Professional Documents
Culture Documents
(Théâtre en Pourpre) Chiếc quạt của Phu nhân Windermere, Oscar Wilde, Nguyễn Tuấn Linh dịch
(Théâtre en Pourpre) Chiếc quạt của Phu nhân Windermere, Oscar Wilde, Nguyễn Tuấn Linh dịch
CHIẾC QUẠT
CỦA PHU NHÂN
WINDERMEREVỞ KỊCH
VỀ MỘT PHỤ NỮ TỬ TẾ
Nguyễn Tuấn Linh (Tornad) dịch
THÉÂTRE DE POURPRE
Théâtre en Pourpre
_____________________________________________________________________
Nếu thích dự án này, độc giả có thể trao đổi và ủng hộ dịch giả qua các kênh:
Và hôm nay, 16/10/2023, nhân 169 năm ngày sinh của Oscar
Wilde, dự án Théâtre en Pourpe này chính là một trong những
thành quả của niềm thôi thúc ấy.
Oscar Wilde là ước mơ và đam mê đầu tiên liên quan đến văn
chương của tôi. Tôi mê mẩn phong cách sắc sảo, hóm hỉnh, dám
trào lộng mọi thứ, đôi lúc đến mức cay độc, của ông. Tôi cũng
khó có thể phủ nhận là phong cách viết của mình – cả trong các
bài viết riêng tư lẫn công khai – được ảnh hưởng nhiều từ phong
cách của Oscar Wilde. Thậm chí một người bạn văn từng nói rằng
ngay đến tính cách tôi cũng tương đồng với Wilde, điều mà tôi
không biết nên vui hay nên buồn.
Nhưng khi càng tìm hiểu sâu về Oscar Wilde, tôi càng thấy
rằng những trắc diện quan trọng nhất của Wilde đều chưa được
dịch ra tiếng Việt. Trong sự nghiệp văn chương, Wilde có nhiều
tư cách: nhà thơ, nhà văn, nhà viết kịch, nhà viết tiểu luận. Trong
đó, theo đánh giá của tôi, hai tư cách quan trọng hơn cả là nhà
viết kịch và nhà viết tiểu luận.
Tư cách thứ nhất cho chúng ta nhìn thấy một Oscar Wilde
thông thái nhưng thích bông đùa, một con người dễ nắm bắt
nhưng những gì ta nắm bắt được thì lại không chắc chắn phản
ánh con người của Wilde. Tư cách này được thể hiện qua các vở
kịch chứa đầy ắp các cách ngôn sắc sảo và hóm hỉnh, như “Cuộc
đời chỉ có hai bi kịch: không được cái ta muốn, và đã được cái ta
muốn.” hay “Đạo đức chỉ là cái thái độ ta khoác lên trước kẻ mình
không ưa.” Nó khắc hoạ một con người thích nghịch biện và có
phần thiếu nghiêm túc trước mọi thứ trong cuộc đời.
Tư cách thứ hai cho thấy một Oscar Wilde nghiêm túc hơn
và nói những điều tương đối cao siêu xung quanh lí thuyết nghệ
thuật và triết học Hi Lạp cổ đại. Chúng ta chỉ có thể bắt gặp con
người này của Wilde ở trong các tiểu luận, các bài giảng về nghệ
thuật trong thời gian Wilde đến nước Mĩ, và đặc biệt quan trọng
là trong bức thư dài 50.000 chữ De Profundis. Nó cho chúng ta
biết nhiều điều quan trọng về tư tưởng của Wilde và vì sao ông
hình thành những tư tưởng ấy.
Trong khi đó, các tác phẩm dịch tiếng Việt của Oscar Wilde
hiện chỉ tập trung vào tiểu thuyết và truyện ngắn của ông, có lẽ
bởi đây là các hình thức văn chương dễ đọc nhất. Không thể phủ
nhận rằng tiểu thuyết và truyện ngắn của ông cũng mang tầm
vóc vĩ đại không kém kịch hay tiểu luận, nhưng xét về nét độc
đáo, chúng không mang tính đại diện cho Wilde. Chẳng hạn, tiểu
thuyết The Picture of Dorian Gray có đặc điểm là rất nhiều thoại,
và những tư tưởng đặc sắc nhất của nó đều thể hiện qua các cuộc
đối thoại. Và việc khơi mở tri thức thông qua đối thoại, còn gọi
là đối thoại Socrates, là thứ được Wilde thể hiện một cách nhuần
nhị và sâu sắc hơn trong các tiểu luận, cũng như trong các vở
kịch.
Ở dự án này, tôi sẽ lần lượt giới thiệu đến các bạn toàn bộ 10
vở kịch mà Oscar Wilde từng viết trong cuộc đời, bao gồm 2 vở
là di cảo dang dở, và 1 vở là phiên bản trước khi sửa đổi theo yêu
cầu của một ông chủ nhà hát. Sau đây là danh sách 10 vở:
Bản thảo kịch thường sẽ có hai phần: lời thoại và huấn thị.
Huấn thị là thứ dùng để giúp người đọc dễ hình dung biểu cảm
của diễn viên như thế nào, hoặc họ đang làm gì và đứng ở vị trí
nào trên sân khấu. Các huấn thị trong tập kịch này sẽ được trình
bày in nghiêng và để trong ngoặc vuông [như thế này].
Về quy ước các vị trí và phương hướng trên sân khấu, thảy
đều lấy điểm nhìn của diễn viên khi đứng trên sân khấu làm mốc.
[Đi vào] được hiểu là đi vào sân khấu, và [Đi ra] thì ngược lại. [Đi
sang bên trái sân khấu] có nghĩa là sang phía bên phải sân khấu
nếu xét theo điểm nhìn của khán giả, v.v. Và các vở kịch trong tập
kịch này đều viết huấn thị tuân theo quy ước quốc tế như vậy,
như hình minh hoạ dưới đây:
ĐP Đ ĐT
sân
khấu
Đỉnh phải Đỉnh Đỉnh trái
P
Phải
GGiữa
TTrái
DP
Dưới phải
DDưới
DT
Dưới trái
Phía
dưới
sân
khấu
Bên phải sân khấu
KHÁN GIẢ
Không còn những bi kịch lấy bối cảnh ở miền đất xa xôi trong
quá khứ, Wilde chuyển sang sáng tác hài kịch lấy bối cảnh và
thời gian đương thời, tức xã hội Anh quốc dưới thời Victoria, thế
kỉ thứ mười chín. Giống như mọi hài kịch khác sẽ viết sau này,
Chiếc quạt của Phu nhân Windermere châm biếm sâu cay quan
điểm đạo đức của giới thượng lưu Luân Đôn; và cũng giống mọi
hài kịch khác, vở này chứa rất nhiều cách ngôn dí dỏm và thông
thái để mãi đến nay người đời vẫn thường trích dẫn.
Câu chuyện diễn ra vào ngày nọ trong mùa giao lưu ở Luân
Đôn. Theo phong tục của tầng lớp thượng lưu Anh quốc xưa, mùa
giao lưu là khoảng thời gian từ tháng Tư đến tháng Tám trong
năm, lúc này mọi người mở vũ hội, tiệc tùng và tổ chức từ thiện
với nhau, đó cũng là thời điểm mà họ sống trong những ngôi nhà
trên thành phố thay vì dưới thôn quê, bởi giới quý tộc thời đó
thường có nhiều đất đai ở cả phố lẫn quê.
Những câu nghịch biện thoạt nghe rất ngược đời, rốt cuộc lại
hoá ra đúng đắn, và được mọi người trong vở kịch cũng như trong
thực tế công nhận. Đây chính là cái tài của Oscar Wilde, và chúng
ta sẽ sớm thấy chúng ở vở kịch này.
CHIẾC QUẠT CỦA
PHU NHÂN WINDERMERE
Vở kịch
về một phụ nữ tử tế
Oscar Wilde
Quý bà Cowper-Cowper
Quý bà Erlynne
Bối cảnh vở kịch diễn ra trong vòng hai mươi tư giờ, bắt
đầu vào chiều thứ Ba lúc năm giờ, và kết thúc vào ngày
hôm sau lúc một rưỡi chiều.
HỒI I
CẢNH TRÍ
[Phu nhân Windermere đứng bên bàn tiếp khách ở P., đang
xếp hoa hồng trong cái bát xanh lam. Parker đi vào.]
Phu nhân Windermere. [Do dự giây lát.] Dẫn anh ta vào… và tôi tiếp
bất cứ ai đến nhé.
Phu nhân Windermere. Hay nhất là được gặp anh ấy trước đêm nay.
Anh ấy đến làm mình mừng quá.
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi I • 15
_______________________________________________________________________________________________________
[Parker đi ra.]
Phu nhân Windermere. Anh vẫn khoẻ chứ, Huân tước Darlington?
Thôi, em không bắt tay đâu. Tay em đang ướt sũng nước hoa
hồng. Anh thấy đẹp không? Hoa từ Selby mới giao đến sáng
nay đấy.
Huân tước Darlington. Hoa đẹp hết chỗ chê. [Nhìn cái quạt nằm
trên bàn.] Một chiếc quạt đẹp tuyệt! Tôi xem qua được không?
Phu nhân Windermere. Được chứ. Xinh quá nhỉ! Có tên em trên đó
đấy, cùng đủ thứ khác nữa. Em cũng mới vừa xem nó thôi.
Quà sinh nhật chồng em tặng đấy. Anh biết hôm nay là sinh
nhật em chứ?
Phu nhân Windermere. Vâng, em đến tuổi trưởng thành rồi. Quả là
một ngày trọng đại của đời em, anh nhỉ? Bởi vậy em mới mở
tiệc đêm nay. Anh ngồi đi. [Vẫn đang xếp hoa.]
Huân tước Darlington. [Ngồi xuống.] Tôi ước gì mình được biết
sinh nhật cô sớm hơn, Phu nhân Windermere. Tôi hẳn sẽ phủ
hoa khắp con phố trước nhà cho cô lót chân đi. Chúng được
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi I • 16
_______________________________________________________________________________________________________
Phu nhân Windermere. Huân tước Darlington, tối qua ở Văn phòng
Đối ngoại anh làm em rất phiền lòng. Em e rằng anh lại sắp
làm phiền lòng em lần nữa.
[Parker và Bồi bàn đi vào cửa G., mang đến khay uống
trà.]
Phu nhân Windermere. Đặt ở đây nhé, ông Parker. Vậy được rồi.
[Rút khăn ra lau tay, đến bên bàn trà ở T., rồi ngồi xuống.]
Anh không nhận thấy sao, Huân tước Darlington?
Huân tước Darlington. [Lấy ghế và đi sang G.T.] Khốn khổ cho tôi
quá, Phu nhân Windermere. Cô phải nói tôi hay mới được.
[Ngồi xuống bên bàn T.]
Phu nhân Windermere. Than ôi, anh cứ khen em đến đứt lưỡi suốt
buổi tối.
Huân tước Darlington. [Mỉm cười.] A, người đời thời nay ai cũng
khánh kiệt, nên điều êm ái duy nhất họ cho đi đành là lời
khen mà thôi. Đó là điều duy nhất chúng ta có thể cho nhau.
Phu nhân Windermere. [Lắc đầu.] Không, em đang nói nghiêm túc
đấy. Anh không được cười, em đang hết sức nghiêm túc. Em
không thích lời khen, và em không hiểu cớ làm sao cánh đàn
ông nghĩ rằng họ đang làm đẹp lòng phụ nữ khi nói hàng
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi I • 17
_______________________________________________________________________________________________________
Huân tước Darlington. A, nhưng tôi thật tâm với từng lời mình
nói. [Nhận trà từ tay nàng.]
Huân tước Darlington. Ai cũng có đôi chút kiêu ngạo mà, Phu nhân
Windermere.
Phu nhân Windermere. Sao anh cứ làm như kiêu ngạo là nét đặc
biệt của anh thế? [Vẫn ngồi bên bàn T.]
Huân tước Darlington. [Vẫn ngồi ở G.T.] Ồ, thời buổi này trong
giới thượng lưu có rất nhiều người tự phụ nhưng cứ vờ như
tử tế, nên tôi nghĩ sẽ khá là duyên dáng và khiêm nhường nếu
mình vờ như tồi tệ. Vả lại, đây mới là điều đáng nói. Nếu ta
vờ vĩnh tử tế, người đời nhìn ta rất khắt khe. Nếu ta vờ vĩnh
tồi tệ, thì họ lại không thế nữa. Đây chính là sự ngu xuẩn đến
lạ của chủ nghĩa lạc quan.
Phu nhân Windermere. Vậy là anh không muốn người đời khắt khe
với mình ư, Huân tước Darlington?
Huân tước Darlington. Phải, miễn đừng là người đời. Dạng người
nào được người đời đối xử khắt khe nhỉ? Thảy những người
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi I • 18
_______________________________________________________________________________________________________
nhạt nhẽo mà ta nghĩ tới được, từ mấy ông Giám mục cho
đến đám người buồn tẻ. Tôi thích được cô khắt khe với mình
kia, Phu nhân Windermere, cô đáng giá hơn hết thảy người
đời.
Huân tước Darlington. [Đắn đo giây lát.] Bởi chưng tôi nghĩ chúng
ta có thể trở thành bạn quý với nhau. Ta hãy là bạn quý với
nhau nhé. Biết đâu mai kia cô muốn có một người bạn.
Huân tước Darlington. Ồ!… đôi khi ai cũng muốn có bạn bè mà.
Phu nhân Windermere. Em nghĩ chúng ta vốn đang là bạn tốt với
nhau rồi, Huân tước Darlington. Chúng ta có thể như thế mãi
miễn là anh đừng…
Phu nhân Windermere. Đừng huỷ hoại nó bằng cách nói với em
những lời ngớ ngẩn cùng cực. Em đồ rằng anh đang nghĩ em
là người Thanh giáo? Vâng, em có đôi chút Thanh giáo trong
mình thật đấy. Em được nuôi lớn theo cách ấy. Em vui lòng
với chuyện đó. Mẹ em qua đời lúc em còn tấm bé. Em luôn
sống cạnh Phu nhân Julia, chị gái cha em, anh biết đấy. Bác
ấy tuy nghiêm khắc, nhưng bác đã dạy em thứ mà người đời
đang lãng quên, sự khác biệt giữa cái đúng và cái sai. Bác ấy
không đời nào thoả hiệp. Em cũng không đời nào.
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi I • 19
_______________________________________________________________________________________________________
Huân tước Darlington. Cô nghĩ thời đại này đang tồi tệ quá ư?
Phu nhân Windermere. Vâng. Ngày nay mọi người nhìn cuộc đời
như một trò đầu tư. Đời không phải là trò đầu tư. Đời là một
bí tích. Lí tưởng của cuộc đời là tình yêu. Lễ tẩy uế của cuộc
đời là sự hi sinh.
Huân tước Darlington. [Mỉm cười.] Ôi, gì cũng được, còn hơn là hi
sinh!
Huân tước Darlington. Tôi nói vậy. Tôi thấy vậy – tôi biết vậy.
Parker. Các gia nhân muốn biết có nên trải thảm ngoài sân hiên
đêm nay hay không, thưa cô?
Phu nhân Windermere. Anh không nghĩ trời sẽ mưa chứ, Huân tước
Darlington?
Huân tước Darlington. Tôi sẽ không nghe thấy tiếng mưa vào sinh
nhật cô!
Phu nhân Windermere. Bảo họ trải thảm ngay nhé, ông Parker.
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi I • 20
_______________________________________________________________________________________________________
Huân tước Darlington. [Vẫn ngồi.] Vậy cô nghĩ thế nào – dĩ nhiên
tôi chỉ đang đưa ra một ví dụ tưởng tượng – cô nghĩ thế nào
về trường hợp một cặp vợ chồng son, chẳng hạn mới kết hôn
được hai năm, khi mà người chồng đột nhiên kết bạn thân
thiết với một người đàn bà thuộc dạng người – ừm, còn hơn
cả đáng ngờ – rồi lúc nào cũng gặp gỡ bà ta, ăn trưa với bà ta,
và có thể còn trả hoá đơn cho bà ta nữa – phải chăng cô cho
rằng người vợ đó không nên đi tìm nguồn an ủi?
Huân tước Darlington. Phải, tôi nghĩ họ nên – tôi nghĩ họ có quyền.
Huân tước Darlington. Đê tiện là từ ngữ quá thậm tệ, Phu nhân
Windermere.
Phu nhân Windermere. Là sự việc quá thậm tệ, Huân tước Darlington.
Phu nhân Windermere. Giờ thôi, Huân tước Darlington. [Đứng dậy
đi sang P., trước mặt gã.] Anh cứ ngồi yên, em đi xếp nốt mấy
bông hoa thôi. [Đến bên bàn G.P.]
Huân tước Darlington. [Đứng dậy và rời ghế.] Và tôi phải nói rằng
tôi nghĩ cô quá khắt khe với cuộc sống đương thời, Phu nhân
Windermere. Hẳn nhiên có nhiều điểm xấu ở đó, tôi công
nhận. Hầu hết phụ nữ thời nay, nói ví dụ, đều ít nhiều thích
bòn của.
Huân tước Darlington. Vậy thôi, tạm gác sang một bên các cô nàng
thích bòn của, bọn họ hẳn là đáng gớm, cô có nghiêm túc cho
rằng những phụ nữ lỡ phạm vào thứ mà nhân thế gọi là tội
lỗi thì không bao giờ đáng được tha thứ?
Phu nhân Windermere. [Đứng bên bàn.] Em nghĩ họ không bao giờ
đáng được tha thứ.
Huân tước Darlington. Còn đàn ông? Cô có cho rằng nên áp dụng
với đàn ông thứ luật tương tự với phụ nữ?
Huân tước Darlington. Tôi nghĩ cuộc đời phức tạp đến nỗi không
thể giải quyết bằng những điều luật cứng nhắc và nhanh gọn
được.
