Karne 1

TEMAT: OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE BEZPRAWNOŚĆ
I. OBRONA KONIECZNA
32767. Bezprawność-
Trzeba to pojęcie ujmować jako pewną koniunkcję, z tego względu, że może okazać się że czyn wypełnił
ustawowe znamiona, jest czynem bezprawnym, ale zajdzie jakaś okoliczność któ ra wyłączy tą bezprawność,
usprawiedliwi ją i tym samym ten czyn sprawcy stanie się zachowaniem ponownie legalnym.
np. Ktoś kogoś zabił czyli wypełnił znamiona z art. 148 kk, ale przy dalszej weryfikacji okazało się, że ta
osoba działała w granicach obrony koniecznej, a obrona konieczne jest okolicznością któ ra wyłącza
bezprawność (art. 25 kk)
32767. Okoliczności wyłączające bezprawność:

• Kontratypy kodeksowe- ich obecność nie wzbudza w doktrynie, orzecznictwie wątpliwości
• Kontratypy pozakodeksowe - są autorzy, któ rzy twierdzą, że czegoś takiego jak kontratyp pozakodeksowy nie
ma
32768. Kontratypy kodeksowe
Art. 231b. § 1. Osoba, któ ra w obronie koniecznej odpiera zamach na jakiekolwiek cudze dobro chronione
prawem, chroniąc bezpieczeń stwo lub porządek publiczny, korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla
funkcjonariuszy publicznych.
GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG
GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG. Obrona konieczna- (art. 231b) elementy obrony
koniecznej na któ re trzeba zwró cić uwagę:
• Uzasadnienie racji bytu obrony koniecznej:
-obrona konieczna to prawo naturalne człowieka- uzasadnienie to sięga czasy starożytne/antyczne.
Uzasadnienie to było związane z tym, że obrona konieczna to prawo naturalne człowieka. Słynna maksyma
łaciń ska mó wi, że „istnieje owo niepisane, lecz przyrodzone prawo, że siłę siłą odeprzeć wolno”
-teoria wyręczenia- jednostka/obywatel działający w razie obrony koniecznej zastępuje, wyręcza organy
pań stwowe
-prawo nie powinno ustępować przed bezprawiem- teoria zakładająca, że obronę konieczną uzasadnia ta
maksyma.
-obrona konieczna to obowiązek obywatelski- w ten sposó b podkreślano ratio legis instytucji
-obrona konieczna to prawo podmiotowe człowieka- tę koncepcje wspó łcześnie używamy i przyjmujemy.
GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG
GGG. Elementy obrony koniecznej:
• Zamach i jego odparcie
• Konieczność obrony
• Wspó łmierność obrony do niebezpieczeń stwa zamachu
Art.25. §1. Nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na
jakiekolwiek dobro chronione prawem.
§2. W razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczegó lności gdy sprawca zastosował sposó b obrony
niewspó łmierny do niebezpieczeń stwa zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet
odstąpić od jej wymierzenia.
• zamach i jego odparcie- trzeba ustalić od kogo może pochodzić zamach i czyje to jest zachowanie.
Zamach- będzie nim zawsze zachowanie człowieka, któ re będzie stwarzać pewne realne niebezpieczeń stwo dla
dobra korzystającego z obrony prawnej (np. Ktoś nie chce opuścić lokalu na żądanie właściciela lokalu) Zamach
może polegać na działaniu oraz zaniechaniu.
Zamach występujący przy obronie koniecznej charakteryzują trzy cechy:

- zamach musi być bezprawny- bezprawność jako cecha zamachu przesądza, że zamach pochodzi od
człowieka
- Zamach musi być bezpośredni- chodzi tutaj o natychmiastowe niebezpieczeń stwo, któ re grozi dobru
prawnemu i ta bezpośredniość musi być oceniana przez pryzmat czynnikó w obiektywnych.
- Zamach musi być rzeczywisty- czyli nie może być zamachem urojonym.
Odparcie zamachu jak najbardziej może dotyczyć i dó br własnych i dó br innej osoby.
• konieczność obrony i współmierność obrony do niebezpieczeństwa zamachu:

Prawo samoistne- wolno odpierać zamach wszelkimi, możliwymi, dostępnymi środkami
Prawo subsydiarne- w pierwszej kolejności trzeba ratować się ucieczką, zadzwonić na policję, szukać pomocy
wśró d sąsiadó w (możliwość uniknięcia zamachu)
-> Czy obrona konieczna jest prawem samoistnym czy też jest prawem subsydiarnym?
Generalnie obrona konieczna jest prawem samoistnym, ale nie do koń ca prawem . Prof Zoll sugeruje, aby
określać obronę konieczną jako prawo względnie subsydiarne ze względu na to, że trzeba zachować
wspó łmierność obrony do niebezpieczeń stwa zamachu. (art. 25§2 kk)
-> obrona konieczna a bójka:

- Bó jka w rozumieniu prawa karnego to starcie pomiędzy trzema osobami.
- Osoby te występują w podwó jnej roli: ofensywno-defensywnej
- Uczestnikom bó jki nie przysługuje powołanie się na obronę konieczną, gdyż nie jesteśmy w stanie ustalić
kto się broni, a kto napada
- W przypadku definitywnego wycofania się uczestnika z bó jki, któ ry dalej jest atakowana, ale on sam już
nie uczestniczy w bó jce to może on powołać się na obronę konieczną
- W przypadku osoby postronnej, któ ra przechodząc i widząc inne osoby bijące się, chce ich rozdzielić i
sama zostaje zaatakowana to ró wnież może powołać się na obronę konieczną
- W sytuacji, gdyby osoba postronna przyszłaby z pomocą uczestnikowi bó jki to sama stała by się
uczestnikiem bó jki więc nie może powołać się na obronę konieczną.
-> Obrona konieczna a działanie funkcjonariuszy publicznych:

- W sytuacji, gdy przychodzą funkcjonariusze z nakazem przeszukania to przeciwko tym policjantom nie
przysługuje obrona konieczna, bo działają oni na postawie i w granicach prawa. Ich działanie ma
podstawę prawną.
- W sytuacji, gdy funkcjonariusze wchodzą do mieszkania zgodnie z nakazem i w pewnej chwili jeden z nich
postanowił ukraść drogocenną biżuterię i w momencie gdy chowa tą biżuterie do kieszenie widzi to
właściciel mieszkania. Właścicielowi w takim przypadku przysługuje prawo do odpierania zamachu, bo
policjant nie działa na podstawie i w granicach prawa.
-> Przekroczenie granic obrony koniecznej- nie jest zdefiniowane w kodeksie karnym. Mó wiąc o
przekroczeniu granic obrony koniecznej trzeba mieć na względzie to, że ono będzie rodziło bardzo poważne
konsekwencje, ponieważ przesuwa nam to całe zagadnienie w sferę bezprawności oraz w sferę przestępności
czynu.
Na podstawie art. 25 §2, §2a, §3 przestępstwo polegające na przekroczeniu granic obrony koniecznej jest jednak
swoiście uprzywilejowany przez ustawodawce.
Art. 25§ 2. W razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczegó lności gdy sprawca zastosował sposó b
obrony niewspó łmierny do niebezpieczeń stwa zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a
nawet odstąpić od jej wymierzenia.
§ 2a. Nie podlega karze, kto przekracza granice obrony koniecznej, odpierając zamach polegający na wdarciu się
do mieszkania, lokalu, domu albo na przylegający do nich ogrodzony teren lub odpierając zamach poprzedzony
wdarciem się do tych miejsc, chyba że przekroczenie granic obrony koniecznej było rażące.
§ 3. Nie podlega karze, kto przekracza granice obrony koniecznej pod wpływem strachu lub wzburzenia
usprawiedliwionych okolicznościami zamachu.
Rodzaje przekroczenia granic obrony koniecznej:

- eksces intensywny - Sposó b obrony jest niewspó łmierny do niebezpieczeń stwa zamachu (broniący
stosuje sposó b obrony, któ ry nie był konieczny do odparcia zamachu albo zachodzi sytuacja dysproporcji
dó br)
- eksces ekstensywny- zachodzi wtedy kiedy obrona jest przedwczesna, albo jest spó źniona. Eksces ten nie
jest uregulowany w kk i jest tworem orzecznictwa oraz doktryny.
Ustawodawca dla jego wyodrębnienia zostawił furtkę, któ ry uprawniał doktrynę i orzecznictwo do
wyró żnienia innych postaci ekscesu ekstensywnego (słowo „w szczegó lności”).
- Par. 3 mó wi, że sprawca nie będzie podlegał karze kiedy przekracza granice obrony koniecznej pod
wpływem strachu …..
Kazus nr 1/107 Pytania kontrolne:

32767. Czy obrona konieczna może być stosowana w celu odparcia zamachu któ rego źró dłem jest
zachowanie osoby nieletniej lub niepoczytalnej?—-> Tak, obrona konieczna może być stosowana.
32768. Czy obrona konieczna może zmierzać do ratowania dobra przysługującego innej osobie niż ta któ ra
się na nią powołuje?—-> Tak jeżeli bronimy własnym dó br mamy do czynienia z obroną własną, jeżeli
chronimy cudzych dó br to mamy do czynienia z tzw. Obroną konieczną.
32769. Czy powołujący się na działanie lub zaniechanie w ramach podjętej obronny koniecznej musi być
świadom tego, że działała w celu odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro
chronione prawem?—-> Tak, zamach musi być bezprawny, bezpośredni i rzeczywisty.
11/03/2021
II. STAN WYŻSZEJ KONIECZNOŚCI.
32767. Stan wyższej konieczności pełni dwie funkcje:
-występuje jako kontratyp* - zachowanie musi być społecznie opłacalne
-występuje jako okoliczność wyłączająca winę.
*Kontratyp - powoduje, że zachowanie wypełniające znamiona czynu zabronionego nadal jest czynem
zabronionym, ale nie jest przestępstwem. Innymi słowy uchyla on karną bezprawność
czynu. Kontratyp określony w przepisach prawa karnego nie musi uchylać bezprawności czynu w innych
gałęziach prawa.
2. Elementy stanu wyższej konieczności jako kontratypu
Art. 26. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeń stwa
grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeń stwa nie można inaczej uniknąć, a
dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego.
3. Znamiona (przesłanki) kontratypu stanu wyższej konieczności:- zawarte są w art. 26§1 kk:
• istnienie bezpośredniego niebezpieczeństwa- uwagę zwraca słowo „niebezpieczeń stwo”, któ re ma szerszy
zakres od zamachu. Niebezpieczeń stwo występuje jako pewna sytuacja albo stan rzeczy. Ustawa nie precyzuje
źró deł niebezpieczeń stwa. Niebezpieczeń stwo ma być bezpośrednie, czyli aktualnie występujące, czyli
zachodzące w danej chwili. W ramach tej bezpośredniości dobro prawne zagrożone jest w takim stopniu, że w
każdej chwili może nastąpić jego naruszenie i zwłoka będzie prowadziła do jego szkody. Niebezpieczeń stwo
musi być też rzeczywiste, czyli zaistnieć w rzeczywistej obiektywności.
• Niebezpieczeństwo musi grozić jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem- chodzi zaró wno o dobro
w charakterze indywidualnym, jak i ponadindywidualnym jak np. Obronność RP czy porządek publiczny. Czyli
to dobro nie musi być chronione prawem karnym.
• Niemożność uniknięcia niebezpieczeństwa inaczej niż przez poświęcenie danego dobra (zasada
subsydiarności)- nie jest możliwe uniknięcie niebezpieczeń stwa inaczej niż przez poświęcenie cudzego dobra
prawnego. Poświęcenie dobra prawnego drugiej osoby, musi być jedynym sposobem uratowania dobra
zagrożonego.
• Działanie w celu uchylenia niebezpieczeństwa
• Poświęcenie dobra o wartości mniejszej niż dobro ratowane (zasada proporcjonalności)- dobro
poświęcone przedstawia wartość mniejszą od dobra ratowanego. Konieczność wartościowania dó br, któ re
powinno odbywać się według pewnych kryterió w obiektywnych.
Kazus:
Błażej K. stracił pracę i od pó ł roku był bezrobotny. W koń cu jego sytuacja stała się tragiczna. Wtedy też
postanowił, że uda się w inny rejon miasta, zadzwoni do pierwszego mieszkania, przedstawi się jako
reprezentant Wspó lnoty Mieszkaniowej i poprosi o zaliczkę w wysokości 50 zł, przeznaczoną na wymianę
domofonó w w bloku. Ponieważ jego plan się powió dł, już po pó ł godziny mó gł zakupić niezbędną żywność.
Czy zachowanie Błażeja K. można usprawiedliwić stanem wyższej konieczności?
Rozwiązanie: Zachowanie Błażeja K nie można usprawiedliwić stanem wyższej konieczności. Ż adna z
przesłanek zawartych w art. 26§1 nie została spełniona, a mianowicie, nie istnieje bezpośrednie
niebezpieczeń stwo, niebezpieczeń stwo nie grozi jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jest możliwe
uniknięcie niebezpieczeń stwa inaczej niż przez poświęcenie cudzego dobra (mó głby np. Poszukać pomocy np w
caritasie bądź PCPR czy innych instytucjach) oraz dobro poświęcone nie przedstawia wartości niższej od
wartości ratowanej.
III. EKSPERYMENT/DOZWOLONE RYZYKO NOWATORSKIE
Art. 27. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu przeprowadzenia eksperymentu poznawczego,
medycznego, technicznego lub ekonomicznego, jeżeli spodziewana korzyść ma istotne znaczenie poznawcze,
medyczne lub gospodarcze, a oczekiwanie jej osiągnięcia, celowość oraz sposó b przeprowadzenia eksperymentu
są zasadne w świetle aktualnego stanu wiedzy.
§ 2. Eksperyment jest niedopuszczalny bez zgody uczestnika, na któ rym jest przeprowadzany, należycie
poinformowanego o spodziewanych korzyściach i grożących mu ujemnych skutkach oraz prawdopodobień stwie
ich powstania, jak ró wnież o możliwości odstąpienia od udziału w eksperymencie na każdym jego etapie.
§ 3. Zasady i warunki dopuszczalności eksperymentu medycznego określa ustawa.
Ryzyko- jest pewną sytuacją obiektywną, któ ra jest rezultatem działania człowieka. Charakteryzuje się pewną
niepewnością co do dalszego rozwoju. Przekształcić się może w skutek zamierzony, co będzie dla niego
nieszkodliwy, bądź w skutek niezamierzony i dla niego niekorzystny, a co więcej szkodliwy dla niego.
Przedmiotowy zakres eksperymentu (art. 27§1) - eksperyment poznawczy, medyczny, techniczny,
ekonomiczny. Nie możemy traktować wyliczenia jako podziału logicznego (gdyż eksperyment techniczny może
być zaró wno poznawczy)
Przesłanki art. 27:

• Spodziewana korzyść- może mieć charakter czysto poznawczy, ale ró wnież charakter materialny
przysparzający gospodarce znacznych korzyści.
 Oczekiwanie osiągnięcia spodziewanej korzyści musi być zasadne w świetle aktualnego stanu rzeczy-
oznacza to, że są już jakieś teoretyczne podstawy, jak i ró wnież praktyczne, że zamierzony przez
eksperymentatora rezultat jest wysoce juz prawdopodobny
 Celowość eksperymentu- celowość przeprowadzenia eksperymentu w świetle aktualnego stanu wiedzy
musi być zasadne. Czyli celowość eksperymentu zależy od wzajemnego poró wnania, Z jednej strony
prawdopodobień stwa osiągnięcia pewnych korzyści, a z drugiej strony musi się wiązać z poró wnaniem
ewentualnej szkody, któ rej nie można wykluczyć.
 §2- zgoda na eksperyment ma nie tylko rangę kodeksową (w sensie prawno-karnym), ale ró wnież
konstytucyjną [art. 39 KRP]
Nikt nie może być poddany eksperymentom naukowym, w tym medycznym, bez dobrowolnie wyrażonej zgody.
Paragraf 3 artykułu 27 odsyła nas do ustawy z 1996 roku o Zawodach lekarza i Dentysty. W ustawie tej jest
bardzo szczegó łowo rozpisana kwestia eksperymentu medycznego.
Zapamiętaj: zgodnie z tą ustawą eksperyment medyczny dzieli się na eksperyment leczniczy i
eksperyment badawczy.
Eksperyment leczniczy- wprowadzenie przez lekarza nowych lub tylko częściowo wypró bowanych metod
diagnostycznych, leczniczych lub profilaktycznych w celu osiągnięcia bezpośredniej korzyści dla zdrowia osoby
leczonej. Może być przeprowadzony jeżeli dotychczas stosowane metody medyczne nie są skuteczne lub jeżeli
ich skuteczność nie jest wystarczająca.
Eksperyment badawczy- ma na celu rozszerzenie wiedzy medycznej. Może być przeprowadzamy zaró wno na
osobach chorych jak i zdrowych. Przeprowadzenie eksperymentu badawczego jest dopuszczalne wó wczas, gdy
uczestnictwo w nim nie jest związane z ryzykiem, albo też ryzyko jest niewielkie i nie pozostaje w dysproporcji
do możliwych pozytywnych rezultató w takiego eksperymentu.
IV. KONTRATYPY POZAKODEKSOOWE- NIEUREGULOWANE W KODEKSIE KARNYM
POZAKODEKSOWE KOTRATYPY:
GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG. Działanie w granicach uprawnień lub
obowiązków- to jest kontratyp, któ ry dotyczy działalności funkcjonariuszy publicznych. Kontratyp ten nie
ma charakteru jednolitego. W związku z tym występuje w licznych odmianach (są liczne ustawy).
Przesłanki:
-funkcjonariusz musi być rzeczowo i miejscowo właściwy do podjęcia danej czynności
-muszą zachodzić formalne i merytoryczne przesłanki do podjęcia określonej czynności
-musi zostać zachowana procedura realizacji tych czynności (określona przez prawo)
-motywem działania funkcjonariusza jest reprezentacja służby do któ rej on przynależy.
Powtó rka:
1. Pojęcie stanu wyższej konieczności
2. Dwufunkcyjne znaczenie stanu wyższej konieczności
3. Przesłanki stanu wyższej konieczności
4. Przesłanki ryzyka nowatorskiego
5. Czy do kontratypó w pozakodeksowych można odnosić zasadę nullum crimen sine lege; jeśli tak, to czy
instytucja kontratypó w pozakodeksowych jest sprzeczna z tą zasadą?
6. Przesłanki działania w granicach uprawnień lub obowiązkó w
POZAKODEKSOWE KONTRATYPY CD
HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH
HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH. RYZYKO SPORTOWE - ma swoją historyczną
legitymację; trudno byłoby pewne dyscypliny wyeliminować
Dlaczego dopuszczalne jest uprawianie niebezpiecznych dyscyplin sportu?
Czy poprzez porządek prawny można zabronić pewnych przejawó w ludzkiej aktywności sportowej?
Warunki (przesłanki) ryzyka sportowego:
- legalność (dopuszczalność), danej dyscypliny sportu
- działanie uczestnikó w w celu sportowym
- zgodność tych zawodó w z regułami określonymi przez właściwe przepisy
- dobrowolny udział uczestnika
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII. ZWYCZAJ - to przyjęty sposó b zachowania, tradycja
Zwyczaje mogą być ró żne.
Przesłanki:
- obdarowany nie może żądać prezentu
- prezent może być wręczony po czynności i nie może być uprzednio obiecany
- prezent ma być reakcją dobrowolną, spontaniczną wdzięcznością
- wręczony jawnie, publicznie
- wartość powinna być symboliczna,
- nie może być w postaci gotó wki
JJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJ
JJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJ. WYCHOWAWCZE KARCENIE MAŁOLETNICH
Karcenie to wyrządzenie innej osobie dolegliwości celem uświadomienia, że jej zachowanie było nieodpowiednie
Formy karcenia:
- ograniczenie wolności
- słownie
- fizycznie
- karcący gest, spojrzenie
Przesłanki:
-można tylko osobę małoletnią
- cele: wychowanie
- środki podejmowane w celu ukarania osoby małoletniej: proporcjonalne do wagi przewinienia
- prawo karcenia przysługuje rodzicowm, osobom wykonującą władzę rodzicielska; karcić nie powinni
nauczyciele;
KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK
K. CZYNNOŚCI LECZNICZE
Działanie musi być podejmowane w celu diagnostyczym, profilaktycznym ,wykonany zgodnie przez osobę
uprawnioną
Warunki kontratypu:
- zawó d wykonywany zgodnie z wiedzą i sztuką lekarską, czyli lege artis
- aby uznać takie działanie za kontratyp musi być podejmowane w celu leczniczym czyli diagnostycznym,
terapeutycznym bądź profilaktycznym
- zabieg musi być wykonany przez osobę uprawnioną (lekarz, pielęgniarka)
- poinformowanie pacjenta z istotą zabiegu i uzyskaniem zgody na wykonywanie zabiegu.
25/03/2021 TEMAT: OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE WINĘ SPRAWCY
Okoliczności wyłączające winę sprawcy są uregulowane w kodeksie karnym i są to:

1. Nieletniość
2. Niepoczytalność
3. Stan wyższej konieczności
4. Błąd:
-co do faktu / co do znamion czynu zabronionego
-co do okoliczności wyłączającej odpowiedzialność (błąd co do kontratypu/błąd co do okoliczności
wyłączającej winę)
-błąd co do prawa
I. NIELETNIOŚĆ [art. 10 kk]

Art. 10. § 1. Na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po
ukoń czeniu 17 lat.
Przesłanki:
• powyżej lat 17 sprawca popełniający czyn zabroniony zdolny jest do ponoszenia odpowiedzialności karnej.
• Sprawca, któ ry nie ukoń czył lat 17 określany jest jako nieletni. Okoliczność ta jest podstawą wyłączenia
okoliczności karnej, ze względu na to, że taka osoba jest niezdatna do ponoszenia winy.
• Ukoń czenie 17 lat to jest domniemanie, że konkretny podmiot już bądź z tą chwilą dopiero osiągnął taki
poziom rozwoju, że jest zdolny do zawinienia i ponoszenia przewidzianej dla osó b dorosłych
odpowiedzialności karnej.
• Wyjątkiem jest art. 10§2- przewiduje wyjątkową odpowiedzialność karną osoby nieletniej, ale muszą być
spełnione przesłanki iż:
-osoba ta musi mieć ukoń czone 15 lat,
-musi dopuścić się czynu z katalogu zamkniętego (wymienione w 10§2).
• okoliczności sprawy- przesłanka niezwykle pojemna, odnosząca się do czasu, do miejsca popełnienia czynu
zabronionego przez nieletniego, czy też do użytych przez niego narzędzi.
• stopień rozwoju sprawcy- rozwó j psychiczny, rozwó j fizyczny.
• właściwości i warunki osobiste nieletniego, a w szczegó lności jeżeli poprzednio stosowane środki
wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne
• wymierzona kara nie może przekroczyć dwó ch trzecich gó rnej granicy ustawowego zagrożenia
przewidzianego za przypisane przestępstwo
Art. 10. § 1. Na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po
ukoń czeniu 17 lat.
§ 2. Nieletni, któ ry po ukoń czeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego określonego wart.134, art.148§1, 2
lub 3, art.156§1 lub 3, art.163§1 lub 3, art.166, art.173§1 lub 3, art.197§3 lub 4, art.223§2, art.252§1 lub 2 oraz
wart.280, może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień
rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczegó lności, jeżeli poprzednio
stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.
§ 3. W wypadku określonym w § 2 orzeczona kara nie może przekroczyć dwó ch trzecich gó rnej granicy
ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisane sprawcy przestępstwo; sąd może zastosować także
nadzwyczajne złagodzenie kary.
§ 4. W stosunku do sprawcy, któ ry popełnił występek po ukoń czeniu lat 17, lecz przed ukoń czeniem lat 18, sąd
zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli
okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają.
[SPRAWCA MŁODOCIANY]
II. NIEPOCZYTALNOŚĆ
Istnieje domniemanie, że każdy sprawca jest poczytalny. Za poczytalną można uznać osobę, któ ra:
- nie będzie odczuwała zaburzeń psychicznych
-będzie rozumiała co jest zakazane/nakazane przez obowiązujące normy (rozumie co jest dobre, a co złe)
-będzie w stanie dostosować swoje zachowanie do określonych wymogó w
Niepoczytalność- jest stan, w któ rym osoba nie może rozpoznać znaczenia swojego czynu lub kierować swoim
postępowaniem. [lat minute 64)
Ujęcie niepoczytalności w przepisach kk [art. 31 §1]-

