You are on page 1of 129

2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5.

trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu

— C×ÌNG B€I GIƒNG

„I SÈ TUY˜N TNH


Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng tr¼nh
tuy¸n t½nh

Håc ký I - N«m håc 2021-2022

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 1 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu

Ch÷ìng 2. Ma trªn, ành thùc, h» ph÷ìng tr¼nh


tuy¸n t½nh

2.1. Ma trªn

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 2 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu

Ch÷ìng 2. Ma trªn, ành thùc, h» ph÷ìng tr¼nh


tuy¸n t½nh

2.1. Ma trªn
2.2. ành thùc

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 2 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu

Ch÷ìng 2. Ma trªn, ành thùc, h» ph÷ìng tr¼nh


tuy¸n t½nh

2.1. Ma trªn
2.2. ành thùc
2.3. Ma trªn nghàch £o

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 2 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu

Ch÷ìng 2. Ma trªn, ành thùc, h» ph÷ìng tr¼nh


tuy¸n t½nh

2.1. Ma trªn
2.2. ành thùc
2.3. Ma trªn nghàch £o
2.4. H¤ng cõa ma trªn

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 2 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu

Ch÷ìng 2. Ma trªn, ành thùc, h» ph÷ìng tr¼nh


tuy¸n t½nh

2.1. Ma trªn
2.2. ành thùc
2.3. Ma trªn nghàch £o
2.4. H¤ng cõa ma trªn
2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 2 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

ành ngh¾a 2.1


Mët b£ng sè h¼nh chú nhªt gçm m × n sè thüc vi¸t th nh m h ng, n cët
÷ñc gåi l ma trªn cï m × n, k½ hi»u :
 
a11 a12 ··· a1n
 a21 a22 ··· a2n 
A=
··· ···

··· ··· 
am1 am2 ··· amn

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 3 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

ành ngh¾a 2.1


Mët b£ng sè h¼nh chú nhªt gçm m × n sè thüc vi¸t th nh m h ng, n cët
÷ñc gåi l ma trªn cï m × n, k½ hi»u :
 
a11 a12 ··· a1n
 a21 a22 ··· a2n 
A=
··· ···

··· ··· 
am1 am2 ··· amn

Hay vi¸t gån l A = [aij ]m×n . Trong â :


aij ∈ R ÷ñc gåi l ph¦n tû cõa ma trªn A n¬m ð giao cõa h ng thù
i v cët thù j , v aij ÷ñc gåi l sè h¤ng têng qu¡t cõa ma trªn A
i = 1, . . . , m l c¡c ch¿ sè ch¿ h ng
j = 1, . . . , n l c¡c ch¿ sè ch¿ cët
Tªp c¡c ma trªn cï m × n k½ hi»u Mm×n
„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng
H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 3 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

V½ dö 2.1
 
A=
1 2 3
−4 1 0
l ma trªn cï 2 × 3

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 4 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

V½ dö 2.1
 
A=
1
−4
2 3
1 0
l ma trªn cï 2 × 3
 
2 5
B = 7 1 l ma trªn cï 3 × 2
4 9

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 4 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

V½ dö 2.1
 
A=
1 2 3
−4 1 0
l ma trªn cï 2 × 3
 
2 5
B = 7 1 l ma trªn cï 3 × 2
4 9
 
1 0 −8

0 −4 8  l ma trªn cï 4 × 3
5 6 2
C= 

3 6 1

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 4 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

l ma trªn cï 1 × n,
 
B= b11 b12 · · · b1n
hay th÷íng ÷ñc gåi l ma trªn h ng.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 5 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

l ma trªn cï 1 × n,
 
B= b11 b12 · · · b1n
hay th÷íng ÷ñc gåi l ma trªn h ng.
 
c11
c21 
..  l ma trªn cï n × 1,

C=

 .
cn1

hay th÷íng ÷ñc gåi l ma trªn cët.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 5 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

C¡c d¤ng ma trªn


Ma trªn khæng
ành ngh¾a 2.2
Ma trªn câ t§t c£ c¡c ph¦n tû ·u b¬ng khæng ÷ñc gåi l ma trªn khæng,
k½ hi»u :  
0 0 ··· 0
 0 0 ··· 0 
O=
 ···

··· ··· ··· 
0 0 ··· 0

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 6 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

C¡c d¤ng ma trªn


Ma trªn khæng
ành ngh¾a 2.2
Ma trªn câ t§t c£ c¡c ph¦n tû ·u b¬ng khæng ÷ñc gåi l ma trªn khæng,
k½ hi»u :  
0 0 ··· 0
 0 0 ··· 0 
O=
 ···

··· ··· ··· 
0 0 ··· 0

V½ dö 2.2
 
0 0 0 0
O= 0 0 0 0 
0 0 0 0
„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng
H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 6 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

C¡c d¤ng ma trªn


Ma trªn vuæng
ành ngh¾a 2.3
Ma trªn vuæng c§p n l ma trªn câ sè h ng v sè cët ·u b¬ng n.
 
a11 a12 ··· a1n
 a21 a22 ··· a2n 
A=
 ··· ···

··· ··· 
an1 an2 ··· ann

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 7 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

C¡c d¤ng ma trªn


Ma trªn vuæng
ành ngh¾a 2.3
Ma trªn vuæng c§p n l ma trªn câ sè h ng v sè cët ·u b¬ng n.
 
a11 a12 ··· a1n
 a21 a22 ··· a2n 
A=
 ··· ···

··· ··· 
an1 an2 ··· ann

Tªp hñp c¡c ma trªn vuæng c§p n ÷ñc k½ hi»u l Mn .


a11 , a22 , a33 , · · · , ann ÷ñc gåi l c¡c ph¦n tû ch²o, ÷íng th¯ng i qua
c¡c ph¦n tû ch²o gåi l ÷íng ch²o ch½nh.
„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng
H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 7 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

C¡c d¤ng ma trªn

V½ dö 2.3
 
1 7 −3
A =  2 5 −1 
0 −3 5

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 8 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

C¡c d¤ng ma trªn

V½ dö 2.3
 
1 7 −3
A =  2 5 −1 
0 −3 5

l ma trªn vuæng c§p 3 v câ ÷íng ch²o ch½nh l ÷íng th¯ng i qua c¡c
ph¦n tû 1; 5; 5.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 8 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

C¡c d¤ng ma trªn

Ma trªn tam gi¡c


ành ngh¾a 2.4
Ma trªn A = [aij ]n×n thäa m¢n aij = 0 ∀ i > j ÷ñc gåi l ma trªn tam
gi¡c tr¶n.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 9 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

C¡c d¤ng ma trªn

Ma trªn tam gi¡c


ành ngh¾a 2.4
Ma trªn A = [aij ]n×n thäa m¢n aij = 0 ∀ i > j ÷ñc gåi l ma trªn tam
gi¡c tr¶n.
V½ dö 2.4
 
1 5 3
 0 8 2 
0 0 2

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng tr¼nh
Y¶n -tuy¸n
2021 t½nh 9 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

C¡c d¤ng ma trªn

ành ngh¾a 2.5


Ma trªn A = [aij ]n×n thäa m¢n aij = 0 ∀ i < j ÷ñc gåi l ma trªn tam
gi¡c d÷îi.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 10 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

C¡c d¤ng ma trªn

ành ngh¾a 2.5


Ma trªn A = [aij ]n×n thäa m¢n aij = 0 ∀ i < j ÷ñc gåi l ma trªn tam
gi¡c d÷îi.
V½ dö 2.5
 
1 0 0
 −2 8 0 
3 −1 2

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 10 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

C¡c d¤ng ma trªn

Ma trªn ÷íng ch²o


ành ngh¾a 2.6
Ma trªn A = [aij ]n×n thäa m¢n aij = 0 ∀ i 6= j ÷ñc gåi l ma trªn
÷íng ch²o.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 11 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

C¡c d¤ng ma trªn

Ma trªn ÷íng ch²o


ành ngh¾a 2.6
Ma trªn A = [aij ]n×n thäa m¢n aij = 0 ∀ i 6= j ÷ñc gåi l ma trªn
÷íng ch²o.
V½ dö 2.6
 
1 0 0
0 −8 0 
0 0 −2

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 11 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

C¡c d¤ng ma trªn


Ma trªn ìn và
ành ngh¾a 2.7
Ma trªn vuæng c§p n, A = [aij ]n×n thäa m¢n :
0 n¸u i 6= j
(
aij =
1 n¸u i = j

÷ñc gåi l ma trªn ìn và, k½ hi»u l I .

