WYTRZYMAŁOŚĆ MATERIAŁÓW

ZWIĄZKI FIZYCZNE DLA PRZESTRZENNEGO

STANU NAPRĘśENIA

Związki między składowymi stanu napręŜenia a składowymi stanu

odkształcenia dla dowolnego przestrzennego stanu napręŜenia określa
uogólnione prawo Hooke’a.

UOGÓLNIONE PRAWO HOOKE’A

ZaleŜność odkształcenia od napręŜenia

Dane są σx, σy, σz, τxy, τyz, τzx.

1
εx =
E
[σ x −ν (σ y + σ z )] (#)
1
εy =
E
[σ y −ν (σ z + σ x )] (##)
1
εz =
E
[σ z −ν (σ x + σ y )] (###)
τ xy τ yz τ zx
γ xy = , γ yz = , γ zx =
G G G

1
Dla płaskiego stanu napręŜenia σx ≠ 0, σy ≠ 0, τxy ≠ 0, σz = τyz = τzx = 0.

1
εx = (σ x −ν σ y )
E

1
εy = (σ y −ν σ x )
E

ν
εz = − (σ x + σ y )
E

τ xy
γ xy =
G
W układzie napręŜeń głównych te równania przyjmują postać:

1
ε1 = (σ 1 −ν σ 2 ) (*)
E

1
ε2 = (σ 2 −ν σ 1 ) (**)
E

ν
ε3 = − (σ 1 + σ 2 ) (***)
E
bo γ12 = 0.

Rozwiązując względem σ1 i σ2 równania (*) i (**) otrzymamy:

E
σ1 = (ε1 + ν ε 2 )
1 −ν 2

E
σ2 = (ε 2 + ν ε1 )
1 −ν 2
Płaski stan napręŜenia (podobnie jak i jednoosiowy) wywołuje w materiale
w ogólności przestrzenny stan odkształcenia. Składową odkształcenia ε3
w płaskim stanie napręŜenia wyraŜa równanie (***).

2
ZaleŜność napręŜenia od odkształcenia

E  ν 
σx = ε x + (ε x + ε y + ε z )
1 +ν 1 − 2ν

E  ν 
σy = ε y + (ε x + ε y + ε z )
1 +ν 1 − 2ν

E  ν 
σz = ε z + (ε x + ε y + ε z )
1 +ν 1 − 2ν

τ xy = Gγ xy , τ yz = Gγ yz , τ zx = Gγ zx ,

WSPÓŁCZYNNIK POISSONA

Rozpatrzmy sześcian o wymiarach jednostkowych pod wpływem napręŜenia

rozciągającego σx. W przypadku działania tylko napręŜenia σx prostopadłościan
wydłuŜy się w kierunku osi x, a w pozostałych kierunkach zmniejszy swoje
wymiary.

Rys. 1. Skutki działania napręŜenia σx w płaszczyźnie xy.

Objętość tego sześcianu nie moŜe być mniejsza niŜ jego objętość przed
obciąŜeniem, a więc:

3
 (1 + ε x ) (1 + ε y )(1 + ε z ) ≥ 13
WyraŜając εy i εz za pomocą wzorów:

ε y = −ν ε x , ε z = −ν ε x

otrzymamy:

(1 + ε x )(1 −ν ε x )2 ≥ 13 .
Po wykonaniu działań i pominięciu członów zawierających ε x2 oraz ε x3
otrzymamy:

1 − 2ν ε x + ε x − 1 ≥ 0
czyli
ε x − 2ν ε x ≥ 0
a stąd
0 ≤ ν ≤ 0,5

bo wartość współczynnika Poissona nie moŜe być mniejsza od zera.

Znaczy to, Ŝe zwęŜenie jednostkowe elementu w kierunku poprzecznym do siły

działającej nie moŜe być większe niŜ połowa wydłuŜenia jednostkowego
mierzonego w kierunku działania siły.
Jeśli ν = 0 to brak zmian wymiarów poprzecznych, a ν = 0,5 oznacza brak
zmian objętości (nieściśliwość) materiału.

ZALEśNOŚCI MIĘDZY TECHNICZNYMI STAŁYMI

SPRĘśYSTOŚCI

Poznaliśmy trzy techniczne stałe spręŜystości:

• moduł Younga E (moduł spręŜystości wzdłuŜnej),

• moduł Kirchhoffa G (moduł spręŜystości postaciowej),
• współczynnik Poissona ν.

4
Do opisu ciał stałych o budowie regularnej i własnościach izotropowych
wystarczą dwie stałe spręŜystości, a więc między trzema stałymi spręŜystości
dla takich ciał musi istnieć związek:

E
G= .
2(1 + ν )

Uwzględniając graniczne wartości wsp. Poissona:

E E
≤G≤
3 2

PRAWO ZMIANY OBJĘTOŚCI

Dodając stronami równania (#), (##) i (###) otrzymamy:

1 − 2ν
εx +εy +εz = (σ x + σ y + σ z )
E
Uwzględniając, Ŝe:

ε x + ε y + ε z = 3 ε śr oraz σ x + σ y + σ z = 3σ śr

otrzymamy ostatecznie:

σ śr = 3K ε śr .

Jest to prawo zmiany objętości, w którym:

E
K= .
3(1 − 2ν )

K – jest modułem spręŜystości objętościowej (moduł ściśliwości).

5
PRAWO ZMIANY POSTACI

Wzory wyraŜające prawo zmiany postaci przyjmują postać:

σ x − σ śr = 2G (ε x − ε śr )

σ y − σ śr = 2G (ε y − ε śr )

σ z − σ śr = 2G (ε z − ε śr )

γ xy γ yz γ zx
τ xy = 2G , τ yz = 2G , τ zx = 2G .
2 2 2