You are on page 1of 36

Tại sao cần phải học thống kê

Phân loại thống kê


Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Thống kê trong kinh doanh và kinh tế


Bài 1: Tổng quan về thống kê trong kinh doanh

Nguyễn Thị Phương Thảo

08/2023

Nguyễn Thị Phương Thảo Thống kê trong kinh doanh và kinh tế


Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Một số ví dụ về thống kê trong đời sống

Bạn đã từng nghe nói đến khái niệm thống kê?


Thống kê dân số
Thống kê giá sinh hoạt
Thống kê số người nhiễm Covid-19 trong năm 2021
Thống kê về vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam

2 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Định nghĩa

Thống kê được xem là môn khoa học về dữ liệu, thực hiện quá trình
chuyển hóa dữ liệu thành các thông tin hữu ích cho người ra quyết
định.
Một quy trình thống kê bao gồm các bước:
1 Thu thập
2 Phân loại
3 Tổ chức
4 Phân tích
5 Giải thích
các thông tin định tính và định lượng

3 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Định nghĩa

Thống kê trong kinh doanh được định nghĩa là một môn khoa học về
dữ liệu, bao gồm việc thu thập, phân loại, tổ chức, phân tích, giải
thích các thông tin định tính và định lượng liên quan đến các
quyết định kinh doanh hoặc tình huống kinh doanh.
Trong kinh doanh, thống kê được sử dụng để:
Tóm tắt dữ liệu kinh doanh
Đưa ra các kết luận từ các dữ liệu đó
Đưa ra các dự báo đáng tin cậy về các hoạt động kinh doanh
Giúp cải thiện hoạt động kinh doanh

4 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Ứng dụng

Câu hỏi 1
Bạn hãy lấy ví dụ về ứng dụng của thống kê trong các lĩnh vực sau:

1 Kế toán
2 Marketing
3 Sản xuất
4 Tài chính

5 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Tại sao chúng ta cần phải học thống kê?

Giúp các nhà quản lý hiểu về doanh nghiệp và môi trường kinh
doanh
Hiểu được các rủi ro trong quá trình ra quyết định kinh doanh và từ
đó giảm bớt các thay đổi trong quá trình ra quyết định
Đưa ra được các quyết định sáng suốt và đáng tin cậy hơn

6 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Phân loại thống kê


Có hai nhánh của thống kê: Thống kê mô tả và thống kê suy diễn.

Hình 1: Phân loại thống kê


7 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Thống kê mô tả - Descriptive Statistics

Là các phương pháp giúp thu thập, tóm tắt, trình bày và phân tích
dữ liệu.
Chủ yếu sử dụng các công cụ như:
Các bảng tóm tắt dữ liệu
Biểu đồ, đồ thị
Các đại lượng số: giá trị trung bình, phương sai, độ lệch chuẩn,...

8 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Thống kê suy diễn - inferential Statistics

Là các phương pháp trong đó sử dụng các dữ liệu thu thập được từ
1 nhóm nhỏ để đưa ra các kết luận cho một nhóm lớn hơn.
Sử dụng các công cụ như khoảng tin cậy, kiểm định giả thuyết, hồi
quy, dự báo,...

9 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê Tổng thể và mẫu
Các khái niệm cơ bản Biến và dữ liệu
Phân loại biến Tham số tổng thể và tham số mẫu
Thang đo Câu hỏi
Câu hỏi ôn tập

Các khái niệm cơ bản

Hình 2: Bức tranh tổng thể về thống kê

10 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê Tổng thể và mẫu
Các khái niệm cơ bản Biến và dữ liệu
Phân loại biến Tham số tổng thể và tham số mẫu
Thang đo Câu hỏi
Câu hỏi ôn tập

Tổng thể và mẫu


Tổng thể (Population) bao gồm tất cả các phần tử hoặc đối tượng cần
nghiên cứu
Mẫu (Sample) là một phần của tổng thể được lựa chọn ra để nghiên
cứu

Hình 3: Tổng thể và mẫu


11 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê Tổng thể và mẫu
Các khái niệm cơ bản Biến và dữ liệu
Phân loại biến Tham số tổng thể và tham số mẫu
Thang đo Câu hỏi
Câu hỏi ôn tập

Tổng thể và mẫu

Ví dụ 1
Kiểm toán

Tổng thể: Toàn bộ các giao dịch của công ty Vinamilk.


Mẫu: 200 hóa đơn giao dịch của Vinamilk được chọn ngẫu nhiên.

