xuất hiện này lại
tộc nên tình hình ngày càng phức tạp như làm nảy sinh những xung đột giữa những cư
tụ tập tranh giành vương quyền, thành lập dân cùng dân tộc nhưng theo các tôn giáo
nước Mông, gây rối an ninh trật tự ở huyện khác nhau, chẳng hạn như người Chăm Ba-ni,
Mường Nhé, Điện Biên. tỉnh năm 2011; Người đối lập với người Chăm Hồi giáo hay người
Công giáo cấp tiến giáo phận Vinh cấu kết Mông. Tin lành mâu thuẫn với người Mông với
với các tổ chức tín ngưỡng truyền thống.
Tính chất phức tạp, tiêu cực của đời sống

các tổ chức phản động trong và ngoài nước tôn giáo ở Việt Nam đang được đặc biệt quan
kích động giáo dân tuần hành, phản đối chủ tâm bởi các thế lực thù địch luôn lợi dụng
trương của Đảng, Nhà nước trong việc giải vấn đề tôn giáo ở các vùng chiến lược như
quyết tác động của sự cố ô nhiễm môi trường Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ để chống
biển ở các tỉnh miền Trung năm 2016, 2017 lại Nhà nước Việt Nam. Theo báo cáo sơ bộ 6
v.v... (UB Trung ương, 2017a: 10); Trong tháng đầu năm 2020 của Ban Tôn giáo Chính
các ngày 5-7 tháng 5 năm 2018, hàng ngàn phủ (Ủy ban Tôn giáo Chính phủ, 2020): Tại
người Công giáo và nhiều linh mục tại một vùng Tây Bắc, tháng 1/2020, tại các xã Tà
số giáo xứ thuộc huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ Tông, Mường Tè, Điện Biên , một số người
An và một số nhà thờ Công giáo ở các huyện Mông phản động ở ngoài nước tăng cường quan
Thạch Hà, Can Lộc, thành phố Hà Tĩnh, tỉnh hệ, chỉ đạo một số người H'Mông Tin Lành
Hà Tĩnh, Thành phố Hồ Chí Minh, v.v... tụ trong nước thu thập chứng cứ gửi Đại sứ
tập tuần hành phản đối việc Quốc hội thông quán Mỹ tại Việt Nam và các tổ chức quốc tế
qua 2 dự án luật là Luật An ninh mạng và dự tố cáo Việt Nam “vi phạm nhân quyền”, “ đàn
thảo Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc áp tự do tôn giáo”; tiếp tục phát tài liệu
biệt (Trích dẫn Minh Hiếu, 2018: 4). tuyên truyền về “nhà nước Mông” và đấu
tranh trả tự do cho những người bị giam giữ
đã tham gia thành lập “nhà nước Mông”. Ở
Tây Nguyên, số lãnh đạo FULRO và “Tin Lành
Trong những năm gần đây, sự xuất hiện và Dega” ở Mỹ đã sử dụng
hình thành cộng đồng tôn giáo - dân tộc
cũng là vấn đề phức tạp trong đời sống tôn
giáo ở Việt Nam do những hệ lụy và tác động
của nó. Theo Nguyễn Phú Lợi (2019:25), sự
hình thành các thiết chế tôn giáo - dân tộc
đã làm thay đổi nhiều giá trị truyền thống
của các cộng đồng này, nổi bật là vị trí,
vai trò của các bô lão, trưởng, trưởng Internet để tuyên truyền, kích động các
thôn, tộc trưởng đã bị thay thế bởi các hoạt động xây dựng “nhà nước Dega độc lập”
thủ lĩnh tôn giáo như tại địa phương này; chỉ đạo số lượng
“Tin lành Đêga” nòng cốt ở các tỉnh Tây số người theo đạo có thể nói rất ít nhưng
Nguyên tổ chức “Đại hội lần thứ 16” ảnh hưởng của đạo Tin Lành là đáng chú ý.
kỷ niệm vụ bạo loạn lần thứ hai” và tăng Hiện nay đạo Tin lành đã có mặt ở hầu hết
cường tuyên truyền, vận động, thu hút các các tỉnh, thành trong cả nước và tín đồ
chức sắc, người Tin lành bất mãn tham gia cũng rất đa dạng.
“Tin Lành Dega”. Theo Nguyễn Thanh Xuân (2019b: 104-105),
Tại khu vực Tây Nam Bộ, một số người trong đạo Tin lành đang phát triển nhanh chóng
'nhóm thù hận' KKK của Mỹ đã chỉ đạo một số và mạnh mẽ ở các vùng dân tộc thiểu số ở