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 12 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.1. Kh¡i ni»m ma trªn, c¡c d¤ng ma trªn

C¡c d¤ng ma trªn


Ma trªn ìn và
ành ngh¾a 2.7
Ma trªn vuæng c§p n, A = [aij ]n×n thäa m¢n :
0 n¸u i 6= j
(
aij =
1 n¸u i = j

÷ñc gåi l ma trªn ìn và, k½ hi»u l I .


V½ dö 2.7
 
1 0 0 0
l ma trªn ìn và c§p 4.
 0 1 0 0 
I=
 0 0 1 0 
0 0 0 1
„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng
H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 12 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.2. C¡c ph²p to¡n tr¶n ma trªn

Hai ma trªn b¬ng nhau


ành ngh¾a 2.8
Hai ma trªn A v ma trªn B ÷ñc gåi l b¬ng nhau n¸u chóng còng cï v
câ c¡c ph¦n tû ð còng và tr½ b¬ng nhau.
Tùc l , cho A = [aij ]m×n , B = [bij ]m×n
A = B ⇔ aij = bij , ∀i = 1; m, j = 1; n.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 13 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.2. C¡c ph²p to¡n tr¶n ma trªn

Hai ma trªn b¬ng nhau


ành ngh¾a 2.8
Hai ma trªn A v ma trªn B ÷ñc gåi l b¬ng nhau n¸u chóng còng cï v
câ c¡c ph¦n tû ð còng và tr½ b¬ng nhau.
Tùc l , cho A = [aij ]m×n , B = [bij ]m×n
A = B ⇔ aij = bij , ∀i = 1; m, j = 1; n.

V½ dö 2.8
Cho hai ma trªn :
   
1 2 a11 a12
A= , B=
3 4 a21 a22

A = B ⇔ a11 = 1; a12 = 2; a21 = 3; a22 = 4.


„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng
H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 13 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.2. C¡c ph²p to¡n tr¶n ma trªn

Ph²p cëng hai ma trªn

ành ngh¾a 2.9


Cho hai ma trªn còng cï : A = [aij ]m×n v B = [bij ]m×n . Khi â, têng
A + B cõa hai ma trªn A v ma trªn B l mët ma trªn cï m × n v ÷ñc
x¡c ành :
A + B = [aij + bij ]m×n

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 14 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.2. C¡c ph²p to¡n tr¶n ma trªn

Ph²p cëng hai ma trªn

ành ngh¾a 2.9


Cho hai ma trªn còng cï : A = [aij ]m×n v B = [bij ]m×n . Khi â, têng
A + B cõa hai ma trªn A v ma trªn B l mët ma trªn cï m × n v ÷ñc
x¡c ành :
A + B = [aij + bij ]m×n

Nh÷ vªy muèn cëng hai ma trªn còng cï A v B vîi nhau ta cëng c¡c
ph¦n tû ð còng và tr½ t÷ìng ùng cõa hai ma trªn â vîi nhau.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 14 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.2. C¡c ph²p to¡n tr¶n ma trªn

Ph²p cëng hai ma trªn

V½ dö 2.9
Cho    
2 1 4 1 3 2
A= , B=
5 6 2 2 5 4
Khi â
       
2 1 4 1 3 2 2+1 1+3 4+2 3 4 6
A+B = + = =
5 6 2 2 5 4 5+2 6+5 2+4 7 11 6

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 15 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.2. C¡c ph²p to¡n tr¶n ma trªn

T½nh ch§t cõa ph²p cëng ma trªn

Cho A = [aij ]m×n , B = [bij ]m×n , C = [cij ]m×n . Ta câ c¡c t½nh ch§t sau :
A+B =B+A
A+O =O+A
A + (−A) = (−A) + A = O, −A = [−aij ]m×n
(A + B) + C = A + (B + C)

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 16 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.2. C¡c ph²p to¡n tr¶n ma trªn

Ph²p nh¥n mët sè vîi mët ma trªn


ành ngh¾a 2.10
Cho A = [aij ]m×n , k ∈ R. T½ch cõa sè thüc k vîi ma trªn A l mët ma
trªn k½ hi»u l kA v ÷ñc x¡c ành nh÷ sau :
kA = [kaij ]m×n

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 17 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.2. C¡c ph²p to¡n tr¶n ma trªn

Ph²p nh¥n mët sè vîi mët ma trªn


ành ngh¾a 2.10
Cho A = [aij ]m×n , k ∈ R. T½ch cõa sè thüc k vîi ma trªn A l mët ma
trªn k½ hi»u l kA v ÷ñc x¡c ành nh÷ sau :
kA = [kaij ]m×n

Nh÷ vªy muèn nh¥n sè thüc k vîi ma trªn A ta nh¥n sè thüc k â vîi t§t
c£ c¡c ph¦n tû cõa ma trªn A.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 17 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.2. C¡c ph²p to¡n tr¶n ma trªn

Ph²p nh¥n mët sè vîi mët ma trªn


ành ngh¾a 2.10
Cho A = [aij ]m×n , k ∈ R. T½ch cõa sè thüc k vîi ma trªn A l mët ma
trªn k½ hi»u l kA v ÷ñc x¡c ành nh÷ sau :
kA = [kaij ]m×n

Nh÷ vªy muèn nh¥n sè thüc k vîi ma trªn A ta nh¥n sè thüc k â vîi t§t
c£ c¡c ph¦n tû cõa ma trªn A.
V½ dö 2.10
     
3 2 1 2.3 2.2 2.1 6 4 2
2× = =
5 6 4 2.5 2.6 2.4 10 12 8

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 17 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.2. C¡c ph²p to¡n tr¶n ma trªn

T½nh ch§t cõa ph²p nh¥n mët sè vîi mët ma trªn

Cho A = [aij ]m×n , B = [bij ]m×n . Ta câ c¡c t½nh ch§t sau :


k(A + B) = kA + kB, ∀k ∈ R
(k + h)A = kA + hA, ∀k, h ∈ R
1A = A
0A = O

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 18 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.2. C¡c ph²p to¡n tr¶n ma trªn

Ph²p nh¥n hai ma trªn


ành ngh¾a 2.11
Cho hai ma trªn A = [aij ]m×p v B = [bij ]p×n . Khi â, t½ch cõa hai ma
trªn A v ma trªn B , k½ hi»u A × B l mët ma trªn C = [cij ]m×n , trong
â sè h¤ng têng qu¡t cij ÷ñc t½nh bði cæng thùc :
p
X
cij = aik bkj = ai1 b1j + ai2 b2j + · · · + aip bpj
k=1

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 19 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.2. C¡c ph²p to¡n tr¶n ma trªn

Ph²p nh¥n hai ma trªn


ành ngh¾a 2.11
Cho hai ma trªn A = [aij ]m×p v B = [bij ]p×n . Khi â, t½ch cõa hai ma
trªn A v ma trªn B , k½ hi»u A × B l mët ma trªn C = [cij ]m×n , trong
â sè h¤ng têng qu¡t cij ÷ñc t½nh bði cæng thùc :
p
X
cij = aik bkj = ai1 b1j + ai2 b2j + · · · + aip bpj
k=1

Chó þ 2.1
Ph¦n tû cij cõa ma trªn C l têng cõa c¡c t½ch cõa c¡c ph¦n tû n¬m ð
h ng thù i cõa ma trªn A vîi c¡c ph¦n tû n¬m ð cët thù j cõa ma trªn B .

