TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

TIỂU LUẬN MÔN

XÃ HỘI HỌC ĐẠI CƯƠNG

Đề tài:
CÁC MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU XÃ HỘI HỌC VỀ HIỆN
TƯỢNG TỘI PHẠM

Họ và tên: NGUYỄN THỊ HIỀN

Ngày, tháng, năm sinh: 07/04/2004
MSSV: 2214610036
Lớp: XHH101.1
Ngành: Luật Thương mại Quốc tế

Hà Nội, tháng 6/2023

MỤC LỤC

Trang 1
 LỜI MỞ ĐẦU
Xã hội học tội phạm là một lĩnh vực trong khoa học xã hội nghiên cứu về tội
phạm và các yếu tố xã hội liên quan đến nó. Nó tập trung vào việc hiểu và giải thích
tội phạm từ các góc độ xã hội, bao gồm các yếu tố xã hội, văn hóa, kinh tế và chính trị
có liên quan. Các nghiên cứu xã hội học tội phạm thường tập trung vào việc phân tích
các yếu tố xã hội gây ảnh hưởng đến sự hình thành, phát triển và duy trì tội phạm.
Đóng vai trò là một môn khoa học chuyên biệt, chủ yếu tập trung vào các khía cạnh,
các vấn đề xã hội của hiện tượng tội phạm, xã hội học tội phạm nghiên cứu sự phản
ứng của xã hội đối với hiện tượng phạm tội và tình hình phạm tội, bằng các biện pháp
cụ thể đi sâu tìm hiểu tình hình dân trí, ý thức xã hội, tâm lý xã hội, tâm trạng xã hội,
thái độ phê phán của các tầng lớp nhân dân, các giai tầng xã hội, các lứa tuổi, các
ngành nghề, tôn giáo tín ngưỡng,…
Xã hội học tội phạm giúp chúng ta hiểu sâu hơn về tội phạm không chỉ như một
hành vi cá nhân, mà còn là một hiện tượng xã hội phức tạp. Các nghiên cứu trong lĩnh
vực này đóng vai trò quan trọng trong việc đề xuất biện pháp phòng ngừa tội phạm và
xây dựng một xã hội an toàn hơn. Có thể nói, hiện tượng tội phạm là một hiện tượng
xã hội – pháp lý rất phức tạp, có sự xuất hiện, tồn tại với những biểu hiện mang tính
chất tiêu cực mà bất cứ xã hội nào đều có. Chính vì thế, việc đẩy mạnh vai trò nghiên
cứu của bộ môn khoa học xã hội học tội phạm là cực kì quan trọng và cần thiết.
Với đề tài “Các mô hình nghiên cứu xã hội học về hiện tượng tội phạm”, em
xin được trình bày những hiểu biết, cũng như những tri thức mà em thu thập được
thông qua những kênh thông tin chính thống, để từ đó góp phần làm rõ và mở rộng đề
tài trên nhằm mục đích làm rõ thêm về đặc điểm, tính chất, mức độ nguy hiểm của loại
tội phạm này đối với cộng đồng, từ đó có những giải pháp cụ thể để ngăn ngừa, hạn
chế tối đa sự phát sinh các loại tội phạm nói chung.

Trang 2
1. Giới thiệu chung về mô hình nghiên cứu xã hội học về hiện tượng tội phạm:
Có thể khẳng định một điều rằng tội phạm chính là một trong những mặt trái
của sự phát triển. Trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, chúng ta
đã gặt hái được rất nhiều thành tựu to lớn, đáng được ghi nhận. Tuy nhiên, bên cạnh sự
phát triển, hội nhập với nhiều cơ hội mới đó, chúng ta cũng phải đối mặt với vô vàn
những thách thức, hệ lụy. Và một trong số các vấn nạn đó chính là tội phạm.
Theo thống kê cho thấy, tình hình tội phạm ở nước ta hiện nay đang diễn biến
vô cùng phức tạp với mức độ ngày càng tinh vi, nguy hiểm. Số lượng tội phạm gia
tăng theo từng năm và số tuổi của người phạm tội ngày càng trẻ hóa. Cụ thể vào năm
2020 theo tỷ lệ thống kê của Bộ Công an: số vụ phạm tội về trật tự xã hội: toàn quốc
xảy ra 47.062 vụ; khám phá 39.250 vụ; bắt giữ, xử lý 81.901 đối tượng; tỷ lệ khám phá
đạt 83,40%; triệt phá 1.944 băng, nhóm. So với năm 2019, giảm 2.704 vụ (-5,43%),
giảm 1.524 số vụ khám phá (-3,74%), tăng 1.750 số đối tượng bị bắt giữ, xử lý
(+2,18%). Tỷ lệ khám phá tăng; giảm 301 số băng, nhóm bị triệt phá (-13,41%). Số vụ
phạm tội và vi phạm pháp luật về trật tự quản lý kinh tế: toàn quốc xảy ra 22.042 vụ,
so với năm 2019 tăng 3.708 vụ (+20,22%). Số vụ phạm tội và vi phạm pháp luật về
môi trường: toàn quốc xảy ra 26.134 vụ, so với năm 2019 tăng 788 vụ (+3,11%). Số vụ
phạm tội về ma túy: toàn quốc xảy ra 25.598 vụ, so với năm 2019 tăng 2.784 vụ
(+12,20%) ..... 1
Qua số liệu trên có thể thấy sự một số lượng lớn các hành vi vi phạm pháp luật
với mức độ nghiêm trọng, đây là hậu quả của việc kém hiểu biết pháp luật hoặc suy
đồi về đạo đức của một bộ phận trong xã hội hiện nay. Đây là vấn đề được cả xã hội
quan tâm, không chỉ những nhà chức trách có thẩm quyền mà mọi người trong xã hội
cung đang đều quan tâm đến vấn đề này vì nó có ảnh hưởng đến nền kinh tế đất nước,
trật tự xã hội và sâu xa hơn là tình hình an ninh, chính trị của đất nước
2. Một số vấn đề lý luận liên quan đến vấn đề tội phạm học:
2.1. Khái niệm tội phạm:
Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật Hình
sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực hiện
một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ
Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng an ninh,
trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm quyền con

