Sóng - Xuân Qu NH

ÔN VĂN & LUYỆN VIẾT
 Phân tích theo hướng Lí luận và bình sâu.

 Tư duy sáng tạo, mới mẻ & khác biệt trong Nghị luận xã hội.
 Nâng cao kỹ năng, cải thiện và định hướng văn phong.
Cô Trần Thùy Dương gửi lời chào thân thương đến các bạn!
Cô gửi các bạn TÀI LIỆU BÀI THƠ “SÓNG”, các bạn in ra để học cùng Livestream với cô nha!
Kết cấu tài liệu: (Chỗ nào không hiểu các bạn nhắn cô hướng dẫn thêm nhé!),
Phần 1. Thông tin về tác giả, tác phẩm, hoàn cảnh sáng tác và chủ đề tình yêu.
Phần 2. Hệ thống luận điểm và luận cứ cho nội dung (cần thuộc và nhớ nội dung này sau
mỗi bài giảng).
Phần 3: Phân tích chi tiết nội dung và viết tham khảo.
Cột ý chính Cột văn tham khảo
Phần 4. Tổng kết.
- Đánh giá nghệ thuật.
- Khẳng định nội dung, tác phẩm.
Nhắc nhở!
Ebook này là tài liệu riêng của khóa “Phân tích chuyên sâu tác phẩm Văn 12” – khóa học mà
các bạn đã bỏ tiền ra để đăng kí học. Nên cô rất mong, bằng một chút “đạo đức”, lương tri của
một con người có tự trọng, các bạn vui lòng không chia sẻ ra ngoài, hay kiếm lời hoặc có mục
đích thương mại nào đó.
Chúng ta đến và cùng nhau học để hướng tới mục đích cao cả: “Đỗ Đại học và đặt nền tương
lai”, nên hãy nuôi dưỡng nó, chăm sóc nó, tưới tiêu cho nó bằng sự “tử tế” trong mình các bạn
nhé! Cảm ơn, yêu thương và trân trọng!
al
ci
ffi
42 O
06 T
80 LO
33 T
03 Trợ
ỗ
H
lo
Za
 Tài liệu khóa học 2K6 – PHÂN TÍCH CHUYÊN SÂU TÁC PHẨM 12 (Cô Trần Thùy Dương)
_________________________________________________________________________________________
BÀI THƠ “SÓNG” – Xuân Quỳnh

1. Tác giả
- Xuân Quỳnh là một trong những gương mặt nổi bật của thế hệ nhà thơ trưởng thành
trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
- Thơ Xuân Quỳnh thể hiện một trái tim phụ nữ hồn hậu, chân thành, luôn khao khát tình
yêu, biết nâng niu hạnh phúc đời thường bình dị.
2. Tác phẩm
- “Sóng” được sáng tác vào năm 1967, in trong tập “Hoa dọc chiến hào”. Bài thơ được sáng
tác ở bãi biển Diêm Điền, mang âm hưởng của những con sóng biển, ẩn vào đó là những con
sóng lòng đang khao khát tình yêu mãnh liệt.
- Bài thơ có hai hình tượng luôn song song và tương trợ lẫn nhau, đó là hình tượng “Sóng”
và “Em”, cả hai đã cùng nhau tạo nên nét riêng biệt cho bài thơ nói riêng và tiêu biểu về nhiều
mặt cho hồn thơ Xuân Quỳnh.
3. Bố cục bài thơ “Sóng”
Nội dung 1: Những trạng thái khác nhau và quy luật tự nhiên của sóng và đó cũng chính là
những cung bậc tình yêu của người phụ nữ. (Khổ 1 và Khổ 2).
Khổ 1: Những trạng thái khác nhau của sóng cũng như những cung bậc tình yêu của
người phụ nữ khi yêu. Và qua đó thể hiện một quan niệm mới mẻ về tình yêu – yêu là tự nhận
thức, là vươn tới những cái rộng lớn.
Khổ 2: Mượn quy luật tự nhiên của sóng, tác giả khẳng định tình yêu luôn thường trực
trong trái tim tuổi trẻ.
Nội dung 2: Điểm khởi đầu bí ẩn của sóng giống điểm khởi đầu và sự nhiệm màu, khó nắm
bắt của tình yêu. (Khổ 3 và Khổ 4)
Khổ 3: Những băn khoăn, suy nghĩ về khởi nguồn của tình yêu khi nhà thơ đứng trước
sự mênh mông của biển lớn.
Khổ 4: Lý giải nguồn gốc của sống, qua đó nhà thơ tự bâng khuâng về khởi nguồn của
tình yêu thật khó nắm bắt, khó lý giải.
Nội dung 3: Sóng luôn vận động như tình yêu gắn liền với những khát khao, trăn trở không
al
ci
ffi
yên, như người phụ nữ khi yêu luôn da diết nhớ nhung, cồn cào ước vọng về một tình yêu
42 O
06 T
vững bền, chung thủy. (Khổ 5 + Khổ 6 + Khổ 7 + Khổ 8)