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 19 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.2. C¡c ph²p to¡n tr¶n ma trªn

Ph²p nh¥n hai ma trªn


V½ dö 2.11
     
1 3   1.1 + 3.7 1.3 + 3.3 1.2 + 3.1 22 12 5
5 2× 1 3 2 = 5.1 + 2.7 5.3 + 2.3 5.2 + 2.1 = 19 21 12
7 3 1
2 1 2.1 + 1.7 2.3 + 1.3 2.2 + 1.1 9 9 5

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 20 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.2. C¡c ph²p to¡n tr¶n ma trªn

Ph²p nh¥n hai ma trªn


V½ dö 2.11
     
1 3   1.1 + 3.7 1.3 + 3.3 1.2 + 3.1 22 12 5
5 2× 1 3 2 = 5.1 + 2.7 5.3 + 2.3 5.2 + 2.1 = 19 21 12
7 3 1
2 1 2.1 + 1.7 2.3 + 1.3 2.2 + 1.1 9 9 5
 
  1 3    
1 3 2 1.1 + 3.5 + 2.2 1.3 + 3.2 + 2.1 20 11
× 5 2 =
  =
7 3 1 7.1 + 3.5 + 1.2 7.3 + 3.2 + 1.1 24 28
2 1

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 20 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.2. C¡c ph²p to¡n tr¶n ma trªn

Ph²p nh¥n hai ma trªn


V½ dö 2.11
     
1 3   1.1 + 3.7 1.3 + 3.3 1.2 + 3.1 22 12 5
5 2× 1 3 2 = 5.1 + 2.7 5.3 + 2.3 5.2 + 2.1 = 19 21 12
7 3 1
2 1 2.1 + 1.7 2.3 + 1.3 2.2 + 1.1 9 9 5
 
  1 3    
1 3 2 1.1 + 3.5 + 2.2 1.3 + 3.2 + 2.1 20 11
× 5 2 =
  =
7 3 1 7.1 + 3.5 + 1.2 7.3 + 3.2 + 1.1 24 28
2 1

Chó þ 2.2
Thüc hi»n ÷ñc AB ch÷a ch­c thüc hi»n ÷ñc BA.
Thüc hi»n ÷ñc AB v BA ch÷a ch­c AB = BA.
„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng
H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 20 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.2. C¡c ph²p to¡n tr¶n ma trªn

T½nh ch§t cõa ph²p nh¥n hai ma trªn

Cho A, B, C l c¡c ma trªn, k ∈ R (gi£ thi¸t c¡c ph²p to¡n câ thº thüc
hi»n ÷ñc), ta câ :
A(B + C) = AB + AC
(B + C)A = BA + CA
k(AB) = (kA)B = A(kB)
(AB)C = A(BC)
AI = A; IA = A

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 21 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.3. Ma trªn chuyºn và

ành ngh¾a 2.12


Cho A = [aij ]m×n . Khi êi h ng th nh cët, cët th nh h ng cõa ma trªn A
ta ÷ñc mët ma trªn mîi gåi l ma trªn chuyºn và cõa ma trªn A, k½ hi»u
At .

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 22 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.3. Ma trªn chuyºn và

ành ngh¾a 2.12


Cho A = [aij ]m×n . Khi êi h ng th nh cët, cët th nh h ng cõa ma trªn A
ta ÷ñc mët ma trªn mîi gåi l ma trªn chuyºn và cõa ma trªn A, k½ hi»u
At .

A = [aij ]m×n ⇒ At = [aji ]n×m

N¸u A l ma trªn cï m × n th¼ At l ma trªn cï n × m.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 22 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.3. Ma trªn chuyºn và

ành ngh¾a 2.12


Cho A = [aij ]m×n . Khi êi h ng th nh cët, cët th nh h ng cõa ma trªn A
ta ÷ñc mët ma trªn mîi gåi l ma trªn chuyºn và cõa ma trªn A, k½ hi»u
At .

A = [aij ]m×n ⇒ At = [aji ]n×m

N¸u A l ma trªn cï m × n th¼ At l ma trªn cï n × m.


V½ dö 2.12


  1 4
1 2 3
A= ⇒ At =  2 5 
4 5 6
3 6

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 22 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.1.3. Ma trªn chuyºn và

T½nh ch§t

(At )t = A
(A + B)t = At + B t
(AB)t = B t At

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 23 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.1. ành thùc cõa ma trªn vuæng

Cho ma trªn vuæng c§p n :


 
a11 a12 ··· a1n
 a21 a22 ··· a2n 
A=
· · · · · ·

··· ···
an1 an2 ··· ann

X²t ph¦n tû aij , n¸u bä h ng i v cët j cõa ma trªn A ta thu ÷ñc ma


trªn vuæng c§p n − 1. K½ hi»u ma trªn n y l Mij v gåi nâ l ma trªn con
ùng vîi ph¦n tû aij .

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 24 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.1. ành thùc cõa ma trªn vuæng

ành ngh¾a 2.13


ành thùc cõa ma trªn vuæng A l mët sè, k½ hi»u l det(A) ho°c |A|,
÷ñc ành ngh¾a theo quy n¤p nh÷ sau :
N¸u n = 1 th¼ A = [a11 ], ta câ : det(A) = a11 .

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 25 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.1. ành thùc cõa ma trªn vuæng

ành ngh¾a 2.13


ành thùc cõa ma trªn vuæng A l mët sè, k½ hi»u l det(A) ho°c |A|,
÷ñc ành ngh¾a theo quy n¤p nh÷ sau :
N¸u n = 1 th¼ A = [a11 ], ta câ : det(A) = a11 .
N¸u n = 2 th¼ A = aa11 aa12 , ta câ :
21 22

det(A) =(−1)1+1 a11 det(M11 ) + (−1)1+2 a12 det(M12 )


=a11 a22 − a12 a21 .

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 25 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.1. ành thùc cõa ma trªn vuæng

ành ngh¾a 2.13


 
a11 a12 a13
N¸u n = 3 th¼ A = a21 a22 a23 , ta câ :
a31 a32 a33

det(A) = (−1)1+1 a11 det(M11 ) + (−1)1+2 a12 det(M12 )


+ (−1)1+3 a13 det(M13 )
= a11 a22 a33 + a12 a23 a31 + a13 a21 a32
− a13 a22 a31 − a11 a23 a32 − a12 a21 a33 .

Têng qu¡t, n¸u A l ma trªn vuæng c§p n th¼ :


det(A) = (−1)1+1 a11 det(M11 ) + (−1)1+2 a12 det(M12 ) + · · · +
+(−1)1+n a1n det(M1n )

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 26 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.1. ành thùc cõa ma trªn vuæng

Chó þ 2.3
N¸u mët ma trªn vuæng c§p n A câ det(A) 6= 0 th¼ ma trªn A ÷ñc gåi l
ma trªn khæng suy bi¸n, v ng÷ñc l¤i n¸u det(A) = 0 th¼ A ÷ñc gåi l
ma trªn suy bi¸n.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 27 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.1. ành thùc cõa ma trªn vuæng

Chó þ 2.3
N¸u mët ma trªn vuæng c§p n A câ det(A) 6= 0 th¼ ma trªn A ÷ñc gåi l
ma trªn khæng suy bi¸n, v ng÷ñc l¤i n¸u det(A) = 0 th¼ A ÷ñc gåi l
ma trªn suy bi¸n.
V½ dö 2.13
T½nh ành thùc
2 −1 −4
|A| = 3 1 3
4 −2 3

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 27 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.1. ành thùc cõa ma trªn vuæng

Chó þ 2.3
N¸u mët ma trªn vuæng c§p n A câ det(A) 6= 0 th¼ ma trªn A ÷ñc gåi l
ma trªn khæng suy bi¸n, v ng÷ñc l¤i n¸u det(A) = 0 th¼ A ÷ñc gåi l
ma trªn suy bi¸n.
V½ dö 2.13
T½nh ành thùc
2 −1 −4
|A| = 3 1 3
4 −2 3
Ta câ
|A| = 2.1.3 + (−1).3.4 + (−4).3.(−2) − (−4).1.4 − (−1).3.3 − 2.3.(−2)
= 55.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 27 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 1
det(At ) = det(A).