tổ chức cực đoan Khmer Việt Nam hiện nay do những nguyên nhân chủ
Tu sĩ Phật giáo Nguyên thủy ở Trà Vinh quan và khách quan, cả về kinh tế và xã
tỉnh tuyên truyền xuyên tạc, không chấp hội, và lý giải có thể xuất phát từ chính
hành các biện pháp phòng, chống dịch đặc điểm của đạo Tin lành. . Đặc biệt, do
Covid-19, cho rằng các biện pháp này là chính sách đổi mới, mở cửa, hội nhập quốc
hành động ngăn cản người Khmer đón Tết tế, đặc biệt là quá trình công nghiệp hóa,
Campuchia (Chol Chnam Thmay), nhằm đồng hiện đại hóa đất nước, trước những ưu điểm
hóa người Khmer; chỉ đạo tiếp tục tổ chức của đạo Tin lành trong quá trình truyền
lễ hội Chöl Chnam Thmay vào năm 2020 theo giáo và thực hành (lễ nghi đơn giản, gọn
kế hoạch; tổ chức quay phim, chụp ảnh nếu nhẹ, dễ thực hiện, phương hướng thực hành
bị chính quyền địa phương ngăn cản nhằm tố tích cực và hoạt động, dễ đổi mới, thích
cáo Việt Nam “đàn áp người Khmer”, “vi phạm ứng từ hình thức đến thực chất để phù hợp
dân chủ, nhân quyền”. với xã hội.
4. Tôn giáo phát triển nhanh ở vùng dân tộc trường hợp).
thiểu số Sự phát triển của đạo Tin lành ở các dân
Trong số các tôn giáo hoạt động ở vùng đồng tộc thiểu số có những tác động tích cực và
bào dân tộc thiểu số, nổi bật nhất là sự tiêu cực đến các mặt kinh tế, chính trị,
khôi phục và phát triển nhanh chóng đạo Tin văn hóa - xã hội... Vấn đề đáng lưu ý là
lành ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở lợi dụng những người Tin lành cực đoan và
Tây Nguyên, dãy núi Nam Trường Sơn, các các tổ chức chính trị đội lốt Tin lành để
tỉnh lân cận, nhất là ở các tỉnh miền núi thường xuyên tổ chức các hoạt động củng cố
phía Bắc có đông đảo người theo đạo Tin phong trào của họ. gây ảnh hưởng, mở rộng
lành H'. dân tộc thiểu số Mông. Nếu tính phạm vi, thu hút thêm nhiều tín đồ mới,
năm 1975 chỉ có khoảng 55 nghìn người Tin kích động tư tưởng tự quyết, giải phóng,
Lành thì đến năm 2017 đã tăng lên 775 nghìn, gây ra các điểm nóng sắc tộc - tôn giáo,
gấp hơn 14 lần (Nguyễn Thanh Xuân, 2019b: tuyên truyền xuyên tạc chủ trương, chính
104). Theo Ban Tôn giáo Chính phủ (2018), sách của Đảng, Nhà nước, phá vỡ khối đại
đến cuối năm 2018 cả nước có 1.090.748 đoàn kết toàn dân tộc.
người theo đạo Tin lành, so với Phật giáo
và Công giáo thì con số này Tuy nhiên, từ khi Chính phủ có những chính
sách đúng đắn về sinh hoạt tôn giáo ở vùng
dân tộc thiểu số (Chỉ thị số 01/
CT-TTg ngày 04/02/2005 của Thủ tướng Chính các nhóm, tổ chức tôn giáo mới liên quan
phủ về đạo Tin lành, Thông báo số 42/TB- đến tâm linh hướng về Chủ tịch Hồ Chí
VPCP ngày 25/5/2001 của Văn phòng Chính Minh, 05 nhóm liên quan đến tín ngưỡng thờ
phủ và Đề án số 03-ĐA/TGCP ngày 12/7/2001 Phật và 14 nhóm tín ngưỡng đa thần, v.v.
của Ủy ban Chính phủ Đối với vấn đề tôn (Xem: Ban Chấp hành Trung ương, 2017b).
giáo đối với đạo Tin Lành), tình hình tôn
giáo ở vùng dân tộc thiểu số dần dần ổn Những hiện tượng tôn giáo mới xuất hiện ở
định, những tác động tiêu cực giảm thiểu nhiều địa phương do nhiều nguyên nhân,
và những tác động tích cực ngày càng rõ nhưng trực tiếp là sự thay đổi về điều
rệt. kiện kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường
do tác động của quá trình công nghiệp hóa,