80 LO
33 T
03 Trợ
⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 2 | 54

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Khổ 5: Nỗi nhớ của sóng về bờ cũng như nỗi nhớ của em luôn dành cho anh, luôn hướng
về anh.
Khổ 6: Thể hiện tiếng lòng cũng như sự thủy chung của người phụ nữ trong tình yêu.
Khổ 7: Niềm tin mãnh liệt của nhà thơ vào tình yêu đích thực.
Khổ 8: Những băn khoăn, lo lắng, những trực cảm, lo âu trong tình yêu của nhà thơ
nhưng vẫn có niềm tin mãnh liệt vào tình yêu chân thành.
Nội dung 4: Tình yêu là khát vọng muôn đời của con người, trước hết là người phụ nữ (nhân
vật trữ tình) muốn dâng hiến cả cuộc đời cho một tình yêu đích thực. (Khổ 9)
4. Một số nhận định hay về nhà thơ Xuân Quỳnh và bài thơ “Sóng”.
- “Xuân Quỳnh – một cô gái mồ côi nghèo khổ: lớn lên giữa một thời kì đất nước phải
đương đầu với vô vàn khó khăn về kinh tế, về chiến tranh... Nhưng Xuân Quỳnh chẳng khác nào
một cây xương rồng kiên cường và kì diệu trên sa mạc, đã vắt kiệt sức mình để nở những bông
hoa quý cho cuộc đời.” – Nguyễn Thu Phương (Lớp Cl63, DHSPHN)
- “Tôi tin rằng, không phải 30 năm, mà hi vọng rằng các thế hệ sau vẫn tiếp tục tìm thấy
ở trong những tác phẩm của Xuân Quỳnh tình yêu cuộc sống, yêu thêm con người, yêu thêm
đất nước để làm cho cuộc sống đẹp hơn.” – Nhà văn Ngô Thảo nghẹn ngào cho biết.
- “Đọc thơ Xuân Quỳnh, người ta không có cảm giác như tác giả cố ý làm thơ, mà thơ chị
tự nhiên, nhẹ nhàng, là tiếng nói chân thật từ sâu trong tâm hồn chứ không cố gắng gượng ép
bản thân phải sáng tác về những triết lý khô khăn. vì vậy, giọng thơ của chị thủ thỉ tâm tình,
dạt dào những đợt sóng tình cảm, lúc thì nhẹ nhàng vỗ về, lúc lại cuồn cuộn dâng trào” – Nhà
phê bình văn học Lưu Khánh Thơ (em chồng nhà thơ Xuân Quỳnh).
- “Sóng không chỉ là tên một thi phẩm đã gây xốn xang cho nhiều thế hệ bạn đọc. Sóng
không chỉ là biểu trưng cho một hồn yêu chưa từng nguội yên. Sóng còn là một nguồn sống,
nguồn năng lượng mà nữ thi sĩ ấy đã truyền lại cho thế hệ sau qua mỗi tiếng thơ của mình. Và,
al
lâu nay, lòng thơ của chúng ta, người mờ người tỏ, người đang yêu, người đã yêu, đều từng thầm
ci
ffi
thu thầm phát thứ sóng đặc biệt ấy: Đó chính là Sóng Xuân Quỳnh.” – T.S Chu Văn Sơn
42 O
06 T
80 LO
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
- Được xem là một trong những người viết thơ tình hay nhất trong nền thơ Việt Nam từ
sau Cách mạng, Xuân Quỳnh đem đến cho bạn đọc một tình yêu vừa nồng nhiệt, táo bạo, vừa
tha thiết, dịu dàng, vừa giàu trực cảm, vừa lắng sâu những trải nghiệm, suy tư.
- “Không còn phân biệt được sóng tạo nên Xuân Quỳnh, hay Xuân Quỳnh đã tạo nên
sóng. Chỉ biết rằng chị sinh ra là để dành cho thơ. Dù đầu đời, vốn học vấn còn chưa cao, nhưng
hồn thơ ở người con gái đất La Khê – Hà Đông ấy đã luôn dồi dào và dạt dào sức sống” – T.S
Chu Văn Sơn.
- “Điều đáng quý nhất ở Xuân Quỳnh và thơ Xuân Quỳnh là sự thành thật, rất thành
thật, thành thật trong quan hệ bạn bè, với xã hội và cả trong tình yêu. Chị không quanh co,
không giấu diếm một điều gì. Mỗi dòng thơ, mỗi trang thơ đều phơi bày một tình cảm, một suy
nghĩ của chị. Chỉ cần qua thơ ta biết khá kĩ đời tư của chị. Thành thật, đây là cốt lõi thơ trong
Xuân Quỳnh” - Võ Văn Trực.
- Dù viết về tình yêu đôi lứa hay tình yêu Tổ quốc, về thế giới trẻ thơ hồn nhiên, trong
trắng hay những quan hệ nhân sinh muôn vẻ, thơ Xuân Quỳnh vẫn nổi bật ở vẻ đẹp nữ tính.
- “Bài thơ Sóng là một cuộc hành trình khởi đầu từ sự từ bỏ cái chật chội, nhỏ hẹp để tìm
đến một tình yêu bao la rộng lớn, cuối cùng là khát vọng được sống hết mình trong tình yêu,
muốn hóa thân vĩnh viễn thành tình yêu muôn thuở.” – G.S Trần Đăng Suyền.
- “Sóng là bài thơ đặc sắc viết về tình yêu, rất tiêu biểu cho phong cách của Xuân
Quỳnh.Qua hình tượng sóng, trên cơ sở sự tương đồng, hòa hợp giữ sóng và em, bài thơ diễn tả
tình yêu của người phụ nữ thiết tha, nồng nàn, chung thủy, muốn vượt lên thử thách của thời
gian và sự hữu hạn của đời người. Bài thơ cho thấy tình yêu là một thứ tình cảm cao đẹp, một
hạnh phúc lớn lao của con người.”
- “Ở mỗi tập thơ của xuân Quỳnh, những bài viết về tình yêu thường để lại nhiều ấn
al
ci
ffi
tượng hơn cả. Với giọng điệu thơ hết sức tự nhiên, bài thơ Sóng thể hiện một tình yêu sâu sắc,
42 O
06 T
80 LO
bồi hồi, thao thức đến cả trong giấc mơ. Dù có những gian truân cách trở, nhưng tình yêu bao
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
giờ cũng đẹp, cũng đến được tận cùng hạnh phúc như con sóng nhỏ đến với bờ.” – Trích Nhà
thơ việt Nam hiện đại, G.S Phong Lê chủ biên, Viện Văn học, NXB KHXH, 1984.
- “Thơ Xuân Quỳnh là thơ của một cánh chuồn chuồn bay tìm chỗ nương thân trong
nắng nôi dông bão của cuộc đời... Thế giới thơ ca Xuân Quỳnh là sự tương tranh không ngừng
giữa khắc nghiệt và yên lành với những biểu hiện sống động và biến hóa khôn cùng của chúng.
Ở đó trái tim thơ Xuân Quỳnh là cánh chuồn chuồn báo bão cứ chao đi chao về, mệt nhòai giữa
biến động và yên định, bão tố và bình yên, chiến tranh và hòa bình, thác lũ và êm trôi, tình yêu
và cách trở, ra đi và trở lại, chảy trôi phiêu bạt và trụ vững kiên gan, tổ ấm và dòng đời, sóng
và bờ, thuyền và biển, nhà ga và con tàu, trời xanh và bom đạn, gió Lào và cát trắng, cỏ dại và
nắng lửa, thủy chung và trắc trở, xuân sắc và tàn phai, ngọn lửa cô đơn và đại ngàn tối sẫm...”
– T.S Chu Văn Sơn
- “Nhà thơ Xuân Quỳnh viết bài thơ Sóng năm 1967, khi mà chị đã từng nếm trải sự đổ vỡ trong
tình yêu. Song, người phụ nữ này vẫn còn ấp ủ biết bao hy vọng, vẫn phơi phới một niềm tin:
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa.
Bài thơ được kết thúc ở chính cái điểm đỉnh của niềm khao khát tột độ:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
Sóng là một bài thơ tình yêu rất tiêu biểu cho tư tưởng và phong cách thơ Xuân Quỳnh ở
giai đoạn đầu. Một bài thơ vừa xinh xắn, duyên dáng; vừa mãnh liệt, sôi nổi; vừa hồn nhiên,
trong sáng; vừa ý nhị, sâu xa. Sau này, khi nếm trải nhiều, giọng thơ Xuân Quỳnh không còn
phơi phới bốc men say nữa, nhưng cái khát vọng tình yêu vẫn mãi tồn tại trong trái tim giàu
al
có yêu thương của chị.” - (GS Nguyễn Đăng Mạnh & PTS Trần Đăng Xuyền, Những bài văn hay,
ci
ffi
42 O
Nxb Đồng Nai, 2003, tr. 135)