1
https://congan.haiphong.gov.vn/Tin-An-ninh-trat-tu/Bo-Cong-an-cong-bo-so-lieu-thong-ke-nam-2020-
56485.html#:~:text=To%C3%A0n%20qu%E1%BB%91c%20x%E1%BA%A3y%20ra%2047.062,l%C3%BD
%20(%2B2%2C18%25).

Trang 3
người, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật
tự pháp luật xã hội chủ nghĩa mà theo quy định của Bộ luật này phải bị xử lý hình sự.2
Tội phạm có thể bao gồm nhiều loại hành vi, như sự trộm cắp, sát hại, cướp,
gian lận, buôn lậu, tấn công, tàng trữ ma túy, tội ác tài chính, tội phạm môi trường và
nhiều hành vi khác. Mỗi quốc gia đều có hệ thống pháp luật của riêng mình để xác
định và xử lý các hành vi tội phạm.
Hệ thống pháp luật xác định các hành vi tội phạm, thiết lập các bộ luật và quy
định để đảm bảo trật tự và an ninh xã hội. Nếu một người vi phạm luật pháp, họ có thể
bị xem xét, bị truy tố và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật thông qua quá trình xét
xử và hình phạt. Từng quốc gia có các hệ thống pháp luật riêng, các quy định và hình
phạt cụ thể đối với các hành vi tội phạm khác nhau. Mục tiêu của việc xử lý tội phạm
là đảm bảo công lý, bảo vệ quyền và lợi ích của các cá nhân và xã hội, và duy trì trật tự
và an ninh công cộng.
2.2. Một số loại tội phạm:
Trên lý thuyết và ngay cả trong thực tế, có rất nhiều cách phân loại tội phạm
khác nhau dựa vào các phương diện đánh giá khác nhau. Có thể phân loại tội phạm
theo các lĩnh vực của đời sống xã hội: tội phạm kinh tế, tội phạm công nghệ cao, tội
phạm môi trường,…hoặc theo tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội: tội phạm ít
nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng và tội phạm đặc biệt
nghiêm trọng. Hoặc cũng có thể phân loại theo nhóm các chủ thể mà hành vi của tội
phạm làm tổn hại: tội phạm xâm hại an ninh quốc gia, tội xâm phạm quyền tự do dân
chủ của công dân, tội xâm phạm trật tự, tội về ma túy,…3
3. Mô hình nghiên cứu hiện tượng tội phạm:
3.1. Nghiên cứu hiện tượng tội phạm theo khu vực địa lý:
Mô hình nghiên cứu theo khu vực địa lí là hướng nghiên cứu hiện tượng tội
phạm dựa vào sự phân tích cơ cấu xã hội – lãnh thổ, bao gồm khu vực đô thị và khu
vực nông thôn. Tại phần lớn các xã hội, các số liệu nghiên cứu đáng tin cậy chỉ rằng tỉ
lệ tội phạm ở khu vựa đô thị bao giờ cũng lớn hơn so với khu vực nông thôn. Trước
hết, đô thị là nơi tập chung của nhiều mô hình kiến trúc không gian bao gồm khu dân
cư, bệnh viện, trường học, trung tâm thương mại, doanh nghiệp, phương tiên giao
thông…với sự hiện đại, tiện nghi của nó đã tạo điều kiện cho tội phạm phát triển hơn

2
Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), Điều 8; Điều 9.
3
https://binhphuoc.gov.vn/vi/stttt/phong-chong-toi-pham-xam-hai-tre-em/khai-niem-toi-pham-va-phan-loai-toi-
pham-796.html#:~:text=T%E1%BB%99i%20ph%E1%BA%A1m%20l%C3%A0%20h%C3%A0nh%20vi,v
%C4%83n%20h%C3%B3a%2C%20qu%E1%BB%91c%20ph%C3%B2ng%2C%20an.