hiện đại hóa, hội nhập và toàn cầu hóa. Sự
Mặc dù không mạnh mẽ và rõ ràng như đạo thay đổi này đã đặt ra những vấn đề xã
Tin Lành nhưng đạo Công giáo và đạo Phật hội cấp bách. Ngoài ra, ảnh hưởng của
cũng đã mở rộng phạm vi đến các vùng dân trình độ trí thức, truyền thông, việc các
tộc thiểu số. Từ năm 2015, các tỉnh Sơn tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước lạm
La, Lai Châu, Điện Biên... đã có các hoạt dụng quyền tự do tôn giáo, tín ngưỡng
động liên quan đến Công giáo và một bộ cũng là những yếu tố tạo điều kiện cho
phận người Công giáo là người dân tộc các phong trào tôn giáo mới phát triển.
thiểu số. Phật giáo truyền thống tồn tại Nhìn chung, sự xuất hiện của các tôn giáo
chủ yếu ở người Kinh và ngày nay cũng mới được dự báo sẽ có quy mô toàn quốc với
phát triển ở các dân tộc thiểu số vùng Tây Bắc và biến phức tạp. Theo báo cáo sơ bộ 6
diễn
Tây Nguyên. Các tôn giáo khác như Phật tháng đầu năm 2020 của Ban Tôn giáo Chính
giáo Hòa Hảo, Cao Đài, Bửu Sơn Kỳ Hương phủ (2020), có 56/63 tỉnh, thành với
(nghĩa là Hương lạ từ núi quý), Tứ Ân Hiếu khoảng 34.904 người tin vào các hiện tượng
Nghĩa (nghĩa là Bốn món nợ ân), Baha'i, tôn giáo mới, ảnh hưởng xấu đến đời sống
v.v. cũng đã vượt ra ngoài phạm vi truyền văn hóa. , an ninh trật tự. Một số hiện
thống (Cao Đài). ở miền Nam; Phật giáo Hòa tượng tôn giáo mới như Pháp Luân Công,
Hảo, Bửu Sơn Kỳ Hương; Tứ Ân Hiếu Nghĩa, Thanh Hải Vô Thượng Sư, Nhất quán đạo,
v.v. ở Tây Nam Bộ, Baha'i ở miền Nam) và “Giáo phái Dương Văn Minh”, “Giáo hội Đức
thu hút tín đồ từ các địa phương khác. Chúa Trời Mẫu” tiếp tục đẩy mạnh hoạt
động và phát triển. Ở một số vùng dân tộc
thiểu số, các “tôn giáo lạ” như Bà Cô Dợ,
5. Sự đa dạng của các phong trào tôn giáo Gi Sùa , Hà Mòn đang có dấu hiệu hồi phục,
mới Từ những năm 1980, ở Việt Nam hình ngày càng thu hút người dân tham gia.
thành những hiện tượng tôn giáo mới hay
còn gọi là “tôn giáo lạ” với nhiều tên gọi
khác nhau. Theo thống kê của Ban Tôn giáo
Chính phủ, tính đến tháng 7/2017, có hơn Về sự phát triển của các hiện tượng tôn
100 tổ chức, nhóm, giáo phái mới nhập từ giáo mới ở Việt Nam trong thời gian tới,
nước ngoài về, 14 Ngô Hữu Thảo (2018: 198-199) cho rằng yếu
tố nhân khẩu học
thành phần dân số của các hiện tượng tôn giáo mới Phần kết luận
sẽ đa dạng hơn và số lượng tín đồ tăng lên đều Thực tế cho thấy, đời sống tôn giáo ở Việt Nam
đặn; số lượng các phong trào tôn giáo mới có thể ngày nay rất đa dạng và sinh động. Ở một mức độ
giảm bớt, những người theo đạo sẽ chuyển sang nhất định, bài viết hầu như không xác định được
các phong trào tôn giáo mới khác, trong đó nổi và phác thảo những nét cơ bản của nó. Các nhà
lên những phong trào có “lợi thế” hơn. Các phong nghiên cứu có những đánh giá và phán đoán khác
