Cloudy

Ôn thi HKII Giáo Dục Công Dân 10

 Một số phạm trù cơ bản của đạo đức học:
 Nghĩa vụ (đạo đức và pháp lí):
 Nghĩa vụ là trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với yêu cầu lợi ích chung của
cộng đồng, của xã hội.
 Nghĩa vụ là sự phản ánh những mối quan hệ đạo đức, đặc biệt, giữa cá
nhân với cá nhân và giữa cá nhân với xã hội. Là một trong những nét đặc
trưng của đời sống con người, khác với con vật chỉ quan hệ với nhau trên cơ
sở bản năng.
 Ví dụ:
 Nghĩa vụ nuôi dưỡng con cái của cha mẹ: Theo Điều 69 Luật Hôn nhân gia
đình 2014, cha mẹ có nghĩa vụ “Thương yêu con, tôn trọng ý kiến của con; chăm
lo việc học tập, giáo dục để con phát triển lành mạnh về thể chất, trí tuệ, đạo
đức, trở thành người con hiếu thảo của gia đình, công dân có ích cho xã hội.
Không được phân biệt đối xử với con trên cơ sở giới hoặc theo tình trạng hôn
nhân của cha mẹ; không được lạm dụng sức lao động của con chưa thành niên,
con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao
động; không được xúi giục, ép buộc con làm việc trái pháp luật, trái đạo đức xã
hội.”
 Nghĩa vụ báo hiếu cha mẹ của con cái: Cả cuộc đời của cha mẹ đã chết dần
mòn trên những ngày tháng ta khôn lớn. Vì vậy chúng ta có bổn phận yêu quý,
kính trọng, biết ơn, hiếu thảo, phụng dưỡng cha mẹ, giữ gìn danh dự, truyền
thống tốt đẹp của gia đình. Cụ thể là chăm sóc cha mẹ về vật chất; Đỡ đần công
việc, lo miếng ăn, thức uống, áo quần, nhà cửa...; Cha mẹ đau ốm thì lo thuốc
men, chăm sóc;… Nhưng đó là những trách nhiệm ở người con trưởng thành,
còn đối với học sinh như chúng ta, thì phải biết làm cho cha mẹ hãnh diện bằng
cách học hành chăm ngoan, có hạnh kiểm tốt được nhà trường khen ngợi.
 Nghĩa vụ của công dân đối với xã hội: Sống biết giúp đỡ mọi người, sẵn sàng
chia sẻ những gì mình có với mọi người, ủng hộ cho người nghèo, bệnh tật; Giữ
gìn trật tự, an ninh khu vực và xã hội; Giữ vệ sinh ngoài đường phố, không xả
rác bừa bãi để bảo vệ cảnh quan thiên nhiên; Tham gia giao thông an toàn, tuân
thủ đúng pháp luật, bảo vệ cho bản thân và cho người khác; Đoàn kết với mọi
người, bảo vệ tổ quốc; Tôn trọng bản thân và tôn trọng người khác.
 Trong tình hình dịch bệnh covid hiện nay, bản thân em cần làm gì để thể hiện
trách nhiệm với xã hội?
 Với tinh thần đoàn kết toàn dân “chống dịch như chống giặc”, mỗi người dân
phải có trách nhiệm với sức khoẻ, thậm chí là tính mạng của mình, của những
người xung quanh và trách nhiệm với cộng đồng, đất nước, thực hiện thật tốt
các hướng dẫn của cơ quan chuyên môn. Vì vậy, để thể hiện trách nhiệm với xã
hội, bản thân em sẽ:
 Hạn chế tụ tập đông người, chỉ ra ngoài khi thực sự cần thiết. Nếu buộc phải ra
ngoài luôn luôn đeo khẩu trang, hãy giữ khoảng cách tiếp xúc, tốt nhất là 2m.
 Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.
 Thường xuyên vệ sinh nhà cửa, lau rửa thường xuyên, để thông thoáng, sinh hoạt
lành mạnh.
Cloudy