Trang 4
so với khu vực nông thôn. Thành phần đô thị hỗn tạp, con người có lối sống dửng
dưng, xã giao và mật độ dân số cao hơn rất nhiều so với nông thôn, tạo điều kiện thuận
lợi cho hoạt động của bọn tội phạm. Thêm vào đó, cơ cấu kinh tế đô thị đa dạng và
phong phú, sự kiểm soát xã hội nhìn chung lỏng lẻo hơn, trong khi ở khu vực nông
thôn, mối liên kết giữa chính quyền và cộng đồng địa phương trực tiếp và chặt chẽ
hơn. Không chỉ vậy, hầu như các quan hệ kinh tế và nguồn lực xã hội tập chung ở đô
thị, dẫn đến tình hình đa dạng, phức tạp, đó cũng là một điều kiện thuận lợi cho việc
hình thành tội phạm.
Bên cạnh đó, mô hình nghiên cứu hiện tượng tội phạm theo khu vực địa lý còn
là một phương pháp nghiên cứu tội phạm tập trung vào các yếu tố và biến số liên quan
đến một khu vực địa lý cụ thể nhằm hiểu rõ hơn về tình hình tội phạm trong khu vực
địa lý đó, các yếu tố gây ảnh hưởng và sự khác biệt so với các khu vực khác. Mô hình
nghiên cứu trên đo lường mức độ tội phạm trong khu vực địa lý bằng cách xác định số
lượng và tỉ lệ các loại tội phạm như trộm cắp, cướp, sát hại, và các hình thức tội phạm
khác đồng thời, nghiên cứu về đặc điểm dân số trong khu vực như dân số, độ tuổi, giới
tính, tình trạng hôn nhân, dân tộc, địa vị kinh tế và xã hội để tìm hiểu mối quan hệ giữa
các yếu tố này và tội phạm. Không chỉ vậy, mô hình còn nghiên cứu về các chỉ số kinh
tế trong khu vực như mức sống, thất nghiệp, thu nhập trung bình, phân phối tài nguyên
kinh tế, về các yếu tố xã hội trong khu vực như trình độ giáo dục, tỷ lệ tệ nạn xã hội,
sự tồn tại của băng đảng, tình trạng gia đình và cộng đồng để tìm hiểu sự ảnh hưởng
của yếu tố kinh tế đến tội phạm, cũng như hiểu tác động của môi trường xã hội đến tội
phạm. Mô hình nghiên cứu về hiện tượng tội phạm theo khu vực địa lý còn chú trọng
về các vấn đề liên quan đến hiệu lực và hiệu quả của hệ thống pháp luật và công tác
cảnh sát trong khu vực địa lý để đánh giá vai trò của chúng trong kiểm soát tội phạm.
Mô hình nghiên cứu hiện tượng tội phạm theo khu vực địa lý giúp cung cấp cái
nhìn tổng quan về tình hình tội phạm trong một khu vực địa lý cụ thể và đóng góp vào
việc xác định các chiến lược phòng chống tội phạm hiệu quả trong khu vực đó.
3.2. Nghiên cứu hiện tượng tội phạm theo lứa tuổi:
Mô hình nghiên cứu về hiện tượng tội phạm theo lứa tuổi là việc nghiên cứu
tình hình tổng quan của tội phạm theo sự phân bố tổng số dân cư theo từng độ tuổi
hoặc nhóm lứa tuổi nhất định. Ta có thể thấy, phần lớn những người phạm tội thường
thuộc vào độ tuổi từ khoảng 18 – 30 tuổi. Điều này khá dễ hiểu vì ở độ tuổi này, mặt
tâm sinh lý của con người chưa được hoàn thiện một cách đầy đủ và toàn diện nhất,
chỉ cần một tác động bên ngoài dù là nhỏ nhất cũng rất dễ khiến họ trở nên kích động