Phu nhân Windermere. Nếu chúng ta có được “những điều luật cứng
nhắc và nhanh gọn” ấy thì cuộc đời đã đơn giản đi nhiều.
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi I • 22
_______________________________________________________________________________________________________
Huân tước Darlington. A, một cô nàng Thanh giáo đầy quyến rũ,
Phu nhân Windermere!
Phu nhân Windermere. Không cần thêm định ngữ vào đâu, Huân
tước Darlington.
Huân tước Darlington. Tôi không làm khác đi được. Tôi cưỡng được
mọi thứ trừ cám dỗ.
Phu nhân Windermere. Anh đang mang một điệu bộ đương đại đầy
uỷ mị đấy.
Huân tước Darlington. [Nhìn nàng.] Chỉ là một điệu bộ thôi, Phu
nhân Windermere.
Công tước Phu nhân xứ Berwick. [Đi đến G, và bắt tay nàng.] Margaret
yêu quý, bác mừng được gặp cháu. Cháu còn nhớ con bé
Agatha không? [Đi sang G.T.] Cậu vẫn khoẻ chứ, Huân tước
Darlington? Tôi sẽ không cho cậu tìm hiểu con gái tôi đâu,
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi I • 23
_______________________________________________________________________________________________________
Huân tước Darlington. Đừng nói vậy chứ, Công tước Phu nhân.
Riêng về hư hỏng thì tôi thất bại hoàn toàn. Hỡi ôi, đã có vô
khối người nói rằng tôi chưa bao giờ thật sự làm gì sai trong
suốt cuộc đời. Tất nhiên họ chỉ nói sau lưng tôi thôi.
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Cậu ta đáo để chưa kìa? Agatha,
đây là Huân tước Darlington. Con đừng tin lấy một lời nào
cậu ta nói nhé.
Thôi, không cần trà, cảm ơn cháu yêu. [Đi đến và ngồi xuống
xô-pha.] Hai mẹ con bác vừa dùng trà bên nhà Phu nhân
Markby rồi. Trà dở như vẫn. Không thể nào nuốt trôi được.
Bác chẳng lấy làm lạ. Trà do con rể bà ấy cung cấp mà. Con bé
Agatha mong ngóng buổi dạ hội đêm nay của cháu lắm đấy,
Margaret yêu quý.
Phu nhân Windermere. [Ngồi ở G.T.] Ôi, bác đừng coi đó là buổi
dạ hội chứ, Công tước Phu nhân. Đó chỉ là bữa tiệc khiêu vũ
mừng sinh nhật cháu thôi. Nhỏ nhắn và sớm sủa.
Huân tước Darlington. [Đứng ở G.T.] Rất nhỏ nhắn, rất sớm sủa,
và rất kén khách, Công tước Phu nhân.
Công tước Phu nhân xứ Berwick. [Trên xô-pha T.] Tất nhiên là phải
kén khách rồi. Nhưng các bác biết điều đó, Margaret yêu quý,
về ngôi nhà của cháu. Đây thực là một trong số hiếm hoi
những ngôi nhà ở Luân Đôn mà bác dám dẫn Agatha đến, và
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi I • 24
_______________________________________________________________________________________________________
nơi mà bác cảm thấy an toàn cho lão Berwick nhà bác. Bác
không biết xã hội này đang đi về đâu nữa. Những hạng người
khủng khiếp hết sức dường như dám đến mọi nơi. Họ đến cả
những bữa tiệc bác mở – cánh đàn ông sẽ nổi giận nếu chúng
ta không mời họ. Thật tình, ai đó cần phải đứng lên chống lại
họ.
Phu nhân Windermere. Là cháu, Công tước Phu nhân. Cháu sẽ không
để một ai có dính bê bối bước chân vào nhà này.
Huân tước Darlington. [G.T.] Ồ, đừng nói vậy chứ, Phu nhân
Windermere. Kẻo tôi sẽ không đời nào được mời vào nhà này
mất! [Ngồi xuống.]
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Ồ, đàn ông thì không quan trọng.
Phụ nữ thì khác. Chúng tôi đoan chính. Ít nhất thì vài người
trong chúng tôi như vậy. Nhưng chúng tôi đang hoàn toàn bị
gạt ra rìa. Các ông chồng sẽ thực sự quên mất sự tồn tại của
chúng tôi nếu chúng tôi không thi thoảng cằn nhằn họ, chỉ
để nhắc họ rằng chúng tôi hoàn toàn có quyền hợp pháp để
làm vậy.
Huân tước Darlington. Lạ lùng thay, Công tước Phu nhân, cái trò
chơi hôn nhân – trò chơi mà, nhân nói, đã lỗi thời – các bà vợ
nắm giữ thảy những quân bài chủ, nhưng ván nào cũng mất
trắng mọi lượt bài.
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Lượt bài? Là các ông chồng hả,
Huân tước Darlington?
Huân tước Darlington. Đó là cái tên khá hay cho các ông chồng
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi I • 25
_______________________________________________________________________________________________________
thời nay.
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Huân tước Darlington thân mến,
cậu hư hỏng quá đi mất!
Huân tước Darlington. A, đừng nói vậy chứ, Phu nhân Windermere.
Phu nhân Windermere. Vậy cớ sao anh nói về cuộc đời theo cái lối
tầm thường thế?
Huân tước Darlington. Bởi tôi nghĩ cuộc đời quan trọng đến nỗi
không nói về nó theo lối nghiêm túc được. [Tiến ra G.]
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Cậu ta muốn nói gì thế? Nào, coi
như chiếu cố cho cái trí tuệ đáng chán của tôi nào, Huân tước
Darlington, giải thích tôi nghe ý cậu đi.
Huân tước Darlington. [Đi xuống trở lại bàn.] Tôi nghĩ tốt hơn là
không, Công tước Phu nhân. Thời buổi này người dễ hiểu là
người dễ bị phát giác. Tạm biệt! [Bắt tay Công tước Phu nhân.]
Giờ thì… [Đi lên phía trước sân khấu.] Phu nhân Windermere,
tạm biệt. Đêm nay tôi được đến đây chứ? Xin cô hãy cho tôi
bước vào nhà.
Phu nhân Windermere. [Đứng phía trên sân khấu cùng Huân tước
Darlington.] Vâng, hẳn rồi. Nhưng anh cấm được nói những
điều ngốc nghếch và thiếu chân thành với mọi người đấy nhé.
Huân tước Darlington. [Mỉm cười.] A! Cô bắt đầu cải tạo tôi đấy.
Cải tạo bất kì ai cũng đều là việc nguy hiểm, Phu nhân
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi I • 26
_______________________________________________________________________________________________________
Công tước Phu nhân xứ Berwick. [Đứng dậy, đi ra G.] Cái giống người
đâu mà vừa lôi cuốn lại vừa hư hỏng! Bác thích nó quá. Nhưng
bác mừng vì nó đã đi về! Trông cháu duyên dáng chưa kìa!
Cháu lấy đâu ra bộ váy này thế? Và giờ bác phải nói rằng bác
thương thay cho cháu, Margaret yêu quý. [Lướt đến xô-pha
và ngồi cạnh Phu nhân Windermere.] Agatha, con yêu!
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Con ra đằng kia và ngắm qua quyển
sách ảnh mẹ mới thấy xem sao?
Tiểu thư Agatha. Dạ, thưa mẹ. [Đến bên bàn T.]
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Đáng yêu chưa! Con bé ấy thích
mê ảnh chụp về Thuỵ Sĩ. Một gu thẩm mĩ tinh khiết, bác nghĩ
vậy. Nhưng bác thương thay cho cháu, Margaret.
Phu nhân Windermere. [Cười mỉm.] Tại sao, Công tước Phu nhân?
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Than ôi, vì mụ đàn bà đáng khiếp
đó. Mụ còn ăn mặc đẹp nữa chứ, điều đó càng khiến mọi
chuyện tồi tệ thêm, như để bêu gương xấu vậy. Augustus –
cháu biết lão em trai tai tiếng của bác rồi đấy – lão thực là nỗi
khổ cho tất thảy chúng ta – than ôi, lão em Augustus mê mệt
mụ ta. Thật vô cùng mang tiếng, bởi dứt khoát mụ không thể
được chấp nhận vào tầng lớp thượng lưu. Nhiều người đàn
bà mang một quá khứ, nhưng bác dám nói mụ ta phải mang
cả tá là ít, và chúng đều mặc hợp người mụ.
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi I • 27
_______________________________________________________________________________________________________
Phu nhân Windermere. Bác đang nói về ai vậy, Công tước Phu nhân?
Phu nhân Windermere. Quý bà Erlynne? Cháu chưa từng nghe đến
bà ấy, Công tước Phu nhân. Và bà ấy có liên quan gì tới cháu?
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Khổ thân con tôi! Agatha, con yêu!
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Con ra ngoài hiên ngắm hoàng
hôn nhé?
Tiểu thư Agatha. Dạ, thưa mẹ. [Đi sang phía sau cửa sổ ở T.]
Phu nhân Windermere. Nhưng chuyện là thế nào, Công tước Phu
nhân? Cớ sao bác nói với cháu về con người ấy.
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Cháu thật sự không biết ư? Bác quả
quyết với cháu rằng thảy bọn bác đều buồn lòng vì chuyện đó.
Mới vừa tối qua ở chỗ Phu nhân Jansen quý hoá, mọi người
phải thốt lên ôi sao sự thể lại lạ đời đến thế, về chuyện ập lên
hết thảy đàn ông ở Luân Đôn, anh Windermere cũng chung
số phận đấy.
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Nhưng chuyện hoàn toàn có thật,
cháu yêu. Cả cái Luân Đôn này biết. Vậy nên bác mới thấy
ra tốt hơn là đến kể cho cháu, và khuyên cháu hãy dẫn anh
Windermere đi xa đến Homburg hoặc Aix ngay tức khắc, nơi
mà anh chàng có gì đó tiêu khiển, và nơi mà cháu trông chừng
anh chàng cả ngày được. Bác cam đoan, cháu yêu, rằng đã
nhiều bận sau lần kết hôn đầu tiên, bác phải vờ bệnh nặng,
và buộc phải uống thứ nước khoáng khó nuốt vô cùng, chỉ để
kéo lão Berwick nhà bác ra khỏi thành phố. Tính lão dễ lung
lay lắm. Dẫu vậy bác buộc phải nói rằng lão chưa bao giờ cho
ai khoản tiền lớn nào cả. Về chuyện đó thì lão rất mực mô
phạm!
Phu nhân Windermere. [Ngắt lời.] Công tước Phu nhân, Công tước
Phu nhân, không có đâu! [Đứng lên đi ra G.] Chúng cháu chỉ
mới cưới hai năm. Con cháu mới được sáu tháng. [Ngồi ở ghế
P. của bàn T.]
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Trộm vía, đứa bé kháu thật! Đứa
nhỏ thế nào rồi cháu? Là trai hay gái? Bác mong là gái… À,
không, bác nhớ là trai mà nhỉ! Bỏ quá cho bác nhé. Đám con
trai hư hỏng lắm. Thằng con trai bác phóng đãng kinh khủng.
Cháu không tin được giờ nào nó mới về nhà đâu. Và nó chỉ
mới ra trường Oxford được vài tháng – bác thật không biết ở
đó họ dạy chúng nó cái của gì.
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi I • 30
_______________________________________________________________________________________________________
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Ồ, tất thảy, cháu yêu ạ, tất thảy,
không chừa gã nào. Và họ không bao giờ tốt lên được. Đàn
ông già đi được, nhưng không tốt lên được.
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Phải, thì ban đầu các bác cũng thế.
Chính ra vì lão Berwick doạ tự tử một cách thô thiển và dồn
dập quá nên bác đành nhận lời, và chưa được tròn năm, lão đã
chạy theo các loại váy lót, đủ màu sắc, đủ kiểu dáng, đủ chất
liệu rồi. Thực tế, khi tuần trăng mật chưa dứt, bác đã thấy
lão nháy mắt với con ở rồi, một con bé xinh xẻo và đứng đắn
hết mực. Bác đuổi nó luôn chẳng cần giấy tờ gì… Mà không,
bác nhớ mình chuyển nó cho cô em ruột; lão Tước sĩ George
khốn khổ ấy bị cận nặng, nên bác nghĩ sẽ không có vấn đề
gì. Nhưng dẫu sao chuyện cũng là thế đấy – thật bất hạnh.
[Đứng dậy.] Giờ thì, cháu yêu, bác phải đi đây, hai mẹ con bác
ăn tối bên ngoài. Nhớ là đừng để giây phút lầm lạc của anh
chàng Windermere chiếm ngự trái tim cháu nhé. Chỉ cần kéo
anh ta xuất ngoại, rồi anh ta sẽ trở về bên cháu ngay thôi.
Công tước Phu nhân xứ Berwick. [G.T.] Phải, cháu yêu, tuy đám đàn
bà hư hỏng cướp chồng chúng ta, nhưng họ luôn luôn trở về,
tổn thương chút ít, hẳn vậy. Và chớ bù lu bù loa lên nhé, đàn
ông ghét thế lắm!
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi I • 31
_______________________________________________________________________________________________________
Phu nhân Windermere. Bác tốt quá, Công tước Phu nhân, vì đã đến
nói cháu hay. Nhưng cháu không tin được là chồng mình
gian dối.
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Ôi cháu tôi! Bác cũng từng như
cháu. Giờ thì bác biết tất thảy đàn ông đều là quái thú. [Phu
nhân Windermere bấm chuông.] Điều duy nhất người ta cần làm
là cho kẻ đói miếng ăn. Một đầu bếp giỏi sẽ làm nên chuyện,
và bác biết cháu có. Margaret yêu quý, cháu sẽ không khóc
chứ?
Phu nhân Windermere. Đừng lo, Công tước Phu nhân, cháu không
khóc bao giờ.
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Đúng lắm, cháu yêu. Khóc là chỗ
dựa cho phụ nữ mặt mộc nhưng là chỗ chết cho phụ nữ xinh
đẹp. Agatha, con ơi!
Tiểu thư Agatha. [Đi vào từ cửa T.] Dạ, thưa mẹ. [Đứng sau bàn
G.T.]
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Gửi lời chào tạm biệt Phu nhân
Windermere đi, và cảm ơn chị ấy đã đón tiếp buổi ghé thăm
đáng yêu của con nhé. [Đi xuống lần nữa.] À nhân thể, bác
phải cảm ơn cháu đã gửi thiệp mời đến Quý cậu Hopper –
cậu chàng chính là cái anh người Úc trẻ trung và giàu có hiện
đang rất được quan tâm ấy. Cha cậu chàng vớ bẫm nhờ việc
bán loại đồ ăn nào đó đóng trong hộp thiếc – chắc là ngon
lắm đấy – bác đoán nó là thứ các đầy tớ luôn chê. Nhưng cậu
con trai thì rất thú vị. Bác nghĩ cậu chàng bị cuốn hút vì cách
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi I • 32
_______________________________________________________________________________________________________
nói chuyện thông minh của Agatha. Tất nhiên, các bác buồn
lắm khi mất con bé, nhưng bác nghĩ một người mẹ không nỡ
rời xa con gái trong mỗi mùa giao lưu thì không có tình mẫu
tử đích thực. Đêm nay bọn bác sẽ đến nhé, cháu yêu. [Parker
mở cửa G.] Và nhớ lời bác dặn đấy, dẫn chàng trai đáng thương
ấy ra khỏi thành phố ngay lập tức, đó là việc duy nhất cần
làm. Tạm biệt cháu lần nữa; đi thôi, Agatha.
Phu nhân Windermere. Anh nghĩ việc em phát giác anh là sai quấy
à?
Huân tước Windermere. Anh nghĩ một người vợ làm trò tai mắt với
chồng là sai quấy.
Phu nhân Windermere. Em không làm trò tai mắt gì với anh. Em chỉ
mới biết đến sự tồn tại của người đàn bà này cách đây nửa
giờ. Có người thương hại em đã tử tế nói cho em hay điều ai
ai ở Luân Đôn cũng biết – việc qua lại hàng ngày của anh ở
phố Curzon, cơn mê đắm rồ dại của anh, món tiền khổng lồ
của anh để tiêu hoang cho người đàn bà khét tiếng đó! [Đi
sang T.]
Phu nhân Windermere. [Quay về phía chàng.] Anh giữ gìn danh dự
cho Quý bà Erlynne quá đấy. Em mong anh cũng giữ gìn cho
em được thế.
Phu nhân Windermere. Em nghĩ rằng anh tiêu tiền một cách quái
dị. Thảy là vậy. Than ôi, đừng tưởng em bận lòng về tiền. Đối
với em, anh cứ ném đi mọi của cải ta có cũng được. Nhưng
em thực tâm bận lòng rằng người yêu em, người cho em biết
yêu, đã thay lòng từ tình yêu hiến dâng sang tình yêu đổi
chác. Ôi, khủng khiếp thay! [Ngồi xuống xô-pha.] Và em mới
là người cảm thấy ô nhục! Anh chẳng cảm thấy gì. Em cảm
thấy nhơ nhuốc, vô cùng nhơ nhuốc. Anh không nhận ra sáu
tháng vừa qua đáng tởm với em nhường nào – từng nụ hôn
anh trao bôi nhơ kí ức em.
Huân tước Windermere. [Đến bên nàng.] Đừng nói vậy, Margaret
ơi. Anh chưa từng yêu ai trên đời ngoài em.
Phu nhân Windermere. [Bật dậy.] Vậy người đàn bà đó là ai? Cớ sao
anh mua nhà cho bà ta?
Phu nhân Windermere. Anh cho bà ta tiền để mua, cũng như nhau
vậy.
Huân tước Windermere. Margaret ơi, theo như anh biết về Quý bà
Erlynne…
Phu nhân Windermere. Thế có Quý ông Erlynne không – hay ông ta
chỉ có trong đồn đại?
