VISOKA MEDICINSKA ŠKOLA STRUKOVNIH STUDIJA

MILUTIN MILANKOVIĆ
BEOGRAD

Predmet: Opšta kineziterapija

Seminarski rad

BOBATOVA TEHNIKA

Profestor: Student:
mr Sandra Ilanković Slavica Kovačević
Br. indeksa: T4/2021

Beograd, 2023.
 SADRŽAJ:

1. UVOD.............................................................................................................................3

2. ISTORIJSKI RAZVOJ BOBATOVE TERAPIJE.........................................................4

3. OSNOVE BOBATOVE TERAPIJE..............................................................................5

3.1. Indikacije za primenu Bobath terapije.....................................................................6

3.2. Principi Bobath terapije...........................................................................................6

3.2.1. Holistički pristup i timski rad...........................................................................7

3.2.2. Edukativni karakter terapije.............................................................................7

3.2.3. Individualni i celodnevni tretman....................................................................7

3.2.4. Tehnika Bobat terapije.....................................................................................8

3.3. Osnovni elementi bobat terapije..............................................................................8

3.4. Klјučne tačke...........................................................................................................8

4. ZAKLJUČAK..............................................................................................................13

LITERATURA.....................................................................................................................14

2
 1. UVOD

Bobatov koncept je pristup rešavanju problema kod osoba sa poremećajima

funkcije, pokreta i tonusa koji su nastali kao posledica oštećenja CNS, a primenjuje se u
radu sa odraslima i decom. Bobatova terapija je interdisciplinarni pristup koji uklјučuje
radnu terapiju, fizioterapiju i logopedsku terapiju za oporavak.

Tehnika lečenja zasniva se na stimulaciji normalnih funkcionalnih pokreta

neophodnih za prevaspitanje redovnih aktivnosti u svakodnevnom životu i usmerena je na
smanjenje grčeva i rešavanje problema pridruženih reakcija.

Fizioterapija za osobe sa neurološkim problemima je usmerena na individualni i

holistički pristup sa cilјem uspostavlјanja normalne motoričke funkcije. Koristi se u
neurologiji za povrede mozga ili kičmene moždine, posle moždanog udara, za oštećenje
perifernih nerava. Ima važnu primenu kod različitih neuromišićnih obolјenja kao što su
multipla skleroza, cerebralna paraliza, Parkinsonova bolest, progresivna mišićna distrofija,
razne miopatije i slično.

3
 2. ISTORIJSKI RAZVOJ BOBATOVE TERAPIJE

Bobatov koncept razvila je Berta Bobath, koja je emigrirala u SAD 1930-ih godina
u saradnji sa svojim češkim suprugom, neurologom i psihijatrom Karolom. Berta Bobath,
učiteljica gimnastike, a kasnije fizioterapeut razvija koncept 1943.godine kada je tretirala
jednog hemiplegičnog pacijenta, poznatog slikara portreta, čije stanje je ocenjeno kao
nepopravljivo. Uprkos toj postavci, Berta Bobath je, u radu s njime, primetila da može
svojim rukama pozitivno uticati na umetnikovu pokretljivost. Kasnije je njen muž, lekar i
neurolog, Karel Bobath (1905 – 1991), postavio o tome naučnu teoriju i razradio studije.
Bertha Bobath se u SAD specijalizirala se za neurološke probleme i otvorila centar za decu
s spastičnim tetraparezama (1).

U to vreme se verovalo da se osobe obolele od neuroloških bolesti ne mogu u

potpunosti oporaviti ili povratiti svoje izgubljene veštine. U najbolјem slučaju, ovi lјudi su
bili ohrabreni da vežbaju svoje preostale veštine. Rehabilitacija nije preporučena jer se
smatralo gublјenjem vremena.

Slika 1. Karel Bobath i Bertha Bobath

Izvor: http://www.rk-physio-relax.de/wp-content/uploads/2016/04/Berta-und-
KarelBobath.jpg

Tada je postalo jasno kako oštećeni centralni nervni sistem može ponovo da uči
uprkos oštećenju. Učenje novih funkcija je omogućeno kroz nove veze. Ova sposobnost

4
reorganizacije i ponovnog učenja naziva se "plastičnost" centralnog nervnog sistema. Na
ovim osnovama je razvijena Bobatova terapija koja koristi normalne motoričke reakcije
umesto refleksno-kočnih položaja kako bi se postigla normalna motorička aktivnost. U
novijoj koncepciji radi se na olakšavanju normalnih pokreta i inhibiciji spastičnosti,
abnormalnih oblika pokreta i povezanih reakcija.