Trang 5
và từ đó dẫn đến những hành vi tiêu cực như việc thực hiện tội phạm. 4Nếu gia đình,
đặc biệt là các bậc làm cha mẹ, không kịp thời phát hiện những biểu hiện sai lệch về
mặt tâm sinh lý của con em mình, từ đó không có những biện pháp giáo dục phù hợp
để điều chỉnh. Mặt khác, những người thuộc lứa tuổi này, thường là những người chưa
có vị thế xã hội, chưa khẳng định được vị trí của bản thân mình trong cộng đồng, cũng
có thể vẫn đang thất nghiệp do thiếu việc làm và kinh nghiệm sống, vì vậy cũng rất dễ
rơi vào mặc cảm, nghĩ mình thất bại, thua kém hơn người khác. Đó cũng là một trong
những nguyên nhân khiền cho những người thuộc độ tuổi này phạm tội nhiều hơn các
lứa tuổi khác.5
3.3. Nghiên cứu hiện tượng tội phạm theo giới tính:
Tỉ lệ tội phạm ở nam giới bao giờ cũng cao hơn ở nữ giới. Điều này có thể hiểu
thứ nhất là vì đặc điểm về cơ thể cũng như tâm sinh lý của nam giới, họ là những
người thuộc về “phái mạnh”, thường có xu hướng “hành động” hơn là “lời nói”.
Tương tự trong cuộc sống, nhiều khi những tình huống mâu thuẫn xảy ra, họ thường
dùng hành động để giải quyết. Sự kiềm chế của nam giới cũng kém hơn phụ nữ nên
khi bị kích động đến một giới hạn nhất định, nam giới rất có thể sẽ dễ dàng gây ra
hành vi phạm tội. Ở một số khía cạnh khác, nam giới vì “cái tôi” bản thân quá cao nên
cũng rất dễ bị chính những thứ gọi là “sĩ diện” đó chi phối hành vi. Hơn nữa, trong
cuộc sống thường ngày, nam giới cũng là phái phải gánh trên vai trách nhiệm, là trụ
cột của gia đình. Áp lực từ công việc, từ cuộc sống cũng là một phần nhân tố tác động
đến hành vi phạm tội của họ.
Đặc biệt, trong tội phạm cụ thể như tội hiếp dâm, vì đặc điểm sinh lý, nên người
phạm tội chỉ có thể là nam giới (phụ nữ chiếm rất ít, hầu như không đáng kể). Hay như
tội bạo hành, ngược đãi thì người phạm tội cũng đa phần là nam giới.
3.4. Nghiên cứu hiện tượng tội phạm theo phân tầng xã hội:
Nghiên cứu hiện tượng tội phạm theo phân tầng xã hội là mô hình nghiên cứu
hiện tượng tội phạm dựa theo sự phân tích cơ cấu xã hội – giai cấp. Sự phân tầng xã
hội cùng với quá trình phân hóa giàu nghèo trong xã hội đã đưa tới sự hình thành nên
những giai cấp, tầng lớp xã hội khác nhau, có mức sống và chất lượng sống khác nhau.
Những điều kiện xã hội như sự nghèo khổ, bất ổn định về kinh tế, tình trạng nhà ở tồi
tàn, định hướng giáo dục kém… dễ dẫn tới tội phạm hơn. Do đó, tầng lớp bình dân,
người nghèo thường mắc phải tội phạm nhiều hơn vì họ phải đối đầu nhiều hơn với
4
https://www.vksndtc.gov.vn/tin-tuc/cong-tac-kiem-sat/nguyennhan-toi-pham-ngay-cang-tre-hoa-va-cac-giai-
d10-t9836.html?Page=8#new-related.
5
https://bocongan.gov.vn/hoidap/Pages/hoidap.aspx?ItemID=1722.

Trang 6
các hoàn cảnh kinh tế và xã hội gay go, ngoài ra, con em của họ có thể bị xã hội hóa
nhiều hơn theo cung cách tiếp xúc với môi trường tội phạm.
4. Liên hệ phân tích về tội phạm xâm phạm sức khỏe:
4.1. Pháp luật hiện hành quy định về tội phạm xâm phạm sức khỏe:
Quy định về tội phạm xâm phạm sức khỏe thường được quy định trong hệ
thống luật hình sự của mỗi quốc gia. Tùy thuộc vào quốc gia cụ thể, có thể có các luật
khác nhau áp dụng.
Chẳng hạn, ở Hoa Kỳ, các tội phạm xâm phạm sức khỏe thường được quy định
trong các luật hình sự của từng tiểu bang, ví dụ như "Assault and Battery" (hành
hung), "Aggravated Assault" (hành hung nghiêm trọng), "Sexual Assault" (tấn công
tình dục) và "Domestic Violence" (bạo lực gia đình). Ở Anh, tội phạm xâm phạm sức
khỏe được quy định trong luật Hình sự năm 2003 (Criminal Justice Act 2003). Các tội
phạm như "Assault" (hành hung), "Grievous Bodily Harm" (tội phạm gây thương tích
nghiêm trọng), "Sexual Assault" (tấn công tình dục) và "Stalking" (theo dõi, quấy rối)
được điều chỉnh dựa trên các điều khoản của luật này. Còn đối với Việt Nam: tội phạm
xâm phạm sức khỏe được quy định trong Bộ luật Hình sự năm 2015, các tội phạm như
"Cố ý gây thương tích" (Điều 99), "Hành vi xâm phạm tình dục" (Điều 146) và "Lạm
dụng tình dục trẻ em" (Điều 150) được điều chỉnh dựa trên luật này.6
Tuy nhiên, quy định về tội phạm xâm phạm sức khỏe có thể thay đổi theo thời
gian và có sự khác biệt giữa các quốc gia, đồng thời pháp luật của mỗi quốc gia có thể
khác nhau. Trong nhiều hệ thống pháp luật, tội phạm xâm phạm sức khỏe được xem là
một hành vi vi phạm đối với sức khỏe và thể xác của người khác, có thể bao gồm
những hành vi như đánh đập, hành hung, gây thương tích, gây thương tích nghiêm
trọng hoặc tạo ra nguy hiểm cho người khác. Trên thực tế, có rất nhiều hành vi được
pháp luật quy định là những hành vi thuộc nhóm tội phạm xâm phạm sức khỏe. Gây
vết thương hoặc gây tổn thương là một dạng phạm pháp phổ biến trong tội phạm xâm
phạm sức khỏe. Theo luật pháp, việc gây ra vết thương hoặc gây tổn thương đối với
một người khác mà không có sự đồng ý của họ có thể được coi là tội phạm. Hành hung
cũng được xem là tội phạm nghiêm trọng hơn trong tội phạm xâm phạm sức khỏe,
hành vi này thường bao gồm việc sử dụng bạo lực hoặc lực lượng để gây tổn thương
hoặc gây hiểm hại đến sức khỏe của người khác. Thêm vào đó, những hành vi có thể
gây nguy hiểm cho sức khỏe của người khác cũng có thể bị coi là tội phạm, điều này
có thể bao gồm việc sử dụng các chất độc hại, làm ô nhiễm môi trường hoặc vi phạm