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 28 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 1
det(At ) = det(A).

V½ dö 2.14
 
2 1
A= ⇒ det(A) = 2.3 − 1.0 = 6.
0 3
 
2 0
At = ⇒ det(At ) = 2.3 − 0.1 = 6.
1 3

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 28 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 1
det(At ) = det(A).

V½ dö 2.14
 
2 1
A= ⇒ det(A) = 2.3 − 1.0 = 6.
0 3
 
2 0
At = ⇒ det(At ) = 2.3 − 0.1 = 6.
1 3

H» qu£ 2.1
Trong ành thùc vai trá giúa h ng v cët l nh÷ nhau. C¡c t½nh ch§t ¢
óng èi vîi h ng th¼ công óng èi vîi cët v ng÷ñc l¤i.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 28 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 2
N¸u êi ché hai h ng (ho°c hai cët) cõa mët ành thùc cho nhau th¼ ành
thùc â êi d§u.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 29 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 2
N¸u êi ché hai h ng (ho°c hai cët) cõa mët ành thùc cho nhau th¼ ành
thùc â êi d§u.
V½ dö 2.15
1 2 3
|A| = 2 1 3 = 1.1.9 + 2.3.7 + 3.2.8 − 3.1.7 − 2.2.9 − 1.3.8 = 18
7 8 9

êi ché h ng 1 v h ng 2 cõa ành thùc |A| cho nhau ta ÷ñc :


2 1 3
1 2 3 = 2.2.9 + 1.3.7 + 3.1.8 − 3.2.7 − 1.1.9 − 2.3.8 = −18
7 8 9

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 29 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 3
N¸u nh¥n mët h ng (ho°c mët cët) cõa ành thùc vîi mët sè thüc k th¼
ành thùc â ÷ñc nh¥n vîi k.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 30 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 3
N¸u nh¥n mët h ng (ho°c mët cët) cõa ành thùc vîi mët sè thüc k th¼
ành thùc â ÷ñc nh¥n vîi k.
V½ dö 2.16
ành thùc : 13 24 = −2
Nh¥n t§t c£ c¡c ph¦n tû cõa h ng 1 vîi sè thüc 2 ta ÷ñc ành thùc :
2.1 2.2
= −4 = 2.(−2)
3 4

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 30 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 3
N¸u nh¥n mët h ng (ho°c mët cët) cõa ành thùc vîi mët sè thüc k th¼
ành thùc â ÷ñc nh¥n vîi k.
V½ dö 2.16
ành thùc : 13 24 = −2
Nh¥n t§t c£ c¡c ph¦n tû cõa h ng 1 vîi sè thüc 2 ta ÷ñc ành thùc :
2.1 2.2
= −4 = 2.(−2)
3 4

H» qu£ 2.2
N¸u mët ành thùc câ mët h ng (ho°c mët cët) câ thøa sè chung th¼ ta
câ thº ÷a thøa sè chung â ra ngo i d§u cõa ành thùc.
„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng
H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 30 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 4
N¸u t§t c£ c¡c ph¦n tû cõa mët h ng (hay mët cët) câ d¤ng têng cõa hai
sè h¤ng th¼ ành thùc câ thº ph¥n t½ch th nh têng cõa hai ành thùc.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 31 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 4
N¸u t§t c£ c¡c ph¦n tû cõa mët h ng (hay mët cët) câ d¤ng têng cõa hai
sè h¤ng th¼ ành thùc câ thº ph¥n t½ch th nh têng cõa hai ành thùc.
V½ dö 2.17
sin α sin β + sin γ sin α sin β sin α sin γ
= +
cos α cos β + cos γ cos α cos β cos α cos γ

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 31 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 5
T½nh ành thùc b¬ng c¡ch khai triºn Laplace theo mët h ng ho°c mët cët.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 32 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 5
T½nh ành thùc b¬ng c¡ch khai triºn Laplace theo mët h ng ho°c mët cët.
Khai triºn Laplace theo h ng thù i :
|A| = (−1)i+1 ai1 |Mi1 | + (−1)i+2 ai2 |Mi2 | + · · · + (−1)i+n ain |Min |

Khai triºn Laplace theo cët thù j :


|A| = (−1)1+j a1j |M1j | + (−1)2+j a2j |M2j | + · · · + (−1)nj anj |Mnj |

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 32 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 5
T½nh ành thùc b¬ng c¡ch khai triºn Laplace theo mët h ng ho°c mët cët.
Khai triºn Laplace theo h ng thù i :
|A| = (−1)i+1 ai1 |Mi1 | + (−1)i+2 ai2 |Mi2 | + · · · + (−1)i+n ain |Min |

Khai triºn Laplace theo cët thù j :


|A| = (−1)1+j a1j |M1j | + (−1)2+j a2j |M2j | + · · · + (−1)nj anj |Mnj |

V½ dö 2.18
2 3 1
2 1
|A| = 0 3 0 = (−1)2+2 .3.|M22 | = 3. = 15
1 3
1 1 3
„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng
H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 32 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 6
N¸u mët ành thùc câ hai h ng (hay hai cët) b¬ng nhau th¼ ành thùc â
b¬ng 0.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 33 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 6
N¸u mët ành thùc câ hai h ng (hay hai cët) b¬ng nhau th¼ ành thùc â
b¬ng 0.
V½ dö 2.19
1 2 3
1 2 3 =0
−5 −6 −7

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 33 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 7
N¸u mët ành thùc câ mët h ng (hay mët cët) l tê hñp tuy¸n t½nh cõa
c¡c h ng kh¡c (hay cõa c¡c cët kh¡c) th¼ ành thùc â b¬ng khæng.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 34 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 7
N¸u mët ành thùc câ mët h ng (hay mët cët) l tê hñp tuy¸n t½nh cõa
c¡c h ng kh¡c (hay cõa c¡c cët kh¡c) th¼ ành thùc â b¬ng khæng.
V½ dö 2.20
1 2 3
4 5 6 = 0, v¼ h ng 3 = - 2. h ng 1 + h ng 2.
2 1 0

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 34 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 8
N¸u mët ành thùc câ mët h ng (hay mët cët) to n l sè 0 th¼ ành thùc
â b¬ng khæng.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 35 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 8
N¸u mët ành thùc câ mët h ng (hay mët cët) to n l sè 0 th¼ ành thùc
â b¬ng khæng.
V½ dö 2.21
0 0 0
−1 −2 −3 = 0
2 3 4

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 35 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 9
N¸u cëng bëi k cõa mët h ng (mët cët) v o mët h ng kh¡c (cët kh¡c)
cõa mët ành thùc th¼ gi¡ trà cõa ành thùc â khæng êi.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 36 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 9
N¸u cëng bëi k cõa mët h ng (mët cët) v o mët h ng kh¡c (cët kh¡c)
cõa mët ành thùc th¼ gi¡ trà cõa ành thùc â khæng êi.
V½ dö 2.22
2 1 3 2 1 3 2 1 3
4 5 7 = 4 + (−2)2 5 + (−2)1 7 + (−2)3 = 0 3 1
6 1 5 6 1 5 6 1 5

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 36 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 10
det(AB) = det(A). det(B); A, B ∈ Mn .

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 37 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 10
det(AB) = det(A). det(B); A, B ∈ Mn .