3. OSNOVE BOBATOVE TERAPIJE

Bobatov neurorazvojni tretman je sveobuhvatan pristup koji vodi računa o

idealnoj koordinaciji, a ne samo o problemima pojedinačnih mišićnih funkcija. Obuhvata
celokupnu ličnost, ne samo senzorno-motoričke probleme već i razvojne probleme,
perceptivno-kognitivne poremećaje, emocionalne, socijalne i funkcionalne probleme
svakodnevnog života (2).

Pre pojave Bobatovog koncepta, lečenje je vršeno na način da je obučavana samo

zdrava strana. Izvođene su vežbe jačanja i agilnosti uz prihvatanje spastičnosti i patoloških
refleksa. Obolela strana tretirana je pomagalima za ruke i noge (metle za ruku, ortoze za
ruku ili nogu, korišćenje klupe za hodanje itd.).

U početnoj fazi, Bobatov koncept posmatra centralni nervni sistem kao zatvoreni
sistem koji nije podložan promenama. Fizioterapija je usmerena na rad sa refleksno-
kočnim položajima:

 U slučaju ekstenzijskog spazma koristi se refleksno-kočni položaj u supinaciji

(ležeći na leđima), jer se u ovom položaju mogu razviti fleksijski pokreti i položaji.
 U slučaju fleksionog spazma, osnovni terapijski položaj je pronacija (položaj u
sklonostima), kako bi se postigla hiperekstenzija koja inhibira refleks.

Zahvaćena strana je tretirana u smislu inhibicije (inhibicije) ili konstrukcije

(facilitacije).

Moderniji pristup vidi centralni nervni sistem kao otvoreni sistem koji je podložan
promenama. U cilјu postizanja normalne motoričke aktivnosti koriste se normalne
motoričke reakcije. Deluje na olakšavanju normalnih pokreta i inhibiranju spastičnosti.

5
 Prekretnica u lečenju oštećenja centralnog nervnog sistema dogodila se
sedamdesetih godina dvadesetog veka. Tada je otkriven i fenomen neuroplastičnosti
centralnog nervnog sistema. Uočeno je da je centralni nervni sistem podložan promenama i
razvoju, da je sposoban da trajno prima i uči nove činjenice, kako tokom normalnog života
i razvoja, tako i u stanju posle lezije.

Postoji razvoj Bobatove terapije koji se zasniva na:

 analizi normalnog,
 analizi odstupanja od normalnog,
 razumevanju koncepata kontrole sistema, neuralne i mišićne plastičnosti,
 odgovarajućoj primeni tehnika obrade radi omogućavanja normalne ravnoteže,
kretanja i govor (3)

3.1. Indikacije za primenu Bobath terapije

Bobatov metoda je veoma važna metoda koja se koristi za oporavak osoba obolelih
od lezija centralni nervni sistem kao što su:

 moždani udar,
 povrede glave,
 multipla skleroza,
 tumor mozga,
 hipoksična oštećenja mozga,
 radikulopatija (4).

3.2. Principi Bobath terapije

Osnovni principi Bobath koncepta su:

 holistički pristup i timski rad

 vaspitni karakter pojma
 individualni i celodnevni tretman pacijenata
 specifična tehnika lečenja (5).

6
 3.2.1. Holistički pristup i timski rad

Holistički pristup podrazumeva kompletan pristup lečenju osoba sa lezijom

centralnog nervnog sistema. Holistički pristup u tehnici lečenja omogućava delovanje na
ceo motorni sistem, a ne samo na jedan mišić ili jedan lokomotorni segment. Bobatov
koncept pretpostavlјa timski rad koji sprovodi rehabilitacioni tim. Rehabilitacioni tim vodi
lekar (fizijatar, neurolog), a tim čine fizioterapeut i radni terapeut koji sprovode terapiju.
Pored njih, rehabilitacioni tim čine psiholog, logoped i socijalni radnik.

3.2.2. Edukativni karakter terapije

Edukacija se može posmatrati na tri nivoa:

 edukacija pacijenata,
 obrazovanje o životnoj sredini i
 edukacija terapeuta.