6
Bộ luật Hình sự năm 2015, Điều 99, Điều 146, Điều 150.

Trang 7
các quy tắc an toàn và sức khỏe công cộng. Các hành vi của người phạm tội dẫn đến
thương tích nghiêm trọng, gây hại nghiêm trọng đến sức khỏe hoặc gây tổn thương lâu
dài đến cơ thể của người khác hoặc các hành vi tấn công tình dục hoặc hiếp dâm mà có
thể gây tổn thương về cả thể chất và tinh thần cho nạn nhân cũng được coi là một hình
thức phạm tội nghiêm trọng đến sức khỏe của người khác.7
Khi thực hiện một trong những hành vi trên, chủ thể của hành động được coi là
có tội và sẽ được xử phạt theo các quy định của pháp luật. Trong đó, các hình phạt
được chia làm nhiều cấp độ ứng với mức nghiêm trọng của vụ án. Đối với các trường
hợp không nghiêm trọng, hình phạt hành chính như tiền phạt, cảnh cáo, lệnh cấm hoặc
lệnh bồi thường có thể được áp dụng. Trong trường hợp nghiêm trọng hơn có thể dẫn
đến án phạt tù, thời gian tù phụ thuộc vào nghiêm trọng của hành vi xâm phạm sức
khỏe và quy định của pháp luật quốc gia. Ngoài việc áp dụng các hình phạt hình sự,
người phạm tội có thể bị yêu cầu bồi thường thiệt hại cho nạn nhân, bao gồm các chi
phí y tế, tổn thất tài sản, tổn thất thu nhập hoặc tổn thất khác gây ra bởi hành vi xâm
phạm sức khỏe. Trong luật hình sự Việt Nam, tội phạm xâm phạm sức khỏe có thể
thuộc về nhóm các tội phạm về "gây thương tích, gây thương tích nghiêm trọng" hoặc
"gây thương tích do người phụ thuộc" và hình phạt có thể bao gồm án tù, tiền phạt
hoặc biện pháp khác tùy thuộc vào tình huống cụ thể.8
4.2. Mô hình nghiên cứu tội phạm xâm phạm sức khỏe theo khu vực địa lý:
Nghiên cứu về tội phạm xâm phạm sức khỏe theo khu vực địa lý có thể được
thực hiện theo các mô hình khác nhau, tùy thuộc vào mục tiêu và phạm vi của nghiên
cứu. Có thể kể đến mô hình nghiên cứu quy mô toàn cầu, mô hình này tập trung vào
việc thu thập và phân tích dữ liệu từ nhiều quốc gia hoặc vùng lãnh thổ khác nhau.
Nghiên cứu quy mô toàn cầu giúp so sánh, phân tích xu hướng, yếu tố gây ảnh hưởng
và mối liên hệ giữa các quốc gia trong việc xâm phạm sức khỏe. Nghiên cứu này có
thể sử dụng các dữ liệu từ tổ chức quốc tế, cơ quan chính phủ hoặc nghiên cứu độc lập.
Bên cạnh đó, với mô hình nghiên cứu đa quốc gia, nó lại tập trung vào nghiên cứu các
quốc gia trong một khu vực địa lý cụ thể. Ví dụ, nghiên cứu về tội phạm xâm phạm
sức khỏe ở khu vực châu Á có thể tập trung vào việc so sánh các quốc gia châu Á và
nghiên cứu các yếu tố văn hóa, xã hội, và chính trị có liên quan. Ngoài ra, với mô hình
nghiên cứu trong phạm vi quốc gia, nó tập trung nghiên cứu chi tiết về tội phạm xâm
phạm sức khỏe trong một quốc gia cụ thể. Nghiên cứu này có thể tập trung vào việc
7
Bộ luật Hình sự, năm 2015, Điều 134, 135, 136, 137, 138, 139, 140.
8
https://accgroup.vn/xam-hai-suc-khoe-la-gi/#:~:text=%E2%80%93%20%C4%90%E1%BB%91i%20v
%E1%BB%9Bi%20c%C3%A1c%20h%C3%A0nh%20vi,%C4%91%E1%BB%93ng%20%C4%91%E1%BA
%BFn%203.000.000%20%C4%91%E1%BB%93ng.