Phu nhân Windermere. Ôi! [Đi sang G.P.] Em không ham biết đời tư
của bà ta!
Huân tước Windermere. Margaret ơi, vốn anh gặp em nhằm thỉnh
một đặc ân, và anh vẫn muốn thỉnh cầu điều đó, dẫu em đã
khám phá ra điều anh chẳng bao giờ dự tính để em biết, ấy là
việc anh tặng Quý bà Erlynne một khoản tiền lớn. Anh muốn
em gửi lời mời cho bà ấy đến buổi dạ tiệc đêm nay. [Đứng bên
trái nàng.]
Huân tước Windermere. Anh van em. Người ta có thể đám tiếu về
bà ấy, hãy cứ đám tiếu, đã hẳn, nhưng họ không hề biết rõ có
điều gì xấu ở bà ấy. Bà ấy từng đến nhiều ngôi nhà – không
phải những ngôi nhà em sẽ đến, anh thú thật, nhưng vẫn
thuộc dạng nhà mà những người phụ nữ thuộc thứ gọi là giới
thượng lưu ngày nay ghé đến. Điều đó vẫn chưa thoả dạ bà
ấy. Bà ấy muốn được em tiếp đón một lần cơ.
Phu nhân Windermere. Như một thắng lợi của bà ấy, em đồ vậy?
không chịu giúp một người đàn bà đang cố gắng quay đầu ư?
Phu nhân Windermere. Không! Nếu một người đàn bà thật lòng hối
cải, thị sẽ không đời nào mong về lại cái cộng đồng đã gây ra
hoặc chứng kiến cảnh lụn bại của thị.
Phu nhân Windermere. [Đi đến cửa P.] Em sắp thay đồ ăn tối, và anh
đừng gợi lại chủ đề này đêm nay. Arthur [Đến gần chàng ở
G.], anh tưởng rằng bởi chưng em không còn cha mẹ nên em
đơn độc trên đời, mà anh đối xử với em thế nào cũng được.
Anh sai rồi, em có bạn bè, rất nhiều bạn bè.
Phu nhân Windermere. [G.P.] Em sẽ không làm thế. [Đi sang G.T.]
Phu nhân Windermere. Đàn ông tồi tệ mềm yếu lắm thay!
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi I • 38
_______________________________________________________________________________________________________
Huân tước Windermere. Margaret, đàn ông bọn anh có thể không
ai đủ tốt để xứng đáng với người phụ nữ họ cưới – điều đó
hẳn đúng – nhưng em đừng tưởng anh sẽ… ôi, ý tưởng ấy
mới gớm guốc làm sao!
Phu nhân Windermere. Anh khác với những gã đàn ông ngoài kia ư?
Em được bảo rằng hiếm gã chồng nào ở Luân Đôn lại không
quăng bỏ đời mình vào một mối đam mê đáng thẹn nào đó.
Huân tước Windermere. Em hẳn tin vào trái tim mình. Nhưng đừng
khoét sâu hố ngăn cách giữa hai ta nữa. Có Chúa chứng cho,
những giây phút ngắn ngủi vừa qua đã đẩy chúng ta xa nhau.
Ngồi xuống viết thiệp đi em.
Phu nhân Windermere. Không gì trên đời xui khiến được em làm
việc đó.
Huân tước Windermere. [Đến bên bàn làm việc.] Vậy thì anh làm!
[Bấm chuông điện, ngồi xuống và viết thiệp.]
Phu nhân Windermere. Anh mời người đàn bà ấy đến ư? [Đến bên
chàng.]
Huân tước Windermere. Ngốc nghếch, nếu em làm thế, chẳng một
phụ nữ nào ở Luân Đôn này lại không thương hại em.
Phu nhân Windermere. Chẳng một phụ nữ đoan chính nào ở Luân
Đôn này lại không tán dương em. Bọn em đã quá buông lỏng.
Bọn em cần phải làm gương. Em trù tính sẽ khởi sự đêm nay.
[Cầm cái quạt lên.] Vâng, hôm nay anh tặng em chiếc quạt
này; quà sinh nhật từ anh. Nếu mụ đàn bà đó bước qua ngạch
cửa, em sẽ dùng nó đập vào mặt mụ.
sàng trước mười rưỡi nhé. Và, Parker, hãy đảm bảo rằng ông
đọc tên tân khách thật rành mạch đêm nay. Đôi lúc ông đọc
nhanh quá làm tôi nghe sót. Tôi đặc biệt cần nghe rõ tên
tuổi tân khách, vậy nên đừng để có gì sai sót. Ông hiểu chứ,
Parker?
Phu nhân Windermere. Vậy tốt rồi! [Parker đi ra cửa G. Nói với Huân
tước Windermere.] Arthur, nếu mụ đàn bà đó đến đây… em
báo trước với anh…
Phu nhân Windermere. Chúng ta? Từ giờ phút này chúng ta đường
ai nấy đi. Nhưng nếu anh mong tránh khỏi một vụ bê bối
công khai, thì hãy viết ngay cho mụ đàn bà đó, bảo mụ rằng
em cấm mụ đến đây!
Phu nhân Windermere. Vậy em sẽ làm đúng như lời mình nói. [Đến
P.] Anh đâu có cho em lựa chọn. [Đi ra cửa P.]
KHÉP MÀN
HỒI II
CẢNH TRÍ
Công tước Phu nhân xứ Berwick. [Đứng ở G.] Quái lạ chưa, Huân
tước Windermere không có mặt. Quý cậu Hopper thì muộn
quá thể. Con đã chuẩn bị sẵn năm điệu nhảy với cậu chàng
ấy rồi chứ, Agatha? [Đi xuống.]
Công tước Phu nhân xứ Berwick. [Ngồi trên xô-pha.] Cho mẹ xem
vũ thiệp của con nào. Mẹ mừng vì Phu nhân Windermere lại
dùng vũ thiệp như xưa – Chúng là vệ sĩ duy nhất cho các bà
mẹ bao bọc con cái. Đứa con bé bỏng của mẹ! [Gạch đi hai
điệu nhảy.] Không một nàng gái ngoan nào nhảy van-xơ với
một cậu trai trẻ như vậy cả! Trông nó vồn vã quá! Hai điệu
nhảy cuối con nên ra ngoài sân hiên với Quý cậu Hopper.
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 42
_______________________________________________________________________________________________________
Công tước Phu nhân xứ Berwick. [Phe phẩy quạt.] Không khí ở đây
dễ chịu quá chừng.
Dumby. Chào buổi tối, Phu nhân Stutfield. Tôi đồ rằng đây sẽ là
buổi vũ cuối cùng của mùa giao lưu?
Phu nhân Stutfield. Tôi đồ vậy, Quý anh Dumby. Một mùa thú vị
anh nhỉ?
Dumby. Rất đỗi thú vị! Chào buổi tối, Công tước Phu nhân. Tôi đồ
rằng đây sẽ là buổi vũ cuối cùng của mùa giao lưu?
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Tôi đồ vậy, Quý anh Dumby. Một
mùa buồn tẻ anh nhỉ?
Dumby. Ồ, tôi không cho là vậy. Có thể còn hai buổi nữa cơ. [Thơ
thẩn đi về chỗ Phu nhân Plymdale.]
Hopper. Mạnh khoẻ chứ, Phu nhân Windermere? Mạnh khoẻ chứ,
Công tước Phu nhân? [Cúi chào Tiểu thư Agatha.]
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Quý cậu Hopper quý mến, cậu đến
sớm như vậy là hay lắm. Tất cả chúng tôi đều biết cậu được
ái mộ ở Luân Đôn đến thế nào rồi.
Hopper. Luân Đôn, chốn đế đô! Con người ở Luân Đôn sống mà
không phải chịu nhiều hạn chế như ở Sydney.
Công tước Phu nhân xứ Berwick. A! Chúng tôi biết giá trị của cậu
mà, Quý cậu Hopper. Chúng tôi ước sao có nhiều người như
cậu. Cuộc sống hẳn sẽ dễ dàng hơn. Cậu biết không, Quý cậu
Hopper, con bé Agatha thân yêu và tôi rất hứng thú với nước
Úc. Đẹp biết mấy những con chuột túi bé bỏng bay qua bay
lại. Agatha thấy nó trên bản đồ suốt. Hình dạng của nó mới
ngộ làm sao! Trông như cái bao bì cỡ lớn. Tuy nhiên, đó là
một đất nước rất non trẻ, phải không?
Hopper. Chẳng lẽ nó không được hình thành cùng thời điểm với
các nước khác ư, Công tước Phu nhân?
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Cậu khôn ngoan lắm, Quý cậu
Hopper. Quá khôn ngoan theo lối của cậu. Giờ thì tôi không
giữ cậu nữa.
Hopper. Tôi muốn nhảy với Tiểu thư Agatha, Công tước Phu nhân.
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 44
_______________________________________________________________________________________________________
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Vâng, tôi mong con bé vẫn còn
một điệu nhảy. Con vẫn còn một điệu chứ, Agatha?
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Nhớ để mắt kĩ đến con bé mau
miệng của tôi nhé, Quý cậu Hopper.
Huân tước Windermere. Margaret, anh muốn nói chuyện với em.
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Tước sĩ James, ông dẫn tôi vào vũ
phòng được không? Chú em Augustus đã dùng bữa với chúng
tôi tối nay. Giờ này tôi thật sự đã quá ngán chú em Augustus
rồi.
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 45
_______________________________________________________________________________________________________
[Tước sĩ James Royston cầm tay Công tước Phu nhân dẫn
vào vũ phòng.]
Huân tước Augustus. [Lại gần Huân tước Windermere.] Tôi muốn nói
riêng với chú, chú mình ạ. Tôi mệt mỏi đến rạc người. Dẫu
rằng trông tôi không đến nỗi thế. Đàn ông chúng ta không ai
mang ngoại hình biểu lộ bản chất. Đặc điểm trời đánh ấy kể
cũng hay. Sự tình tôi muốn biết là thế này. Bà ấy là ai? Bà ấy
đến từ đâu? Cớ sao bà ấy không có thân bằng quyến thuộc?
Đã đành thân quyến phiền toái bỏ đời! Nhưng nó lại giúp
người ta trở nên khả kính bỏ cha đi được.
Huân tước Windermere. [Lãnh đạm.] Vâng, tôi đã thấy ra được nhiều
điều ở bà ấy kể từ lúc đó. Tôi mới quen bà ấy mà thôi.
Huân tước Augustus. Trời ạ! Đám đàn bà con gái khi dễ bà ấy lắm.
Tôi vừa dùng bữa với bà chị Arabella tối nay! Cao xanh ơi!
Chú phải nghe bà ấy nói gì về Quý bà Erlynne mới được. Bà
ấy mắng không tiếc lời… [Nói nhỏ.] Ông Berwick và tôi bảo
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 46
_______________________________________________________________________________________________________
bà ấy rằng chuyện không đến nỗi thế đâu, vì quý bà trong câu
chuyện hẳn phải có một nhân cách tót vời. Chú phải nhìn
phản ứng của bà chị Arabella mới được!… Nhưng, nghe này,
chú mình ạ. Tôi không biết phải làm gì với Quý bà Erlynne.
Hỡi ôi! Chắc tôi sẽ trở thành chồng bà ấy mất thôi; bà ấy hờ
hững với tôi quá mà. Bà ấy cũng khôn ngoan quá chừng! Bà
ấy thanh minh được đủ chuyện. Hỡi ôi! Bà ấy thanh minh
cho chú nữa đấy. Bà ấy dành rất nhiều lời thanh minh cho
chú – và thảy chúng đều khác nhau.
Huân tước Windermere. Không cần phải có lời thanh minh nào về
tình bạn của tôi với Quý bà Erlynne cả.
Huân tước Augustus. Hừm! Này, trông đây, chú em thân mến. Chú
có nghĩ bà ấy sẽ gia nhập cái thứ trời đánh gọi là giới thượng
lưu này không? Chú sẽ giới thiệu bà ấy với vợ chú hả? Thôi
ngay cái trò nói vòng vo đi. Chú sẽ làm thế đúng không?
Huân tước Augustus. Vậy thì ổn rồi, chủ mình ơi. Nhưng sao chú
không nói với tôi sớm? Tôi sẽ bớt được hàng tá lo lắng và
hiểu lầm chết bỏ!
[Tiểu thư Agatha và Quý ông Hopper đi ra sân hiên qua lối
đi ở Đ.T.]
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 47
_______________________________________________________________________________________________________
Cecil Graham. [Cúi chào Phu nhân Windermere, đi sang bắt tay Huân
tước Windermere.] Chào buổi tối, Arthur. Cớ sao anh không
hỏi tôi có mạnh khoẻ không? Tôi thích mọi người hỏi mình
có mạnh khoẻ không. Điều đó cho thấy mối quan tâm đặc
biệt đến sức khoẻ của tôi. Nào, tối nay tôi chẳng lấy gì làm
mạnh khoẻ. Tôi vừa ăn tối với người thân. Tôi băn khoăn cớ
sao người thân lúc nào cũng tẻ nhạt? Cha tôi luôn giảng đạo
sau bữa tối. Tôi bảo cha rằng ông ấy đã đủ già để có nhiều
hiểu biết hơn rồi. Nhưng theo kinh nghiệm của tôi thì ngay
lúc người ta đã đủ già để có nhiều hiểu biết hơn, họ chẳng
biết gì sất. Ơ kìa, Tuppy! Nghe đồn ông lại sắp cưới; tưởng
đâu ông phát chán trò chơi hôn nhân rồi chứ.
Huân tước Augustus. Chú mày quá sức tầm phào, cu cậu ạ, quá sức
tầm phào!
Cecil Graham. Mà này, Tuppy, thế nào nhỉ? Là ông đã kết hôn hai
lần và li hôn một lần, hay là đã li hôn hai lần và kết hôn một
lần rồi? Tôi dám nói là ông li hôn hai lần và kết hôn một lần.
Như thế xem chừng khả dĩ hơn.
Huân tước Augustus. Trí nhớ tao tệ tắm. Tao thật sự chẳng nhớ gì.
[Đi tít sang P.]
Phu nhân Plymdale. Huân tước Windermere, tôi có chuyện đặc biệt
muốn hỏi anh.
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 48
_______________________________________________________________________________________________________
Huân tước Windermere. Tôi e là – xin bỏ quá cho – tôi phải gặp vợ
tôi.
Phu nhân Plymdale. Ôi, anh đừng nên tơ màng tới chuyện đó. Nguy
hiểm nhất cho ông chồng thời buổi này là quan tâm vợ mình
một cách công khai. Nó luôn làm người đời nghĩ rằng y bạo
hành ả lúc chỉ còn một mình. Người đời đang dần dà nghi
ngờ bất kì thứ gì trông như một cuộc hôn nhân hạnh phúc.
Nhưng tôi sẽ nói anh nghe thêm tại bữa tối. [Đi về phía cửa
vũ phòng.]
Huân tước Windermere. [G.] Margaret! Anh phải nói chuyện với
em.
Phu nhân Windermere. Anh sẽ cầm quạt cho em chứ, Huân tước
Darlington? Cảm ơn anh. [Đi xuống chỗ gã ta.]
Huân tước Windermere. [G.P.] Quý bà Erlynne đang đến đây, và nếu
em làm gì để buồn lòng hay tổn thương bà ấy, là em sẽ mang
đến ê chề và buồn khổ cho cả hai ta. Nhớ lấy! A, Margaret!
Hãy tin ở anh đi mà! Một người vợ nên tin ở chồng mình!
Phu nhân Windermere. [G.] Luân Đôn đầy rẫy những phụ nữ tin ở
chồng mình. Người ta bao giờ cũng có thể nhận ra họ. Trông
họ vô cùng bất hạnh. Em sẽ không là một người trong số họ.
[Đi lên.] Huân tước Darlington, anh có thể vui lòng đưa lại
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 49
_______________________________________________________________________________________________________
Huân tước Windermere. Mình phải nói chuyện với nàng ấy. Buộc phải
vậy. Thật khủng khiếp nếu có bất kì lùm xùm nào. Margaret…
Windermere siết chặt chiếc quạt, rồi đánh rơi xuống sàn.
Nàng lạnh lùng cúi chào Quý bà Erlynne, bà duyên dáng
cúi chào lại, và lướt vào phòng.]
Huân tước Darlington. Cô làm rơi chiếc quạt này, Phu nhân
Windermere. [Nhặt lên đưa cho nàng.]
Quý bà Erlynne. [G.] Anh vẫn khoẻ chứ, Huân tước Windermere?
Cô vợ dịu dàng của anh mới quyến rũ làm sao! Người đâu mà
đẹp như tranh vẽ ấy!
Huân tước Windermere. [Thấp giọng.] Bà đi vào một cách hấp tấp
quá!
Quý bà Erlynne. [Mỉm cười.] Việc sáng suốt nhất tôi từng làm trong
đời đấy. Và, nhân thể, anh phải chiếu cố cho tôi đêm nay
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 50
_______________________________________________________________________________________________________
nhé. Tôi e sợ đám đàn bà con gái. Anh phải giới thiệu tôi với
vài người bọn họ. Đám đàn ông thì lúc nào tôi cũng lo được.
Mạnh khoẻ chứ, Huân tước Augustus? Gần đây ông ơ hờ với
tôi quá. Tôi đã không gặp ông kể từ hôm qua rồi cơ đấy. Tôi
sợ là ông bạc bẽo lắm. Ai cũng bảo tôi vậy.
Huân tước Augustus. [P.] Quả thật, Quý bà Erlynne, cho phép tôi
được giải thích.
Quý bà Erlynne. [G.P.] Không, Huân tước Augustus thân mến, ông
không được giải thích gì hết. Đó là nét quyến rũ bậc nhất của
ông.