Edukacija pacijenata se sprovodi kroz lečenje. Pacijent se podučava aktivnostima

svakodnevnog života kao što su hranjenje, lična higijena, oblačenje, svlačenje itd. Uče se i
pravilni posturalni položaji u krevetu, stolici, invalidskim kolicima itd.

Produženo lečenje od 24 sata postiže se edukacijom okoline. Pod okruženjem

obično podrazumevamo negovatelјe i porodicu. Porodica se obrazuje za neophodne
aktivnosti kao što su pozicioniranje, transferi kao i druge aktivnosti svakodnevnog života.

Terapeut takođe mora biti edukovan za sprovođenje tretmana. Specijalno

obrazovanje iz oblasti neuroloških nauka stiče kroz naprednu obuku kroz Bobat kurseve.

3.2.3. Individualni i celodnevni tretman

Bobatov koncept se zasniva na individualnom pristupu proceni i lečenju. Zato u

Bobatovom konceptu ne postoji univerzalni program vežbanja. Lečenje i njegovi cilјevi
određuju se nakon ispitivanja mišićnog tonusa, reakcija ravnoteže, pokretlјivosti i
funkcionalnih aktivnosti. Celodnevni tretman se sprovodi kroz što samostalnije i normalne
aktivnosti u svim situacijama svakodnevnog života.

7
 3.2.4. Tehnika Bobat terapije

Tehnika lečenja se oslanja na neurofiziološku nauku, fiziologiju lokomotornog

sistema, analizu i primenu normalnih pokreta i motoričkih aktivnosti. Današnji principi
neurorehabilitacije zasnivaju se na stavovima da u mozgu ne postoje fiksne veze, da se
moždane ćelije i njihove veze menjaju tokom života i da su stimulisane funkcijom, da ne
postoji starosna granica za promenu funkcije i organizacije mozga, da se moždane ćelije i
njihove veze menjaju tokom života i da su stimulisane funkcijom. i da su novi, intenzivni i
zahtevni zadaci najbolјi moždani stimulans. (6)

3.3. Osnovni elementi bobat terapije

Osnovni elementi Bobatove tehnike su:

1. inhibicija abnormalnih refleksnih aktivnosti

2. facilitacija (olakšanje), podsticanje i stvaranje normalnih, svesnih, automatskih
pokreta
3. razvoj najvažnijih osnovnih pokreta - kontrola glave, okretanje, klečanje , sedenje,
stajanje, uz održavanje ravnoteže u ovim radnjama
4. normalizacija mišićnog tonusa
5. učenje svakodnevnih veština i samopomoć

3.4. Klјučne tačke

Omogućavanjem normalnog kretanja podstičemo pacijenta na aktivne normalne

pokrete. Klјučne tačke koje se koriste za facilitaciju su delovi tela kroz koje je najlakše
olakšati izvođenje pokreta. Facilitaciju treba izvoditi od jednostavnijih ka složenijim
pokretima. Izbor posturalnog položaja u kome se facilitacija izvodi individualno se
prilagođava pacijentu i motoričkom cilјu. Treba izbegavati opširno verbalno opisivanje
pokreta.

Klјučne tačke treba da budu osnova komunikacije između terapeuta i pacijenta.

Proksimalne klјučne tačke su:

• glava

8
 • rameni pojas
• CKT ( Th 7-8 pršlјen )
• karlica

Distalne klјučne tačke su:

• ruka

• stopalo (7).

Klјučne tačke su međusobno povezane. Mobilizacijom i facilitacijom kroz jedan,

utiče se na druge klјučne tačke. Kod pacijenata sa oštećenjem CNS-a, ova veza može biti
odsutna. Manipulisanjem klјučnih tačaka uspostavlјa se njihov normalan redosled.

Klјučne tačke tretmana u Bobathovom konceptu su:

Glava

Fleksija glave u stojećem položaju izaziva povećan ton u trupu i ekstenzorima

nogu; ovo olakšava održavanje uspravnog položaja.(7)

Produženje glave u stojećem položaju olakšava izvođenje fleksije donjih

ekstremiteta; ovo važi i za sedeći položaj.

Fleksija glave u ležećem položaju olakšava savijanje trupa, natkolenica i

produženje potkolenica.

