Professional Documents
Culture Documents
İlk yerleşim alanlarında nüfus, ulaşım koşullarının gelişmesi ile artış göstermiştir.
Siyasi gelişmelerin yaşanması, ekonomik yönden güçlenmeleri şehirlerin etki
alanlarını genişletmiştir. Zaman içinde büyüyen şehirler, çevrelerindeki şehirleri de
etki alanlarına alarak ilk devletlerin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Zamanla insan
ihtiyaçlarının çeşitlenmesi, farklı iklimlerde farklı tarım ürünlerinin yetişmesi gibi
nedenlerden dolayı devletler arasında da ticari faaliyetler ortaya çıkmıştır. Şehirler
arası mal alışverişi esnasında yolların kavşak noktalarında ticaret kentleri oluşmaya
başlamıştır.
18. yüzyılda İngiltere’de Endüstri Devrimi ile sanayi şehirleri (Liverpool, Manchester
gibi) ortaya çıkmıştır. Bu kentlerde fabrikaların bulunması, çalışacak insan
gücü ihtiyacını ortaya çıkarmış ve kırsal alanlardan fabrikaların bulundukları bölgelere
göç olayları yaşanmıştır. Şehirlerin fonksiyonel gelişimi ile birlikte modern
kentler oluşmaya başlamıştır.
Genel olarak bakıldığında, dünya üzerinde kurulan ilk kentler;
X Orta Kuşak’ta yolların kavşak noktalarında,
X Sanayi Kentleri: İngiltere’de sanayi devrimi ile ortaya çıkan, fabrikaların, yan
100.000)
X Büyük Şehirler (Nüfusları 100.000 - 500.000)
500.000’den fazla)
11.SINIF COĞRAFYA DERS NOTLARI
Türkiye’de Kırsal Yerleşmeler
Kır yerleşmeleri köyler ve köyaltı yerleşmeleri olarak ikiye ayrılır. b. Köy idari alanındaki kır yerleşmeleri
a. Köy (Köyaltı)
Ekonomik etkinliği tarım ve hayvancılığa dayanan; ortak okulu, İdari yoldan köye bağlıdır. Kuruldukları
camisi, otlağı, coğrafyanın özelliğine göre toplu ya da
koruluğu yaylası olan, muhtarlığı bulunan yerleşmelerdir. dağınıktır.
Köy yerleşmeleri;
İklim özellikleri, Bitki örtüsü, Toprak yapısı,
Ekonomik düzey, Yer şekilleri, Kültür yapısı,
Su kaynaklarına bağlı olarak dağınık ya da toplu hâlde bulunur.
11.SINIF COĞRAFYA DERS NOTLARI
a. Devamlı Kır Yerleşmeleri
Mahalle: İdari fonksiyonu bulunmadığı için köy sayılmayan yerleşme alanlarıdır.Zamanla büyüyüp gelişebilirler.
Ekonomileri bahçe ve tarla tarımına dayalıdır.Batı Karadeniz, Batı Anadolu, Akdeniz ve Marmara’da yaygındır.
Mezra: Tarım faaliyetleri ve hayvancılık yapılır. Yaz aylarında hayvanlar otlatılırken ailenin diğer fertleri de yakın
çevrede hububat tarımı faaliyetlerinde bulunurlar. Doğu, Güneydoğu, İç Anadolu Bölgeleri ile Doğu Karadeniz’de
yaygındır.
Divan: Birden fazla mahallenin birleşmesi ile oluşmuştur. Batı Karadeniz’deyaygındır.
Çiftlik: Birden fazla ev ve tarım alanlarından oluşur. Tarım yapılır. Trakya, Ege, Akdeniz ve İç Anadolu’da görülür.
b. Geçici Kır Yerleşmeleri
Yayla: Yaz aylarında, hayvanların otlatılması için insanların çıktıkları rakımı yüksek yerlerdir. Toroslarda ve
Karadeniz dağlarında görülür. Son yıllarda Karadeniz yaylaları turizm amaçlı kullanılmaktadır. Hayvancılık
faaliyetlerinin sürdürüldüğü yaylalar Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaygındır.
Kom: Yaz aylarında otlakların bulunduğu geçici yerleşme yerleridir. Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da
yaygındır. Komlarda taştan yapılmış evler ve çevresinde hayvanların kaldığı ağıllar yer alır.
Oba: Çadırların yaygın olduğu yerleşmelerdir. Asıl geçim kaynağı hayvancılıktır.
Batı ve Orta Toroslarda, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da görülür.
Ağıl: Küçükbaş hayvanların yetiştirildiği, köylerin yakınlarında köye bağlı olarak
kurulan yerleşmelerdir. Bu tür yerleşmelere Anadolu’da daha çok hayvancılık faaliyetlerinin
yapıldığı yerlerde rastlanır.
Dam: Hayvancılık faaliyetlerinin yapıldığı yerlerdir. Gökçeada, Bozcaada ve
Göller Yöresinde görülür.