[Họ trò chuyện với nhau. Huân tước Windermere bứt rứt
đi lại quanh phòng mà quan sát Quý bà Erlynne.]
Huân tước Darlington. Trông cô như sắp xỉu vậy. Ta ra ngoài sân
hiên nhé.
Phu nhân Windermere. Vâng. [Nói với Parker.] Ông Parker, lấy áo
choàng cho tôi.
Quý bà Erlynne. [Đến bên nàng.] Phu nhân Windermere, đèn chiếu
ở sân hiên bố trí đẹp quá. Nó gợi nhắc tôi đến sân hiên của
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 51
_______________________________________________________________________________________________________
Ồ, mạnh khoẻ chứ, Quý cậu Graham? Bác gái cậu đây ư, Phu
nhân Jedburgh? Tôi rất mong được làm quen bà ấy.
Cecil Graham. [Sau giây lát đắn đo và lúng túng.] Ồ, hẳn rồi, nếu
bà mong muốn. Bác Caroline, cho phép cháu giới thiệu Quý
bà Erlynne.
Quý bà Erlynne. Hân hạnh được biết bà, Phu nhân Jedburgh. [Ngồi
xuống cạnh bà ta trên xô-pha.] Cháu trai bà với tôi là bạn
quý đấy. Tôi rất hứng thú với sự nghiệp chính trị của cậu ta.
Tôi nghĩ cậu ta chắc chắn sẽ thành công mĩ mãn thôi. Cậu
ta nghĩ như phe Bảo thủ, và nói như phe Cấp tiến, điều ấy là
tối quan trọng trong thời buổi này. Cậu ta cũng là một diễn
thuyết gia xuất sắc nữa. Mà chúng ta thì đều biết nhờ ai cậu
ta mới được thừa hưởng cái tài ấy. Huân tước Allandale mới
nói với tôi hôm qua, trong Công viên, rằng Quý cậu Graham
nói chuyện hệt như bà bác gái vậy.
Phu nhân Jedburgh. [P.] Bà thật tử tế quá khi khen tôi hết lời đến
vậy!
Dumby. [Nói với Cecil Graham.] Cậu giới thiệu Quý bà Erlynne với
Phu nhân Jedburgh ư?
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 52
_______________________________________________________________________________________________________
Cecil Graham. Phải thế, bạn thân mến. Tôi không làm khác được!
Người đàn bà ấy có thể làm bất cứ thứ gì bà ấy muốn. Bằng
cách nào, tôi không biết.
Dumby. Cầu trời cho bà ấy đừng bắt chuyện với tôi! [Bước chậm về
phía Phu nhân Plymdale.]
Quý bà Erlynne. [Nói với Phu nhân Jedburgh.] Vào thứ Năm ư? Rất
vui lòng. [Đứng dậy và nói với Huân tước Windermere, và phá
ra cười.] Thật buồn chán khi cứ phải lịch sự với hạng goá phụ
già như tôi! Nhưng bọn họ vẫn cứ khăng khăng làm vậy!
Phu nhân Plymdale. [Nói với Quý ông Dumby.] Người đàn bà ăn vận
đẹp đẽ đang nói chuyện với anh Windermere là ai thế?
Dumby. Làm sao anh biết được! Trông như một édition de luxe
của một quyển tiểu thuyết Pháp đồi bại, đặc biệt dành cho
thị trường Anh ngữ.
Quý bà Erlynne. Vậy ra kia là Quý anh Dumby khốn khổ cùng với
Phu nhân Plymdale? Tôi nghe nói chị ta ghen tuông ghê lắm.
Anh ta có vẻ không dám nói chuyện với tôi đêm nay. Tôi đồ là
anh ta sợ chị ta. Cánh phụ nữ tóc màu rơm tính khí rất dễ sợ.
Anh biết không, tôi nghĩ mình sẽ nhảy với anh trước tiên, anh
Windermere. [Huân tước Windermere cắn môi và nhíu mày.]
Huân tước Augustus hẳn ghen tị lắm! Huân tước Augustus ơi!
[Huân tước Augustus đi xuống.] Huân tước Windermere nằng
nặc đòi nhảy với tôi trước, và, vì đây là nhà anh ấy, tôi không
thể khước từ. Ông biết tôi thích nhảy với ông hơn nhiều mà.
Huân tước Augustus. [Cúi thấp.] Tôi mong mình có thể nghĩ như
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 53
_______________________________________________________________________________________________________
Quý bà Erlynne. Ông biết lắm mà. Tôi mường tượng có người được
khiêu vũ cả đời với ông và thấy như thế thật mê li.
Huân tước Augustus. [Đặt tay lên chiếc gi-lê trắng của mình.] Ôi,
cảm ơn, cảm ơn bà. Bà là người đáng yêu nhất trong tất thảy
các quý bà!
Quý bà Erlynne. Khéo nói thay! Thật giản dị và thật chân thành!
Đó là lối nói chuyện tôi thích. Chà, ông sẽ cầm hoa cho tôi.
[Khoác tay Huân tước Windermere đi vào vũ phòng.] A, Quý
anh Dumby, anh thế nào? Xin bỏ quá cho tôi vì đã vắng nhà
suốt ba lần anh đến gần đây. Hãy ghé qua tôi ăn trưa vào thứ
Sáu nhé.
Phu nhân Plymdale. [Nói với Quý ông Dumby.] Anh thô bỉ quá lắm!
Em không đời nào tin lấy một lời anh nói nữa! Sao anh bảo
em là không biết bà ta cơ mà? Anh có ý gì khi mò đến nhà bà
ta những ba lần? Anh cấm được đến đó ăn trưa; hẳn nhiên là
anh phải hiểu chứ?
Phu nhân Plymdale. Anh chưa hề nói em hay tên bà ta! Đó là ai?
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 54
_______________________________________________________________________________________________________
Phu nhân Plymdale. Thú vị quá đỗi! Thú vị lắm thay! Thật tình em
phải nhìn mụ cho rõ. [Đến cửa vũ phòng và ghé đầu nhìn.]
Em đã nghe những chuyện gây sốc vô cùng về mụ. Họ nói mụ
đang huỷ hoại anh Windermere đáng thương. Còn Phu nhân
Windermere, người chính chuyên hết mực, lại mời mụ đến
nhà! Thú vị làm sao! Sự này đã xui khiến một phụ nữ hết sức
đoan chính làm một việc hết sức ngu xuẩn. Anh phải đến đó
ăn trưa vào thứ Sáu đấy nhé!
Dumby. Cớ sao?
Phu nhân Plymdale. Bởi em muốn anh dẫn chồng em đi cùng. Dạo
này hắn ta ân cần với em thái quá, thành ra phiền nhiễu kinh
khủng. Giờ thì, mụ đàn bà này là vừa khớp với hắn. Hắn sẽ
phục dịch mụ miễn là mụ chịu, và không làm phiền đến em
nữa. Em quả quyết, đàn bà dạng đó là hữu dụng nhất hạng.
Họ xây dựng nền móng cho mọi cuộc hôn nhân của người
đời.
Phu nhân Plymdale. [Nhìn gã.] Em mong anh cũng bí hiểm được
thế!
Dumby. Anh bí hiểm với bản thân anh. Anh là người duy nhất trên
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 55
_______________________________________________________________________________________________________
đời khiến chính anh muốn hiểu rõ; nhưng hiện tại anh không
thấy mình có cơ hội nào hiểu được.
Phu nhân Windermere. Vâng. Sự có mặt của mụ ở đây thật quái đản,
quá sức chịu đựng. Lúc này em đã hiểu ngụ ý của anh vào giờ
dùng trà hôm nay. Cớ sao anh không nói thẳng cho em biết?
Anh nên làm vậy!
Huân tước Darlington. Không được! Một người đàn ông không
được nói những chuyện như vậy về đàn ông khác! Nhưng
nếu anh biết trước cậu ấy có ý định yêu cầu em mời bà ấy đến
đây đêm nay, anh nghĩ mình sẽ nói cho em biết ngay. Được
thế thì mối nhục này, dù gì đi nữa, em hẳn đã tránh được.
Huân tước Darlington. Hãy cứ cho là anh hiểu em, anh hiểu rằng
em không thể nào sống với người đàn ông đã bạc đãi em đến
thế! Kiểu đời nào em sẽ sống với y đây? Em sẽ thấy như y
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 56
_______________________________________________________________________________________________________
lừa gạt em từng giây mỗi ngày. Em sẽ thấy như trong mắt y
ánh nhìn dối trá, giọng nói dối trá, âu yếm dối trá, đam mê
dối trá. Y chỉ đến với em khi đã chán chường những ả khác;
để em phải an ủi y. Y chỉ đến với em khi đã tận hiến những ả
khác; để em phải mê hoặc y. Em sẽ làm lớp mặt nạ cho cuộc
đời thật của y, tấm áo choàng phủ lên bí mật của y.
Phu nhân Windermere. Anh nói đúng – đúng đến kinh hoàng. Nhưng
em biết quay về nơi nào đây? Anh từng nói sẽ làm bạn em,
Huân tước Darlington – Nói em hay, em phải làm gì đây? Hãy
làm bạn em ngay đi.
Huân tước Darlington. Giữa đàn ông và đàn bà không thể có tình
bạn. Ta có đam mê, oán hận, tôn thờ, yêu đương, nhưng không
có tình bạn. Anh yêu em…
Huân tước Darlington. Phải, anh yêu em! Đối với anh em quan
trọng hơn tất thảy sự đời. Chồng em cho em điều gì? Không
gì hết. Thảy những gì y có y dâng tặng người đàn bà tồi tệ ấy,
người đàn bà y dẫn vào tầng lớp của em, ngôi nhà của em, để
làm nhục em trước mọi người. Anh dâng tặng em cuộc đời
này…
Huân tước Darlington. Cuộc đời anh – trọn cuộc đời anh. Hãy nhận
lấy, và hãy làm gì tuỳ em… Anh yêu em – yêu em như chưa
từng yêu bất kì tạo vật nào. Ngay từ khoảnh khắc gặp em anh
đã yêu em, yêu em mù quáng, cháy bỏng, si mê! Trước kia em
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 57
_______________________________________________________________________________________________________
không biết – giờ đây em đã biết! Hãy rời bỏ ngôi nhà này đêm
nay. Anh sẽ không bảo em rằng không có gì là quan trọng ở
dư luận, hoặc điều tiếng dư luận, hoặc điều tiếng tầng lớp.
Chúng vô cùng quan trọng. Chúng rẩt đỗi quan trọng. Nhưng
có những khoảnh khắc khi người ta phải lựa chọn giữa việc
sống cuộc đời của chính mình, một cách đầy đủ, trọn vẹn,
toàn hảo – hoặc kéo lê sự tồn tại giả dối, nông cạn, ô danh
mà nhân thế với tính đạo đức giả của họ yêu cầu. Em sở hữu
khoảnh khắc đó ngay chính lúc này. Chọn đi! Ôi, tình yêu,
chọn đi!
Phu nhân Windermere. [Chầm chậm lùi xa gã, và nhìn gã bằng ánh
mắt thảng thốt.] Em không có can đảm.
Huân tước Darlington. Ngay bây giờ hoặc không bao giờ.
Phu nhân Windermere. [Bật dậy khỏi xô-pha.] Vậy thì, không bao
giờ! [Tạm ngưng.]
Huân tước Darlington. Ngày mai anh rời bỏ Anh quốc. Đây là lần
cuối cùng anh được thấy em. Em sẽ không bao giờ còn gặp
anh nữa. Trong ngắn ngủi đời ta giao nhau – hồn ta lay động.
Chúng sẽ không khi nào giao cắt hay lay động lần nữa. Vĩnh
biệt, Margaret. [Đi ra.]
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 59
_______________________________________________________________________________________________________
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Margaret yêu quý, bác mới có cuộc
tán gẫu thú vị với Quý bà Erlynne. Bác thành thật hối tiếc về
những lời đã nói về bà ấy với cháu chiều nay. Rõ ràng, bà ấy
hẳn phải đàng hoàng nếu đã được cháu mời tới. Thực là một
người đàn bà hấp dẫn vô cùng, và mang những quan điểm
đúng đắn về cuộc đời. Bà ấy bảo với bác rằng tuyệt đối không
chấp nhận được kẻ đã kết hôn nhiều hơn một lần, vậy nên
bác thấy rất an toàn cho chú em Augustus tội nghiệp. Không
thể hiểu nổi cớ sao người ta nói xấu bà ấy cho được. Mấy
đứa cháu gái quá quắt của bác – đám con gái nhà Saville ấy
– chúng lúc nào cũng đơm chuyện đặt điều. Dẫu vậy, bác cần
phải đến Homburg, cháu yêu, thật sự cần. Bà ấy hơi bị hấp
dẫn quá mức. Mà Agatha đâu nhỉ? Ồ, con bé kia rồi.
[Tiểu thư Agatha và Quý ông Hopper từ sân hiên đi vào qua
lối đi ở Đ.T.]
Quý cậu Hopper, tôi rất rất giận cậu đấy. Cậu dám dẫn Agatha
ra ngoài sân hiên, trong khi con bé đứng đắn như thế.
Hopper. [G.T.] Rất mong thứ lỗi, Công tước Phu nhân. Chúng tôi
chỉ ra ngoài giây lát để tán gẫu với nhau.
Công tước Phu nhân xứ Berwick. [G.] A, về nước Úc yêu quý ư, tôi đồ
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 60
_______________________________________________________________________________________________________
vậy?
Hopper. Vâng!
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Agatha, con yêu! [Vẫy cô bé lại
gần.]
Công tước Phu nhân xứ Berwick. [Nói nhỏ.] Quý cậu Hopper có dứt
khoát…
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Và con trả lời cậu ta ra sao, con
yêu?
Công tước Phu nhân xứ Berwick. [Trìu mến.] Con ngoan! Con lúc nào
cũng nói điều đúng đắn. Quý cậu Hopper! À không, James!
Agatha đã kể bác nghe mọi chuyện. Hai đứa các con giữ bí
mật thật khéo quá.
Hopper. Vậy bác không phiền nếu con đưa Agatha đến Úc chứ,
Công tước Phu nhân?
Công tước Phu nhân xứ Berwick. [Phẫn nộ.] Đến Úc ư? Ôi, đừng nhắc
đến cái chốn thô tục dễ khiếp đó.
Công tước Phu nhân xứ Berwick. [Nghiêm nghị.] Con nói vậy ư,
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 61
_______________________________________________________________________________________________________
Agatha?
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Agatha, con đã nói điều ngốc nghếch
nhất trần đời. Mẹ nghĩ khắp chốn cùng nơi thì Quảng trường
Grosvenor vẫn là nơi cư trú tốt lành hơn cả. Có nhiều kẻ thô
thiển sống ở Quảng trường Grosvenor, nhưng dù sao chăng
nữa cũng sẽ không có đám chuột túi dễ khiếp bò lổm ngổm.
Nhưng chúng ta sẽ nói chuyện đó ngày mai, James, con có
thể dẫn Agatha đi được rồi. Con sẽ đến dùng bữa trưa với
nhà bác, hẳn rồi, James. Lúc một rưỡi nhé, thay vì hai giờ.
Ông Công tước nhà bác sẽ muốn nói vài câu với con, bác chắc
chắn.
Hopper. Con mong được tán gẫu với ngài Công tước, Công tước
Phu nhân. Ngài ấy chưa nói một lời nào với con cả.
Công tước Phu nhân xứ Berwick. Bác nghĩ con sẽ thấy ông ấy có
nhiều chuyện để nói vào ngày mai.
Giờ thôi chúc ngủ ngon, Margaret. Bác e đây lại là câu chuyện
cũ, rất cũ, cháu yêu. Tình yêu – phải, chớ yêu ở cái nhìn đầu
tiên, mà hãy yêu ở đoạn cuối mùa giao lưu, như thế viên mãn
hơn nhiều.
Phu nhân Windermere. Chúc ngủ ngon, Công tước Phu nhân.
[Công tước Phu nhân xứ Berwick khoác tay Huân tước Paisley
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 62
_______________________________________________________________________________________________________
đi ra.]
Phu nhân Plymdale. Thật sao? Chúc ngủ ngon, cô em yêu quý. [Nhìn
Quý ông Dumby rồi đi ra.]
Cecil Graham. A! Hopper là một quý ông bẩm sinh đấy, mẫu quý
ông tồi tệ nhất tôi biết.
Dumby. Thật khéo quá, cái cô Phu nhân Windermere ấy. Hàng đống
bà vợ hẳn đã phản đối mời Quý bà Erlynne đến rồi. Nhưng
Phu nhân Windermere đã biến việc trái khoáy thành một
chuyện thường tình.
Cecil Graham. Còn anh Windermere biết rằng chẳng gì trông giống
sự vô tội cho bằng sự vô ý.
Dumby. Phải; anh Windermere quý hoá sắp trở thành mẫu ông
chồng hiện đại rồi. Tôi không ngờ tới chuyện này. [Cúi chào
Phu nhân Windermere rồi đi ra.]
Phu nhân Jedburgh. Chúc ngủ ngon, Phu nhân Windermere. Quý bà
Erlynne là con người lôi cuốn vô cùng! Bà ấy sẽ đến nhà tôi
ăn trưa vào thứ Ba, cô cũng đi chứ? Tôi mong sao ngài Giám
mục và Phu nhân Merton cũng đến.
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 63
_______________________________________________________________________________________________________
Phu nhân Windermere. Tôi e là mình có hẹn khác rồi, Phu nhân
Jedburgh.
Quý bà Erlynne. Buổi khiêu vũ mới tuyệt vời làm sao! Nó khiến
tôi cứ nhớ mãi về những ngày xưa. [Ngồi xuống xô-pha.] Và
tôi thấy ra trong giới thượng lưu vẫn còn nhiều người ngu
ngốc như xưa. Thật mừng khi thấy mọi thứ không thay đổi!