06 T
80 LO
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
PHÂN TÍCH CHI TIẾT BÀI THƠ

Tình yêu là đề tài muôn thuở của thơ ca, nhiều nhà thơ nổi tiếng viết rất hay về tình
yêu. Trước đó, ông hoàng của thơ tình Xuân Diệu cũng đã mượn hình tượng “Biển” để bày tỏ
tình yêu của mình; Đến với Xuân Quỳnh, chị lại mượn hình tượng “Sóng” để diễn tả những cảm
xúc, tâm trạng, những sắc thái tình cảm vừa phong phú, phức tạp vừa tha thiết, sôi nổi của
một trái tim phụ nữ đang rạo rực, khao khát yêu đương.
Trong bài thơ, song song với hình tượng “Sóng” là hình tượng “Em”. “Sóng” là hình ảnh
ẩn dụ cho tâm trạng người con gái đang yêu, là sự hóa thân của cái tôi trữ tình. Hai nhân vật
“sóng” và “em”, tuy hai nhưng lại là một, tuy một những lại là hai. Có lúc phân đôi ra để soi
chiếu, làm nổi bật sự tương đồng; có lúc lại hòa nhập vào nhau để tạo nên sự cộng hưởng. Hai
hình tượng này song song với nhau từ đầu đến cuối bài thơ, vừa soi sáng vừa bổ sung cho nhau
nhằm diễn tả một cách quyết liệt hơn, sâu sắc hơn và thấm thía hơn khát vọng tình yêu đang
dâng trào trong trái tim nữ thi sĩ, trong trái tim những người trẻ đang yêu.
Nội dung 1: Những trạng thái khác nhau và quy luật tự nhiên của sóng và đó cũng chính là
những cung bậc tình yêu của người phụ nữ. (Khổ 1 và Khổ 2).
Khổ 1: Những trạng thái khác nhau của sóng cũng như những cung bậc tình yêu của
người phụ nữ khi yêu. Và qua đó thể hiện một quan niệm mới mẻ về tình yêu – yêu là tự nhận
thức, là vươn tới những cái rộng lớn.
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
- 2 câu đầu: Những trạng thái đối cực khác nhau của sóng như tình yêu có nhiều cung bậc,
trạng thái và như tâm hồn người phụ nữ có những mặt mâu thuẫn mà thống nhất.
+ Những trạng thái đối cực của sóng dựa vào kết cấu nghệ thuật đối lập – song hành giữa các
cụm từ: “dữ dội – dịu êm”; “ồn ào – lặng lẽ”.
al
ci
“Dữ dội”, “ồn ào”: khi nối tiếp nhau xô bờ, khi phong ba bão tố, khi cuồn cuộn dâng trào
ffi
42 O
từng đợt sóng biển...

06 T
80 LO
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
“Dịu êm”, “lặng lẽ”: khi sóng gió qua đi, khi trời yên biển lặng, khi hiền hòa với vẻ đẹp
vốn có...
+ Phép ẩn dụ: “Sóng” là hình ảnh ẩn dụ cho những cung bậc, trạng thái cảm xúc và tâm hồn
của người phụ nữ khi yêu.
“Dữ dội”, “ồn ào” với những ghen tuông hờn dỗi, với những nhớ mong da diết, cồn cào,
với những giận hờn vô cớ...
“Dịu êm”, “lặng lẽ” với vẻ nữ tính dịu dàng, với vẻ yểu điệu duyên dáng vốn có...
+ Đó là những mặt mâu thuẫn mà thống nhất, bởi những trạng thái đối cực đó được kết nối
với nhau thông qua điệp từ “và” làm cho chúng trở nên hài hòa, dễ thương.
+ Đặc sắc nghệ thuật trong hai câu đầu nằm ở việc: tác giả đặt các từ “dịu êm”, “lặng lẽ” ở
cuối câu tạo điểm nhấn.
- 2 câu sau: Diễn tả hành trình tìm tới biển khơi như hành trình của tình yêu hướng về cái vô
biên, tuyệt đích, như tâm hồn người phụ nữ không chịu chấp nhận sự chật hẹp, tù túng.
+ Biện pháp nhân hóa: diễn tả hành trình tìm tới biển lớn của sóng.
“Sông” là không gian chật hẹp, tù túng... Chính vì quá chật hẹp, tù túng nên sông không
thể hiểu được những khát vọng lớn lao của sóng, vậy nên sóng quyết vươn ra biển lớn, vươn
ra đại dương bao la để thỏa sức vùng vẫy.
“Bể” là biển cả, là đại dương mênh mông, là khoảng không gian bao la rộng lớn... Ở đây
sẽ có những đợt sóng mạnh hơn, dữ dội hơn, mãnh liệt hơn để sóng khám phá, sóng thỏa sức
vẫy vùng...
+ Phép ẩn dụ: Đó chính là hành trình của tình yêu hướng về cái vô biên, tuyệt đích; là tâm
hồn người phụ nữ không chấp nhận, không cam chịu một tình yêu nhỏ bé, tầm thường mà
sẵn sàng vươn tới tình yêu cao cả, rộng lớn.
+ Đây là một quan niệm mới mẻ, hiện đại trong tình yêu: người con gái thời hiện đại khi yêu
là tự nhận thức; là không đứng yên thụ động mà chủ động vươn tới những điều cao cả, lớn
lao. Quan niệm này được thể hiện thành công nhờ vào kiểu nói nhấn mạnh “không hiểu nổi”,
al
“tìm ra tận”...
ci
ffi
42 O
Khổ 2: Mượn quy luật muôn đời của sóng, tác giả khẳng định khát vọng tình yêu luôn thường
06 T
80 LO
trực trong trài tim tuổi trẻ.