Trang 8
phân tích luật pháp, hệ thống công tố, các biện pháp phòng ngừa và xử lý tội phạm
xâm phạm sức khỏe trong quốc gia đó. Cuối cùng phải kể đến là nghiên cứu địa
phương, mô hình này tập trung vào nghiên cứu về tội phạm xâm phạm sức khỏe ở một
khu vực hoặc thành phố cụ thể trong một quốc gia. Nghiên cứu này có thể tập trung
vào việc phân tích đặc điểm dân số, tình trạng xâm phạm sức khỏe, yếu tố gây nguyên
nhân và các biện pháp xử lý tội phạm tại khu vực địa phương.
Mỗi mô hình nghiên cứu trên đều có ưu điểm và hạn chế riêng, điều quan trọng
khi nghiên cứu bất kì đề tài nào luôn là lựa chọn mô hình phù hợp với mục tiêu nghiên
cứu và tài nguyên có sẵn để đạt được kết quả nghiên cứu chính xác và ý nghĩa.
4.3. Mô hình nghiên cứu tội phạm xâm phạm sức khỏe theo lứa tuổi:
Mô hình nghiên cứu tội phạm xâm phạm sức khỏe theo lứa tuổi là một cách tiếp
cận phân tích tội phạm dựa trên các đặc điểm và yếu tố liên quan đến độ tuổi của
người phạm tội hoặc nạn nhân, là một phương pháp để hiểu rõ hơn về mối quan hệ
giữa lứa tuổi và tội phạm xâm phạm sức khỏe.
Trước hết có thể kể đến mô hình nghiên cứu theo độ tuổi. Mô hình này tập
trung vào việc phân tích tội phạm xâm phạm sức khỏe dựa trên độ tuổi của người
phạm tội hoặc nạn nhân. Các nhà nghiên cứu thường chia nhóm tuổi thành các đại
diện, ví dụ như trẻ em, thanh thiếu niên, người trưởng thành và người cao tuổi, để xem
xét sự khác biệt về mức độ, tính chất và nguyên nhân của tội phạm xâm phạm sức
khỏe trong từng nhóm tuổi. Tiếp đến là mô hình nghiên cứu theo chu kỳ phát triển: mô
hình này tập trung vào việc hiểu sự biến đổi và mối liên hệ giữa tội phạm xâm phạm
sức khỏe và giai đoạn phát triển của con người. Nghiên cứu này có thể xem xét các
giai đoạn như trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, tuổi học đường, thanh thiếu niên và trưởng thành,
và nghiên cứu sự xuất hiện, tần suất và tính chất của tội phạm xâm phạm sức khỏe
trong từng giai đoạn này.
Không những vậy, khi nghiên cứu theo tầm ảnh hưởng xã hội, các chuyên gia
phân tích tội phạm xâm phạm sức khỏe dựa trên tầm ảnh hưởng xã hội đối với người
trẻ. Nghiên cứu này có thể xem xét các yếu tố xã hội như gia đình, trường học, cộng
đồng và các yếu tố văn hóa, kinh tế, chính trị có liên quan để hiểu tác động của chúng
đến tội phạm xâm phạm sức khỏe ở các lứa tuổi khác nhau. Các chuyên gia còn có thể
theo mô hình tập trung vào việc tìm hiểu về tội phạm xâm phạm sức khỏe đặc thù của
từng độ tuổi cụ thể. Ví dụ, nghiên cứu có thể tập trung vào tội phạm xâm phạm sức
khỏe của trẻ em, những tác động tâm lý và xã hội của tội phạm xâm phạm sức khỏe

