SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ SƠ SINH

1. Các đặc điểm sinh lý:

- Sơ sinh là thời kỳ kể từ khi trẻ được sinh ra cho đến khi bé 1 tháng tuổi. Đây là một trong
những bước chuyển lớn trong cuộc đời mỗi con người, có thể coi đây là khủng hoảng đầu
tiên (khủng hoảng mới sinh) của đứa trẻ khi chuyển đổi môi trường từ trong bụng mẹ ra
ngoài. Đứa trẻ bước vào môi trường hoàn toàn mới và cần thời gian để thích ứng, đồng
nghĩa với việc trẻ cần có người lớn bên cạnh để chăm nuôi, ngược lại nếu như không có
người lớn bên cạnh, đứa trẻ vừa sinh ra chỉ có thể tự sống trong một khoảng thời gian
ngắn.
1.1. Đặc điểm sinh lý :
- Thường thì những tháng đầu đời (trong đó có tháng thứ 2) trẻ thường tăng cân nhanh, trung bình trẻ
tăng từ 150 - 200 gram/tuần, chiều cao tăng khoảng 2,5 - 3,8 cm/tháng. Cơ bắp của trẻ sẽ phát triển
cứng cáp hơn nên chân tay bé sẽ dễ dàng duỗi ra, co lại, chuyển động linh hoạt hơn so với tháng đầu
tiên mới chào đời.

 Vàng da sinh lý: Vàng da xuất hiện ngày thứ 3 – 4 sau đẻ, vàng nhẹ vùng mặt ngực,
không có triệu chứng gì kèm theo. Trẻ vẫn ăn, ngủ, đại tiểu tiện bình thường. Hết khi
bé được 10 – 14 ngày.

 Đỏ da sinh lý: Do mạch máu dưới da trẻ phát triển, lớp mỡ dưới da còn mỏng nên khi
bé vận động, vặn mình sẽ có hiện tượng da đỏ lên. Hiện tượng này sẽ giảm hoặc hết
khi bé nằm yên.

 Bong da sinh lý: Thường gặp ở trẻ lúc sinh có thai già tháng.

 Sụt cân sinh lý: Trẻ sụt cân nặng do mất nước qua da, bài tiết phân su và nước tiểu.
Sau khoảng 7 – 10 ngày trẻ sẽ về cân nặng lúc sinh.

 Rụng rốn: Sau 7 – 10 ngày rốn sẽ rụng

 Ỉa phân su

 Thân nhiệt không ổn định

1.2. Về giác quan

Sự thay đổi rõ rệt nhất ở những trẻ sơ sinh tháng thứ 2 đó là các giác quan, cụ thể như sau:

- Thị giác: mắt bé mở to hơn và quan sát được các vật trong khoảng cách xa hơn so với khi mới chào
đời. Bé rất thích ngắm nhìn các vật xung quanh chuyển động. Ở thời điểm này bé mới chỉ có thể nhìn
mọi thứ theo 2 màu đen trắng. Do đó cha mẹ nên mua đồ chơi nhiều màu sắc cho trẻ nhìn để kích
thích thị giác của bé phát triển.
- Thính giác: lúc này bé đã nhạy cảm hơn với âm thanh từ ngoài môi trường. Có những trẻ còn tỏ ra
thích thú khi được nghe giọng nói của cha mẹ và từ đồ vật phát ra âm thanh. Trẻ cũng rất dễ bị giật
mình bởi tiếng động lớn, ồn ào;
- Vị giác và khứu giác: điều đặc biệt đó là em bé 2 tháng tuổi giờ đây đã có khả năng ghi nhớ mùi
hương của mẹ - người gần gũi với bé nhất kể từ khi sinh ra. Mùi hương của mẹ giúp bé cảm thấy an
toàn, ngủ ngon và bớt quấy khóc hơn. Về vị giác thì bé thích vị ngọt, ghét vị đắng;
- Xúc giác: khả năng tự tiếp cận và sờ nắm đồ vật của trẻ sơ sinh tháng thứ 2 còn nhiều hạn chế. Vì vậy
cha mẹ nên chủ động cho bé tự cầm nắm và sờ đồ vật xung quanh với chất liệu khác nhau. Bên cạnh
đó cha mẹ hãy dành thời gian để vỗ về và ôm ấp trẻ nhiều hơn vì điều này giúp phát triển xúc giác cho
trẻ.

