Helen Birliği/İskender

İmparatorluğu
• Makedonyalı İskender’in tahta çıkışı = Per İmp. Aile
kavgaları+Yunan sitelerinin iflası
• Yunan Siteleri= Artan nüfus+işsizlik ve besin
eksikliği+çiftçilerin sürekli savaşta olması+çiftliklerin
sürekli işgali ve artan borçları+çömlekçiliğin eski ihraç
pazarlarını kaybetmesi
• İskender tarafından ekonomik krizdeki Batı ve siyasal
çözülme içindeki Doğu’nun kolayca aşılması.
• Dünya İmparatorluğu kurma ideali.
• Uzak Doğu’ya köprü olan bu coğrafyayı, kent merkezleri
etrafında biçimlendirmek isteme (imparatorluğu).
• Bir kaç yıl içinde İskenderiye gibi 70 şehir kurulması.
• Bunlar; Orta Asya’da büyük kervan pazarları olacak büyük
şehirler; Hindikuş geçitlerini kontrol eden, Sir Derya üzerinde
Çin’i gözetleyen şehirler vd.
• Bu kentleri Yunan’da olduğu gibi başıboş bırakmama politikası
(idari bağımsızlık var ama imp. İçinde kaynamış krallıklar
biçiminde).
• Ticaret ve ekonomik hayatın temelini tarıma dayandırma.
• Bunun için Babil, Mısır ve Per Kralları tarafından uygulanan
toprağı değerlendirme polit. Yeniden canlandırma.
• Satmak için ekmek politikası ile tarımla uğraşan kitleler
ferahlatıldı ve sağlıklı bir kırsal alan ekonomisi kuruldu.
• Ancak, bu imparatorluğun ömrü İskender’le sınırlı kaldı.
 Helen Kenti’nin Siyasal-Düşünsel
Temeli
• Antik Yunan kent devletleri, Makedonya’nın
Yunanistan’ı fethedip, Helen Birliği’ni kurmasıyla sona
erdi.
• Bu dönemde etkili düşünce akımları: Epikürler ve
Stoacılar
• Bunlara göre uşlaşılmak istenen mutluluk, kendine
yeten bir kentte değil, kendine yeten bir bireyden
hareketle dünülmelidir.
• Buna göre polis’in (kent) yerini kozmopolis
(kozmopolit/dünya kenti),
• Yurttaş’ın yerini de «dünya yurttaşı» almıştır.
• Herkesin, aklın yasalarına göre düzenlenmiş bir dünya
kentinde yaşaması düşüncesi = Helenistik dönem
İmparatorluk düşüncesi.
• Mutlak gücün mekana yansıması= Antik Yunan kentsel
biçimin yerini geometrik plan, geniş caddeler, caddeler
boyu kemerler.
• Ket, iktidarın bir gösteri alanı olarak, geçit törenlerinin
yapıldığı yerdir.
• Geometrik Form= (anlama karşıtı) «kentin bir tarafını
gören her tarafını görür».
• Kentte her işe koşan yurttaşın yerini «seyirciler» almıştır.
• Kralların tanrılaşması süreci artarak sürmüştür.
• Kentler, düşüncenin mekanı olmak işlevinden
uzaklaşmaya başlamıştır.
Roma İmparatorluğu
 Doğuşu
• İskender İmp. Parçalanmasından sonra Mısır kendi geleneğine
dönerken, İmp. Eski yayılma alanlarında Helenistik monarşiler
doğmuştur.
• Bu arada Roma da yerel bir cumhuriyet olmaktan çıkıp, güçlü
bir devlet haline gelmiştir.
• 200’e kadar Roma İmp. Bütün Akdeniz havzasını içine alan ve
bazı Batı Avrupa memeleketlerini de Doğu’ya bağlayan bir
barış ve ekonomik gelişme devri yaşamıştır (Pax Romana).
• Roma’dan özellikle Batı ve Kuzey Avrupa ülkeleri
yararlanmıştır. Çünkü o döneme kadar buralarda ilkel
tarımcılık ve köy hayatı hakim.
• Galya, Britanya gibi yörelere Roma ile Kadeniz uygarlığının
kent hayatı, ticaret ve ulaşım teknikleri ve sanayi sokulmuştur.
• Roma ile Doğu uygarlık birikimleri, Avrupanın içlerine
kadar yayıldı. Böylece işlenen toprakların yüzölçümü
arttı ve tarım teknikleri gelişebildi.
• Buna rağmen İpm.un doğu kanadı sanayileşmiş ve
mamul mal satan büyük şehirlere sahipken, Batı
kanadı hammadde tedarik edilen seyrek nüfuslu
tarım memleketleri ya da sömürgeler durumunda idi.
• Nitekim, İpm. İkiye ayrılmasından (395) sonra da Batı
Roma İmp. Yıkılıp, Doğu Roma (Bizans) imp. Ayakta
kalması buna bağlanmaktadır.
 Roma
• Antik Yunan’ın mirası
• İlk Çağ’ın en büyük ve en
görkemli kenti: Roma
• Agora’nın yerini forum
almıştır.
• Avrupa’nın çeşitli
yerlerinde ticari önem
taşıyan kentlerin
kurulması
• Germen ve Hun saldırıları,
Roma İmp. ikiye ayrılması
• Feodalizm, tarıma dönüş
ve Kale Kentler
 Düşünsel Temeller
• Roma İmp. Evrensellik boyutu olan bir
imp.
• Bunun için güçlü ordu ve ekonomi gerekir.
• Akdeniz ticareti=güçlü ordu= iç pazarın,
ticaret yollarının güvenliği= ülke refahı
• Helenistik dönemden devralınan kentlere
düzen ve disiplin getirme.
• Kentler, merkezin kurduğu yapay
mekanlardır. (Antik Yunan’dan farlı
olarak).
• Roma kenti, kuruluşunda ve işleyişinde
kentlilinin olmadığı bir niteliğe sahiptir.
• Roma kent formuna yansıyan sanat
anlayışında günlük yaşamın gereksinmelerine
cevap verme anlayışı hakimdir. Örn.
Tiyatro=eğitme ve zevk verme amacı taşır.
• 3. yy. Roma İmp.nu tehdit eden iki unsur:
Barbar kavimler ve Hristiyanlık.
• Bu dönem kenti de gücü yansıtan bir biçime
sahiptir. Kamusal binalar, özellikle ihtişamlı
yapılarak, iktidarı mekana yansıtmaktadır.
• PleblerXpatriciler gerilimi, din ve arena
gösterileri ile azaltma çabaları, bayramlar.
• Roma kentinde Helenistik dönem
kentlerindeki gelişmeler devam etmiştir.
• Yurttaş, kentin kuruluş ve işleyişinde yoktur.
• Ancak, altyapısı bakımından göz kamaştırıcı bir
gelişmişlik vardır.
• Kentler düşünce merkezi olmaktan uzaktır.
• Düşünce, kültür ve sanat hayatı, Antik
Yunan’ın gerisindedir.