 Thực hiện khai báo y tế, cập nhật tình hình sức khỏe hàng ngày, giữ liên hệ thường
xuyên với cán bộ y tế, cơ sở y tế.
 Vận động, tuyên truyền gia đình và những người xung quanh cùng thực hiện những
điều trên.
 Lương tâm.
 Lương tâm là năng lực tự đánh giá và điều chỉnh hành vi đạo đức của bản
thân trong mối quan hệ với người khác và xã hội. Tồn tại ở hai trạng thái:
lương tâm thanh thản và lương tâm cắn rứt, lương tâm dù ở trạng thái nào
cũng có ý nghĩa đối với cá nhân.
 Khi thực hiện những hành vi phù hợp với các quy tắc, chuẩn mực đạo đức của
xã hội, thì cá nhân cảm thấy hài lòng, thỏa mãn với chính mình. Đó gọi là trạng
thái thanh thản của lương tâm.
 Ví dụ: Anh K là thợ xây, đã hết giờ làm việc nhưng còn một số vữa, anh xây thêm
hai hàng gạch để sử dụng hết số vữa đó. Tuy về muộn 10 phút, nhưng anh cảm thấy
rất vui vì đã không bỏ phí chút vữa nào.
 Khi cá nhân có các hành vi sai lầm, vi phạm các chuẩn mực đạo đức, họ cảm
thấy ăn năn và hối hận. Đó là trạng thái cắn rứt lương tâm.
 Ví dụ: Mẹ bạn A nhờ bạn ấy phụ giúp công việc nhà thì bạn A bảo với mẹ bận học
bài, làm bài nên không giúp được. Nhưng thực tế là do bạn A đang xem dở một
chương trình mà bạn rất yêu thích, và một phần là do bạn lười không muốn làm
việc nhà. Khi bạn cảm thấy đói và bước xuống nhìn thấy mẹ vẫn chưa nấu ăn xong,
bạn có phần giận dỗi mẹ, nhưng khi bạn A nhìn thấy những giọt mồ hôi lấm tấm
trên trán mẹ cứ đua nhau chảy xuống, bạn cảm thấy hối hận về việc đã không phụ
giúp mẹ ban đầu.
 Trong một giới hạn nào đó, em hãy đánh giá về hành vi ý thức của những
người không thành thực khai báo y tế, trốn cách ly,…
 Ðại dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp, khó lường, đội ngũ nhân viên y tế,
sĩ quan, chiến sĩ quân đội, công an phải ngày đêm căng mình ở tuyến đầu chống
dịch. Bên cạnh đó, người dân cả nước cũng tích cực tham gia cuộc chiến với dịch
bệnh nhưng lại xuất hiện một số cá nhân cố tình trốn cách ly, khai báo y tế
không trung thực, khiến việc chống dịch càng trở nên khó khăn. Họ là những
người chưa thực hiện đúng nghĩa vụ của một công dân, ý thức đạo đức kém, vô
lương tâm. Vì họ không nghĩ đến hậu quả khi có những hành vi nêu trên, làm
lây lan dịch bệnh khiến cho những người xung quanh họ cũng bị ảnh hưởng tới
sức khỏe.
 Nhân phẩm và danh dự.
 Nhân phẩm là toàn bộ những phẩm chất mà mỗi con người có được. Nói
cách khác, nhân phẩm là giá trị làm người của mỗi con người.
 Danh dự là sự coi trọng, đánh giá cao của dư luận xã hội đối với một người
dựa trên các giá trị tình thần, đạo đức của người đó. Do vậy danh dự là nhân
phẩm được đánh giá và công nhận.
 Danh dự học sinh, sinh viên: khi có kết quả cao ở việc học tập tại trường, đồng
thời thực hiện tốt các quy tắc, chuẩn mực đạo đức phù hợp với lứa tuổi, thực
hiện nội quy nhà trường, trân trọng nhân phẩm danh dự của bản thân và người
khác,…, người học sinh, sinh viên sẽ được nhà trường trao tặng danh hiệu “Học
sinh giỏi”. Đó là danh hiệu mà không chỉ riêng nhà trường công nhận mà tất cả
mọi người xung quanh đều công nhận danh hiệu đó, cũng chính là danh dự ở
người học sinh, sinh viên.
 Danh dự của các “Bà mẹ Việt Nam Anh hùng”: “Bà mẹ Việt Nam Anh hùng” là
danh hiệu được Nhà nước Việt Nam phong tặng hoặc truy tặng những phụ nữ
Cloudy