- Trong giai đoạn 1 tháng sau sinh, cơ thể trẻ vẫn còn rất non yếu, cấu tạo và chức năng của
các cơ quan chưa được hoàn thiện đầy đủ. Hệ thần kinh của trẻ luôn trong trạng thái bị ức
chế, do đó trẻ ngủ suốt ngày (22-23 giờ/ ngày).

2. Các đặc điểm tâm lý:

 Các phản xạ của trẻ:

- Khi ra đời trẻ đã có những cơ chế di truyền có sẵn: Hệ thống thần kinh
đã sẵn sàng thích nghi với điều kiện bên ngoài, những hệ thống cơ bản
của cơ thể như: Hô hấp, tuần hoàn, tiêu hoá…bắt đầu khởi động.
- Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng trẻ em sinh ra chỉ có những phản xạ tự nhiên của cơ
thể và được chia làm 2 loại: phản xạ tự vệ và các phản xạ không điều kiện.
+ Phản xạ tự vệ là các phản ứng cơ thể cần thiết cho sự thích nghi với môi trường sống.
Ví dụ: Phản xạ hô hấp (hít thở), phản xạ tìm và bú tí mẹ ( nếu khẽ chạm vào má trẻ, trẻ sẽ
phản ứng lại bằng việc há miệng như thể đang tìm ti mẹ, còn nếu để ngón tay vào việng
thì trẻ bắt đầu bú, mút ngón tay), phản xạ của đồng tử mắt ( nheo lạ khi gặp ánh sáng
mạnh hoặc bị bụi bay vào mắt; mở to ra khi ở trong bóng tối hoặc khi vừa ngủ dậy)….
Đây đều là những phản xạ tự vệ, cần thiết cho sự sống.
+ Phản xạ không điều kiện

. Ví dụ như phản xạ nắm tay (khi đặt một đồ vật nhỏ vào lòng bàn tay trẻ, trẻ sẽ nắm lấy
đồ vật ấy, nếu bạn cố tình kéo ra thì trẻ càng nắm chặt hơn) và phản xạ này sẽ mất khi trẻ
được khoảng 5 tháng tuổi. Nếu như trong một thời gian dài các phản xạ lai giống không
bị mất đi thì đó là dấu hiệu hệ thần kinh của trẻ phát triển không bình thường.
 Các phản xạ tự nhiên (không điều kiện) giúp trẻ thích nghi với điều kiện sống mớ,
đảm bảo sự sống và thoả mãn nhu cầu của cơ thể.
 Là cơ sở hình thành phản xạ có điều kiện, tiếp nhận kinh nghiệm và hành vi đặc
biệt của con người
+ Phản xạ có điều kiện sẽ xuất hiện muộn hơn, tạo thành thói quen cho trẻ (những gdinh
muốn rèn con theo phương pháp (easy, truyền thống…)
- Dần dần, trẻ có khả năng nhận ra và phảng ứng với môi trường xung quanh ( giọng nói,
mùi, hơi, vị…). Qua đó hình thành tình cảm quyến luyến với mẹ, bố hay người chăm sóc
cho trẻ. Nhưng thường thì trẻ có nhu cầu gắn bó với người thân, đặc biệt là với mẹ ngay
từ khi lọt lòng.
_+