33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
- 2 câu đầu: quy luật muôn đời của sóng.
+ Thán từ: “Ôi” thể hiện nỗi thổn thức của trái tim đang yêu khi nhận ra quy luật muôn đời
của sóng biển với những cung bậc trạng thái khác nhau.
+ Quy luật muôn đời của sóng là luôn mang trong mình những cung bậc trạng thái khác
nhau, và cũng những cung bậc trạng thái ấy luôn tồn tại ở hai dạng đối cực.
+ Nghệ thuật đối lập: giữa con sóng “ngày xưa – ngày sau”. Sóng là thế, muôn đời vẫn thế,
vẫn luôn mang trong mình những cung bậc khác nhau như tình yêu tuổi trẻ, không bao giờ
đứng yên.
- 2 câu sau: nhà thơ mượn quy luật của sóng để khẳng định khát vọng tình yêu luôn thường
trực trong trái tim tuổi trẻ.
+ Tính từ chỉ trạng thái: “khát vọng – bồi hồi” diễn tả nhịp sống trong lồng ngực tuổi trẻ.
Nếu đại dương bao la vô tận mang nhịp đập sóng biển thì trong lồng ngực tuổi trẻ lại thổn
thức với muôn điệu yêu thương.
+ Tuổi trẻ sinh ra là để yêu, tình yêu làm cho tuổi trẻ phải bồi hồi, xao xuyến. Những cảm
xúc “xao xuyến”, “bồi hồi” chính là gia vị ngọt ngào trong tình yêu, nó đã tạo nên cái “bồi hồi
trong ngực trẻ”.
Nội dung 2: Điểm khởi đầu đầy bí ẩn của sóng giống điểm khởi đầu và sự nhiệm màu, khó nằm
bắt của tình yêu.
Cách phân tích 1: Phân tích theo khổ thơ để làm sáng ý: “Điểm khởi đầu đầy bí ẩn của sóng
giống điểm khởi đầu và sự nhiệm màu, khó nắm bắt của tình yêu.”
al
Khổ 3: Những băn khoăn, suy nghĩ về sự khởi nguồn (khởi đầu) của sóng cũng như tình yêu
ci
ffi
42 O
khi nữ thi sĩ đứng trước biển lớn.

06 T
80 LO
Trước muôn trùng sóng bể

33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?
+ Điệp ngữ “Em nghĩ”: 2 lần, thể hiện nỗi niềm băn khoăn của nữ thi sĩ về “anh, em” chính là
suy nghĩ về tình yêu của hai đứa; về “biển lớn” chính là suy nghĩ về khởi nguồn của “sóng”.
+ Nỗi niềm băn khoăn, trăn trở của nhà thơ hoàn toàn có căn cứ khi đứng trước “muôn trùng
sóng bể” và nghĩ về tình yêu của mình. Bởi sóng biển bao la, mênh mông, rộng lớn như vậy
biết khởi đầu từ đâu và kết thúc từ đâu? Sự khởi nguồn đó như một điều gì đó thật bí ẩn khiến
con người ta càng muốn khám phá, mà càng khám phá lại càng bí ẩn.
+ Câu hỏi tu từ: “Từ nơi nào sóng lên?” là tiền đề cho những suy tư, trăn trở về tình yêu của
nữ thi sĩ ở khổ thơ thứ tư.
Khổ 4: Lý giải nguồn gốc bí ẩn của sóng, qua đó nhà thơ tự bâng khuâng về điểm khởi đầu đầy
bí ẩn và sự nhiệm màu, khó nắm bắt của tình yêu.
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau
+ Câu thơ đầu: Lý giải nguồn gốc của sóng là từ gió, nghĩa là sóng biển có được là do gió, nhờ
có gió mà sóng lên.
+ Câu thơ thứ 2, 3: nhà thơ lại không lý giải được nguồn gốc của gió và đành bất lực với cái
lắc đầu thật dễ thương: “Em cũng không biết nữa”. “Không biết” ở đây là không thể lý giải được
nguồn gốc của sóng và đó cũng chính là cội nguồn của tình yêu, bởi tình yêu là một hiện
tượng tâm lý xuất phát từ trái tin mà trái tim thì cũng có những lý lẽ riêng của nó mà ta không
thể nào lý giải được.
Liên hệ: Như ông hoàng thơ tình Xuân Diệu cũng từng băn khoăn đi tìm định nghĩa về tình
yêu “Đố ai định nghĩa được tình yêu” hay:
Làm sao định nghĩa được tình yêu
Có nghĩa gì đâu một buổi chiều
al
Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt

ci
ffi
42 O
Bằng mây nhè nhẹ, gió đìu hiu

06 T
80 LO
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Và một nhà thơ cổ điển người Pháp cũng đã từng “đau đầu” khi định nghĩa về tình yêu mà
buộc phải thốt lên về cái khó nắm bắt của nó rằng: “Tình yêu là điều mà con người không thể
hiểu nổi, không thể định nghĩa nổi và không thể diễn giải được thành lời.”
+ Câu thơ cuối “Khi nào ta yêu nhau?”, nữ thi sĩ băn khoăn tự hỏi về khởi điểm tình yêu của
mình và nhận ra sự nhiệm màu: Tình yêu cũng giống như sóng biển, gió trời vậy, làm sao có
thể hiểu được, làm sao có thể lý giải hay định nghĩa được một cách rạch ròi.
Trái tim anh cũng ở gần em như chính đời em vậy
Nhưng chẳng bao giờ em biết trọn nó đâu (Thi hào Tagor)
+ Chính vì không thể rạch ròi như từng phép toán với những đáp án chính xác tuyệt đối nên
tình yêu chân thành không toan tính, không vụ lời thì càng yêu say đắm, càng say đắm thì
càng khó lý giải mà không thể lý giải thì càng lại thiêng liêng và cao quý.
Cách phân tích 2: Chọn ý thơ phân tích để làm sáng tó ý: “Điểm khởi đầu đầy bí ẩn của sóng
(Lưu ý: Các em nghe hướng dẫn trong video bài giảng)
- Điểm khởi đầu đầy bí ẩn của sóng biển:
+ Trước sự bao la, mênh mông của sóng biển nữ thi sĩ băn khoăn trăn trở và nghĩ về khởi
điểm của sóng.
+ Và tự hỏi: “Từ nơi nào sóng lên?” và tự trả lời: “Sóng bắt đầu từ gió” + Nhưng lại không lý
giải được rõ ràng nguồn gốc cũng như khởi điểm của sóng, bởi đó là một điều bí ẩn mà con
người mãi không thể lý giải được.
- Và sự bí ẩn đó cũng giống như điểm khởi đầu và sự nhiệm màu, khó nắm bắt của tình yêu
vậy.
+ Khi còn ta say đắm trong men tình, đặc biệt là người phụ nữ bởi những cô gái luôn mang
trong mình trái tim mong manh, dễ vỡ khi họ đã yêu và dành trọn tình yêu của mình thì chắc
chắn sẽ băn khoăn, trăn trở đi tìm khởi điểm của tình yêu.
+ Và càng tìm thì càng không thể xác định được: “Vì sao ta yêu nhau” hay “Khi nào ta yêu
nhau?” bởi tình yêu thuộc về lý lẽ của con tim mà đã là lý lẽ của con tim thì chẳng thể nào
xác định được. Và điều đó làm tôi nhớ đến một câu hát rất hay của ca sĩ Tóc Tiên: “Chọn con
al
tim hay là nghe lý trí”, thật khó!

ci
ffi
42 O
06 T
80 LO
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Nội dung 3: Sóng luôn vận động như tình yêu gắn liền với những khát khao, trăn trở không
yên, như người phụ nữ khi yêu luôn da diết nhớ nhung, cồn cào ước vọng về một tình yêu
vững bền, chung thủy. (Khổ 5 + Khổ 6 + Khổ 7 + Khổ 8)
Khổ 5: Nỗi nhớ của sóng luôn hướng về bờ cũng như nỗi nhớ của em dành cho, luôn hướng
về anh.
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
+ Cấu trúc khổ thơ khác biệt: 6 câu thơ.
+ Các biện pháp: nhân hóa và ẩn dụ, điệp từ, điệp ngữ, điệp cú pháp; hình thức đối lập cùng
kiểu giãi bày tình cảm mộc trực.
- 2 câu đầu: nỗi nhớ bao trùm cả không gian lẫn thời gian: “dưới lòng sâu” – “trên mặt nước”,
“ngày – đêm” không ngủ được…
+ Lặp cấu trúc: “Con sóng...”
+ Phép đối: “dưới lòng sâu” – “trên mặt nước” tạo nên sự trùng điệp, mênh mông của những
con sóng với nhiều dạng thức khác nhau.
+ Ẩn dụ: Đó cũng là nỗi nhớ của em dành cho anh. Sóng là em, em chính là sóng, cũng giống
như sóng, tâm hồn em cũng vô vàn những phức tạp và khó hiểu, cũng nhớ anh bao trùm cả
không gian và thời gian.
⇨ Xuân Quỳnh vô cùng tinh tế khi mượn hình ảnh sóng động để ẩn dụ cho nỗi niềm, tình yêu
- 2 câu sau: Cách nói có cường điệu nhưng đúng và chân thành biểu hiện nỗi nhớ của một
tình yêu mãnh liệt.
al

ci
ffi
42 O

06 T
80 LO
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
+ Sóng bất chấp không gian rộng lớn “dưới lòng sâu – trên mặt nước”, bất chấp cả thời gian
“ngày đêm” để vươn về bờ đến nỗi “không ngủ được”.
+ Nỗi nhớ của sóng, dù sóng trên mặt nước hay con sóng dưới lòng sâu thì tất cả đều nhớ
bờ, đều hướng về bờ mà vỗ.
- 2 câu thơ cuối: Mượn hình tượng sóng để nói lên nỗi nhớ vẫn chưa đủ, chưa thỏa mãn, nhà
thơ trực tiếp bộc lộ nỗi nhớ của mình qua hai câu thơ phá vỡ cấu trúc toàn bài.
+ Xuân Quỳnh đã mạnh dạn bày tỏ nỗi nhớ một cách trực tiếp, điều đó cho thấy nét hiện
đại trong quan niệm về tình yêu của nữ thi sĩ.
+ Sự tương đồng giữa sóng và em: Sóng nhớ bờ và em nhớ anh, đó là quy luật của tình yêu,
tình yêu luôn luôn song hành cùng nỗi nhớ.
+ Nỗi nhớ không chỉ hiện lên lúc ý thức được (khi thức) mà còn gắn với tiềm thức (ngủ vẫn
nhớ). Như vậy, nỗi nhớ là luôn hiện hữu trong tâm trí của người phụ nữ khi yêu.
Khổ 6: Tiếng lòng thể hiện sự thủy chung của người phụ nữ trong tình yêu.
Dẫu xuôi về phương Bắc
Dẫu ngược về phương Nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh một phương
+ Phép đối “dẫu xuôi – dẫu ngược”, “phương Bắc – phương Nam” để khẳng định lòng thủy
chung: dù ở phương nào, nơi nào cũng chỉ “hướng về anh một phương”.
+ Cách nói ngược “xuôi Bắc – ngược Nam” (người ta vẫn hay nói “vào Nam ra Bắc” có nghĩa là
“xuôi phương Nam, ngược phương Bắc” mới đúng). Trong cái mênh mông của đất trời, đã có
phướng bắc, phương nam thì cũng có phương anh. Đây chính là “phương tâm trạng”, “phương”
của người phụ nữ đang yêu say đắm, thiết tha.
+ Tình yêu có thể làm cho phương hướng đảo lộn, nhưng quan trọng nhất là “phương anh”
thì em vẫn luôn hướng về, một lòng thủy chung son sắt.
Khổ 7: Niềm tin vào sóng sẽ trở về với biển dù gặp muôn trùng khó khăn, trắc trở cũng như
al
niềm tin vào tình yêu đích thực.