trào tôn giáo mới sẽ loại bỏ các yếu tố mê tín nhau về các khía cạnh và đặc điểm cụ thể theo
và phản văn hóa, thay vào đó sẽ tăng cường bản những quan điểm và cách tiếp cận khác nhau.
chất và mục đích chính trị. Tuy nhiên, có nhiều quan điểm chung về đặc điểm
chuyển biến đời sống tôn giáo ở Việt Nam hiện
nay, đáng chú ý là “đang có sự thay đổi căn bản
Trong khi đó, Đỗ Quang Hùng (2011a: 5) cho thấy về 'tôn giáo', hay nói đúng hơn là 'cấu hình lại
“tất cả các phong trào tôn giáo mới ở Việt Nam tôn giáo' trong đời sống xã hội nói chung và đời
hiện nay đều có khả năng tận dụng triết lý tâm sống xã hội nói riêng. đặc biệt là trong mối quan
linh hoặc hình thức nghi lễ, thực hành tín ngưỡng hệ của nó với hệ thống pháp luật”
bản địa để phát triển”. Phân loại các tôn giáo
mới ở Việt Nam theo đặc điểm và biểu hiện khác (Đỗ Quang Hùng, 2011b: 59-70); hay “những khái
biệt niệm mới xuất hiện như truyền giáo trên Internet,
cầu nguyện thời đại @, đời sống tôn giáo trực
cụ thể như sau: các hình thức tôn giáo mới du tuyến trong cuộc cách mạng 4.0”
nhập vào Việt Nam, các hình thức tôn giáo liên (Nguyễn Phú Lợi, 2019: 25). Bên cạnh đó, hầu hết
quan đến Phật giáo, các giáo phái gần gũi với các nhà nghiên cứu (trong một số nghiên cứu về
tín ngưỡng dân gian, những hành vi tôn giáo cực tôn giáo ở Việt Nam như Nguyễn Hồng Dương (2012),
đoan và những người không thống nhất. Hơn nữa, Nguyễn Phú Lợi (2019), Nguyễn Thanh Xuân
Đỗ Quang Hùng (2014: 249) khẳng định vấn đề tôn (2019a), Nguyễn Thị Minh Ngọc (2016), v.v.) đều
giáo mới tuy chưa được hợp pháp hóa nhưng đã trở đồng ý rằng về cơ bản Các tôn giáo Việt Nam hoạt
thành một lực lượng tôn giáo nhất định, có đời động và phát triển ổn định, đồng hành cùng sự
sống, hoạt động, người theo, sự ra đời và kết phát triển của dân tộc; Tín ngưỡng tôn giáo đã
thúc, những thăng trầm và khán giả mục tiêu. Đây quay trở lại, thay đổi về diện mạo và tái cơ
là thị trường góp phần tạo nên sự đa dạng cho thị cấu, với xu thế phổ biến là đa dạng, đa nguyên
trường tôn giáo nói chung của Việt Nam. và hiện đại hóa tôn giáo. Công trình của họ cũng
nêu bật những yếu tố tiềm ẩn phức tạp, tiêu cực
trong đời sống tôn giáo, đòi hỏi sự quản lý tốt
Nhìn chung, hiện tượng tôn giáo mới có những yếu hơn từ các cơ quan, ban ngành chuyên môn quốc
tố tích cực và tiêu cực đan xen, đòi hỏi Đảng, gia.
Nhà nước Việt Nam phải có nhiều biện pháp, giải
pháp bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo
của người dân, không để hiện tượng mới mang tính Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế,
chất tôn giáo tác động tiêu cực. sự ổn định của các tôn giáo ở Việt Nam không chỉ hoạt động tích
xã hội. cực trên phạm vi cả nước mà còn tăng cường giao