Ví dụ 2
Nghiên cứu Marketing

Tổng thể: Toàn bộ khách hàng của công ty Vinamilk/ Toàn bộ các
khách hàng tiềm năng của Vinamilk
Mẫu: Chọn ngẫu nhiên 30 khách hàng để khảo sát sự hài lòng đối
với sản phẩm của Vinamilk
12 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê Tổng thể và mẫu
Các khái niệm cơ bản Biến và dữ liệu
Phân loại biến Tham số tổng thể và tham số mẫu
Thang đo Câu hỏi
Câu hỏi ôn tập

Hãy cho biết tập dữ liệu sau đây là của tổng thể hay mẫu?
1 Điểm trung bình của tất cả sinh viên UDCK
2 Điểm trung bình của 1 nhóm sinh viên được khảo sát ngẫu nhiên tại
cơ sở A của UDCK.

13 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê Tổng thể và mẫu
Các khái niệm cơ bản Biến và dữ liệu
Phân loại biến Tham số tổng thể và tham số mẫu
Thang đo Câu hỏi
Câu hỏi ôn tập

Biến và dữ liệu

Biến (Variable) là một đặc trưng của tổng thể hoặc mẫu nghiên
cứu
Dữ liệu (Data) là các giá trị khác nhau của 1 biến
Biến Dữ liệu
Độ tuổi - Age 15, 20, 30, 60
Giới tính - Gender Nam (male), Nữ (Female)
Thu nhập - Income 15 triệu, 20 triệu, 30 triệu

14 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê Tổng thể và mẫu
Các khái niệm cơ bản Biến và dữ liệu
Phân loại biến Tham số tổng thể và tham số mẫu
Thang đo Câu hỏi
Câu hỏi ôn tập

Biến và dữ liệu
Câu hỏi 2
Nối các biến và dữ liệu sau cho phù hợp

Biến
1 Kết quả học tập
2 Thu nhập
3 Số giờ tự học
Dữ liệu
a. 10 triệu, 20 triệu
b. 2 giờ, 10 giờ
c. A, B, C, D
15 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê Tổng thể và mẫu
Các khái niệm cơ bản Biến và dữ liệu
Phân loại biến Tham số tổng thể và tham số mẫu
Thang đo Câu hỏi
Câu hỏi ôn tập

Biến và dữ liệu

Câu hỏi 3
Thu thập dữ liệu cho các biến sau:

1 Giới tính
2 Tuổi
3 Nơi sinh sống
4 Tình trạng hôn nhân
5 Thu nhập
6 Học lực
7 Có sử Internet banking không?

16 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê Tổng thể và mẫu
Các khái niệm cơ bản Biến và dữ liệu
Phân loại biến Tham số tổng thể và tham số mẫu
Thang đo Câu hỏi
Câu hỏi ôn tập

Tham số tổng thể và tham số mẫu

Tham số của tổng thể (A parameter): là thước đo đo lường các đặc


trưng của tổng thể
Tham số của mẫu (A statistic): là thước đo đo lường các đặc trưng
của mẫu.
Ví dụ 3
Tham số của mẫu và tổng thể

Mức chi bình quân của tất cả các khách hàng của Vinamilk là một
tham số tổng thể
Chọn 30 khách hàng ngẫu nhiên đề khảo sát về sự hài lòng đối với
các sản phẩm của Vinamilk. Mức chi bình quân của 30 khách hàng
này là một tham số mẫu.

17 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê Tổng thể và mẫu
Các khái niệm cơ bản Biến và dữ liệu
Phân loại biến Tham số tổng thể và tham số mẫu
Thang đo Câu hỏi
Câu hỏi ôn tập

Bài tập 1
Nghiên cứu cân nặng trung bình của trẻ em

Một nhóm nghiên cứu muốn ước tính cân nặng trung bình của trẻ em
sinh ra tại khu vực Bắc Tây Nguyên trong 5 năm gần đây. Nhóm nghiên
cứu đã chọn ngẫu nhiên 500 trẻ sơ sinh và tính ra khối lượng trung bình
là 2.87 kg.
a. Xác định tổng thể của nghiên cứu
b. Xác định mẫu của nghiên cứu
c. Tham số được sử dụng là gì?
d. Dựa trên mẫu này, ta có thể kết luận được khối lượng trung bình
của tất cả trẻ em sinh ra tại khu vực Bắc Tây Nguyên trong 5 năm
gần đây không?