Ngoại trừ Margaret. Con bé lớn lên xinh đẹp quá chừng. Lần
cuối tôi thấy con bé – hai mươi năm trước, trông nó đến là
nhăn nhúm trong tã nhung. Nhăn nha nhăn nhúm ấy, tôi
cam đoan. Công tước Phu nhân quý hoá! Cùng với Tiểu thư
Agatha đáng mến! Họ chính là mẫu đàn bà con gái tôi thích!
Vâng, thật tình, anh Windermere, nếu tôi trở thành em dâu
của Công tước Phu nhân…
[Quý ông Cecil Graham cùng các khách khứa còn lại đi ra.]
Quý bà Erlynne. Ồ, vâng! Ông ấy sẽ gặp tôi vào mười hai giờ ngày
mai! Ông ấy muốn cầu hôn đêm nay cơ. Thực tế thì đã cầu
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 64
_______________________________________________________________________________________________________
hôn rồi. Ông ấy cứ cầu hôn mãi. Augustus tội nghiệp, anh
biết cái điệu cứ nói đi nói lại của ông ấy rồi đấy. Đúng là thói
quen xấu! Nhưng tôi bảo là sẽ không đưa ra câu trả lời cho
đến ngày mai. Tất nhiên tôi sẽ nhận lời. Và tôi dám nói mình
sẽ cho ông ấy một người vợ lí tưởng, như hình mẫu người
vợ thường có. Tôi thấy có nhiều điều tốt đẹp ở Huân tước
Augustus. May thay chúng đều ở bề mặt. Đó là nơi những
phẩm chất tốt nên ngự. Tất nhiên anh phải giúp tôi chuyện
này.
Huân tước Windermere. Tôi mong mình không phải làm người khích
lệ Huân tước Augustus?
Quý bà Erlynne. Ồ, không! Tôi làm người khích lệ. Nhưng anh sẽ
thu xếp cho tôi một món tiền dư dật, được chứ, Windermere?
Huân tước Windermere. [Cau mày.] Chuyện bà muốn nói với tôi
đêm nay là đây hả?
Huân tước Windermere. [Làm cử chỉ bực dọc.] Tôi sẽ không nói về
chuyện đó ở đây.
Quý bà Erlynne. [Cả cười.] Vậy ta hãy nói về nó ngoài sân hiên.
Ngay cả công chuyện cũng nên có phông nền nên thơ, phải
không anh Windermere? Với một phông nền hợp cảnh thì
đàn bà làm gì cũng xong.
Quý bà Erlynne. Không được; anh thấy đấy, ngày mai tôi sẽ nhận
lời ông ấy. Và tôi nghĩ sẽ hay ho nếu mình có thể nói với ông
ấy rằng tôi có – để xem, bao nhiêu nhỉ? – £2000 mỗi năm do
cậu em họ thứ ba gửi cho – hoặc người chồng thứ hai – hoặc
đại loại người bà con xa nào đó. Nó sẽ là một nét hấp dẫn bổ
sung, phải không nào? Anh đang có dịp tốt để tặng tôi một lời
khen đấy, Windermere. Nhưng anh không được khéo cho lắm
trong việc khen tặng. Tôi e là Margaret không khuyến khích
anh trong thói quen đáng mến này. Đó là sai lầm nghiêm
trọng của con bé. Khi đàn ông thôi nói những điều đáng yêu,
họ cũng thôi nghĩ những điều đáng yêu. Nhưng nghiêm túc
thì, anh nói sao với £2000? Tôi nghĩ £2500 thì hơn. Với cuộc
sống hiện đại thì số dư ngân hàng là tất cả. Windermere, anh
không nghĩ thế gian là nơi nực cười vô cùng tận sao? Tôi thì
có! [Đi ra sân hiên cùng Huân tước Windermere. Nhạc tấu lên
trong vũ phòng.]
Phu nhân Windermere. Ở lại ngôi nhà này nữa là không thể. Đêm
nay người đàn ông yêu ta dâng tặng ta trọn cuộc đời anh ấy.
Ta lại từ chối. Ta ngu ngốc làm sao. Ta sẽ dâng tặng anh ấy
cuộc đời ta ngay bây giờ. Ta sẽ dâng tặng anh ấy trọn cuộc
đời mình. Ta sẽ đến với anh ấy. [Mặc áo choàng và đi ra cửa,
rồi quay lại. Ngồi xuống bàn và viết lá thư, nhét nó vào phong
bì, và để lại bàn.] Arthur chưa bao giờ hiểu ta. Lúc chàng đọc,
chàng sẽ hiểu. Bây giờ chàng có thể làm gì tuỳ ý với cuộc đời
chàng. Ta làm với cuộc đời ta bằng những gì ta nghĩ là tốt
nhất, là đúng nhất. Chính chàng là người cắt đi sợi dây hôn
nhân – không phải ta. Ta chỉ cắt đi sợi dây xiềng xích. [Đi ra.]
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 66
_______________________________________________________________________________________________________
Quý bà Erlynne. [Giật thót mình, và nhìn người đầy tớ bằng vẻ mặt
lúng túng.] Đi khỏi nhà?
Parker. Vâng, thưa bà – cô chủ nhắn rằng có để lại lá thư cho ông
chủ trên bàn.
Đi khỏi nhà! Một lá thư đề gửi chồng! [Đi đến bàn làm việc
và nhìn lá thư. Cầm lên rồi lại hạ xuống trong cơn rùng mình
kinh sợ.] Không, không! Không thể nào! Tấn trò đời không thể
diễn lại như thế! Than ôi, cớ sao cơ sự quái gở này lại ập vào
thân tôi? Cớ sao lúc này tôi lại nhớ về thời khắc muốn quên
nhất đời mình? Tấn trò đời đang diễn lại đấy ư? [Xé phong bì
thư và đọc, rồi trầm mình xuống ghế trong điệu bộ khổ não.]
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 67
_______________________________________________________________________________________________________
Than ôi, khủng khiếp thay! Cũng bằng chính những lời mà
hai mươi năm trước tôi viết cho cha nó! Đòn trừng phạt lên
thân tôi mới chua chát làm sao! Không; đòn trừng phạt, đòn
trừng phạt đích thực lên tôi là đêm nay, là bây giờ! [Vẫn ngồi
trên ghế P.]
Huân tước Windermere. Bà gửi lời chúc ngủ ngon đến vợ tôi rồi
chứ? [Đi đến G.]
Quý bà Erlynne. Con bé mệt quá. Nó ngủ rồi. Nó nói nó bị đau đầu.
Huân tước Windermere. Tôi phải vào với cô ấy. Xin phép bà nhé.
Quý bà Erlynne. [Hấp tấp bật dậy.] Ôi, đừng! Không có gì nghiêm
trọng đâu. Con bé chỉ mệt lả đi, vậy thôi. Vả lại, vẫn còn người
trong phòng ăn kìa. Nó muốn anh ra xin lỗi họ giúp. Nó nói
không muốn ai quấy rầy. [Đánh rơi lá thư.] Nó nhờ tôi nhắn
như vậy với anh!
Quý bà Erlynne. Ồ phải, cảm ơn anh, của tôi đấy. [Giơ tay ra nhận.]
Huân tước Windermere. [Vẫn nhìn vào lá thư.] Nhưng đây là nét
chữ viết của vợ tôi, phải không?
Quý bà Erlynne. [Giật vội lấy lá thư.] Vâng, đó là… người nhận.
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 68
_______________________________________________________________________________________________________
Quý bà Erlynne. Cảm ơn anh! Tôi biết làm sao? Tôi biết làm sao?
Tôi nghe có nỗi thống khổ thức tỉnh trong lòng mà chưa bao
giờ cảm thấy trước đây. Thế là làm sao? Đứa con gái ấy không
được giống mẹ nó – thật đáng sợ. Làm thế nào để tôi cứu con
bé đây? Làm thế nào để tôi cứu con tôi đây? Một giây làm
hỏng một đời. Còn ai rõ câu ấy hơn tôi nữa? Anh Windermere
phải rời khỏi nhà; nhất định cần phải thế. [Sang T.] Nhưng
tôi biết làm cách nào? Dù gì cũng phải làm cho được. A!
Huân tước Augustus. Quý bà của tôi, tôi hồi hộp quá! Không lẽ tôi
vẫn chưa được nhận câu trả lời sao?
Quý bà Erlynne. Huân tước Augustus, nghe tôi nhé. Ông phải dẫn
Huân tước Windermere xuống hội quán ngay tức khắc, và
giữ anh ta ở đó càng lâu càng tốt. Ông hiểu chứ?
Huân tước Augustus. Nhưng chẳng phải bà muốn tôi đến gặp từ
sáng sớm sao!
Quý bà Erlynne. [Cuống cuồng.] Cứ làm y lời tôi. Cứ làm y lời tôi.
Quý bà Erlynne. Phần thưởng? Phần thưởng? Than ôi! Đòi tôi vào
ngày mai nhé. Nhưng đừng để anh Windermere vuột khỏi
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi II • 69
_______________________________________________________________________________________________________
tầm mắt ông đêm nay. Nếu để lỡ việc này thì tôi sẽ không bao
giờ tha thứ cho ông đâu. Tôi sẽ không đời nào nói chuyện với
ông nữa. Tôi sẽ không còn gì với ông sất. Nhớ cho, ông phải
giữ anh Windermere ở hội quán, và đừng cho anh ta về nhà
đêm nay. [Ra cửa T.]
KHÉP MÀN
HỒI III
CẢNH TRÍ
Phu nhân Windermere. [Đứng bên lò sưởi.] Cớ sao chàng vẫn chưa
đến? Việc chờ đợi mới kinh khủng làm sao. Chàng hẳn phải
đến đây. Cớ sao chàng chưa đến đây, để đánh thức lửa lòng
của ta bằng những lời say đắm? Ta lạnh giá – lạnh giá như
một đồ vật vô tình. Lúc này hẳn Arthur đã đọc lá thư rồi.
Nếu chàng quan tâm đến ta, chàng sẽ đuổi theo ta, sẽ đòi ta
về bằng vũ lực. Nhưng chàng nào quan tâm đến ta. Chàng
còn đang bị mụ đàn bà ấy chèo kéo – bị mụ mê hoặc – bị mụ
thống trị. Nếu đàn bà muốn giữ chân đàn ông, thị chỉ cần
kêu gọi những phần tồi tệ nhất ở họ. Chúng tôi coi đàn ông
như thần thánh thì họ ruồng bỏ chúng tôi. Những người khác
coi đàn ông như cầm thú thì họ trở nên khúm núm và chung
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi III • 71
_______________________________________________________________________________________________________
thuỷ. Cuộc đời quái đản thay!… Than ôi! Ta rồ dại lắm mới
đến đây, rồ dại khủng khiếp. Dẫu vậy, điều tồi tệ hơn cả, ta
tự hỏi, là sống dưới lòng thương xót của người đàn ông yêu
ta, hay là làm vợ của người đàn ông trong ngôi nhà đã làm
nhục chính ta? Phụ nữ biết được điều gì? Phụ nữ là gì trên
đời này? Nhưng liệu anh ấy có yêu ta mãi không, người đàn
ông mà ta đang hiến dâng cuộc đời này? Ta biết tặng gì cho
anh ấy? Đôi môi đã tắt tiếng cười, đôi mắt mù loà vì lệ, đôi
tay lạnh buốt và trái tim giá băng. Ta không tặng được gì cho
anh ấy hết. Ta phải quay về – không; ta không được về, lá thư
của ta đã định phận ta – Arthur sẽ không chào đón ta! Ôi lá
thư chết chóc! Không! Huân tước Darlington sẽ rời khỏi Anh
quốc ngày mai. Ta sẽ đi cùng anh ấy – ta không có lựa chọn.
[Ngồi xuống giây lát. Rồi bật dậy và mặc áo choàng.] Không,
không! Ta sẽ quay về, cứ để Arthur làm gì ta cũng được. Ta
không ngồi đợi ở đây được. Ta đến đây là rồ dại lắm. Ta phải
đi ngay. Về phần Huân tước Darlington… Ôi! anh ấy về! Ta
biết làm sao đây? Ta biết nói sao với anh ấy đây? Liệu anh ấy
có để ta đi không? Ta được nghe rằng đàn ông rất vũ phu, rất
đáng sợ… Than ôi! [Giấu mặt vào bàn tay.]
Quý bà Erlynne. [Ra lệnh.] Đúng, chị phải về! Không được phí phạm
một giây. Huân tước Darlington có thể về đây bất cứ lúc nào.
Quý bà Erlynne. Than ôi! Chị đang đứng trên bờ vực lụn bại đấy,
chị đang đứng trên vách đá kinh hoàng đấy. Chị phải rời khỏi
nơi này ngay, xe ngựa của tôi đang đợi ở góc phố. Chị phải đi
theo tôi và đánh xe thẳng về nhà ngay. [Phu nhân Windermere
cởi áo choàng và ném xuống xô-pha.] Chị đang làm gì thế?
Phu nhân Windermere. Quý bà Erlynne – nếu bà không đến đây thì
tôi đã về rồi. Nhưng giờ gặp bà, tôi thấy rằng không gì trên
đời này xui khiến tôi sống dưới cùng mái nhà với Huân tước
Windermere nữa. Bà khiến tôi dâng đầy ghê sợ. Có điều gì đó
ở bà đã khuấy động cơn giận điên cuồng man dại trong tôi.
Và tôi biết nguyên cớ bà đến đây. Chồng tôi phái bà đến đây
dụ dỗ tôi quay về để làm con mù trước mối quan hệ giữa bà
và anh ta chứ gì?
Quý bà Erlynne. Than ôi! Chị đừng nghĩ như vậy – chị không được
nghĩ như vậy.
Phu nhân Windermere. Quay về với chồng tôi đi, Quý bà Erlynne.
Anh ta thuộc về bà chứ không thuộc về tôi. Tôi đồ rằng anh
ta e sợ một vụ bê bối. Đàn ông hèn nhát vậy đấy. Họ chà đạp
mọi luật lệ trên đời, và e sợ mọi điều tiếng thế gian. Nhưng
tốt hơn anh ta nên chuẩn bị tinh thần đi. Anh ta sẽ hứng chịu
một vụ bê bối. Anh ta sẽ hứng chịu vụ bê bối tồi tệ nhất ở
Luân Đôn trong nhiều năm qua. Anh ta sẽ thấy tên mình trên
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi III • 73
_______________________________________________________________________________________________________
mọi tờ báo đồi truỵ, thấy tên tôi trên mọi áp-phích ghê tởm.
Phu nhân Windermere. Phải! Sẽ như thế. Nếu anh ta đích thân đến,
tôi phải thú nhận là tôi sẽ quay về với cuộc sống ô nhục mà
anh ta và bà dành sẵn đợi tôi – tôi đã định về rồi – nhưng anh
ta lại ở nhà, và phái bà đến đây như sứ giả – Than ôi! Làm thế
là sỉ nhục – sỉ nhục.
Quý bà Erlynne. [G.] Phu nhân Windermere, oan cho tôi quá – oan
cho chồng chị quá. Anh ấy không biết chị ở đây – anh ấy cho
rằng chị vẫn yên vị trong nhà. Anh ấy cho rằng chị đang ngủ
trong phòng riêng. Anh ấy chưa từng đọc lá thư rồ dại chị
viết để lại!
Phu nhân Windermere. Bà coi thường tôi quá lắm! [Đi về phía bà.]
Bà đang lừa tôi!
Quý bà Erlynne. [Kiềm chế bản thân.] Tôi không có. Tôi đang nói
chị nghe sự thật.
Phu nhân Windermere. Nếu chồng tôi chưa đọc thư, làm cách nào
bà lại ở đây? Ai cho bà biết tôi đã rời khỏi ngôi nhà mà bà đã
trơ tráo bước vào? Ai cho bà biết nơi tôi rời đến? Chồng tôi
cho bà biết, và cử bà đến dụ dỗ tôi về. [Sang T.]
Quý bà Erlynne. [G.T.] Chồng chị chưa từng đọc lá thư. Tôi… thấy
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi III • 74
_______________________________________________________________________________________________________
Quý bà Erlynne. Tôi dám! Than ôi! Để cứu chị khỏi vực thẳm mà
chị sắp ngã vào, chẳng việc gì trên đời này tôi lại không dám
làm, chẳng việc gì trên đời này. Lá thư đây. Chồng chị chưa
bao giờ đọc nó. Chồng chị sẽ không bao giờ đọc nó. [Đến gần
lò sưởi.] Nó không bao giờ nên được viết ra. [Xé nhỏ và ném
vào lửa.]
Phu nhân Windermere. [Bằng giọng nói và vẻ mặt khinh miệt tột
độ.] Rốt cuộc làm sao tôi biết đó là thư của mình? Bà tưởng
làm trò mèo ấy là gạt được tôi đấy à!
Quý bà Erlynne. Than ôi! Cớ sao chị không tin mọi lời tôi nói? Chị
nghĩ vì can cớ gì tôi lại phải đến đây, ngoài việc cứu chị khỏi
sa vào lụn bại tuyệt đối, cứu chị khỏi kết cục của một sai lầm
gớm guốc? Lá thư đang cháy chính là thư của chị. Tôi thề với
chị!
Quý bà Erlynne. [Sốt ruột.] Chị cứ nghĩ sao về tôi cũng được – cứ
nói xấu về tôi sao cũng được, nhưng hãy về nhà đi, về với
người chồng mà chị yêu đi.
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi III • 75
_______________________________________________________________________________________________________
Phu nhân Windermere. [Sưng sỉa.] Tôi không yêu anh ta!