lưu quốc tế trên nhiều mặt nhằm thúc đẩy
đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước 7. Nguyễn Hồng Dương (2012), Quan điểm của
Việt Nam, góp phần vào cuộc đấu tranh ngoại Đảng về tôn giáo và vấn đề tôn giáo hiện
giao chống lại những luận điệu xuyên tạc tình nay ở Việt Nam, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà
hình tôn giáo ở Việt Nam của các thế lực thù Nội.
địch, góp phần vào sự ổn định và phát triển 8. Minh Hiếu (2018), “Chức sắc, tín đồ tôn
của đất nước giáo cần cảnh giác với tình trạng
âm mưu phá hoại của các thế lực thù địch”,

Người giới thiệu Tạp chí Công tác tôn giáo, số 7, tr. 3-4.
1. Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản
Đảng Việt Nam (2017a), Báo cáo tổng kết 15 9. Trung Hiếu (2019), 112 quốc gia và vùng lãnh
năm thực hiện Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày thổ tham dự Đại lễ Vesak 2019, http://
12/3/2003 của Ban Chấp hành Trung ương (Khóa daidoanket.vn/
IX) về công trình tôn giáo, số 11- ton-giao/112-quoc-gia-vung-lanh-tho
-tham-gia-Dai-le-vesak-2019-tintuc436
BC/BCĐTW, Hanoi, July 31, 2017. 138, truy cập ngày 12 tháng 5 năm 2020
2. Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản 10. Đỗ Quang Hùng (2011a), “Mối quan hệ giữa
Đảng Việt Nam (2017b), Tuyên bố tổng kết 15 tín ngưỡng và 'hiện tượng tôn giáo mới',
năm thực hiện Nghị quyết số 25-NQ/TW, ngày một số vấn đề lý luận và thực tiễn", Tạp
12/3/2003 của Ban Chấp hành Trung ương (Khóa chí Tôn giáo học, số 3, tr. 3-15.
IX) về công trình tôn giáo, số 12-
TTr/BCĐTW, Hanoi, July 31, 2017. 11. Đỗ Quang Hùng (2011b), “Định hình lại đời
3. Ban Tôn giáo Chính phủ phát sóng (2015), sống tôn giáo ở Việt Nam hiện nay: Những
Báo cáo tổng kết 10 năm thực hiện Pháp lệnh thách thức pháp lý”, Tạp chí Khoa học Xã
Tín ngưỡng, Tôn giáo, Lưu trữ, Hà Nội. hội, số 7, trang 59-69.
12. Đỗ Quang Hùng (2014), “Một số nhận định về
'Hiện tượng tôn giáo mới' ở Việt Nam hiện

4. Ban Tôn giáo Chính phủ phát sóng (2018), nay”, trong: Trung tâm Nghiên cứu Tôn
Thống kê tôn giáo 2018, Lưu trữ, Hà Nội. giáo, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn,
Đại học Quốc gia TP.HCM (2014), Chủ nghĩa
5. Ban Tôn giáo Chính phủ (2020), Sơ kết tình hậu hiện đại và Chủ nghĩa mới Phong trào
hình, kết quả công tác 6 tháng đầu năm và tôn giáo ở Việt Nam và thế giới, Nhà xuất
Phương hướng, nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2020 bản Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh,
của ngành quản lý nhà nước về tín ngưỡng và Thành phố Hồ Chí Minh, tr. 223-262.
tôn giáo Giáo dục, Lưu trữ, Hà Nội.
13. Nguyễn Phú Lợi (2019), “Sự biến đổi đời
6. Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh sống tôn giáo ở Việt Nam trong bối cảnh
(2019), Giáo trình nâng cao lý luận chính toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0”,
trị: Tôn giáo và tín ngưỡng, Nhà xuất bản Tạp chí Lý luận Chính trị, số 2, tr. 22-29.
Lý luận Chính trị, Hà Nội.