V½ dö 2.23

1 2
A= ⇒ det(A) = −2
3 4
 
5 6
B= ⇒ det(B) = −2
7 8
    
1 2 5 6 19 22
A.B = = ⇒ det(AB) = 4 = det(A). det(B)
3 4 7 8 43 50

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 37 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 11
C¡c ành thùc cõa ma trªn tam gi¡c b¬ng t½ch cõa t§t c£ c¡c ph¦n tû
ch²o.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 38 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.2. C¡c t½nh ch§t cõa ành thùc

T½nh ch§t 11
C¡c ành thùc cõa ma trªn tam gi¡c b¬ng t½ch cõa t§t c£ c¡c ph¦n tû
ch²o.
V½ dö 2.24
2 1 3
0 3 7 = 2.3.5 = 30
0 0 5

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 38 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.3. C¡ch t½nh ành thùc b¬ng bi¸n êi sì c§p

Bi¸n êi sì c§p T¡c döng


+ Nh¥n mët h ng (mët cët) vîi mët sè k + ành thùc nh¥n vîi k
+ êi ché hai h ng (hai cët) + ành thùc êi d§u
+ Cëng k l¦n mët h ng (mët cët) + ành thùc khæng êi
v o mët h ng kh¡c (mët cët kh¡c)

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 39 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.2.3. C¡ch t½nh ành thùc b¬ng bi¸n êi sì c§p

V½ dö 2.25
0 1 5 3 −6 9 1 −2 3
êi chéh1 ,h2 h1 /3
|A| = 3 −6 9 = − 0 1 5 = −3 0 1 5
2 6 1 2 6 1 2 6 1
1 −2 3 1 −2 3
−2.h1 +h3 −10.h2 +h3
= −3 0 1 5 = −3 0 1 5
0 10 −5 0 0 −55
= −3.1.1.(−55) = 165

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 40 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.3.1. Ma trªn nghàch £o v sü tçn t¤i ma trªn nghàch £o

ành ngh¾a 2.14


X²t ma trªn A ∈ Mn . N¸u tçn t¤i ma trªn B ∈ Mn sao cho :
AB = BA = I

th¼ ta nâi ma trªn A kh£ £o v gåi B l ma trªn nghàch £o cõa A, kþ
hi»u B = A−1 .
AA−1 = A−1 A = I.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 41 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.3.1. Ma trªn nghàch £o v sü tçn t¤i ma trªn nghàch £o

ành ngh¾a 2.14


X²t ma trªn A ∈ Mn . N¸u tçn t¤i ma trªn B ∈ Mn sao cho :
AB = BA = I

th¼ ta nâi ma trªn A kh£ £o v gåi B l ma trªn nghàch £o cõa A, kþ
hi»u B = A−1 .
AA−1 = A−1 A = I.

ành lþ 2.1
(Sü duy nh§t cõa ma trªn nghàch £o)
Ma trªn nghàch £o A−1 cõa ma trªn A n¸u tçn t¤i l duy nh§t.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 41 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.3.2. C¡c ph÷ìng ph¡p t¼m ma trªn nghàch £o

C¡ch t½nh ma trªn nghàch £o b¬ng ph÷ìng ph¡p


ành thùc
ành lþ 2.2
i·u ki»n c¦n v õ º ma trªn vuæng c§p n A kh£ £o l det(A) 6= 0. Khi
â ma trªn nghàch £o A−1 cõa ma trªn A ÷ñc x¡c ành bði cæng thùc :
a∗11 a∗21 a∗n1
 
···
1 1  ∗ ∗ ··· a∗n2 
A−1 = A∗ =  a12 a22 
det(A) det(A)  · · · · · · ··· ···
a∗1n a∗2n ··· a∗nn

Trong â, ph¦n tû a∗ij l phö ¤i sè cõa ph¦n tû aij v ÷ñc t½nh bði :
a∗ij = (−1)i+j det(Mij )

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 42 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.3.2. C¡c ph÷ìng ph¡p t¼m ma trªn nghàch £o

V½ dö 2.26
 
1 2 3
T¼m ma trªn nghàch £o A−1 cõa ma trªn A = 2 5 3
1 0 8

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 43 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.3.2. C¡c ph÷ìng ph¡p t¼m ma trªn nghàch £o

V½ dö 2.26
 
1 2 3
T¼m ma trªn nghàch £o A−1 cõa ma trªn A = 2 5 3
1 0 8
Líi gi£i :
+ det(A) = −1 6= 0. : Tçn t¤i duy nh§t ma trªn nghàch £o A−1 .
+ A−1 = −1.A∗ , ta c¦n t¼m ma trªn A∗ .
5 3
a∗11 = (−1)1+1 det(M11 ) = = 40
0 8
T÷ìng tü, ta câ c¡c ph¦n tû cõa ma trªn A∗ nh÷ sau :
a∗12 = −13, a∗13 = −5, a∗21 = −16, a∗22 = 5, a∗23 = 2

a∗31 = −9, a∗32 = 3, a∗33 = 1

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 43 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.3.2. C¡c ph÷ìng ph¡p t¼m ma trªn nghàch £o

V½ dö 2.26
 
40 −16 −9
A∗ = −13 5 3
−5 2 1
Vªy :    
40 −16 −9 −40 16 9
A−1 = −1. −13 5 3  =  13 −5 −3
−5 2 1 5 −2 −1

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 44 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.3.2. C¡c ph÷ìng ph¡p t¼m ma trªn nghàch £o

C¡ch t½nh ma trªn nghàch £o b¬ng c¡c ph²p bi¸n


êi sì c§p v· h ng

Quy t­c :
1) Vi¸t ma trªn ìn và (còng c§p vîi ma trªn A) b¶n ph£i ma trªn A
nh÷ sau [A|I].
2) Dòng c¡c ph²p biºn êi sì c§p v· h ng ÷a ma trªn A v· ma trªn
ìn và, t¡c ëng çng thíi c¡c ph²p biºn êi sì c§p v o khèi cët
chùa ma trªn I . Khi khèi cët chùa ma trªn A xu§t hi»n ma trªn ìn
và th¼ khèi cët cán l¤i s³ xu§t hi»n ma trªn nghàch £o A−1 .

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 45 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.3.2. C¡c ph÷ìng ph¡p t¼m ma trªn nghàch £o

V½ dö 2.27
 
1 2 3
T¼m ma trªn nghàch £o A−1 cõa ma trªn A = 2 5 3
1 0 8

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 46 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.3.2. C¡c ph÷ìng ph¡p t¼m ma trªn nghàch £o

V½ dö 2.27
 
1 2 3
T¼m ma trªn nghàch £o A−1 cõa ma trªn A = 2 5 3
1 0 8
Líi gi£i :
 
1 2 3 1 0 0 h1
 2 5 3 0 1 0  h2
1 0 8 0 0 1 h3
 
1 2 3 1 0 0
⇔ 0 1 −3 −2 1 0  −2h1 + h2
0 −2 5 −1 0 1 −h1 + h3
 
1 2 3 1 0 0
⇔ 0 1 −3 −2 1 0 
0 0 −1 −5 2 1 −2h2 + h3

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 46 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.3.2. C¡c ph÷ìng ph¡p t¼m ma trªn nghàch £o

V½ dö 2.27
 
1 2 3 1 0 0
⇔ 0 1 −3 −2 1 0 
0 0 1 5 −2 −1 −h3
 
1 2 0 −14 6 3 −3h3 + h1
⇔ 0 1 0 13 −5 −3  3h3 + h2
0 0 1 5 −2 −1
 
1 0 0 −40 16 9 −2h2 + h1
⇔ 0 1 0 13 −5 −3 
0 0 1 5 −2 −1

Vªy  
−40 16 9
A−1 =  13 −5 −3
5 −2 −1
„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng
H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 47 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.3.2. C¡c ph÷ìng ph¡p t¼m ma trªn nghàch £o

ành lþ 2.3
(Ma trªn nghàch £o cõa t½ch hai ma trªn)
Cho A, B ∈ Mn l hai ma trªn kh£ £o. Khi â, AB công kh£ £o v
(AB)−1 = B −1 A−1