Ruke i ramena

Unutrašnja rotacija nadlaktice sa pronacijom podlaktice inhibira spazam ekstenzora

i izaziva veći tonus u fleksorima. Takođe pojačava grčeve savijanja trupa i donjih udova.

Spolјašnja rotacija sa supinacijom inhibira grčeve fleksora i povećava tonus

ekstenzora u održavanju položaja trupa.

Horizontalna abdukcija nadlaktice sa spolјnom rotacijom i ekstenzijom u laktu

inhibira grčeve fleksora trupa i pektoralisa i podržava otvaranje šake, ekstenzija, spolјnu
rotaciju i abdukciju nogu.

Elevacija nadlaktice i spolјna rotacija inhibira grčeve fleksora, olakšava ekstenziju

lakta, prstiju i šake.

9
 Antefleksija ruke u dijagonali inhibira grč fleksora i podržava otvaranje šaka i
prstiju.

Čista retrofleksija šake, spolјašnja rotacija, supinacija i abdukcija palca pomažu

ekstenziji prstiju.

Karlica i donji ekstremiteti

Fleksija natkolenice podržava abdukciju i spolјnu rotaciju, kao i dorzalnu fleksiju

stopala.

Ekstenzija natkolenice i spolјna rotacija takođe pomažu u abdukciji stopala i

dorzalnoj fleksiji, kao i ekstenziji prstiju (8).

Naizmenična rotacija donjih ekstremiteta, karlice i torza omogućava stimulaciju

udara od trbuha do leđa i obrnuto.

10
11
12
 4. ZAKLJUČAK

Bobatov koncept je pristup neurološkoj rehabilitaciji koji se primenjuje

kod procene i lečenja pacijenata poput odraslih posle moždanog udara ili dece
sa cerebralnom paralizom.

Danas u svetu postoji mnogo pristupa lečenju lјudi nakon lezije centralnog nervnog
sistema. Svi imaju zajednički cilј što bolјeg oporavka normalne funkcije. Bobatov koncept
je najrasprostranjeniji i najzastuplјeniji, što dokazuje njegovu vrednost. Za razliku od
drugih tretmana, ovaj koncept najviše pažnje posvećuje uticaju motoričkih funkcija na
rešavanje drugih tegoba pacijenta nakon lezije. Uvođenje osnovnih motoričkih tačaka u rad
sa pacijentom nije zasnovano na njihovom broju, već na kvalitetu izvršenih vežbi.

Trajnu vrednost i relevantnost Bobatovog koncepta obezbeđuje njegova otvorenost

i prihvatanje novih znanja i iskustava u oblasti neurorehabilitacije. Koncept Bobat nije
završen i nadamo se da će rasti i razvijati se u godinama koje dolaze.

13
 LITERATURA

1. Gjelsvik BE, Syre L. The Bobath concept in adult neurology. Thieme; 2016 Mar 16; 1.
Dostupno na: https://www.thieme.com/books-main/physical-therapy/product/3563-
thebobath-concept-in-adult-neurology
2. Veličković TD, Perat MV. Basic principles of the neurodevelopmental treatment.
Medicina. 2007 Jan 29;41(1).,
3. Raine S, Meadows L, Lynch-Ellerington M, editors. Bobath concept: theory and
clinical practice in neurological rehabilitation. John Wiley & Sons; 2013 May 9.
4. Bobath terapija. Lumbalis centar. Sv. Martin: 2017. dostupno na http://lumbalis.net
/2017/11/07/bobath-terapija/
5. Štimac N. Neurološka rehabilitacija (dissertation). Zagreb: Sveučilište u Zagrebu.
Hrvatski studiji; 2006. 20 p.
6. Oljača A, Schnurrer-Luke-Vrbanić T, Avancini-Dobrović V, Kraguljac D.
Neurorehabilitacija u pacijenata nakon preboljenog moždanog udara. Medicina
Fluminensis. dostupno na: https://hrcak.srce.hr/158497.
7. Krmpotić I. Rehabilitacija bolesnika s multiplom sklerozom (dissertation), Split:
Sveučilište u Splitu. Sveučilišni odjel zdravstvenih studija. 2015. 38 p.
8. Majkić M. Klinička kineziterapija. Zagreb: Inmedia, 1997: 119-133.
9. http://www.rk-physio-relax.de/wp-content/uploads/2016/04/Berta-und-
KarelBobath.jpg

14