18 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê Tổng thể và mẫu
Các khái niệm cơ bản Biến và dữ liệu
Phân loại biến Tham số tổng thể và tham số mẫu
Thang đo Câu hỏi
Câu hỏi ôn tập

Bài tập 2
Tỷ lệ người trưởng thành sử dụng thanh toán không dùng tiền mặt

Một nhóm nghiên cứu muốn ước tính tỷ lệ người trưởng thành có sử
dụng thanh toán không bằng tiền mặt. Nhóm nghiên cứu đã khảo sát
ngẫu nhiên 1,572 người trưởng thanh và 913 người trong số đó có sử
dụng thanh toán không dùng tiền mặt. Tỷ lệ thanh toán không dùng tiền
mặt là 58%
a. Xác định tổng thể của nghiên cứu
b. Xác định mẫu của nghiên cứu
c. Tham số được sử dụng là gì?
d. Dựa trên mẫu này, ta có thể kết luận được tỷ lệ người trưởng thành
sử dụng thanh toán không dùng tiền mặt không?

19 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Phân loại biến

Hình 4: Phân loại biến

20 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Biến định tính

Biến định tính (categorical variable, qualitative variable) mô tả các


đặc trưng về chất lượng (quality). Các giá trị của biến này không được
mô tả trực tiếp bằng số.
Giới tính (gender): Nam, Nữ
Tình trạng hôn nhân (Marital Status): Kết hôn, Độc thân, Ly hôn
Loại đầu tư: Cổ phiếu (Stock), Trái phiếu (Bond)
Nhóm máu: A, B, O
Màu tóc: Đen, nâu, bạch kim
Dân tộc: Kinh, Bana, Ê đê

21 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Biến định lượng


Biến định lượng (Numerical variable, quantitative variable) mô tả
các đặc trưng về số lượng (quantity). Các giá trị của biến này là các dữ
liệu trực tiếp bằng số.
Số sinh viên trong 1 lớp học: 20, 30, 40
Số lần truy cập Facebook một ngày: 4,5,6
Giá trị nhận được khi thảy xúc xắc: 1,2,3,4,5,6
Độ tuổi (age): 10 tuổi, 20 tuổi, 30 tuổi
Chiều cao (Height): 150 cm, 152cm, 170cm
Thu nhập (Income): 10 triệu, 20 triệu,30 triệu
Tuổi: 10, 20, 30
Số con cái: 1, 2, 3
Cân nặng: 45, 50, 70 kg
22 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Biến định lượng

Biến định lượng rời rạc là kết quả của 1 phép đếm.
Số sinh viên trong 1 lớp học: 20, 30, 40
Số lần truy cập Facebook một ngày: 4,5,6
Giá trị nhận được khi thảy xúc xắc: 1,2,3,4,5,6
Biến định lượng liên tục là kết quả của 1 phép đo.
Chiều cao (Height): 150 cm, 152cm, 170cm...
Thu nhập (Income): 10 triệu, 20 triệu,...

23 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Câu hỏi

Bài tập 3
Hãy xác định các biến sau là biến định tính hay định lượng?

a. Bạn có sử dụng Facebook không? Có/Không


b. Bạn đọc được bao nhiêu cuốn sách một ngày? 1 cuốn, 2 cuốn
c. Bạn dành bao nhiêu thời gian tự học một ngày? 3 giờ
d. Kết quả học tập của bạn như thế nào? Giỏi, Khá, Trung bình?
e. Kết quả học tập trung bình của bạn là bao nhiêu? 7.2
f. Bạn bao nhiêu tuổi? 40
g.
Trình trạng hôn nhân hiện nay của bạn là gì? Đã kết hôn/Ly
hôn/Độc thân

24 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Câu hỏi
Bài tập 4
Hãy xác định biến định tính và định lượng

Chiều cao: 150cm, 160cm, 170cm


Chiều cao: Thấp, Trung bình, Cao
Chiều cao: Từ 140 - 150cm, 150 - 160cm, 160 - 170cm

Bài tập 5
Hãy xác định biến định tính và định lượng

Kết quả học tập: 6.1; 7.2; 8.3


Kết quả học tập: A, B, C, D
Kết quả học tập: Giỏi, khá, trung bình
25 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Thang đo

Hình 5: Thang đo

Có 4 loại thang đo (Measurement):


Thang đo định danh (Nominal Measurement)
Thang đo thứ bậc (Ordinal Measurement)
Thang đo khoảng (Interval Measurement)
Thang đo tỷ lệ (Ratio Measurement)
26 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Thang đo định danh


Thang đo định danh có các đặc điểm sau:
Được dùng để phân loại dữ liệu vào các nhóm khác nhau
Không có so sánh hơn kém giữa các nhóm
Dữ liệu thu thập được từ thang đo định danh không dùng để tính
toán +, −, ×, :