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 48 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.3.2. C¡c ph÷ìng ph¡p t¼m ma trªn nghàch £o

ành lþ 2.3
(Ma trªn nghàch £o cõa t½ch hai ma trªn)
Cho A, B ∈ Mn l hai ma trªn kh£ £o. Khi â, AB công kh£ £o v
(AB)−1 = B −1 A−1

ành lþ 2.4
N¸u A ∈ Mn kh£ £o v câ nghàch £o A−1 th¼ :
A−1 kh£ £o v (A−1 )−1 = A
Am kh£ £o v
(Am )−1 = (A−1 )m , m ∈ N∗
∀k 6= 0 th¼ kA kh£ £o v
1 −1
(kA)−1 = A
k
„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng
H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 48 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.3.3. Ùng döng cõa ma trªn nghàch £o

Ùng döng ma trªn nghàch £o º gi£i ph÷ìng tr¼nh


ma trªn

Ph÷ìng ph¡p n y ch¿ ¡p döng ÷ñc èi vîi h» gçm câ n ph÷ìng tr¼nh, n
©n v ph÷ìng tr¼nh ma trªn câ ma trªn h» sè kh£ £o.
AX = B ⇔ A−1 AX = A−1 B ⇔ IX = A−1 B ⇔ X = A−1 B
XA = B ⇔ XAA−1 = BA−1 ⇔ XI = BA−1 ⇔ X = BA−1

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 49 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.4.1 H¤ng cõa ma trªn
X²t ma trªn A = [aij ]m×n , k½ hi»u p ≤ min{m, n}.
ành ngh¾a 2.15
Ma trªn vuæng c§p p nhªn ÷ñc tø ma trªn A b¬ng c¡ch bä i (m − p)
h ng v (n − p) cët ÷ñc gåi l ma trªn con c§p p cõa ma trªn A. ành
thùc cõa ma trªn con c§p p ÷ñc gåi l ành thùc con c§p p.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 50 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.4.1 H¤ng cõa ma trªn
X²t ma trªn A = [aij ]m×n , k½ hi»u p ≤ min{m, n}.
ành ngh¾a 2.15
Ma trªn vuæng c§p p nhªn ÷ñc tø ma trªn A b¬ng c¡ch bä i (m − p)
h ng v (n − p) cët ÷ñc gåi l ma trªn con c§p p cõa ma trªn A. ành
thùc cõa ma trªn con c§p p ÷ñc gåi l ành thùc con c§p p.
V½ dö 2.28
 
1 2 3 1
X²t ma trªn A = 0 2 1 3 , p ≤ min{3, 4} = 3, khi â :
2 6 7 5
 
1 3 1
Vîi p = 3, B = 0 1 3 l mët ma trªn con c§p 3 cõa A bä i cët 2.
2 7 5
 
Vîi p = 2, D = 6 5 l mët ma trªn con c§p 2 cõa A bä i h
2 1
ng 2 cët
1 ; 3.
„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng
H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 50 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.4.1 H¤ng cõa ma trªn

ành ngh¾a 2.16


C§p cao nh§t cõa c¡c ành thùc con kh¡c khæng cõa ma trªn A ÷ñc gåi
l h¤ng cõa ma trªn A, k½ hi»u : r(A).

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 51 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.4.1 H¤ng cõa ma trªn

ành ngh¾a 2.16


C§p cao nh§t cõa c¡c ành thùc con kh¡c khæng cõa ma trªn A ÷ñc gåi
l h¤ng cõa ma trªn A, k½ hi»u : r(A).
V½ dö 2.29
 
1 2 3 1
X²t ma trªn A = 0 2 1 3 câ 4 ành thùc con c§p 3 ·u b¬ng 0
2 6 7 5
do h3= 2.h1 + h2 n¶n r(A) < 3.
D=
2 1
6 5
l mët ma trªn con c§p 2 cõa A bä i h ng 2 cët 1 ; 3.
Câ : det(D) = 4 6= 0
Vªy, r(A) = 2.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 51 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.4.2 C¡ch t½nh h¤ng cõa ma trªn

T¼m h¤ng cõa ma trªn b¬ng c¡ch dòng c¡c ph²p


bi¸n êi sì c§p

ành ngh¾a 2.17


Ma trªn A ∈ Mm×n ÷ñc gåi l ma trªn bªc thang n¸u :
C¡c h ng kh¡c khæng (h ng câ ½t nh§t mët ph¦n tû kh¡c khæng) luæn
ð tr¶n c¡c h ng khæng (h ng câ t§t c£ c¡c ph¦n tû b¬ng khæng) n¸u
câ.
Tr¶n hai h ng kh¡c khæng li¶n ti¸p, ph¦n tû kh¡c khæng ¦u ti¶n ð
h ng d÷îi luæn luæn n¬m v· ph½a b¶n tay ph£i cët chùa ph¦n tû kh¡c
khæng ¦u ti¶n ð h ng tr¶n.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 52 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.4.2 C¡ch t½nh h¤ng cõa ma trªn

V½ dö 2.30
 
−1 0 0 1
0 1 7 2
l ma trªn bªc thang.
 
0 0
B= 3 1
0 0 0 0
0 0 0 0
 
2 −6 9 3 0
−8
khæng l ma trªn bªc thang.
0 3 1 4
D= 
0 0 0 5 −1
0 4 0 0 0

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 53 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.4.2 C¡ch t½nh h¤ng cõa ma trªn

V½ dö 2.30
 
−1 0 0 1
0 1 7 2
l ma trªn bªc thang.
 
0 0
B= 3 1
0 0 0 0
0 0 0 0
 
2 −6 9 3 0
−8
khæng l ma trªn bªc thang.
0 3 1 4
D= 
0 0 0 5 −1
0 4 0 0 0

Nhªn x²t 2.1


H¤ng cõa ma trªn bªc thang b¬ng sè h ng kh¡c 0 cõa nâ.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 53 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.4.2 C¡ch t½nh h¤ng cõa ma trªn

Ph÷ìng ph¡p t¼m h¤ng b¬ng c¡c ph²p bi¸n êi sì


c§p

1) Sû döng c¡c ph²p bi¸n êi sì c§p ÷a ma trªn A v· d¤ng ma trªn
bªc thang.
2) ¸m sè h ng kh¡c khæng cõa ma trªn bªc thang t÷ìng ùng vîi ma
trªn A, â công ch½nh l h¤ng cõa ma trªn A.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 54 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.4.2 C¡ch t½nh h¤ng cõa ma trªn

Ph÷ìng ph¡p t¼m h¤ng b¬ng c¡c ph²p bi¸n êi sì


c§p

1) Sû döng c¡c ph²p bi¸n êi sì c§p ÷a ma trªn A v· d¤ng ma trªn
bªc thang.
2) ¸m sè h ng kh¡c khæng cõa ma trªn bªc thang t÷ìng ùng vîi ma
trªn A, â công ch½nh l h¤ng cõa ma trªn A.
Chó þ 2.4
Trong vi»c t¼m h¤ng cõa mët ma trªn, câ thº thüc hi»n ÷ñc c£ c¡c ph²p
bi¸n êi sì c§p v· h ng v bi¸n êi sì c§p v· cët cõa ma trªn â.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 54 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.4.2 C¡ch t½nh h¤ng cõa ma trªn

V½ dö 2.31
T¼m h¤ng cõa ma trªn
 
1 −3 4 2
A= 2 1 1 4
−1 −2 1 −2

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 55 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.4.2 C¡ch t½nh h¤ng cõa ma trªn

V½ dö 2.31
T¼m h¤ng cõa ma trªn
 
1 −3 4 2
A= 2 1 1 4
−1 −2 1 −2

Sû döng c¡c ph²p bi¸n êi sì c§p, ta câ :


   
1 −3 4 2 1 −3 4 2
A= 2 1 1 4  ⇔ 0 7 −7 0 −2.h1 + h2
−1 −2 1 −2 0 −5 5 0 1.h1 + h3
 