Phu nhân Windermere. Anh ta không hiểu yêu là gì. Hiểu biết của
anh ta về nó cũng ít ỏi như của bà vậy – nhưng tôi biết bà
muốn gì. Sẽ là một lợi thế lớn cho bà nếu dụ được tôi về. Trời
ơi! Rồi cuộc đời tôi sẽ ra sao! Sống dưới lòng thương xót của
mụ đàn bà không có lòng thương xót cũng như lòng trắc ẩn,
mụ đàn bà chỉ gặp thôi cũng là ô nhục, chỉ biết thôi cũng là ô
uế, mụ đàn bà đê tiện, mụ đàn bà chen ngang vào hạnh phúc
của vợ chồng người khác!
Phu nhân Windermere. [Bật dậy.] A! Bà thừa nhận hai người có ràng
buộc!
Quý bà Erlynne. Vâng, và tôi sẽ nói chị hay đó là gì. Đó là tình yêu
của anh ta dành cho chị, Phu nhân Windermere.
Quý bà Erlynne. Chị phải tin! Đó là sự thật. Chính vì tình yêu dành
cho chị mới khiến anh ta chấp nhận bị… than ôi! Chị gọi là
gì cũng được, ngược đãi, hăm doạ, tuỳ ý chị. Nhưng chính vì
tình yêu dành cho chị đấy. Anh ta mong mỏi cứu chị tránh
khỏi… tủi hổ, vâng, tủi hổ và ê chề.
Phu nhân Windermere. Ý bà là gì? Bà thật xấc xược! Tôi thì có liên
quan gì với bà?
Phu nhân Windermere. Arthur? Vậy mà bà dám nói với tôi rằng giữa
hai người không có gì?
Phu nhân Windermere. Bà nói như thể một người có trái tim. Nhưng
hạng người như bà không có trái tim. Trái tim không có ở bà.
Bà là hạng người mua được và bán được. [Ngồi ở G.T.]
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi III • 77
_______________________________________________________________________________________________________
Quý bà Erlynne. [Giật thột, làm cử chỉ đau đớn. Rồi kìm lòng, và
đến cạnh nơi Phu nhân Windermere ngồi. Trong lúc nói, bà
vươn tay về phía nàng, nhưng không dám chạm vào nàng.]
Tuỳ chị nghĩ thế nào cũng được. Tôi không xứng đáng để chị
buồn dẫu chỉ một giây. Nhưng đừng làm hỏng cuộc đời son
trẻ tươi đẹp của chị vì cái thân tôi! Chị không biết cuộc đời sẽ
dành tặng mình điều gì đâu, trừ phi chị rời khỏi nhà này tức
khắc. Chị đâu có biết thế nào là cảnh sa xuống hố, bị khinh
thường, cạnh khoé, ruồng rẫy, chế nhạo – bị trở thành một kẻ
ngoài lề! Để thấy cửa nhà đóng sập trước mặt mình, để phải
lén lún đi vào các ngõ nhỏ ghê tởm, sợ hãi từng giây lỡ sao
tấm mặt nạ bị giật khỏi mặt mình, và suốt lúc ấy phải nghe
những tràng cười, những tràng cười kinh tởm của miệng đời,
thứ mà bi thảm hơn tất thảy dòng lệ mà nhân thế tuôn ra.
Chị nào có biết đâu. Ta trả giá cho tội lỗi của mình, sau đó
ta lại phải trả giá tiếp, và rồi ta phải lấy cả cuộc đời ra để trả
giá. Chị đừng bao giờ phải biết về điều đó – Về phần tôi, nếu
nỗi đau là sự chuộc tội, thì lúc này đây tôi đã chuộc hết mọi
lỗi lầm, dẫu chúng có thế nào đi nữa; bởi đêm nay chị đã ban
tặng trái tim cho kẻ thiếu nó, ban tặng rồi bóp nát. – Nhưng
ta hãy bỏ qua chuyện ấy. Tôi có thể đã tự hại đời mình, nhưng
tôi sẽ không để chị tự hại đời chị. Chị – than ôi, chị chỉ là một
thiếu nữ, chị sẽ lạc lối. Chị không đủ sành đời để quay đầu
về. Chị chẳng có tính sắc sảo cũng như lòng can đảm. Chị sẽ
không chịu đựng nổi nhục nhã! Thôi! Về nhà đi, Phu nhân
Windermere, về với người chồng yêu chị, và chị yêu. Chị có
con nhỏ, Phu nhân Windermere. Hãy về với đứa bé mà ngay
lúc này đây, trong đau khổ hoặc mừng vui, biết đâu đang
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi III • 78
_______________________________________________________________________________________________________
khóc đòi chị. [Phu nhân Windermere bật dậy.] Chúa ban cho
chị đứa con ấy. Ngài đòi ở chị phải cho nó cuộc sống tốt đẹp,
phải săn sóc nó. Chị sẽ đáp sao trước Chúa nếu đời nó tan
nát vì chị? Hãy về nhà đi, Phu nhân Windermere – chồng chị
yêu chị! Anh ta chưa bao giờ bước lạc một giây khỏi tình yêu
dành cho chị. Nhưng cứ cho như anh ta đã dan díu với hàng
ngàn nhân ngãi, chị phải ở lại với đứa bé. Cứ cho như anh ta
đã cay nghiệt với chị, chị phải ở lại với đứa bé. Cứ cho như
anh ta đã bạc đãi chị, chị phải ở lại với đứa bé. Cứ cho như
anh ta đã ruồng bỏ chị, nơi chị phải ở là ở cạnh đứa bé. [Phu
nhân Windermere oà ra khóc và vùi mặt vào đôi bàn tay. Quý
bà Erlynne lao đến bên nàng.] Phu nhân Windermere!
Phu nhân Windermere. [Níu tay bà, bất lực, như một đứa trẻ.] Hãy
đưa tôi về. Hãy đưa tôi về.
Quý bà Erlynne. [Toan ôm nàng. Rồi kìm lòng được. Nét mặt bà
ánh lên niềm vui.] Đi nào! Áo choàng của chị đâu? [Túm lấy
cái áo trên xô-pha.] Đây. Mặc vào. Đi ngay thôi!
[Họ đi ra cửa.]
Phu nhân Windermere. Có, có đấy! Lắng tai đi! Than ôi! Đó là giọng
chồng tôi! Chàng đang đến! Xin cứu tôi! Than ôi, hẳn có âm
mưu nào đó! Chính bà bày cho chàng đến.
Quý bà Erlynne. Yên lặng! Tôi đến đây để cứu chị, nếu có thể.
Nhưng tôi e là quá muộn rồi! Đây! [Chỉ tấm rèm đang buông
kín cửa sổ.] Cơ hội đầu tiên của chị đấy, núp vào đó, nếu như
chị đã từng có cơ hội nào!
Quý bà Erlynne. Ôi! Đừng bận đến tôi. Tôi sẽ đối mặt với họ.
Huân tước Augustus. [Bên ngoài.] Bậy quá, Windermere thân mến,
chú không được rời xa tôi!
Quý bà Erlynne. Huân tước Augustus! Vậy thì người đi tong là tôi
rồi! [Đắn đo giây lát, rồi nhìn quanh và thấy cửa P, rồi đi ra
đó.]
Dumby. Giờ này mà đã bị lôi ra khỏi hội quán thì có chán không cơ
chứ! Mới có hai giờ mà. [Trầm mình xuống ghế bành.] Phần
sôi động nhất của buổi tối chỉ mới vừa bắt đầu. [Ngáp dài rồi
nhắm mắt.]
Huân tước Darlington. Thật sao! Tiếc quá! Cậu sẽ làm điếu xì-gà
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi III • 80
_______________________________________________________________________________________________________
chứ?
Huân tước Augustus. [Nói với Huân tước Windermere.] Chú mình ạ,
chú không được đi đâu hết. Tôi có nhiều chuyện để nói với
chú lắm, rặt những chuyện quan trọng bỏ đời đi được. [Ngồi
xuống cạnh chàng ở bàn T.]
Cecil Graham. Ôi! Ai còn lạ gì! Tuppy thì có nói được gì ngoài
chuyện Quý bà Erlynne đâu.
Huân tước Windermere. Này, đó không phải việc của cậu kia mà,
Cecil?
Cecil Graham. Chính xác! Nhưng thế mới gây hứng thú cho tôi.
Việc của tôi luôn khiến tôi chán chết. Tôi thích việc của người
khác cơ.
Huân tước Darlington. Làm chút đồ uống nhé, các bạn. Cecil, cậu
uống uýt-ki xô-đa chứ?
Cecil Graham. Xin cảm ơn anh. [Đến bên bàn cạnh Huân tước
Huân tước Darlington. Tôi không thuộc nhóm người say mê bà ấy.
Cecil Graham. Tôi cũng từng thế, nhưng giờ ngược lại. Than ôi!
Bà ấy thực sự khiến tôi phải giới thiệu đến bà bác Caroline
khốn khổ đáng mến của mình. Tôi tin bà ấy sẽ tới nhà bác ấy
ăn trưa.
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi III • 81
_______________________________________________________________________________________________________
Huân tước Darlington. Xin phép các bạn. Ngày mai tôi sẽ đi xa. Và
tôi phải viết vài lá thư. [Đến bên bàn viết và ngồi xuống.]
Cecil Graham. Ơ kìa, Dumby! Tôi tưởng anh đang buồn ngủ.
Dumby. Một mối nguy lớn thì có. Chúng luôn đi đến kết cục là cưới
họ.
Cecil Graham. Nhưng tôi tưởng, Tuppy, ông sẽ không đời nào gặp
bà ấy nữa chứ! Phải! Hôm qua ở hội quán ông có bảo tôi thế
mà. Ông nói ông nghe đồn… [Nói thầm với lão.]
Dumby. Thế còn thu nhập của bà ấy, Tuppy? Bà ấy thanh minh
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi III • 82
_______________________________________________________________________________________________________
chưa?
Dumby. Đàn bà thời nay hám của đến phát sợ. Lớp các bà chúng
ta cũng ném áo qua cầu, hẳn rồi, nhưng, trời ơi, lớp cháu gái
chúng ta chỉ ném áo qua cái cầu nào dẫn chúng lên lầu son
gác tía thôi.
Huân tước Augustus. Các chú chỉ đang cố bôi nhọ người ta thôi.
Nhưng bà ấy không thế!
Huân tước Augustus. Tao thích phụ nữ có quá khứ hơn. Nói chuyện
với họ lúc nào cũng vui bỏ đời đi được.
Huân tước Augustus. Chú mày phiền nhiễu quá rồi đấy; chú mày
phiền nhiễu bỏ đời đi được.
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi III • 83
_______________________________________________________________________________________________________
Cecil Graham. [Đặt tay lên vai lão.] Tình hình là, Tuppy, ngoại hình
ông đã mất rồi mà thanh danh cũng đã mất rồi. Đừng để mất
nốt bình tĩnh chứ; cái đó ông chỉ có một thôi đấy.
Huân tước Augustus. Chú mày ạ, nếu tao không phải là thằng lành
tính nhất Luân Đôn này thì…
Cecil Graham. Thì chúng tôi hẳn đã kính trọng ông hơn hả, Tuppy?
[Bước ra xa.]
Dumby. Lớp trẻ thời nay thật là quá quắt. Chúng tuyệt không biết
kính trọng những người tóc nhuộm.
Cecil Graham. Quý bà Erlynne vô cùng kính trọng ông bạn Tuppy
quý hoá đấy.
Dumby. Vậy ra Quý bà Erlynne đã trở thành tấm gương sáng cho
chị em noi theo. Cái cách mà hầu hết phụ nữ thời nay đối xử
với người đàn ông không phải chồng họ thật quá sức chịu
đựng.
Huân tước Windermere. Dumby, cậu làm lố rồi đấy, còn Cecil, đừng
để cái lưỡi của cậu khua khoắng quá trớn. Các cậu hãy để cho
Quý bà Erlynne được yên. Các cậu không thật sự biết gì về bà
ấy, thế mà lúc nào cũng đàm tiếu linh tinh.
Cecil Graham. [Đi về phía chàng ở G.T.] Arthur thân mến, tôi không
bao giờ đàm tiếu. Tôi chỉ đồn đại mà thôi.
Huân tước Windermere. Có gì khác nhau giữa đàm tiếu và đồn đại?
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi III • 84
_______________________________________________________________________________________________________
Cecil Graham. Ồ! Đồn đại là hành động rất duyên! Lịch sử đơn
thuần là đồn đại mà thôi. Nhưng đàm tiếu là đồn đại bị trở
nên tẻ nhạt vì đạo lí. Bây giờ, tôi không bao giờ giảng đạo.
Đàn ông đạo đức thường là hạng người đạo đức giả, còn phụ
nữ đạo đức luôn là dạng người thô kệch. Chẳng gì trên đời
mặc vào kém hợp với phụ nữ như lương tâm của một người
Biệt giáo. Và hầu hết phụ nữ biết điều đó, tôi mừng được nói
vậy.
Huân tước Augustus. Nói đúng ý tao, chú mày ạ, nói đúng ý tao.
Cecil Graham. Nghe thế tôi buồn quá, Tuppy; hễ mọi người đồng
tình với tôi, tôi luôn cảm thấy mình hẳn đã sai.
Cecil Graham. Nhưng ông chưa bao giờ ở, Tuppy, và sẽ không bao
giờ ở được. [Đi lên G.] Mà này, Darlington, cho chúng tôi bộ
bài nhé. Anh sẽ chơi chứ, Arthur?
Dumby. [Thở dài.] Trời đất ơi! Hôn nhân huỷ hoại đàn ông quá
thể! Nó tàn phá con người ta ngang thuốc lá, nhưng đắt hơn
nhiều.
Huân tước Augustus. [Tự rót cho mình li cô-nhắc xô-đa trên bàn.]
Không được, chú mày ạ. Tao đã hứa với Quý bà Erlynne sẽ
không bao giờ hoặc đánh bài hoặc uống rượu nữa rồi.
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi III • 85
_______________________________________________________________________________________________________
Cecil Graham. Này, Tuppy thân mến, chớ để mình lạc lối vào con
đường đức hạnh. Cải tạo xong là ông sẽ trở nên vô cùng nhạt
nhẽo. Đàn bà tồi tệ nhất ở chỗ đó. Họ luôn muốn người đời trở
nên tử tế. Và nếu ta tử tế, khi gặp ta họ sẽ không yêu đương
gì nữa sất. Họ thích quen biết ta lúc ta tồi tệ vô phương cứu
chữa, và bỏ rơi ta lúc ta tử tế vô phương yêu nổi.
Huân tước Darlington. [Đứng lên khỏi bàn P, nơi gã đang viết thư.]
Họ luôn thích chúng ta tồi tệ ư?
Dumby. Tôi không cho rằng chúng ta tồi tệ. Tôi cho rằng chúng ta
đều tử tế cả, trừ Tuppy.
Huân tước Darlington. Không, thảy chúng ta đều dưới cống cả,
nhưng vài kẻ trong chúng ta ngước mắt lên những vì sao.
[Ngồi xuống bàn G.]
Dumby. Thảy chúng ta đều dưới cống cả, nhưng vài kẻ trong chúng
ta ngước mắt lên những vì sao? Thề danh dự, đêm nay anh
lãng mạn quá, Darlington.
Cecil Graham. Lãng mạn quá thể! Anh hẳn phải đang yêu. Cô nàng
nào thế?
Huân tước Darlington. Người phụ nữ tôi yêu không còn tự do, hoặc
được coi là thế. [Bất giác liếc về Huân tước Windermere trong
khi nói.]
Huân tước Darlington. Ồ! Nàng không yêu tôi. Nàng là một phụ
nữ đoan chính. Nàng là người phụ nữ đoan chính duy nhất
tôi từng gặp trong đời.
Cecil Graham. Người phụ nữ đoan chính duy nhất anh từng gặp
trong đời?
Cecil Graham. [Châm thuốc lá.] Ái chà, anh là gã tốt số đấy! Hỡi
ôi, tôi đã gặp hàng trăm phụ nữ đoan chính. Có vẻ như tôi
chưa từng gặp dạng người nào ngoài phụ nữ đoan chính cả.
Nhân thế cứ chật như nêm cối những phụ nữ đoan chính.
Làm quen với họ cũng giống như được hưởng nền giáo dục
của tầng lớp trung lưu vậy.
Huân tước Darlington. Người phụ nữ này thuần khiết và ngây thơ.
Nàng có mọi thứ đàn ông chúng ta đánh mất.
Cecil Graham. Bạn thân mến, cớ sao đàn ông chúng ta phải bận
lòng với tính thuần khiết với lại ngây thơ chứ? Một bông hoa
cài khuyết áo được thiết kế tinh xảo còn có tác động mạnh
hơn nhiều.
Dumby. Xin được chúc mừng anh, bạn thân mến. Cuộc đời chỉ có
hai bi kịch: không được cái ta muốn, và đã được cái ta muốn.
Cái sau là tồi tệ hơn cả; cái sau là bi kịch đích thực! Nhưng
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi III • 87
_______________________________________________________________________________________________________
tôi thấy hấp dẫn khi nghe nói nàng ấy không yêu anh. Cậu có
thể yêu một cô nàng không yêu cậu trong bao lâu, hả Cecil?
Cecil Graham. Một cô nàng không yêu tôi ư? Ôi, trọn đời!
Dumby. Tôi cũng vậy. Nhưng khó gặp được cô nàng như vậy lắm.
Dumby. Tôi không nhắc về sự ấy với lòng kiêu ngạo đâu. Tôi nhắc
về sự ấy với lòng hối tiếc. Tôi đã từng bị yêu cuồng si và mãnh
liệt. Tôi thấy tiếc vì đã bị như vậy. Chuyện đó phiền hà kinh
khủng. Tôi thích thi thoảng được tự cho bản thân đôi chút
thời gian.
Huân tước Augustus. [Trông thành thật.] Thời gian để tự giáo dục
bản thân, tao đồ thế.
Dumby. Không, thời gian để quên đi mọi thứ tôi đã học. Điều đó
quan trọng hơn nhiều đấy, Tuppy thân mến.