ci
ffi
42 O
Ở ngoài kia đại dương

06 T
80 LO
Trăm ngàn con sóng đó

33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
+ Sóng dù gặp muôn trùng khó khăn, cách trở, xa xôi vạn dặm vẫn luôn hướng về bờ, bờ là
bến đích cuối cùng.
+ Ẩn dụ: Cũng như tình yêu của em và anh, muốn đến được bến bờ hạnh phúc thì phải cùng
nhau vượt qua mọi khó khăn, thách thức.
+ Và gian nan và thử thách là điều không thể thiếu trong tình yêu, nhưng khi đã cùng nhau
vượt qua thì sẽ là tình yêu bền vững.
Khổ 8: Những băn khoăn, lo lắng, trăn trở không yên trong tình yêu của nhà thơ, nhưng vẫn
có niềm tin mãnh liệt vào tình yêu chân thành.
Năm tháng vẫn di qua
Mây vẫn bay về xa
+ Phép so sánh: Lấy cái không gian để nói thời gian, lấy thời gian để nói cái hữu hạn của đời
người trước vũ trụ bao la.
Liên hệ: thơ Xuân Diệu
Lòng tôi rộng nhưng lượng trời cứ chật
Không cho dài thời trẻ của nhân gian
Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại
Còn trời đất nhưng chẳng còn tôi mãi
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời
+ Tình yêu chân thành sẽ vượt qua tất cả, không vì những khó khăn, thách thức mà chia rẽ
đôi lứa.
Nội dung 4: Tình yêu là khát vọng muôn đời của con người, trước hết là người phụ nữ (nhân
vật trữ tình) muốn dâng hiến cả cuộc đời cho một tình yêu đích thực. (Khổ 9)
al

ci
ffi
42 O

06 T
80 LO

33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
+ Sóng khao khát “được tan ra” để hòa chung vào nhịp vỗ của đại dương bao la, để hòa tình
yêu bé nhỏ của mình vào biển lớn; để được sống hết mình với tình yêu chỉ với mong muốn
được hóa thân vào cái chung vĩnh hằng.
+ Tình yêu của em cũng vậy, cũng muốn hòa vào biển lớn tình yêu của nhân loại để bất tử
hóa tình yêu với thời gian. Đây chính là ý nghĩ và cách yêu táo bạo của người phụ nữ hiện đại.
➢ Đây chính là khát vọng mãnh liệt, tha thiết của người phụ nữ với trái tim đôn hậu, chân
thành, giàu trực cảm.
6. Nét đặc sắc trong nghệ thuật
- Thể thơ 5 chữ được vận dụng một cách sáng tạo, thể hiện nhịp vỗ của sóng biển, nhịp
đập của tiếng lòng thi sĩ.
- Các biện pháp nghệ thuật nhưu điệp từ, điệp ngữ, điệp cú pháp góp phân tạo nên
nhịp điệu nồng nàn, say đắm, thích hợp cho việc diễn tả nỗi nhớ mãnh liệt: sóng (11 lần), con
sóng (3 lần), dưới lòng sâu – trên mặt nước, dẫu xuôi – dẫu ngược...
- Xuân Quỳnh đã triệt để tận dụng lối tổ chức theo nguyên tắc tương xứng, hô ứng,
trùng điệp. Nhất là việc tạo ra các cặp từ, các vế câu, các cặp câu, thậm chí ngay cả các khổ
thơ cũng hình thành các cặp đi liền kề, kế tiếp luân phiên đắp đổi nhau về bằng - trắc nữa.
- Nhịp điệu trong bài Sóng thật đa dạng, mô phỏng cái đa dạng của nhịp sóng:
Dữ dội và dịu êm (2/3)
Ồn ào và lặng lẽ (2/3)
Sông không hiểu nổi mình (1/2/2)
Sóng tìm ra tận bể (1/2/2)
Em nghĩ về anh, em (3/1/10
Em nghĩ về biển lớn (3/2)
Từ nơi nào sóng lên... (3/2)
Ngoài ra, các cặp câu đối xứng xuất hiện liên tiếp, câu sau thừa tiếp câu trước, tựa như những
đợt sóng xô bờ, sóng tiếp sóng dào dạt:
al