- Giai đoạn sơ sinh là thời kỳ rất quan trọng trong cuộc đời mõi người cũng như trong quá
trình hình thành của trẻ, dù đã tách ra khỏi cơ thể mẹ nhưng trẻ chưa thể tự sống ở môi
 trường bên ngoài, giai đoạn này đặc biệt cần sự chăm sóc, bảo vệ, yêu thương, cần ân cảu
cha mẹ/ người nuôi dưỡng.
`hiện tượng này được gọi là sự gắn bó mẹ con. Đây cũng là mqh đàu tiên và quan trọng nhất
tạo điều kiện cho sự phát triển sau này của trẻ . Trong mqh này thì cả hai phái mẹ và con đều
phải phát tín hiệu cho nhau. Tín hiệu của người mẹ là cử chỉ, động tác, nét mặt, giọng nói...
hướng về con nhằm gợi ohanr ứng. Còn ở đứa trẻ phát ra những tín hiệu thu hút sự chú ý của
mẹ như khóc, vặn mình, cọ quậy chân tay.
Mqh gắn bó mẹ con ngay trong những ngày đầu trẻ mới ra đời là cách phòng ngừa tốt nhất
tránh cho trẻ nguy cơ chậm phát triển hoặc phát triển lệch lạc về sinh lí cubgx như tâm lý sau
này. => nhiều rối nhiễu tâm lý về sau kể cả lúc trưởng thành có nguyên nhân từ những nhiễu
loạn trọng mqh gắn bó mẹ con. Những đứa trẻ thiếu sự gắn bó yêu thương của mẹ ngay từ
tấm bé thường sống trong tâm trạng cô đơn, lo lắng, sợ hãi, sau này lớn lên thường mang mặc
cảm trong mqh với mọi người xung quanh thậm chí còn có thái độ chống đối và hành vi thù
địch.

TRẢI NGHIỆM ẤU THƠ CÓ DẤU ẤN GÌ ĐẾN CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN SAU
ĐÓ

Giai đoạn từ sơ sinh đến 2 tháng tuổi là giai đoạn phát triển quan trọng nhất trong cuộc đời
của mỗi đứa trẻ. Đây là giai đoạn não bộ của trẻ phát triển nhanh chóng, đồng thời trẻ cũng
bắt đầu hình thành các mối quan hệ xã hội đầu tiên.
Những trải nghiệm thời ấu thơ, đặc biệt là trong giai đoạn này, có thể ảnh hưởng sâu sắc đến
sự phát triển của trẻ ở cả thể chất, tinh thần và cảm xúc.
Ảnh hưởng về thể chất
Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ rất nhạy cảm với các kích thích từ môi trường xung quanh. Những trải
nghiệm tích cực, như được đáp ứng nhu cầu kịp thời, được yêu thương và chăm sóc chu đáo,
sẽ giúp trẻ phát triển thể chất khỏe mạnh. Ngược lại, những trải nghiệm tiêu cực, như bị bỏ
rơi, lạm dụng hoặc bạo hành, có thể dẫn đến các vấn đề về thể chất, chẳng hạn như:

Khó tăng cân, chậm phát triển

Rối loạn tiêu hóa

Rối loạn giấc ngủ

Các vấn đề về miễn dịch

Ảnh hưởng về tinh thần và cảm xúc

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cũng rất nhạy cảm với các cảm xúc của người lớn xung quanh. Những
trải nghiệm tích cực, như được yêu thương, quan tâm và thấu hiểu, sẽ giúp trẻ phát triển tinh
thần và cảm xúc lành mạnh. Ngược lại, những trải nghiệm tiêu cực, như bị bỏ rơi, lạm dụng
hoặc bạo hành, có thể dẫn đến các vấn đề về tinh thần và cảm xúc, chẳng hạn như:

Khó kết nối với người khác

Cảm giác bất an, lo lắng

Khó kiểm soát cảm xúc

Dễ bị kích động

Rối loạn lo âu, trầm cảm

Dấu ấn của những trải nghiệm thời ấu thơ

Những trải nghiệm thời ấu thơ có thể để lại dấu ấn sâu sắc trong tâm trí của trẻ, thậm chí kéo
dài đến khi trưởng thành. Những trải nghiệm tích cực sẽ giúp trẻ hình thành nền tảng vững
chắc để phát triển, trong khi những trải nghiệm tiêu cực có thể dẫn đến những vấn đề lâu dài
về thể chất, tinh thần và cảm xúc.
Dưới đây là một số dấu ấn cụ thể của những trải nghiệm thời ấu thơ trong giai đoạn từ sơ
sinh đến 2 tháng tuổi:

Sự gắn bó: Trẻ sơ sinh có nhu cầu được gắn bó với người chăm sóc chính. Nếu trẻ được đáp
ứng nhu cầu này, trẻ sẽ phát triển cảm giác an toàn và tin tưởng, từ đó có thể khám phá thế
giới xung quanh một cách tự tin hơn. Ngược lại, nếu trẻ không được đáp ứng nhu cầu gắn bó,
trẻ có thể trở nên lo lắng, bất an và khó hòa nhập với xã hội.