Trang 9
đối với thanh thiếu niên, hoặc các vấn đề sức khỏe liên quan đến tội phạm xâm phạm
sức khỏe của người cao tuổi.
Mô hình nghiên cứu tội phạm xâm phạm sức khỏe theo lứa tuổi sẽ phụ thuộc
vào mục tiêu nghiên cứu và phạm vi của nghiên cứu. Như vậy, nhà nghiên cứu có thể
lựa chọn mô hình phù hợp để nghiên cứu các yếu tố và tương tác giữa độ tuổi và tội
phạm xâm phạm sức khỏe.
4.4. Mô hình nghiên cứu tội phạm xâm phạm sức khỏe theo giới tính:
Mô hình nghiên cứu tội phạm xâm phạm sức khỏe theo giới tính là một phương
pháp nghiên cứu nhằm hiểu sự khác biệt và mối quan hệ giữa giới tính và tội phạm
xâm phạm sức khỏe.
Các mô hình nghiên cứu trong lĩnh vực này có thể kể đến như nghiên cứu so
sánh giữa nam và nữ. Mô hình này tập trung vào việc so sánh mức độ, tính chất và yếu
tố gây nguyên nhân của tội phạm xâm phạm sức khỏe giữa nam và nữ. Nghiên cứu này
có thể xem xét các tội phạm như bạo lực gia đình, tấn công tình dục, hành hung, hay
các hành vi xâm hại sức khỏe khác, và tìm hiểu sự khác biệt giữa hai giới trong việc
thực hiện và trải nghiệm tội phạm này. Mô hình nghiên cứu các yếu tố tác động cũng
được nhắc đến khi nói về mô hình nghiên cứu hiện tượng tội phạm xâm hại sức khỏe
theo giới tính, bởi mô hình này tập trung vào việc phân tích yếu tố tác động giới tính
đến tội phạm xâm phạm sức khỏe, nó có thể xem xét các yếu tố xã hội, văn hóa, tâm
lý, sinh lý, và mối quan hệ quyền lợi giữa nam và nữ, và tìm hiểu tác động của chúng
đến tội phạm xâm phạm sức khỏe. Hai giới nam nữ luôn có những nhận thức, ý thức
và hành vi không hề giống nhau, điều này cũng góp phần tạo ra một mô hình nghiên
cứu mới với mục đích là nghiên cứu nhận thức, ý thức và hành vi của nam và nữ đối
với tội phạm xâm phạm sức khỏe đồng thời xem xét các khía cạnh như kiến thức về
sức khỏe, quan điểm về quyền tự do và đồng thuận, sự chấp nhận xã hội và tác động
của giáo dục và văn hóa đối với hành vi xâm phạm sức khỏe. Không chỉ nghiên cứu về
các chủ thể gây ra tội phạm, mô hình nghiên cứu về hiện tượng tội phạm xâm hại sức
khỏe còn phải xét đến việc nghiên cứu về nạn nhân và hậu quả. Điều đó cũng có nghĩa
là mô hình nghiên cứu về nạn nhân và hậu quả tập trung vào việc nghiên cứu tác động
và hậu quả của tội phạm xâm phạm sức khỏe đối với nam và nữ cụ thể là các tác động
tâm lý, vết thương, hậu quả sức khỏe, và yếu tố xã hội kinh tế của tội phạm xâm phạm
sức khỏe đối với nạn nhân nam và nữ.