Việt Nam có nhiều cống hiến, hi sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, bảo vệ tổ
quốc và làm nghĩa vụ quốc tế. Họ là những người có nhân phẩm cao, là những
người đánh đổi hạnh phúc cá nhân, hạnh phúc gia đình vì hạnh phúc chung của
toàn xã hội. Vì thế, để ghi nhớ công lao và xoa dịu phần nào nỗi đau của họ, xã
hội đã trao tặng cho các mẹ danh hiệu “Bà mẹ Việt Nam Anh hùng”.
 Công dân với tình yêu, hôn nhân và gia đình:
 Tình yêu.
 Tình yêu là một dạng tình cảm đặc biệt của con người, xuất hiện ở cả nam
và nữ khi đến tuổi trưởng thành.
 Tình yêu là sự rung cảm và quyến luyến sâu sắc giữa hai người khác giới. Ở
họ có sự phù hợp về nhiều mặt…làm cho họ có nhu cầu gần gũi, gắn bó với
nhau, tự nguyện sống vì nhau và sẵn sàng hiến dâng cho nhau cuộc sống của
mình.
 Tình yêu luôn luôn mang tính xã hội. Xã hội không can thiệp đến tình yêu
cá nhân nhưng có trách nhiệm hướng dẫn mọi người có quan niệm đúng đắn
về tình yêu, đặc biệt những người bước sang tuổi thanh niên.
 Tình yêu chân chính là tình yêu trong sáng, phù hợp với các quan niệm đạo
đức tiến bộ của xã hội; là tình cảm chân thật, không vụ lợi, có sự chân thành,
tin cậy và tôn trọng từ cả hai phía; là tình cảm có lòng vị tha và sự thông
cảm. Nó làm cho con người trưởng thành hơn, bởi vì tình yêu là động lực
mạnh mẽ để mỗi người vươn lên sự hoàn thiện của mình.
 Một số điều nên tránh trong tình yêu:
 Yêu đương quá sớm.
 Yêu một lúc nhiều người, yêu để chứng tỏ khả năng chinh phục bạn khác giới
hoặc yêu đương vì mục đích vụ lợi.
 Có quan hệ tình dục trước hôn nhân.
 Hôn nhân.
 Hôn nhân là quan hệ giữa vợ và chồng sau khi đã kết hôn.
 Chế độ hôn nhân ở nước ta hiện nay:
 Hôn nhân tự nguyện và tiến bộ.
 Hôn nhân một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng.
 Gia đình.
 Gia đình là một cộng đồng người chung sống và gắn bó với nhau bởi hai mối
quan hệ cơ bản là quan hệ hôn nhân và quan hệ huyết thống.
 Chức năng của gia đình:
 Chức năng duy trì nòi giống. Gia đình là nơi con người sinh ra và lớn lên để thế
hệ nối tiếp thế hệ, duy trì sự tồn tại và phát triển của xã hội.
 Chức năng kinh tế. Các gia đình phải biết làm kinh tế với những hình thức sản
xuất, kinh doanh, dịch vụ phù hợp với khả năng và điều kiện thực tế của mình,
tạo ra nguồn thu nhập chính đáng để đáp ứng ngày càng tốt hơn những nhu cầu
của gia đình.
 Chức năng tổ chức đời sống gia đình. Gia đình phải tạo ra cho mỗi thành viên
một môi trường sống an toàn, lành mạnh và dễ chịu. Gia đình là nơi con cái
được yêu thương, trở thành niềm vui và sự động viên cho cha mẹ, là nơi người
già được quan tâm, sống vui với con cháu; người lao động được nghỉ ngơi và
hưởng thụ những thành quả lao động của mình và các thành quả văn hóa khác
của xã hội.
Cloudy

 Chức năng nuôi dưỡng, giáo dục con cái. Cha mẹ không chỉ có nghĩa vụ đáp ứng
các nhu cầu ăn, mặc, học hành,… của con cái mà còn phải biết nuôi con một
cách khoa học để chúng được khỏe mạnh và thông minh. Ngoài ra, cha mẹ còn
phải làm tốt nhiệm vụ giáo dục con cái trở thành những công dân có ích cho xã
hội. Ông bà, cha mẹ phải dạy bảo con cháu những điều hay lẽ phải, rèn luyện
những thói quen, nếp sống lành mạnh…
õ Tại sao tình cảm giữa nam và nữ là dạng tình cảm đặc biệt, còn tình yêu quê
hương đất nước, tình cảm gia đình thì không phải?
 Vì tình yêu quê hương đất nước, tình cảm gia đình,… là dạng tình cảm được
hình thành trên cơ sở nghĩa vụ, như một lẽ đương nhiên buộc phải có ở mỗi
người. Còn tình cảm nam nữ thuộc dạng đặc biệt vì giữa họ không có bất kì sự
ràng buộc nào về tình máu mủ, quan hệ họ hàng, họ không có nghĩa vụ phải yêu
thương nhau nhưng họ lại sẵn lòng tình nguyện vì người kia mà hiến dâng cả
cuộc sống của bản thân. Cảm xúc ở họ cũng sẽ thay đổi tùy theo biểu hiện của
đối phương, họ hạnh phúc, họ buồn đau hay nhiều trạng thái cảm xúc khác đều
dựa trên cơ sở của đối phương mà có được.
õ …(tình huống)…, bản thân em có trách nhiệm như thế nào để cho gia đình gắn
bó, hạnh phúc hơn?
 Dành nhiều thời gian trò chuyện cùng nhau.
 Ăn tối chung.
 Cùng nhau làm việc nhà.
 Tạo sự đồng thuận giữa cha mẹ và con cái (tìm tiếng nói chung).