14. Nguyễn Thị Minh Ngọc (2016), Đa dạng “Đảm bảo quyền bình đẳng về tôn giáo, tín
tôn giáo ở Việt Nam hiện nay: Những ngưỡng trong pháp luật và thực tiễn hiện
vấn đề lý luận và thực tiễn, Nhà xuất hành ở Việt Nam”, Tạp chí Công tác tôn
bản Phương Đông, Hà Nội. giáo, số 9, trang 13-18.
15. Vũ Chiến Thắng (2019a), “Tích cực, 19. Tổng cục Thống kê (2020), Thông cáo
quyết liệt giải quyết các hành vi báo chí Kết quả Tổng điều tra dân số
lạm dụng cầu may”, Tạp chí Công trình và nhà ở năm 2019, https://www.
Tôn giáo, số 3 (151), tr 3-4. gso.gov.vn/Default.aspx?tabid=382&
ItemID=19440, truy cập ngày 25 tháng 5
16. Vũ Chiến Thắng (2019b), “Tích cực và năm 2020.
quyết liệt giải quyết các hành vi lạm 20. Ủy ban Trung ương Việt Nam
dụng, lệch lạc tinh thần”, Tạp chí Công Mặt trận Tổ quốc (2015), Báo cáo công
tác Tôn giáo, số 4 (152), tr. 9-13. tác tôn giáo của Mặt trận Tổ quốc
17. Ngô Hữu Thảo (2018), “Biến đổi tôn Việt Nam, Lưu trữ, Hà Nội.
giáo ở Việt Nam hiện nay: Nghiên cứu 21. Nguyễn Thanh Xuân (2019a), “Những nhân
trường hợp các hiện tượng tôn giáo vật liên quan đến đời sống tôn giáo ở
mới”, trong: Kỷ yếu Hội nghị khoa học, Việt Nam thời kỳ đổi mới”, Tạp chí Công
Xu hướng thay đổi đời sống tôn giáo ở trình tôn giáo, số 6, trang 6-12.
Việt Nam hiện nay, Đề tài KX.04.02/ 21. Nguyễn Thanh Xuân (2019b), “Những biến
16-20, Hà Nội, trang 192-202. đổi của đạo Tin lành ở Việt Nam”, Tạp
18. Nguyen Thi Dieu Thuy (2019), chí Lý luận chính trị, số 6, tr. 103-108.
(tiếp theo trang 32) 4. Võ Minh Hải (2019), Tang lễ thu thập
ở tỉnh Bình Định, tài liệu cá nhân.
Người giới thiệu
1. Đặng Quý Dịch (sưu tầm và chú thích) 5. Bùi Văn Lang (1943), Danh nhân tỉnh
(2008), Lễ tang tỉnh Bình Định, Nxb Bình Định
Văn hóa dân tộc, Hà Nội. (do tác giả xuất bản).
6. Quốc sử ký triều Nguyễn (1999), Thực
2. Đặng Quý Dịch (2009), Trí thức tỉnh lục Đại Nam, Nxb Thuận Hòa, Huế.
Bình Định, Nhà xuất bản Văn hóa dân
tộc, Hà Nội.
3. Nguyễn Văn Sâm (1974), Nam Hà Văn 7. Quốc sử ký triều Nguyễn] (2002), Thực
học: Văn học Đường thời chiến, Nxb lục Đại Nam, Nxb Thuận Hòa, Huế.
Lúa Thiêng, Sài Gòn.

62035-Article Text-167394-1-10-20211010 - Bản dịch

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

62035-Article Text-167394-1-10-20211010 - Bản dịch

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Machine Translated by Google

Đặc điểm của tôn giáo… 13

Pham Thu Trang

Đặc điểm của tôn giáo… 15

Người Bạn Sắt

6 Hồi giáo 83.102 737 93

Nguồn: Ban Tôn giáo Chính phủ, 2018.

Hội đồng Giám mục Công giáo Việt Nam,

Các ủy ban, 17.631 là thành viên của

Đặc điểm của tôn giáo… 17

Xuất bản các văn bản và sách tôn giáo

Tính chất phức tạp, tiêu cực của đời sống

Đặc điểm của tôn giáo… 19

do tác động của quá trình công nghiệp hóa,

Đặc điểm của tôn giáo… 21

chuyển biến đời sống tôn giáo ở Việt Nam hiện

nay, đáng chú ý là “đang có sự thay đổi căn bản

bản địa để phát triển”. Phân loại các tôn giáo

cầu nguyện thời đại @, đời sống tôn giáo trực

nêu bật những yếu tố tiềm ẩn phức tạp, tiêu cực

trong đời sống tôn giáo, đòi hỏi sự quản lý tốt

Nhà nước Việt Nam phải có nhiều biện pháp, giải

pháp bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo

xã hội. cực trên phạm vi cả nước mà còn tăng cường giao

âm mưu phá hoại của các thế lực thù địch”,

12/3/2003 của Ban Chấp hành Trung ương (Khóa daidoanket.vn/

IX) về công trình tôn giáo, số 11- ton-giao/112-quoc-gia-vung-lanh-tho

IX) về công trình tôn giáo, số 12-

12. Đỗ Quang Hùng (2014), “Một số nhận định về

'Hiện tượng tôn giáo mới' ở Việt Nam hiện

tôn giáo Giáo dục, Lưu trữ, Hà Nội.

13. Nguyễn Phú Lợi (2019), “Sự biến đổi đời

Lý luận Chính trị, Hà Nội.

Đặc điểm của tôn giáo… 23

16. Vũ Chiến Thắng (2019b), “Tích cực và năm 2020.

You might also like