1 −3 4 2
⇔ 0 7 −7 0
5
0 0 0 0 7 .h2 + h3
⇒ r(A) = 2.
„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng
H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 55 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.1. D¤ng têng qu¡t cõa mët h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

H» m ph÷ìng tr¼nh ¤i sè bªc nh§t èi vîi n ©n sè :





a11 x1 + a12 x2 + · · · + a1n xn = b1

a x + a x + · · · + a x
21 1 22 2 2n n = b2 (2.1)


 .............................

a x + a x + · · · + a x
m1 1 m2 2 mn n = bm

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 56 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.1. D¤ng têng qu¡t cõa mët h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

H» m ph÷ìng tr¼nh ¤i sè bªc nh§t èi vîi n ©n sè :





a11 x1 + a12 x2 + · · · + a1n xn = b1

a x + a x + · · · + a x
21 1 22 2 2n n = b2 (2.1)


 .............................

a x + a x + · · · + a x
m1 1 m2 2 mn n = bm

Trong â :
l c¡c ©n sè, bë (c1 ; c2 ; · · · ; cn ) thäa m¢n h» ph÷ìng
x1 ; x2 ; · · · ; xn
tr¼nh ÷ñc gåi l nghi»m cõa h» ph÷ìng tr¼nh
aij l h» sè ð ph÷ìng tr¼nh thù i cõa ©n xj
bi l v¸ ph£i cõa ph÷ìng tr¼nh thù i
Khi m = n, h» (2.1) l h» vuæng câ n ph÷ìng tr¼nh v n ©n sè
Khi bi = 0 ∀i = 1; 2; · · · ; m, h» (2.1) ÷ñc gåi l h» ph÷ìng tr¼nh
tuy¸n t½nh thu¦n nh§t
„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng
H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 56 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.1. D¤ng têng qu¡t cõa mët h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

D¤ng ma trªn cõa h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh


X²t h» (2.1).  
a11 a12 ··· a1n
Ma trªn ···
gåi l cõa h»
 a21 a22 a2n 
A= ··· ···
 ma trªn h» sè
··· ··· 
a am2 ··· amn
 m1 
b1
 b2  
Ma trªn b =  .  = b1 gåi l cõa h»
t
ma trªn v¸ ph£i
 .. 
b2 · · · bm
 

b
 m
x1
 x2  
Ma trªn x =  .  = x1 gåi l cõa h».
t
ma trªn ©n
 .. 
x2 · · · xn
 

xn

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 57 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.1. D¤ng têng qu¡t cõa mët h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

D¤ng ma trªn cõa h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh


Ma trªn
 
a11 a12 · · · a1n b1
 a21 a22 · · ·
A= ··· ··· ···
a2n
···
b2 
· · ·
gåi l ma trªn mð rëng cõa h».
am1 am2 · · · amn bm
Khi â, h» (2.1) t÷ìng ÷ìng vîi ph÷ìng tr¼nh ma trªn :
  x   b 
a11 a12 ··· a1n 1 1
 x2   b2 
 a21 a22 ··· a2n     
· · ·   ...   ... 


··· ···  = 
···
am1 am2 ··· amn xn bm
Hay Ax = b (2.2)
(2.2) ÷ñc gåi l d¤ng ma trªn cõa h» (2.1).
„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng
H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 58 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.2. i·u ki»n º h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh câ nghi»m

ành lþ 2.7
(ành lþ Kronecker-Capelli)
H» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh (2.1) câ nghi»m khi v ch¿ khi r(A) = r(A).

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 59 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.2. i·u ki»n º h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh câ nghi»m

ành lþ 2.7
(ành lþ Kronecker-Capelli)
H» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh (2.1) câ nghi»m khi v ch¿ khi r(A) = r(A).
V½ dö 2.32

x1 + 2x2 − x3 = 2

−x2 + x3 = 0

−x2 + x3 = 4

Ta câ ma trªn mð rëng
   
1 2 −1 2 1 2 −1 2
A = 0 −1 1 0 ⇔ 0 −1 1 0
0 −1 1 4 0 0 0 4

H» ¢ cho væ nghi»m v¼ r(A) = 2 6= 3 = r(A).


„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng
H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 59 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.3. C¡c ph÷ìng ph¡p gi£i h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

Gi£i h» ph÷ìng tr¼nh b¬ng ph÷ìng ph¡p Cramer


X²t h» n ph÷ìng tr¼nh ¤i sè bªc nh§t èi vîi n ©n sè :



a11 x1 + a12 x2 + · · · + a1n xn = b1

a x + a x + · · · + a x = b
21 1 22 2 2n n 2 (2.3)
...................................................



a x + a x + · · · + a x = b
n1 1 n2 2 nn n n

vîi ma trªn h» sè A = [aij ]n×n v ma trªn v¸ ph£i b = .


 t
b1 b2 · · · bn
H» (2.3) câ thº vi¸t l¤i
Ax = b (2.4)

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 60 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.3. C¡c ph÷ìng ph¡p gi£i h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

ành ngh¾a 2.18


H» (2.3) hay h» (2.4) ÷ñc gåi l h» Cramer n¸u det(A) 6= 0.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 61 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.3. C¡c ph÷ìng ph¡p gi£i h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

ành ngh¾a 2.18


H» (2.3) hay h» (2.4) ÷ñc gåi l h» Cramer n¸u det(A) 6= 0.
ành lþ 2.8
(ành lþ Cramer)
H» Cramer câ nghi»m duy nh§t v ÷ñc x¡c ành nh÷ sau :
det(Aj )
xj = , j = 1; n
det(A)
trong â A l ma trªn h» sè cõa h», Aj l ma trªn nhªn ÷ñc tø ma trªn
A b¬ng c¡ch thay cët thù j trong A bði cët v¸ ph£i b.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 61 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.3. C¡c ph÷ìng ph¡p gi£i h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

V½ dö 2.33
Gi£i h» ph÷ìng tr¼nh :

2x1 + 3x2 + 4x3 = 1

x1 − 2x2 + 3x3 = 2

3x1 + x2 − x3 = 3

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 62 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.3. C¡c ph÷ìng ph¡p gi£i h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

V½ dö 2.33
Gi£i h» ph÷ìng tr¼nh :

2x1 + 3x2 + 4x3 = 1

x1 − 2x2 + 3x3 = 2

3x1 + x2 − x3 = 3

Líi gi£i : Ta câ :
   
2 3 4 1
A = 1 −2 3  , b = 2
3 1 −1 3

Ta t½nh ÷ñc det(A) = 56 6= 0. Suy ra h» tr¶n l h» Cramer.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 62 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.3. C¡c ph÷ìng ph¡p gi£i h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

V½ dö 2.33
Ta l¤i câ :
1 3 4 2 1 4
det(A1 ) = 2 −2 3 = 64, det(A2 ) = 1 2 3 = −24,
3 1 −1 3 3 −1

2 3 1
det(A3 ) = 1 −2 2 = 0.
3 1 3
Vªy, theo ành lþ Cramer nghi»m cõa h» ph÷ìng tr¼nh l :

det(A1 ) 64 8
x1 = = =

 det(A) 56 7
det(A2 ) 24
x2 = det(A) = − 56 = − 37
det(A3 )

x3 =

=0
det(A)

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 63 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.3. C¡c ph÷ìng ph¡p gi£i h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

Gi£i h» ph÷ìng tr¼nh b¬ng ph÷ìng ph¡p khû Gauss

X²t h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh têng qu¡t (2.1). C¡c b÷îc gi£i h» (2.1)
nh÷ sau :
1) Vi¸t ma trªn mð rëng A cõa h».
2) Sû döng c¡c ph²p bi¸n êi sì c§p (v· h ng) ÷a ma trªn mð rëng A
cõa h» v· d¤ng ma trªn bªc thang.
3) Tø ma trªn bªc thang nhªn ÷ñc lªp h» ph÷ìng tr¼nh mîi t÷ìng
÷ìng vîi h» ¢ cho.
4) Gi£i h» ph÷ìng tr¼nh mîi tø d÷îi l¶n, rót ra nghi»m cõa h» ph÷ìng
tr¼nh mîi, â công l nghi»m cõa h» ¢ cho.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 64 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.3. C¡c ph÷ìng ph¡p gi£i h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