[Huân tước Augustus bứt rứt cựa mình trong ghế bành.]
Huân tước Darlington. Anh bạn này khinh bạc quá chừng!
Cecil Graham. Khinh bạc là sao? [Ngồi lên phần tựa lưng của chiếc
xô-pha.]
Huân tước Darlington. Là người biết giá cả của mọi thứ, và không
biết giá trị của thứ gì.
Huân tước Darlington. Cậu lúc nào cũng làm tôi thấy thích, Cecil.
Cậu nói năng như thể mình là người dày dạn kinh nghiệm
lắm.
Cecil Graham. Đó là sai lầm lớn. Kinh nghiệm là một bản năng đối
với cuộc sống. Tôi sở hữu nó. Tuppy thì không. Kinh nghiệm
là cái tên Tuppy đặt cho sai lầm của ông ấy. Thảy là vậy.
Dumby. Kinh nghiệm là cái tên người đời đặt cho sai lầm của mình.
Cecil Graham. [Đứng xoay lưng vào lò sưởi.] Người đời đừng phạm
phải nó thì hơn. [Nhìn thấy cái quạt của Phu nhân Windermere
trên xô-pha.]
Cecil Graham. Hẳn là anh vô cùng chung tình với người phụ nữ
anh yêu chứ, Darlington, với người phụ nữ đoan chính ấy?
Huân tước Darlington. Cecil, nếu ta thật sự yêu một người phụ nữ,
thảy phụ nữ trên đời đều trở nên hoàn toàn vô nghĩa trước
ta. Tình yêu thay đổi con người – tôi đã được thay đổi.
Cecil Graham. Ôi chà! Thú vị chưa kìa! Tuppy, tôi có chuyện muốn
nói với ông.
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi III • 89
_______________________________________________________________________________________________________
Dumby. Nói chuyện với Tuppy cũng bằng thừa. Cậu có thể nói
chuyện với bức tường vậy.
Cecil Graham. Nhưng tôi lại thích nói chuyện với bức tường – nó
là thứ duy nhất trên đời không khi nào cãi lại tôi! Tuppy!
Huân tước Augustus. Hả, cái gì cơ? Cái gì cơ? [Đứng dậy và đến bên
Cecil Graham.]
Cecil Graham. Lại đây. Tôi nói riêng với ông thôi. [Nói nhỏ.]
Darlington ngời ngời đạo đức và luôn miệng nói về tình yêu
thuần khiết, cùng với đủ thứ, thế mà anh ta lại giấu giếm một
người đàn bà nào đó trong nhà suốt từ nãy đến giờ.
Cecil Graham. [Thấp giọng.] Phải đấy, đây chính là chiếc quạt của
ả. [Chỉ vào cái quạt.]
Huân tước Augustus. [Cười khùng khục.] Cao xanh ơi! Cao xanh ơi!
Huân tước Windermere. [Đứng bên cửa phía đỉnh sân khấu.] Tôi
thật sự phải đi ngay, Huân tước Darlington. Tôi lấy làm tiếc
vì anh rời Anh quốc sớm quá. Hãy ghé qua nhà tôi chơi khi
nào anh về nhé! Vợ chồng tôi rất mong được gặp anh!
Huân tước Darlington. [Đi lên đỉnh sân khấu bên cạnh Huân tước
Windermere.] Tôi e rằng mình sẽ đi xa trong nhiều năm. Chúc
ngủ ngon!
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi III • 90
_______________________________________________________________________________________________________
Cecil Graham. Tôi muốn nói với anh chuyện này giây lát. Nào, lại
đây!
Cecil Graham. Có chuyện này rất đặc biệt. Nó sẽ hấp dẫn anh vô
cùng.
Huân tước Windermere. [Mỉm cười.] Lại trò nhăng cuội gì đó của
cậu mà thôi, Cecil.
Huân tước Augustus. [Đến bên chàng.] Chú em thân mến, chú chưa
thể về được. Tôi còn nhiều chuyện cần nói với chú. Với lại
Cecil cũng có gì đó cần cho chú xem.
Huân tước Windermere. Lạy Chúa! [Giật lấy cái quạt. Dumby bật
dậy.]
Huân tước Windermere. Tại sao quạt của vợ tôi lại ở đây trong phòng
của anh? Buông tay ra, Cecil. Đừng động vào tôi.
Huân tước Windermere. Anh phải biết. Tôi yêu cầu anh giải thích.
[Nói với Cecil Graham.] Đừng giữ tay tôi, tên ngốc này.
Huân tước Windermere. Nói ngay, thưa huân tước! Tại sao quạt
của vợ tôi lại ở đây? Trả lời tôi! Thề có Chúa! Tôi sẽ lục soát
phòng anh, và nếu vợ tôi có ở đây thì… [Tiến tới.]
Huân tước Darlington. Cậu không được lục phòng tôi. Cậu không
có quyền. Tôi cấm cậu!
Huân tước Windermere. Đồ khốn kiếp! Tôi sẽ không rời khỏi đây
cho đến khi lục soát từng ngóc ngách căn phòng này! Cái gì
động đậy sau rèm cửa kia? [Lao vội đến tấm rèm G.]
Quý bà Erlynne. [Đi vào từ sau cửa P.] Huân tước Windermere!
[Mọi người giật mình quay đầu nhìn sang. Phu nhân
Quý bà Erlynne. Tôi e là mình đã cầm nhầm quạt của vợ anh, vào
lúc rời nhà anh đêm nay. Tôi thành thật xin lỗi. [Lấy cái quạt
từ tay chàng.]
KHÉP MÀN
HỒI IV
CẢNH TRÍ
Như Hồi I.
Phu nhân Windermere. [Nằm trên xô-pha.] Ta biết nói với chàng
thế nào đây? Ta không thể nói chuyện đó với chàng. Ta chết
mất. Ta tự hỏi điều gì đã xảy ra sau khi ta thoát được khỏi
căn phòng kinh khiếp đó. Có lẽ bà ấy nói cho họ nguyên do
thật sự vì sao bà ấy ở đấy, và ý nghĩa thật sự của cái đó – chiếc
quạt tai hoạ của ta. Than ôi, nếu chàng biết – làm sao ta dám
nhìn mặt chàng được nữa? Chàng sẽ không đời nào tha thứ
cho ta. [Bấm chuông.] Chao ôi cái cuộc đời mà ta từng nghĩ
và từng sống – cuộc đời nằm ngoài tầm với của cám dỗ, tội
lỗi, dại dột. Thế rồi đột nhiên… Than ôi! Cuộc đời thật đáng
sợ. Cuộc đời điều khiển chúng ta, chúng ta không điều khiển
cuộc đời.
Phu nhân Windermere. Năm giờ sáng? Sáng nay chàng có gõ cửa
phòng ta phải không?
Rosalie. Vâng, thưa cô – lúc chín rưỡi. Em bảo ông chủ rằng cô
vẫn chưa ngủ dậy.
Phu nhân Windermere. Chuyện đó không quan trọng. Bảo ông Parker
đừng bận tâm nhé. Vậy được rồi.
[Rosalie đi ra.]
trêu cay đắng trong cái lối chúng ta nói về phụ nữ tử tế và tồi
tệ… Than ôi, đúng là một bài học! Và đáng tiếc thay khi ở đời
chúng ta chỉ nhận được các bài học vào lúc mà chúng đều đã
trở thành vô ích! Nhưng kể cả nếu bà ấy không nói, ta sẽ nói.
Than ôi! Đáng thẹn thay, đáng thẹn thay. Hễ nói lại chuyện
đó là phải sống lại chuyện đó một lần nữa. Hành động là bi
kịch thứ nhất của cuộc đời, ngôn từ là bi kịch thứ hai. Ngôn
từ có lẽ là tệ hơn hết. Ngôn từ rất tàn nhẫn… [Giật mình lúc
Huân tước Windermere đi vào.] Ối!
Huân tước Windermere. [Ngồi xuống xô-pha với nàng.] Anh rất xin
lỗi. Anh về nhà muộn quá, và anh không muốn đánh thức
em. Em đang khóc sao, em yêu?
Phu nhân Windermere. Vâng, em đang khóc, bởi em có điều cần nói
với anh, Arthur.
Phu nhân Windermere. Hơn cả như vậy rất nhiều. [Đứng dậy đến
bên chàng.] Em sẽ kể anh hay, Arthur, chỉ có điều anh hãy
yêu em nhé, yêu em như anh đã từng yêu.
Phu nhân Windermere. Em không nghĩ thế. Bây giờ em đã biết mình
sai và ngu ngốc.
Phu nhân Windermere. Sao anh lại nói vậy? [Tạm ngưng.]
Phu nhân Windermere. Arthur, Arthur ơi, đừng cay nghiệt như vậy
với bất kì người phụ nữ nào. Giờ đây em không nghĩ có thể
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi IV • 97
_______________________________________________________________________________________________________
Phu nhân Windermere. Trước kia bà ấy đến đây làm khách của anh.
Bây giờ bà ấy đến đây làm khách của em. Như vậy là công
bằng.
Phu nhân Windermere. [Đứng dậy.] Bây giờ mới nói điều đó, Arthur,
thì đã quá muộn rồi. [Đi ra xa.]
[Parker đi vào mang cái khay có đặt một tấm thiệp và cái
quạt của Phu nhân Windermere.]
Phu nhân Windermere. Ồ, mời Quý bà Erlynne hãy quá bộ vào nhà
đi. [Đọc thiệp.] Nói là tôi rất vui lòng được gặp bà ấy.
[Parker đi ra.]
Huân tước Windermere. [Nhận thiệp và xem xét.] Margaret, anh xin
em đừng. Hãy để anh gặp mụ trước, dẫu gì đi nữa. Mụ là hạng
đàn bà rất nguy hiểm. Hạng đàn bà nguy hiểm nhất anh biết.
Em không tự biết em đang làm gì đâu.
[Parker đi vào.]
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi IV • 99
_______________________________________________________________________________________________________
[Parker đi ra.]
Quý bà Erlynne. Chị vẫn khoẻ chứ, Phu nhân Windermere? [Nói
với Huân tước Windermere.] Anh vẫn khoẻ chứ? Chị biết đấy,
Phu nhân Windermere, tôi rất xin lỗi về chiếc quạt của chị.
Thật không tưởng được tôi lại nhầm lẫn một cách ngu ngốc
đến thế. Đúng là việc ngu xuẩn nhất đời tôi. Và lúc đánh xe
tới nhà chị, tôi nghĩ mình phải tận dụng cơ hội để trả lại tận
tay đồ của chị cùng lời xin lỗi vì đã bất cẩn, và gửi đến chị lời
từ biệt mới được.
Phu nhân Windermere. Từ biệt ư? [Đi đến xô-pha với Quý bà Erlynne
và ngồi cạnh.] Vậy là bà sắp đi xa ư, Quý bà Erlynne?
Quý bà Erlynne. Vâng; tôi sắp xuất ngoại lần nữa. Khí hậu Anh
quốc không hợp với tôi. Nó hại đến… tim tôi, và tôi không
thích thế. Tôi ưa sống ở phương nam hơn. Luân Đôn có quá
nhiều sương mù và… và những người nghiêm túc, Huân tước
Windermere ạ. Chẳng biết sương mù sinh ra người nghiêm
túc hay người nghiêm túc sinh ra sương mù nhỉ, tôi không
biết đâu, nhưng toàn bộ điều này làm tôi khó ở, vậy nên chiều
nay tôi rời đi bằng chuyến tàu do hội quán đặt.
Phu nhân Windermere. Chiều nay ư? Nhưng tôi muốn đến thăm
nhà bà lắm.
Quý bà Erlynne. Chị tử tế quá! Nhưng tôi e rằng mình phải đi sớm.
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi IV • 100
_______________________________________________________________________________________________________
Phu nhân Windermere. Tôi sẽ không khi nào gặp lại bà ư, Quý bà
Erlynne?
Phu nhân Windermere. Ôi, rất hân hạnh. Có một bức trên bàn kia.
Để tôi cho bà xem. [Đến bên bàn.]
Huân tước Windermere. [Đến bên Quý bà Erlynne và thấp giọng nói.]
Thật là quái gở khi bà vẫn vác mặt đến đây sau hành động
đêm qua.
Quý bà Erlynne. [Cười thích thú.] Anh Windermere thân mến, lịch
sự đi trước, luân lí đi sau!
Phu nhân Windermere. [Trở lại.] Tôi e bức này nịnh người quá – tôi
trông không xinh được đến thế. [Giơ tấm ảnh chụp ra.]
Quý bà Erlynne. Chị xinh hơn thế nhiều chứ. Nhưng chị có bức nào
chụp chung với cháu trai nhà mình không?
Phu nhân Windermere. Tôi sẽ lên lấy cho bà, nếu bà cho tôi xin vài
phút. Tôi để một bức trên lầu.
Quý bà Erlynne. Thật xin lỗi, Phu nhân Windermere, đã làm phiền
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi IV • 101
_______________________________________________________________________________________________________
chị quá.
Phu nhân Windermere. [Đến gần cửa P.] Chẳng phiền gì hết, Quý
bà Erlynne.
Hình như sáng nay anh khó ở, Windermere. Sao lại thế?
Margaret và tôi đang rất quý mến nhau kia mà.
Huân tước Windermere. Tôi không cam tâm nhìn bà đứng cạnh
nàng. Vả lại, bà đã không nói cho tôi biết sự thật, Quý bà
Erlynne.
Quý bà Erlynne. Tôi đã không nói cho con bé biết sự thật, ý anh là
vậy.
Huân tước Windermere. [Đứng ở G.] Đôi lúc tôi mong thà bà cứ nói
ra. Tôi hẳn đã tránh được những thống khổ, lo âu, phiền muộn
của sáu tháng qua. Nhưng thay vì để vợ tôi phải biết chuyện
– rằng người mẹ mà nàng được bảo là đã chết, người mẹ mà
nàng đã khóc thương vì tưởng chết, vẫn còn sống – một mụ
đàn bà bỏ chồng, khoác lên mình cái tên giả, một mụ đàn
bà tồi tệ sống lợi dụng hoàn cảnh, như lúc này tôi đã biết về
bà – hơn cả thế, tôi đã sẵn lòng cung ứng cho bà tiền bạc để
trả hoá đơn hết tờ này đến tờ khác, tiêu hoang hết món này
đến món khác, phải mạo hiểm để xảy ra sự vụ ngày hôm qua,
cuộc cãi vã đầu tiên tôi từng có với vợ. Bà không hiểu điều
đó là như thế nào đối với tôi đâu. Sao bà hiểu được chứ? Xin
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi IV • 102
_______________________________________________________________________________________________________
thưa để bà biết là những lời chua chát duy nhất từng buột ra
từ đôi môi ngọt ngào của nàng đều là do bà, và tôi ghét phải
nhìn bà đứng cạnh nàng. Bà bôi nhơ vẻ ngây thơ nằm bên
trong nàng. [Đến G.T.] Và rồi tôi lại từng nghĩ rằng sau tất
thảy lỗi lầm thì bà đã trở nên đứng đắn và đoan chính. Nhưng
bà không hề.
Huân tước Windermere. Bà bắt tôi mời bà đến buổi vũ của vợ tôi.
Huân tước Windermere. Bà đến, và trong vòng một giờ sau khi rời
khỏi nhà, bà bị bắt quả tang đang ở trong phòng một người
đàn ông – bà đã ô danh trước mọi người. [Đi lên Đ.]
Quý bà Erlynne. [Bật dậy.] Anh đang đứng về phía kẻ đó hay đứng
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi IV • 103
_______________________________________________________________________________________________________
Quý bà Erlynne. Dè miệng – tốt hơn anh nên biết lựa lời.
Huân tước Windermere. Ồ, tôi sẽ không lựa lời với bà đâu. Tôi biết
bà quá rồi.
Quý bà Erlynne. [Nhìn chàng kiên định.] Tôi nghi ngờ điều đó.
Huân tước Windermere. Tôi biết bà lắm. Hai mươi năm ròng rã bà
sống không cần con cái, không nghĩ đến con cái. Một ngày nọ
bà đọc trên báo rằng nàng đã kết hôn với một nhà có của. Bà
thấy ra cái cơ hội tởm lợm của bà. Bà biết rằng để tránh cho
nàng nỗi nhục khi biết hạng người như bà là mẹ nàng, tôi sẽ
chịu đựng bất kì điều gì. Thế là bà bắt đầu tống tiền tôi.
Quý bà Erlynne. [Nhún vai.] Đừng dùng từ ngữ xấu xí, Windermere.
Chúng dung tục quá. Tôi thấy ra cơ hội cho mình, quả vậy, và
nắm lấy nó.
Quý bà Erlynne. [Mỉm một nụ cười kì lạ.] Anh đúng lắm, tôi đã huỷ
hoại tất cả đêm qua.
Huân tước Windermere. Và việc lấy nhầm quạt của vợ tôi ở đây rồi
bỏ lại ở phòng Darlington là không thể dung thứ được. Tôi
không chịu nổi việc nhìn nó lúc này. Tôi sẽ không đời nào để
vợ mình dùng nó nữa. Nó là thứ dơ dáy đối với tôi. Bà nên giữ
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi IV • 104
_______________________________________________________________________________________________________
Quý bà Erlynne. Tôi nghĩ mình sẽ giữ nó. [Đi lên.] Nó đẹp vô ngần.
[Cầm cái quạt.] Tôi sẽ hỏi xin Margaret.
Quý bà Erlynne. Ồ, tôi đoan chắc con bé sẽ cho mà không lấn cấn
gì.
Huân tước Windermere. Tôi mong nàng cũng đồng thời cho bà bức
tiểu hoạ nàng vẫn hôn hàng đêm trước khi cầu nguyện – Đó
là bức tiểu hoạ của một thiếu nữ nom ngây thơ có mái tóc
sẫm xinh đẹp.