Trang 10
 Mô hình nghiên cứu tội phạm xâm phạm sức khỏe theo giới tính cung cấp cái
nhìn rõ hơn về sự khác biệt giữa nam và nữ trong tội phạm xâm phạm sức khỏe, từ đó
đưa ra những khuyến nghị và biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
4.5. Mô hình nghiên cứu tội phạm xâm phạm sức khỏe theo phân tầng xã hội:
Mô hình nghiên cứu tội phạm xâm phạm sức khỏe theo phân tầng xã hội là một
phương pháp nghiên cứu để hiểu sự tương quan giữa tội phạm xâm phạm sức khỏe và
các tầng lớp xã hội khác nhau.
Mô hình nghiên cứu trên có thể bao gồm nghiên cứu xã hội kinh tế, nghiên cứu
về tầng lớp xã hội, nghiên cứu về phân tầng xã hội và quyền lợi và nghiên cứu về tầng
lớp xã hội và khả năng phòng ngừa. Trước tiên, với mô hình nghiên cứu xã hội kinh tế,
nó chú trọng vào việc phân tích tội phạm xâm phạm sức khỏe dựa trên các yếu tố xã
hội kinh tế như thu nhập, mức sống, đặc điểm công việc, mức độ phân chia giàu nghèo
bên cạnh đó là xem xét mức ảnh hưởng của các yếu tố kinh tế đến tình trạng xâm
phạm sức khỏe trong các tầng lớp xã hội khác nhau. Đối với mô hình nghiên cứu về
tầng lớp xã hội, nó tập trung vào việc hiểu sự tương quan giữa tội phạm xâm phạm sức
khỏe và tầng lớp xã hội, không những thế, nó dựa trên các yếu tố như giáo dục, văn
hóa, tư duy, đặc điểm gia đình, trạng thái kỹ năng, địa vị xã hội, để tìm hiểu tác động
của chúng đến tội phạm xâm phạm sức khỏe trong các tầng lớp xã hội khác nhau. Nói
về mô hình tiếp theo, mô hình nghiên cứu về phân tầng xã hội và quyền lợi, ta thấy rõ
mô hình trên thông qua việc xem xét sự bất bình đẳng quyền lợi, quyền truy cập vào
dịch vụ y tế, sự phân biệt đối xử, và các yếu tố liên quan đến phân tầng xã hội để hiểu
sự ảnh hưởng của chúng đến tội phạm xâm phạm sức khỏe để thuận tiện cho việc
nghiên cứu tội phạm xâm phạm sức khỏe và sự bất bình đẳng xã hội. Hơn thế nữa, mô
hình nghiên cứu về tầng lớp xã hội và khả năng phòng ngừa không chỉ nghiên cứu về
hiện tượng tội phạm theo từng tầng lớp xã hội mà còn tập trung vào khả năng phòng
ngừa tội phạm xâm phạm sức khỏe trong các tầng lớp xã hội khác nhau. Nghiên cứu
này có thể xem xét các yếu tố như kiến thức, ý thức, tư duy phòng ngừa, quyền tự do
và tác động của môi trường xã hội, để tìm hiểu cách tầng lớp xã hội ảnh hưởng đến
khả năng phòng ngừa tội phạm xâm phạm sức khỏe.
Mô hình nghiên cứu tội phạm xâm phạm sức khỏe theo phân tầng xã hội giúp
hiểu rõ hơn về tương quan giữa tội phạm xâm phạm sức khỏe và các yếu tố xã hội và
kinh tế, từ đó đưa ra những khuyến nghị và biện pháp phòng ngừa hiệu quả cho từng
tầng lớp xã hội khác nhau.

Trang 11
 KẾT LUẬN
Như vậy việc chỉ ra và triển khai các mô hình nghiên cứu về hiện tượng tội
phạm là rất quan trọng trên con đường phòng chống tội phạm của mỗi quốc gia. Các
mô hình liên quan đến địa lý, độ tuổi, giới tính và phân tầng xã hội là những mô hình
điển hình mà các quốc gia cũng như các chuyên gia sử dụng để nghiên cứu một cách
cụ thể và rõ ràng hơn về hiện tượng tội phạm. Việc nghiên cứu trên cũng như các mô
hình nghiên cứu cũng nhằm mục đích làm rõ thêm về đặc điểm, tính chất, mức độ
nguy hiểm của loại tội phạm này đối với cộng đồng, từ đó có những giải pháp cụ thể
để ngăn ngừa, hạn chế tối đa sự phát sinh các loại tội phạm nói chung. Nói tóm lại, đề
tài “ Các mô hình nghiên cứu xã hội học về hiện tượng tội phạm” là một đề tài mang
tính hiện thực và quan trọng với bất cứ quốc gia nào trên thế giới.

Trang 12
 TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), Điều 8; Điều 9, Điều 99, Điều
134, Điều 135, Điều 136, Điều 137, Điều 138, Điều 139, Điều 140, Điều 146, Điều
150.
2. https://congan.haiphong.gov.vn/Tin-An-ninh-trat-tu/Bo-Cong-an-cong-bo-so-lieu-
thong-ke-nam-2020-56485.html#:~:text=To%C3%A0n%20qu%E1%BB%91c%20x
%E1%BA%A3y%20ra%2047.062,l%C3%BD%20(%2B2%2C18%25).
3. https://binhphuoc.gov.vn/vi/stttt/phong-chong-toi-pham-xam-hai-tre-em/khai-niem-
toi-pham-va-phan-loai-toi-pham-796.html#:~:text=T%E1%BB%99i%20ph%E1%BA
%A1m%20l%C3%A0%20h%C3%A0nh%20vi,v%C4%83n%20h%C3%B3a%2C
%20qu%E1%BB%91c%20ph%C3%B2ng%2C%20an.
4. https://www.vksndtc.gov.vn/tin-tuc/cong-tac-kiem-sat/nguyennhan-toi-pham-ngay-
cang-tre-hoa-va-cac-giai-d10-t9836.html?Page=8#new-related.
5. https://bocongan.gov.vn/hoidap/Pages/hoidap.aspx?ItemID=1722.
6. https://accgroup.vn/xam-hai-suc-khoe-la-gi/#:~:text=
%E2%80%93%20%C4%90%E1%BB%91i%20v%E1%BB%9Bi%20c%C3%A1c
%20h%C3%A0nh%20vi,%C4%91%E1%BB%93ng%20%C4%91%E1%BA%BFn
%203.000.000%20%C4%91%E1%BB%93ng.

Trang 13