ci
ffi
42 O

06 T
80 LO
Dẫu xuôi về phương bắc

33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Dẫu ngược về phương nam
Mở rộng cuối bài:
“Sóng” ở đây ta có thể hiểu là bài thơ “Sóng” với những cung bậc, trạng thái khác nhau
tượng trưng cho những cung bậc cảm xúc của người phụ nữ khi yêu. Mà bên cạnh đó ta cũng
nên hiểu theo hướng rộng hơn, Đó còn là “sóng thơ” náu sẵn trong hồn đã thầm dẫn lối cho
Xuân Quỳnh ra với biển lớn thi ca để trở thành một nhà thơ có tên tuổi nổi bật trong nền thơ
Việt Nam hiện đại. Bởi như chính chị đã nói: “Nếu không làm thơ nữa, Xuân Quỳnh không còn
là mình. Thơ thực sự là nghiệp dĩ của chị”.
Mở rộng cho kết bài: gắn giải thưởng với sức sống của nhà thơ trong lòng độc giả.
- Giải thưởng “Nhà nước về văn học nghệ thuật” năm 2001.
Với giải thưởng “Nhà nước về văn học nghệ thuật” năm 2001, Xuân Quỳnh xứng đáng là
một trong những gương mặt nữ sáng giá nhất của nền thơ ca Việt Nam hiện đại. Với những
gì chị đã cống hiến thì công chúng yêu nghệ thuật hôm qua, hôm nay và mai sau sẵn sàng
dành cho chị vị trí đẹp nhất, sáng nhất, lung linh nhất để “Sóng mang tên Xuân Quỳnh” tìm
về vỗ mãi.
- Giải thưởng “Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật” vào ngày 30/3/2017, do chính Chủ
tịch nước Trần Đại Quang đã ký quyết định số 602, (Quyết định ghi rõ: Tặng Giải thưởng Hồ
Chí Minh cho cố nhà thơ Nguyễn Thị Xuân Quỳnh).
Với nhiều giải thưởng cao quý, mà gần đây nhất là giải thưởng “Hồ Chí Minh về Văn học
và Nghệ thuật”, nữ thi sĩ mang tên Xuân Quỳnh đã được vinh danh ở hạng mục cao nhất dành
cho những nghệ sĩ có nhiều đóng góp với chính thể Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Và
điều ấy hoàn toàn xứng đáng, mặc dù khi bầu, hội đồng giải thưởng đã từng quên bỏ phiếu. Với
vị trí ấy, dường như trong lòng mỗi người yêu nghệ thuật như chúng ta hôm nay ở đây cũng đã
dành sẵn trong lòng mình một bến bờ để cho “Sóng” mang tên hai tiếng “Xuân Quỳnh” tìm về
vỗ mãi.
al
ci
ffi
42 O
06 T
80 LO
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
PHÂN TÍCH VÀ HƯỚNG DẪN HÀNH VĂN

Khổ 1: Những trạng thái khác nhau của sóng cũng như những cung bậc tình yêu của người phụ
nữ khi yêu. Và qua đó thể hiện một quan niệm mới mẻ về tình yêu – yêu là tự nhận thức, là
vươn tới những cái rộng lớn.
- 2 câu đầu: Những trạng thái đối cực khác nhau của sóng như tình yêu có nhiều cung bậc,
trạng thái và như tâm hồn người phụ nữ có những mặt mâu thuẫn mà thống nhất.
+ Những trạng thái đối cực của sóng dựa vào kết cấu nghệ thuật đối lập – song hành giữa các
cụm từ: “dữ dội – dịu êm”; “ồn ào – lặng lẽ”.
“Dữ dội”, “ồn ào”: khi nối tiếp nhau xô bờ, khi phong ba bão tố, khi cuồn cuộn dâng trào
từng đợt sóng biển...
“Dịu êm”, “lặng lẽ”: nghĩa là khi sóng gió qua đi, khi trời yên biển lặng, khi hiền hòa với
vẻ đẹp vốn có...
+ Phép ẩn dụ: “Sóng” là hình ảnh ẩn dụ cho những cung bậc, trạng thái cảm xúc và tâm hồn
“Dữ dội”, “ồn ào” với những ghen tuông hờn dỗi, với những nhớ mong da diết, cồn cào,
với những giận hờn vô cớ...
“Dịu êm”, “lặng lẽ” với vẻ nữ tính dịu dàng, với vẻ yểu điệu duyên dáng vốn có...
+ Đó là những mặt mâu thuẫn mà thống nhất, bởi những trạng thái đối cực đó được kết nối
với nhau thông qua điệp từ “và” làm cho chúng trở nên hài hòa, dễ thương.
+ Đặc sắc nghệ thuật trong hai câu đầu nằm ở việc: tác giả đặt các từ “dịu êm”, “lặng lẽ” ở
cuối câu tạo điểm nhấn.
- 2 câu sau: Diễn tả hành trình tìm tới biển khơi như hành trình của tình yêu hướng về cái vô
al
ci
biên, tuyệt đích, như tâm hồn người phụ nữ không chịu chấp nhận sự chật hẹp, tù túng.
ffi
42 O
06 T

80 LO
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
+ Biện pháp nhân hóa: diễn tả hành trình tìm tới biển lớn của sóng.
“Sông” là không gian chật hẹp, tù túng... Chính vì quá chật hẹp, tù túng nên sông không
thể hiểu được những khát vọng lớn lao của sóng, vậy nên sóng quyết vươn ra biển lớn, vươn
ra đại dương bao la để thỏa sức vùng vẫy.
“Bể” là biển cả, là đại dương mênh mông, là khoảng không gian bao la rộng lớn... Ở đây
sẽ có những đợt sóng mạnh hơn, dữ dội hơn, mãnh liệt hơn để sóng khám phá, sóng thỏa sức
vẫy vùng...
+ Phép ẩn dụ: Đó chính là hành trình của tình yêu hướng về cái vô biên, tuyệt đích; là tâm
hồn người phụ nữ không chấp nhận, không cam chịu một tình yêu nhỏ bé, tầm thường mà sẵn
sàng vươn tới tình yêu cao cả, rộng lớn.
+ Đây là một quan niệm mới mẻ, hiện đại trong tình yêu: người con gái thời hiện đại khi yêu
là tự nhận thức; là không đứng yên thụ động mà chủ động vươn tới những điều cao cả, lớn lao.
Quan niệm này được thể hiện thành công nhờ vào kiểu nói nhấn mạnh “không hiểu nổi”, “tìm
ra tận”...
Luận điểm 1. Những trạng thái đối Trái tim con người thường có những lý lẽ riêng mà khó
ngược của sóng, cũng như những có thể diễn tả được thành ngôn từ, đặc biệt, điều ấy ở người
cung bậc cảm xúc đối ngược của phụ nữ lại càng kín đáo hơn bao giờ hết. Và có lẽ, chỉ có thơ
người phụ nữ khi yêu. mới có đủ sức “gõ cửa” được những bí mật trong trái tim
ấy. Nhưng thật kì diệu, khi đã mở lòng, trái tim yêu của họ
Ý 1. Những trạng thái đối ngược lại tự động giãi bày, tự động sẻ chia,… Quả đúng là “thơ ca
của sóng. là tiếng hát của trái tim, là nơi dừng chân của tinh thần,
Dữ dội và dịu êm do đó không đơn giản mà cũng không thần bí, thiêng liêng”.
Ồn ào và lặng lẽ Với đặc trưng ấy, nên khi Xuân Quỳnh đứng trước biển, chị
đã như phơi bày lòng mình ra trước sóng với những cung
+ Trạng thái đối cực của sóng bậc cảm xúc đối ngược nhau, ẩn sau đó là những trạng thái
được thể hiện qua các từ: “Dữ dội” đối lập của người phụ nữ khi yêu.
– “dịu êm”; “ồn ào – lặng lẽ”, thông Dữ dội và dịu êm
al
qua nghệ thuật đối lập. Ồn ào và lặng lẽ