Quý bà Erlynne. A, vâng, tôi nhớ rồi. Đã lâu lắm thay! [Đi đến xô-
pha và ngồi.] Nó được chụp trước lúc tôi lấy chồng. Tóc sẫm
và vẻ mặt ngây thơ là mốt thời ấy, anh Windermere ạ! [Tạm
ngưng.]
Huân tước Windermere. Sáng nay bà đến đây với ý gì? Mục đích của
bà là gì? [Đi sang G.T. và ngồi xuống.]
Quý bà Erlynne. [Sắc thái mỉa mai trong giọng nói.] Để gửi lời từ
biệt đến con gái yêu của tôi, hẳn rồi.
Than ôi, đừng tưởng tôi sẽ diễn cảnh lâm li bi đát với con bé,
vùi mặt khóc trên cổ nó và tiết lộ mình là ai, cùng thảy những
thứ tương tự. Tôi không có tham vọng làm mẹ. Duy có một
lần trong đời tôi được biết đến cảm giác làm mẹ. Đó là đêm
qua. Nó khủng khiếp – nó khiến tôi thống khổ – nó khiến tôi
thống khổ vô ngần. Suốt hai mươi năm, như anh nói, tôi sống
không con cái – tôi vẫn muốn sống không con cái. [Giấu cảm
xúc bằng tràng cười giả lả.] Vả lại, Windermere thân mến, làm
thế quái nào tôi có thể đóng vai mẹ của một cô gái đã trưởng
thành chứ? Margaret hai mươi mốt tuổi, và tôi không bao
giờ thừa nhận mình đã ngoài hai mươi chín, hoặc quá lắm là
ba mươi. Tuổi hai mươi chín cuộc đời vẫn màu hồng, còn ba
mươi thì xin kiếu. Vậy là anh thấy những khó khăn việc đó
kéo theo rồi đấy. Không, theo ý tôi, hãy cứ để vợ anh ấp ôm kỉ
niệm về người mẹ trong sạch quá cố. Cớ sao tôi lại khuấy đục
ảo tưởng của con bé? Tôi thấy thật khó để giữ được ảo tưởng
của bản thân. Tôi đã đánh vỡ một cái đêm qua. Tôi từng nghĩ
mình không có trái tim. Tôi đã thấy ra là mình có, và trái tim
mặc lên không hợp người tôi, anh Windermere ạ. Chẳng biết
làm sao nó lại không hợp với trang phục hiện đại. Nó khiến
người ta trông già cỗi. [Lấy chiếc gương tay từ bàn và soi.] Và
nó huỷ hoại sự nghiệp của người ta vào những thời khắc cốt
tử.
Huân tước Windermere. Bà làm tôi dâng đầy kinh sợ – hết sức kinh
sợ.
viện, hoặc dạng người đại loại thế, như người ta viết trong
mấy quyển tiểu thuyết hiện đại ngớ ngẩn. Anh ngu xuẩn ở
chỗ đó, Arthur ạ; trong đời thực chúng ta không làm như vậy
– dẫu gì cũng không miễn là chúng ta vẫn còn lại vẻ ngoài ưa
nhìn. Không – việc tìm nguồn an ủi cho con người thời nay
không nằm ở sám hối, mà nằm ở khoái lạc. Sám hối đã hoàn
toàn lỗi thời rồi. Vả lại, nếu một người đàn bà thật lòng sám
hối, thị phải đến gặp một tay thợ may tồi, bằng không chẳng
ai tin thị cả. Và không gì trên đời này xui khiến được tôi làm
việc đó. Không; tôi sẽ không xen ngang vào cuộc đời hai anh
chị nữa. Việc xen ngang của tôi chỉ là một sai lầm – tôi nhận
ra điều đó đêm qua.
Huân tước Windermere. Tôi hối hận vì đã không cho vợ tôi biết
toàn bộ sự thật ngay từ đầu.
Quý bà Erlynne. Tôi hối hận vì việc xấu từng làm. Anh hối hận vì
việc tốt từng làm – đó là khác biệt giữa hai ta.
Huân tước Windermere. Tôi không tin bà. Tôi sẽ cho nàng biết. Tốt
hơn nàng vẫn nên biết, và biết qua tôi. Thế sẽ làm khổ nàng
vô cùng – thế sẽ làm nhục nàng khủng khiếp, nhưng đúng là
nàng nên biết.
Quý bà Erlynne. [Đi lên chỗ chàng.] Nếu anh nói, tôi sẽ làm cho tên
mình khét tiếng đến độ sẽ phá huỷ từng giây phút cuộc đời
con bé. Nó sẽ huỷ hoại con bé, khiến con bé khổ sở. Nếu anh
dám nói cho nó, chẳng hố nhục nào tôi sẽ không đâm xuống,
chẳng ổ thẹn nào tôi sẽ không chui vào. Anh không được nói
cho nó biết – tôi cấm anh.
Quý bà Erlynne. [Sau lúc ngừng.] Nếu tôi bảo anh rằng tôi lo cho
nó, có lẽ là yêu nó cũng nên – anh sẽ cười khẩy, phải chứ?
Huân tước Windermere. Tôi cảm thấy không tin được. Tình mẫu tử
là tận tuỵ, vô tư, hi sinh. Bà biết được gì về những điều ấy?
Quý bà Erlynne. Anh nói phải. Tôi biết được gì về những điều ấy?
Ta hãy đừng nói về chuyện này nữa – riêng việc nói cho con
gái tôi biết tôi là ai, tôi không cho phép. Đó là bí mật của tôi,
chứ không phải của anh. Nếu như tôi có ý cho con bé biết, thì
tôi nghĩ mình sẽ tự nói, tôi sẽ nói nó hay trước lúc rời nhà –
nếu như không, tôi sẽ không khi nào nói.
Huân tước Windermere. [Giận dữ.] Vậy để tôi van bà rời khỏi nhà
chúng tôi ngay lập tức. Tôi sẽ thay bà viện cớ với Margaret.
Phu nhân Windermere. Tôi rất xin lỗi, Quý bà Erlynne, vì bắt bà chờ
lâu. Tôi tìm mãi không thấy bức ảnh đâu. Cuối cùng tôi phát
hiện nó trong phòng thay đồ của chồng tôi – anh ấy đã lấy
trộm nó.
Quý bà Erlynne. [Nhận tấm ảnh chụp từ nàng và nhìn ngắm.] Tôi
không lấy làm lạ – đẹp đến mê lòng. [Ra xô-pha cùng với Phu
nhân Windermere, và ngồi xuống cạnh nàng. Lại ngắm tấm
ảnh chụp.] Vậy ra đây là thằng bé nhà chị! Tên nó là gì?
Phu nhân Windermere. Gerard, theo tên người cha quá cố của tôi.
Phu nhân Windermere. Vâng. Nếu nó mà là gái, tôi sẽ đặt theo tên
mẹ mình. Mẹ tôi trùng tên với tôi, Margaret.
Phu nhân Windermere. [Lắc đầu.] Nếu tôi mất lí tưởng, tôi sẽ mất
mọi thứ.
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi IV • 109
_______________________________________________________________________________________________________
Phu nhân Windermere. Không, việc đó khiến ông ấy ruột thắt gan
bào. Ông ấy chỉ bảo tôi rằng mẹ đã chết sau vài tháng hạ sinh
tôi. Mắt ông ấy đẫm lệ lúc nói chuyện. Rồi ông xin tôi đừng
bao giờ nhắc đến mẹ trước mặt ông nữa. Chỉ nghe đến thôi
cũng làm ông ấy thống khổ. Cha tôi… cha tôi thật sự đã qua
đời vì buồn đến nát ruột. Đời ông là cuộc đời vụn vỡ nhất cõi
trần.
Quý bà Erlynne. [Bật dậy.] Tôi e là mình phải đi ngay, Phu nhân
Windermere.
Quý bà Erlynne. Tôi nghĩ mình đi thì hơn. Lúc này xe ngựa của tôi
hẳn đã quay lại. Tôi phái xe đến chỗ Phu nhân Jedburgh để
gửi một tờ thư.
[Phu nhân Windermere nói với Quý bà Erlynne.] Than ôi! Tôi
biết nói sao với bà đây? Bà đã cứu mạng tôi đêm qua? [Đi về
phía bà.]
Phu nhân Windermere. Tôi phải nói chuyện đó. Tôi không thể để bà
nghĩ rằng tôi đón nhận sự hi sinh này. Tôi không đón nhận
được. Nó quá lớn lao. Tôi sẽ kể cho chồng tôi mọi chuyện. Đó
là bổn phận của tôi.
Quý bà Erlynne. Đó không phải bổn phận của chị – chí ít chị cũng
có những bổn phận với người khác ngoài anh ta. Chị bảo chị
nợ tôi đôi điều đúng không?
Quý bà Erlynne. Vậy chị hãy giả nợ bằng cách giữ kín chuyện. Đó
cách giả nợ duy nhất của chị cho chuyện này. Đừng huỷ hoại
việc tử tế đầu tiên tôi làm trong đời bằng cách tiết lộ nó với
bất kì ai. Hãy hứa với tôi rằng chuyện đã rồi đêm qua sẽ mãi
là bí mật giữa hai ta. Chị không được mang thống khổ vào
cuộc đời chồng chị. Cớ sao lại huỷ hoại tình yêu của anh ta?
Chị không được huỷ hoại nó. Tình yêu dễ chết lắm. Than ôi!
Tình yêu dễ chết thay! Hãy cho tôi lời hứa của chị, Phu nhân
Windermere, rằng chị sẽ không bao giờ để anh ta biết chuyện.
Tôi năn nỉ chị đấy.
Phu nhân Windermere. [Cúi đầu.] Đó là ý của bà, chẳng phải của tôi.
Quý bà Erlynne. Vâng, đó là ý của tôi. Và chớ bao giờ quên đứa con
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi IV • 111
_______________________________________________________________________________________________________
chị nhé – tôi thích nhìn chị dưới tư cách người mẹ. Tôi thích
chị tự nhìn mình cũng như thế.
Phu nhân Windermere. [Ngẩng lên.] Giờ đây tôi sẽ luôn như vậy.
Chỉ duy có một lần trong cuộc đời, tôi đã quên đi mẹ mình –
đó là đêm qua. Than ôi, nếu nhớ về mẹ, tôi đã chẳng ngu dại
đến thế, chẳng hư hỏng đến thế.
Quý bà Erlynne. [Khẽ rùng mình.] Suỵt, chuyện đêm qua đã xong
xuôi cả rồi.
Quý bà Erlynne. Sự ấy không hề gì. Tôi sẽ bắt một chiếc xe độc mã.
Chẳng gì trên đời này sang trọng bằng xe hãng Shrewsbury
và Talbot. Giờ thôi, Phu nhân Windermere yêu quý, tôi e rằng
ta phải từ biệt thật rồi. [Đi lên G.] Ồ, tôi sực nhớ. Chị sẽ cho
tôi là ngớ ngẩn, nhưng chị biết không, tôi rất thích chiếc
quạt mình đã lấy nhầm đêm qua ở buổi khiêu vũ. Bây giờ, tôi
băn khoăn liệu chị có thể cho tôi xin nó không? Huân tước
Windermere nói chị được quyền. Tôi biết đó là quà của anh
ta.
Phu nhân Windermere. Ồ, chắc chắn rồi, nếu nó làm bà vui. Nhưng
có tên tôi trên đó. Có chữ “Margaret” trên đó.
Phu nhân Windermere. Ồ, tôi quên khuấy mất. Hẳn rồi, nhận lấy nó
đi. Quả là sự trùng hợp tuyệt vời khi hai ta trùng tên!
Quý bà Erlynne. Hết sức tuyệt vời. Cảm ơn chị nhé – nó sẽ luôn
nhắc tôi nhớ đến chị. [Bắt tay nàng.]
[Parker đi vào.]
Parker. Huân tước Augustus Lorton đến chơi. Xe ngựa của Quý bà
Erlynne đã tới.
Huân tước Augustus. Chào buổi sáng, chú mình. Chào buổi sáng,
Phu nhân Windermere. [Nhìn thấy Quý bà Erlynne.] Quý bà
Erlynne!
Huân tước Augustus. [Lạnh lùng.] Hết sức khoẻ khoắn, xin cảm ơn,
Quý bà Erlynne.
Quý bà Erlynne. Trông ông không khoẻ chút nào đâu, Huân tước
Augustus. Ông thức khuya quá – điều đó rất hại cho ông đấy.
Ông thật sự phải chăm sóc bản thân kĩ hơn. Xin từ biệt, Huân
tước Windermere. [Đi đến cửa cúi chào Huân tước Augustus.
Đột nhiên mỉm cười và nhìn lão.] Huân tước Augustus! Ông
không tiễn tôi ra xe sao? Ông có thể cầm quạt cho tôi.
Quý bà Erlynne. Không; tôi muốn Huân tước Augustus cơ. Tôi có
nhắn nhủ đặc biệt đến bà Công tước Phu nhân quý mến. Ông
cầm quạt giúp tôi nhé, Huân tước Augustus?
Huân tước Augustus. Nếu bà thật tâm mong mỏi, Quý bà Erlynne.
Quý bà Erlynne. [Cả cười.] Dĩ nhiên tôi mong rồi. Ông cầm quạt
trông duyên dáng lắm. Ông cầm gì cũng duyên dáng cả, Huân
tước Augustus thân yêu.
[Trên ngạch cửa bà ngoái nhìn lại trong giây lát vào Phu
nhân Windermere. Mắt họ gặp nhau. Rồi bà quay đầu, đi
ra cửa G. cùng với Huân tước Augustus theo sau.]
Phu nhân Windermere. Anh sẽ không bao giờ nói xấu Quý bà Erlynne
nữa chứ, Arthur?
Phu nhân Windermere. Đừng nói vậy, Arthur ạ. Chỉ có một thế giới
cho tất thảy chúng ta, lương thiện và độc ác, có tội và vô tội,
cùng nhau bước tay trong tay. Bịt mắt trước một nửa của sự
đời để mong sống an toàn cũng giống như kẻ mù loà mong
bước đi vô sự trên vùng đất đầy những hố sâu và vực thẳm.
Théâtre en Pourpre • Chiếc quạt của Phu nhân Windermere • Hồi IV • 114
_______________________________________________________________________________________________________
Phu nhân Windermere. [Ngồi xuống xô-pha.] Bởi em, kẻ bịt mắt
trước sự đời, đã đến bên miệng vực. Và người đã chia tách
chúng ta…
Phu nhân Windermere. Chúng ta sẽ không bao giờ chia tách lần
nữa. Ôi Arthur, đừng bớt yêu em nhé, và em sẽ thêm tin anh.
Em sẽ hoàn toàn tin ở anh. Ta hãy về Selby đi. Trong Vườn
Hồng ở Selby hoa hồng đang nở trắng muốt và đỏ thắm.
với chú, chỉ vì muốn đẹp lòng tôi thôi, toàn bộ chuyện này
ấy. Chúng ta cư xử cục súc với bà ấy quá. Bà ấy là người đàn
bà dành riêng cho tôi đấy. Phù hợp với tôi từ đầu đến chân.
Thảy điều kiện bà ấy đưa là chúng tôi phải sống tuyệt đối xa
khỏi Anh quốc. Chuyện này cũng lại tốt đẹp nữa. Đám hội
quán trời đánh, thứ thời tiết trời đánh, lũ đầu bếp trời đánh,
mọi sự ở đây đều trời đánh thánh vật. Tôi đến phát bệnh lên
với chúng rồi!
Huân tước Augustus. [Tiến về phía nàng với cái cúi chào thấp.]
Vâng, thưa Phu nhân Windermere, Quý bà Erlynne đã cho
tôi vinh hạnh là được nhận lời cầu hôn.
Huân tước Windermere. Ái chà, rõ là ông được kết hôn với người
đàn bà vô cùng khôn ngoan!
Phu nhân Windermere. [Nắm tay chồng.] A, ông được kết hôn với
người đàn bà vô cùng tử tế!
KHÉP MÀN
CÁC TRÍCH DẪN THÚ VỊ
(Người dịch tuyển chọn)
Nếu ta vờ vĩnh tử tế, người đời nhìn ta rất khắt khe. Nếu ta
vờ vĩnh tồi tệ, thì họ lại không thế nữa. (tr.17)
Thật ngớ ngẩn khi vạch định người đời thành tử tế và tồi tệ.
Người đời chỉ có hoặc đáng yêu hoặc đáng chán mà thôi. (tr.20)
Tôi nghĩ cuộc đời quan trọng đến nỗi không nói về nó theo
lối nghiêm túc được. (tr.25)
Khóc là chỗ dựa cho phụ nữ mặt mộc nhưng là chỗ chết cho
phụ nữ xinh đẹp. (tr.31)
Giữa đàn ông và đàn bà không thể có tình bạn. Ta có đam mê,
oán hận, tôn thờ, yêu đương, nhưng không có tình bạn. (tr.56)
Nếu đàn bà muốn giữ chân đàn ông, thị chỉ cần kêu gọi những
phần tồi tệ nhất ở họ. (tr.70)
Hễ mọi người đồng tình với tôi, tôi luôn cảm thấy mình hẳn
đã sai. (tr.84)
Thảy chúng ta đều dưới cống cả, nhưng vài kẻ trong chúng ta
ngước mắt lên những vì sao. (tr.85)
Kinh nghiệm là cái tên người đời đặt cho sai lầm của mình.
(tr.88)
Hành động là bi kịch thứ nhất của cuộc đời, ngôn từ là bi kịch
thứ hai. (tr.95)
Việc tìm nguồn an ủi cho con người thời nay không nằm ở
sám hối, mà nằm ở khoái lạc. (tr.106)
Lí tưởng là thứ nguy hiểm. Thực tế tốt hơn. Nó đau đớn, nhưng
tốt hơn. (tr.108)
MỤC LỤC