V½ dö 2.34
Gi£i h» ph÷ìng tr¼nh sau :

3x1 + x2 + x3 = 1

x1 + 3x2 + x3 = 3

x1 + x2 + 3x3 = 9

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 65 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.3. C¡c ph÷ìng ph¡p gi£i h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

V½ dö 2.34
Gi£i h» ph÷ìng tr¼nh sau :

3x1 + x2 + x3 = 1

x1 + 3x2 + x3 = 3

x1 + x2 + 3x3 = 9

Ma trªn mð rëng A = [A|b] cõa h» ph÷ìng tr¼nh :


   
3 1 1 1 1 1 3 9
A = 1 3 1 3 ⇔ 1 3 1 3
1 1 3 9 3 1 1 1
   
1 1 3 9 1 1 3 9
⇔ 0 2 −2 −6  ⇔ 0 2 −2 −6 
0 −2 −8 −26 0 0 −10 −32
„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng
H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 65 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.3. C¡c ph÷ìng ph¡p gi£i h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

V½ dö 2.34
Tø â, ta câ h» ph÷ìng tr¼nh mîi :

4
 x1 = −

x1 + x2 + 3x3 = 9 5


 
1

2x2 − 2x3 = −6 ⇔ x2 =
  5
−10x3 = −32
 
x3 = 16



5

Vªy h» ph÷ìngtr¼nh ¢ cho câ nghi»m duy nh§t :


4 1 16
(x1 ; x2 ; x3 ) = − ; ; .
5 5 5

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 66 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.3. C¡c ph÷ìng ph¡p gi£i h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

Bi»n luªn v· sè nghi»m


X²t h» (2.1), ta câ c¡c k¸t qu£ sau :
N¸u r(A) 6= r(A) th¼ h» væ nghi»m.
N¸u r(A) = r(A) = n th¼ h» câ nghi»m duy nh§t.
N¸u r(A) = r(A) < n th¼ h» câ væ sè nghi»m.
V½ dö 2.35
Gi£i h» ph÷ìng tr¼nh sau :



x1 + 3x2 + 5x3 − 2x4 = 3

x + 5x − 9x + 8x = 1
1 2 3 4
2x1 + 7x2 + 3x3 + x4 = 5



5x + 18x + 4x + 5x = 12
1 2 3 4

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 67 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.3. C¡c ph÷ìng ph¡p gi£i h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

Bi»n luªn v· sè nghi»m


X²t h» (2.1), ta câ c¡c k¸t qu£ sau :
N¸u r(A) 6= r(A) th¼ h» væ nghi»m.
N¸u r(A) = r(A) = n th¼ h» câ nghi»m duy nh§t.
N¸u r(A) = r(A) < n th¼ h» câ væ sè nghi»m.
V½ dö 2.35
Gi£i h» ph÷ìng tr¼nh sau :



x1 + 3x2 + 5x3 − 2x4 = 3

x + 5x − 9x + 8x = 1
1 2 3 4
2x1 + 7x2 + 3x3 + x4 = 5



5x + 18x + 4x + 5x = 12
1 2 3 4

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 67 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.3. C¡c ph÷ìng ph¡p gi£i h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

V½ dö 2.35
Ma trªn mð rëng A = [A|b] cõa h» ph÷ìng tr¼nh tr¶n l :
   
1 3 5 −2 3 1 3 5 −2 3
1 5 −9 8 1 0 2 −14 10 −2
A= ⇔ 
2 7 3 1 5 0 1 −7 5 −1
5 18 4 5 12 0 3 −21 15 −3
 
1 3 5 −2 3 
x1 = 6 − 26x3 + 17x4

0 1 −7 5 −1
⇔
0
 ⇔ x2 = −1 + 7x3 − 5x4
0 0 0 0
x3 , x4 tòy þ


0 0 0 0 0
Vªy h» ph÷ìng tr¼nh ¢ cho câ væ sè nghi»m câ d¤ng :
(x1 ; x2 ; x3 ; x4 ) = (6−26x3 +17x4 ; −1+7x3 −5x4 ; x3 ; x4 ), vîi x3 , x4 tòy þ.
„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng
H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 68 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.3. C¡c ph÷ìng ph¡p gi£i h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

H» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh vuæng thu¦n nh§t





a11 x1 + a12 x2 + · · · + a1n xn = 0

a x + a x + · · · + a x = 0
21 1 22 2 2n n (2.5)


...................................................

a x + a x + · · · + a x = 0
n1 1 n2 2 nn n

H» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh thu¦n nh§t luæn luæn câ nghi»m


(x1 ; x2 ; · · · ; xn ) = (0; 0; · · · ; 0)
Ta gåi nghi»m n y l nghi»m t¦m th÷íng.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 69 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.3. C¡c ph÷ìng ph¡p gi£i h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

H» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh vuæng thu¦n nh§t





a11 x1 + a12 x2 + · · · + a1n xn = 0

a x + a x + · · · + a x = 0
21 1 22 2 2n n (2.5)


...................................................

a x + a x + · · · + a x = 0
n1 1 n2 2 nn n

H» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh thu¦n nh§t luæn luæn câ nghi»m


(x1 ; x2 ; · · · ; xn ) = (0; 0; · · · ; 0)
Ta gåi nghi»m n y l nghi»m t¦m th÷íng.

ành lþ 2.9
H» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh thu¦n nh§t (2.5) câ nghi»m khæng t¦m
th÷íng khi v ch¿ khi det(A) = 0.
„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng
H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 69 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.3. C¡c ph÷ìng ph¡p gi£i h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

V½ dö 2.36
Gi£i h» ph÷ìng tr¼nh thu¦n nh§t :

x1 + 2x2 + 5x3 = 0

−2x1 + 3x2 + 4x3 = 0

3x1 − 2x2 − x3 = 0

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 70 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.3. C¡c ph÷ìng ph¡p gi£i h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

V½ dö 2.36
Gi£i h» ph÷ìng tr¼nh thu¦n nh§t :

x1 + 2x2 + 5x3 = 0

−2x1 + 3x2 + 4x3 = 0

3x1 − 2x2 − x3 = 0

H» ph÷ìng tr¼nh câ ma trªn h» sè A câ det (A) = 0.


Ma trªn mð rëng A cõa h» ph÷ìng tr¼nh l :
     
1 2 5 0 1 2 5 0 1 2 5 0
A = −2 3 4 0 ⇔ 0 7 14 0 ⇔ 0 1 2 0
3 −2 −1 0 0 −8 −16 0 0 0 0 0

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 70 / 71
2.1. Ma trªn 2.2. ành thùc 2.3. Ma trªn nghàch £o 2.4. H¤ng cõa ma trªn 2.5. H» ph÷ìng tr¼nh tu
2.5.3. C¡c ph÷ìng ph¡p gi£i h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh

V½ dö 2.36
Tø â ta câ h» mîi t÷ìng ÷ìng vîi h» ¢ cho :
(
x1 + 2x2 + 5x3 = 0
x2 + 2x3 = 0

x1 = −x3

⇔ x2 = −2x3
x3 tòy þ

Vªy h» ph÷ìng tr¼nh ¢ cho câ væ sè nghi»m câ d¤ng :


(x1 ; x2 ; x3 ) = (−x3 ; −2x3 ; x3 ), vîi x3 tòy þ.

„I SÈ TUY˜N TNH Ch÷ìng 2. Ma trªn-ành thùc-H» ph÷ìng


H÷ng Y¶n
tr¼nh- 2021
tuy¸n t½nh 71 / 71

You might also like