Khả năng học hỏi: Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có khả năng học hỏi rất nhanh. Nếu trẻ được cung
cấp môi trường kích thích và hỗ trợ, trẻ sẽ phát triển khả năng học hỏi và tư duy sáng tạo.
Ngược lại, nếu trẻ không được cung cấp môi trường kích thích, trẻ có thể bị chậm phát triển
về trí tuệ.

Kỹ năng vận động: Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bắt đầu phát triển các kỹ năng vận động, từ các cử
động nhỏ như nắm tay, giơ tay, đến các cử động lớn hơn như lẫy, bò, đi. Nếu trẻ được tạo cơ
hội vận động, trẻ sẽ phát triển kỹ năng vận động một cách toàn diện. Ngược lại, nếu trẻ
không được tạo cơ hội vận động, trẻ có thể bị chậm phát triển về thể chất.

Để giúp trẻ phát triển tốt trong giai đoạn từ sơ sinh đến 2 tháng tuổi, cha mẹ cần:

Đáp ứng nhu cầu của trẻ kịp thời, bao gồm nhu cầu về ăn uống, ngủ nghỉ, vệ sinh và cảm
xúc.

Tạo môi trường an toàn và lành mạnh cho trẻ.

Dành thời gian quan tâm, trò chuyện và chơi đùa với trẻ.

Cha mẹ cũng cần lưu ý, những trải nghiệm thời ấu thơ không chỉ phụ thuộc vào cha mẹ mà
còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác trong môi trường sống của trẻ, chẳng hạn như:

Các mối quan hệ xã hội của trẻ, bao gồm mối quan hệ với cha mẹ, anh chị em, bạn bè và
người thân.

Môi trường giáo dục và vui chơi của trẻ.

 Các sự kiện và biến cố xảy ra trong cuộc sống của trẻ.

Cha mẹ cần quan tâm theo dõi sự phát triển của trẻ trong giai đoạn này để kịp thời phát hiện
và can thiệp nếu trẻ gặp vấn đề.
Làm thế nào bạn có thể giúp con bạn phát triển xã hội và cảm xúc
Ngay từ khi chào đời, trẻ luôn tìm kiếm sự an ủi và hỗ trợ từ
người chăm sóc. Lúc đầu, điều đó có nghĩa là bế bé, đu đưa
và âu yếm để giúp tạo sự gắn kết. Con bạn đang học cách tin
tưởng ai đó sẽ đáp ứng nhu cầu của chúng.

Khi con bạn quấy khóc hoặc quấy khóc, hãy đáp lại bằng sự
ấm áp và tử tế để con bạn biết rằng nhu cầu của chúng sẽ
được đáp ứng một cách nhất quán và chu đáo. Bạn sẽ chỉ
cho họ cách đáp ứng nhu cầu của họ một cách an toàn, cách
vận hành một mối quan hệ yêu đương và cách hòa hợp với
những người khác.

Khi bé trở nên tỉnh táo và nhận thức hơn, hãy thường xuyên
giao tiếp bằng mắt. Nói chuyện với bé như thể bé có thể đáp
lại bằng những khoảng dừng trò chuyện tự nhiên và nhiều
nét mặt. Họ sẽ học được nhịp điệu giao tiếp và cách thể hiện
cảm xúc của ai đó khi nhìn thấy biểu cảm. Hãy nói về những
cảm xúc khi bạn nhìn thấy họ, “Lông mày của bạn nhướn
lên và bạn cười thật tươi, bạn rất hạnh phúc!” Bằng cách
này, bé có thể nghe được những từ quan trọng này sớm hơn.