-metoda psychiatryczna/metoda biologiczna- ogranicza się do wskazania przyczyn niepoczytalności
-metoda psychologiczna- nie podaje przyczyn niepoczytalności tylko wskazuje jakie są następstwa
niepoczytalności
-metoda mieszana (biologiczno-psychologiczna- podaje przyczyny i następstwa niepoczytalności
(nasz ustawodawca wybrał metodę mieszaną)
Przyczyny niepoczytalności:
-choroby psychiczne- zwykle posiadają charakter postępujący, a ich przebieg jest ró żny i w ró żny sposó b
zaburzają postępowanie człowieka (myślenie, emocje). Do choró b psychicznych należy np. schizofrenia
-upośledzenie umysłowe- zmieniła swoją nazwę i zakres w poró wnaniu do innej przyczyny jaką eksponował
kk z 1969- był to niedorozwó j umysłowy. W obecnym kk ustawodawca zrezygnował z niedorozwoju
umysłowego na rzecz upośledzenia umysłowego i wynikało to z tego, iż niedorozwó j umysłowy obejmował wady
wrodzone, a upośledzenie umysłowe jest pojęciem szerszym obejmującym i wady wrodzone i nabyte. Wg
światowej organizacji zdrowia upośledzenie umysłowe występuje w IV stopniach (lekki, umiarkowany, znaczy,
głęboki).
-inne zakłócenia czynności psychicznych- mogą powstać zaró wno na podłożu patologicznym (np. Z
przebytym zapaleniem opon mó zgowych), ale ró wnież mogą mieć podłoże niepatologiczne (np. Związane z
osłabieniem i przebytą chorobą).
Następstwa niepoczytalności:
-brak zdolności rozpoznania znaczenia czynu, zaró wno znaczenia prawnego jak i znaczenie faktycznego czynu
-brak zdolności pokierowania swoim postępowaniem- sprawca nie jest w stanie zachować się zgodnie ze
standardami społecznymi - adekwatny do rozpoznanego znaczenia czynu.
Poczytalność w znacznym stopniu ograniczona:

§ 2. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania
postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Nie jest to kontynuacja uregulowania niepoczytalności. Przyczyny poczytalności są takie same jak
niepoczytalności. Poczytalnoć w znacznym stopniu ograniczona nie wyłącza winy, może ewentualnie ją
umniejszyć. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Odpowiedzialność sprawcy odurzonego:

§ 3. Przepisó w § 1(o niepoczytalności) i 2 (o poczytalności w znaczy stopniu ograniczonej) nie stosuje się, gdy
sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności,
któ re przewidywał albo mó gł przewidzieć. Jest to wyjątek od zasady winy w czasie czynu. Określenie „wprawił
się” oznacza iż sprawca przyjmował alkohol dobrowolnie bez żadnego przymusu.
Analiza art. 31:

§1- istota niepoczytalności
§2- [nie jest kontynuacja uregulowania niepoczytalności, uregulowana jest tutaj poczytalność w znacznym
stopniu ograniczona]. Poczytalność =/= niepoczytalność;
Poczytalność w znacznym stopniu ograniczona nie wyłącza winy, może ewentualnie ją umniejszyć.
§3- odpowiedzialność sprawcy odurzonego.
Art. 31. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub
innego zakłó cenia czynności psychicznych, nie mó gł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować
swoim postępowaniem. [istota niepoczytalności]
§ 2. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania
postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
[nie jest kontynuacja uregulowania niepoczytalności, uregulowana jest tutaj poczytalność w znacznym stopniu
ograniczona]
§ 3. Przepisó w § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący
wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, któ re przewidywał albo mó gł przewidzieć.
08/04/2021
III. STAN WYŻSZEJ KONIECZNOŚCI
Art. 26 § 2. Nie popełnia przestępstwa także ten, kto, ratując dobro chronione prawem w warunkach określonych
w § 1, poświęca dobro, któ re nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego.
§3.W razie przekroczenia granic stanu wyższej konieczności, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie
kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
§4.Przepisu §2 nie stosuje się, jeżeli sprawca poświęca dobro, któ re ma szczegó lny obowiązek chronić nawet z na
rażeniem się na niebezpieczeń stwo osobiste.
Znamiona (przesłanki) kontratypu stanu wyższej konieczności:- zawarte są w art. 26§1 kk:
• istnienie bezpośredniego niebezpieczeństwa- uwagę zwraca słowo „niebezpieczeń stwo”, któ re ma szerszy
zakres od zamachu. Niebezpieczeń stwo występuje jako pewna sytuacja abo stan rzeczy. Ustawa nie precyzuje
źró deł niebezpieczeń stwa. Niebezpieczeń stwo ma być bezpośrednie, czyli aktualnie występujące, czyli
zachodzące w danej chwili. W ramach tej bezpośredniości dobro prawne zagrożone jest w takim stopniu, że w
każdej chwili może nastąpić jego naruszenie i zwłoka będzie prowadziła do jego szkody. Nie bezpieczeń stwo
musi być też rzeczywiste, czyli zaistnieć w rzeczywistej obiektywności.
• Niebezpieczeństwo musi grozić jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem- chodzi zaró wno o dobro
w charakterze indywidualnym, jak i ponadindywidualnym jak np. Obronność RP czy porządek publiczny. Czyli
to dobro nie musi być chronione prawem karnym.
• Niemożność uniknięcia niebezpieczeństwa inaczej niż przez poświęcenie danego dobra (zasada
subsydiarności)- nie jest możliwe uniknięcie niebezpieczeń stwa inaczej niż przez poświęcenie cudzego dobra
prawnego. Poświęcenie dobra prawnego drugiej osoby, musi być jedynym sposobem uratowania dobra
zagrożonego.
• Działanie w celu uchylenia niebezpieczeństwa
• Bilans dóbr jest równy bądź ujemny
IV. BŁĄD:
GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG. co do faktu / co do znamion czynu
zabronionego- §1- tutaj chodzi o znamię przedmiotu, podmiotu, strony przedmiotowej. Jeżeli chodzi o ten
błąd to musimy go odrębnie rozważać w stosunku do przestępstw, któ re występują tylko w odmianie
umyślnej i odrębnie musimy ten błąd rozważać w kontekście przestępstw, któ re także mają swoją odmianę
nieumyślną.
• Przestępstwo w odmianie umyślnej- jeżeli ktoś działa w usprawiedliwionym, błędnym przekonaniu w
kontekście np. Kradzieży, że zabiera własną rzecz, a nie cudzą- to taka osoba nie popełnia przestępstwa, jeżeli
ten błąd jest usprawiedliwiony. W rachubę wchodzą tutaj pewne kryteria i obiektywne i subiektywne.
• Przestępstwo w odmianie nieumyślnej- np.:
-> Ktoś jest na polowaniu i w warunkach słabej widoczności oddaje strzał no i niestety ten strzał oddaje nie do
lisa tylko do człowieka. Osoba ta była w błędzie bo nie chciała zabić człowieka tylko zwierzę. Zgodnie ze 148
nie będzie odpowiadał za zabó jstwo, bo nie chciał zabić człowieka, ale spowodowanie śmierci występuje tej w
odmianie nieumyślnej z art. 155- nieumyślne spowodowanie śmierci. Także, jeżeli ta osoba byłaby na tym
polowaniu i naruszyła reguły ostrożności np. Strzelała w warunkach słabej widoczności (a prawo łowieckie
zabrania strzelania w warunkach słabej widoczności) to byśmy powiedzieli, że ta osoba naruszyła warunki
ostrożności w związku z czym możemy jej przypisać przestępstwo z art. 155 kk.
-> jeżeli jednak myśliwy byłby na polowaniu, warunki pogodowe byłyby by świetne i byłaby bardzo dobra
widoczność, ale ktoś przebrałby się za lisa/dzika i wyglądał zza krzakó w dla żartu, i jakby myśliwy strzelił do
tej osoby, to myśliwy wó wczas nie narusza reguł ostrożność, bo był pewny że strzela do zwierzęcia i wtedy
taką osobę można uwolnić od odpowiedzialności karnej z art. 155 kk.
§2- nie ma mowy o wyłączeniu winy, ale o jej umniejszeniu.
Art. 28. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto pozostaje w usprawiedliwionym błędzie co do okoliczności
stanowiącej znamię czynu zabronionego.
§ 2. Odpowiada na podstawie przepisu przewidującego łagodniejszą odpowiedzialność sprawca, któ ry dopuszcza
się czynu w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność stanowiąca znamię czynu
zabronionego, od któ rej taka łagodniejsza odpowiedzialność zależy.
- nie ma mowy o wyłączeniu winy, ale o jej umniejszeniu.
GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG. co do okoliczności wyłączającej
odpowiedzialność (błąd co do kontratypu/błąd co do okoliczności wyłączającej winę)- błąd ten
będzie odnosił się do pewnych znamion, któ re określają występujący w danym systemie prawa kontratyp.
Np. Sprawca trafnie postrzega określonego rodzaju sytuacje np. Obronę konieczną jako kontratypową, ale
błędnie przyjmuję, że w konkretnym przypadku, ta obrona konieczna powinna mieć miejsce.
Art. 29.Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym
przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność (zachodzi kontratyp kodeksowy bądź
pozakodeksowy) albo winę (stan wyższej konieczności art. 26§2); jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony,
sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH. błąd co do prawa - łączy się ściśle z paremią
ignorantia iuris nocet (nieznajomość prawa szkodzi). Art. 30 jest pewnym odstępstwem od tej zasady. W tym
przepisie chodzi o nieświadomość bezprawności, czyli o mylne wyobrażenie, że podejmowane
zachowanie jest zgodne z prawem (bezprawność- sprawca wie co czyni, ale nie zna oceny prawnej tego
swojego czynu).
Nie chodzi o urojenie, czyli o mylne wyobrażenie bezprawności, bo mylne wyobrażenie sprzeczności z
prawem jest prawno-karnie nieistotne i tez samo nie może prowadzić do popełnienia przestępstwa, bo
żaden czyn nie stanie się przestępstwem tylko dlatego, bo sprawca to sobie wyobraził.
Bezprawność może być dla sprawcy nierozpoznawalna:

-> mala per se- jest to przestępstwo złe samo w sobie. Nie ma wątpliwości, że kradzież, rozbó j czy gwałt to
przestępstwa. W tym przypadku nie będziemy mó wić o możliwości zaistnienia błędu.
-> mala prohibita- czyny, gdzie ocena prawna może być ró żna np. Aborcja, eutanazja, któ re mają ró żną
ocena prawną. W tym przypadku można mó wić o możliwości zaistnienia błędu.
Art. 30.Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości
jego bezprawności; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne
złagodzenie kary.
Błąd pierwotny - sprawca uświadamia sobie wszystkie elementy stanowiące znamiona typu czynu
zabronionego; myli się tylko co do oceny tego stanu rzeczy przez prawo.
Błąd wtó rny – sprawca myli się co do znamion typu czynu zabronionego; pociąga to za sobą błąd co do oceny
prawnej takiego czynu.
2) Delictum putativum to przestępstwo urojone; nie rodzi odpowiedzialności karnej; polea na tym, że sprawca
realizuje czyn podczas któ rego błędzie uważa, że to co robi jest zabronione. Jest zatem w błędzie co do oceny
prawnej swojego zachowania.
1) Czyny mala per se - zaliczamy czyny złe z samych siebie, a zakwalifikować do niej należy zachowania, któ re
powodują czyjąś śmierć, kradzieże, rozboje i wiele innych.
Mala prohibita - czyny złe przez to, że są zabronione przez prawo.

Karne 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Karne 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TEMAT: OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE BEZPRAWNOŚĆ

32767. Okoliczności wyłączające bezprawność:

32768. Kontratypy kodeksowe

Zamach występujący przy obronie koniecznej charakteryzują trzy cechy:

• konieczność obrony i współmierność obrony do niebezpieczeństwa zamachu:

-> obrona konieczna a bójka:

-> Obrona konieczna a działanie funkcjonariuszy publicznych:

Rodzaje przekroczenia granic obrony koniecznej:

Kazus nr 1/107 Pytania kontrolne:

2. Elementy stanu wyższej konieczności jako kontratypu

III. EKSPERYMENT/DOZWOLONE RYZYKO NOWATORSKIE

Przesłanki art. 27:

IV. KONTRATYPY POZAKODEKSOOWE- NIEUREGULOWANE W KODEKSIE KARNYM

Dlaczego dopuszczalne jest uprawianie niebezpiecznych dyscyplin sportu?

Warunki (przesłanki) ryzyka sportowego:

- legalność (dopuszczalność), danej dyscypliny sportu

- działanie uczestnikó w w celu sportowym

- zgodność tych zawodó w z regułami określonymi przez właściwe przepisy

- dobrowolny udział uczestnika

Zwyczaje mogą być ró żne.

- obdarowany nie może żądać prezentu

- wręczony jawnie, publicznie

- wartość powinna być symboliczna,

- nie może być w postaci gotó wki

- karcący gest, spojrzenie

-można tylko osobę małoletnią

- środki podejmowane w celu ukarania osoby małoletniej: proporcjonalne do wagi przewinienia

- zawó d wykonywany zgodnie z wiedzą i sztuką lekarską, czyli lege artis

- zabieg musi być wykonany przez osobę uprawnioną (lekarz, pielęgniarka)

- poinformowanie pacjenta z istotą zabiegu i uzyskaniem zgody na wykonywanie zabiegu.

25/03/2021 TEMAT: OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE WINĘ SPRAWCY

Okoliczności wyłączające winę sprawcy są uregulowane w kodeksie karnym i są to:

I. NIELETNIOŚĆ [art. 10 kk]

Ujęcie niepoczytalności w przepisach kk [art. 31 §1]-

Poczytalność w znacznym stopniu ograniczona:

Odpowiedzialność sprawcy odurzonego:

Analiza art. 31:

III. STAN WYŻSZEJ KONIECZNOŚCI

§2- nie ma mowy o wyłączeniu winy, ale o jej umniejszeniu.

Bezprawność może być dla sprawcy nierozpoznawalna:

Mala prohibita - czyny złe przez to, że są zabronione przez prawo.

You might also like