Ví dụ 4
Thang đo định danh

Bạn có sử dụng Facebook không? (1) Có (2) Không


Giới tính của bạn là gì? (1) Nam (2) Nữ
Hãng điện thoại yêu thích của bạn? (1) Sony (2) Apple (3) Samsung
(4) Khác
27 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Thang đo thứ bậc


Thang đo thứ bậc có những đặc điểm sau:
Được dùng để phân loại dữ liệu vào các nhóm khác nhau
Có sự so sánh hơn kém giữa các nhóm
Không có đơn vị đo lường và do đó không thể đo lường sự khác biệt
giữa các dữ liệu
Không được sử dụng để tính toán
Ví dụ 5
Thang đo thứ bậc

Bạn đánh giá như thế nào về chất lượng dịch vụ của ngân hàng
ACB? (1) Rất tốt (2) Tốt (3) Bình thường (4) Kém
Hãy xếp hạng mức độ yêu thích đối với các hãng điện thoại Sony,
Apple, Samsung? 28 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Thang đo khoảng
Thang đo khoảng có những đặc điểm sau:
Có sự so sánh giữa các nhóm dữ liệu
Có đơn vị đo lường và do đó có thể đo lường sự khác biệt giữa các
dữ liệu
Không có mức "0" tuyệt đối (No absolute zero level)
Không thể thực hiện phép chia
Ví dụ 6
Thang đo khoảng

Đánh giá mức độ hài lòng của bạn đối với chất lượng dịch vụ của
ngân hàng ACB theo mức điểm từ 1 - 7
Điểm thi theo thang điểm từ 0 - 10
Nhiệt độ hàng tháng tại Đà Lạt 29 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Thang đo tỷ lệ có những đặc điểm sau:


Có sự so sánh hơn kém giữa các dữ liệu
Có đơn vị đo lường, do đó có thể đo lường sự khác biệt giữa các dữ
liệu.
Có giá trị "0" tuyệt đối
Có thể thực hiện phép chia

Ví dụ 7
Thang đo tỷ lệ

Bạn bao nhiêu tuổi?


Mức lương hiện tại của bạn là bao nhiêu?
Giá của một chiếc máy tính cá nhân là bao nhiêu?

30 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Câu hỏi ôn tập


Bài tập 6
Hiệu quả sử dụng nhiên liệu của các dòng xe

31 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

a. Có bao nhiêu quan sát trong tập dữ liệu?


b. Có bao nhiêu biến trong tập dữ liệu?
c. Biến nào là biến định tính?
d. Biến nào là biến định lượng?
e. Thang đo được sử dụng cho mỗi loại biến?

32 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Bài tập 7
Doanh số của 1 siêu thị

33 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

a. Có bao nhiêu quan sát trong tập dữ liệu?


b. Có bao nhiêu biến trong tập dữ liệu?
c. Biến nào là biến định tính?
d. Biến nào là biến định lượng?
e. Thang đo được sử dụng cho mỗi loại biến?

34 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Bài tập 8
Loại thang đo nào được sử dụng?

a. Mức độ hài lòng đối với dịch vụ thanh toán của ngân hàng A: (1)
Không hài lòng , (2) Bình thường, (3) Hài lòng
b. Nhiệt độ nướng: 350, 400, 325, 250, 300
c. Màu sắc: Đỏ, cam, vàng, lục, lam, chàm, tím
d. Mã số định danh
e. Thu nhập đo lường bằng triệu
f. Quan điểm chính trị: Cánh hữu, cánh tả, trung lập
g.
Khoảng cách đến cửa hàng gần nhất
h. Xếp loại học lực: A, B, C, D

35 / 36
Tại sao cần phải học thống kê
Phân loại thống kê
Các khái niệm cơ bản
Phân loại biến
Thang đo
Câu hỏi ôn tập

Bài tập 9
Cho một mẫu gồm 44 sinh viên tham gia khảo sát sau:

1 Giới tính? Nam/Nữ


2 Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh/ Tài chính/ Kế toán/ Công
nghệ thông tin
3 Điểm trung bình tích lũy
4 Tình trạng công việc hiện nay? Toàn thời gian/bán thời gian/ thất
nghiệp
5 Bạn đã làm bao nhiêu công việc toàn thời gian trong 10 năm qua?
6 Mức lương mong muốn?
7 Bạn đã chi bao nhiêu tiền để mua giáo trình và dụng cụ học tập
trong kỳ vừa qua?
8 Mức độ hài lòng đối với chương trình đào tạo? (1: Rất không hài
lòng; 7: Vô cùng hài lòng)
36 / 36

You might also like