ci
ffi
42 O

06 T
80 LO

33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
+ Sóng “dữ dội”, “ồn ào”: khi biển Mở đầu bài thơ rất tự nhiên với những cặp tính từ trái
phong ba, bão tố; khi cuồn cuộn ngược, đối nghịch nhua “dữ dội” với “dịu êm”, “ồn ào” với
dâng trào giữa đại dương bao la, “lặng lẽ”. Những trạng thái mâu thuẫn này, như dẫn người
rộng lớn… đọc đi lạc vào thế giới của đại dương bao la với những con
sóng biển đang nối tiếp nhau xô bờ. Sóng “dữ dội”, “ồn ào”,
+ Sóng “dịu êm”, “lặng lẽ”: khi sóng cuồn cuộn dâng trào với cường độ dao động mạnh khi
trở về vẻ hiền hòa vốn có… biển bão tố, phong ba. Nhưng cũng không có gì ngạc nhiên,
nếu nó lại nhanh chóng trở về với vẻ đẹp hiền hòa vốn có,
 Đại dương mênh nó “dịu êm”, “lặng lẽ” đến lạ kì, như sự “e thẹn”, “ngượng
mông luôn ẩn chứa những ngùng” của người con gái đang yêu. Qua những cặp từ đối
trạng thái đối lập, những lập này, ta nhận thấy, ở đại dương mênh mông, rộng lớn
thay đổi đến bất ngờ. luôn ẩn chứa những mặt đối lập, những thay đổi đến bất
ngờ. Có khi là ồn ào, dữ dội đấy, nhưng cũng sẽ nhanh
chóng dịu êm, lặng lẽ như chưa có gì xảy ra mà thôi.
Ý 2: Ẩn sau đó là tâm hồn người Xuân Quỳnh đã thật tinh tế khi miêu tả những trạng thái
phụ nữ. đối lập của sóng, tuy nhiên, ta lại thấy có điều gì đó như
còn chưa tỏ. Bởi nếu xét về biển cả, thì phải chăng, khi con
+ Người phụ nữ khi yêu cũng “dữ sóng dữ dội, ồn ào qua đi, biển sẽ quay trở về vẻ dịu êm lặng
dội”, “ồn ào” với “dịu êm”, “lặng lẽ”. lẽ. Có nghĩa là con sóng tự nhiên kia không thể tồn tại một
lúc hai trường đối ngược đó được, mà nó sẽ nối tiếp nhau.
Em “dữ dội”, “ồn ào”: khi mãnh liệt, “Dữ dội” rồi đến “dịu êm”, “ồn ào” rồi sẽ quay về lặng lẽ.
sôi nổi; khi nhớ nhung cồn cào, da Vậy con sóng nào mới tồn tại song song hai trường cảm xúc
diết; cũng có lúc là giận hờn vô cớ… ấy? Phải chẳng, đó là con sóng lòng – con sóng đang dội lên
những cảm xúc cồn cào, mong ngóng, đứng ngồi không yên
Em “dịu êm”, “lặng lẽ”: với vẻ với những nhịp đập bất thường… Nó thể hiện hơi thở thổn
duyên dáng, đằm thắm. e thẹn, thức, lỗi nhịp cho một trái tim yêu! Dường như, khi trái tim
nhập ngừng vốn có của người phụ con người rung lên cùng một lúc những trạng thái đối
nữ Á Đông… ngược, “dữ dội và dịu êm”, “ồn ào và lặng lẽ”, có lúc bừng
al
lên cồn cào, nhưng lại muốn ẩn sau vẻ nhẹ nhàng, đằm
ci
ffi
42 O
- Trạng thái đối cực của sóng hay thắm là lúc ta đã biết yêu, biết rung động phải không? Xuân
06 T
80 LO
những cung bậc cảm xúc đối Quỳnh đã có cách nói về tình yêu thật thú vị, thật độc đáo.
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
nghịch của người phụ nữ, tuy đối Xuyên suốt, từ chữ đầu tiên đến chữ cuối cùng ở khổ thơ
lập nhưng lại rất hài hòa, cân thứ nhất, ta không hề thấy xuất hiện một chữ “yêu” nào, mà
xứng. Bởi… sao trong trái tim này, vẫn thấy rung cảm một thứ tình yêu
là kì.
+ Thứ nhất, chúng được liên kết Nếu Nguyễn Bính – người được mệnh danh là “chàng
với nhau trong cùng một câu thơ, trai nhà quê ý nhị trong tình yêu nhất của phong trào thơ
qua từ “và”. mới”, nói về tình yêu qua thứ cảm xúc “tương tư”:
Nắng mưa là việc của trời
+ Thứ hai, đều là những dạng Tương tư là việc của tôi yêu nàng”
thức cụ thể của sóng ngoài đại Hay như ông hoàng thơ tình – Xuân Diệu lúc rạo rực với
dương và của người phụ nữ trong tình yêu:
tình yêu. Anh chỉ có một tình yêu thứ nhất
Đem cho em kèm với một lá thư
- Cấu trúc câu thơ đặc biệt: đặt Em không lấy là tình anh đã mất
những trạng thái mạnh đầu câu, Tình đã cho không lấy lại bao giờ
nhẹ cuối câu bộc lộ sự tinh tế của Hay khi lại mãnh liệt trong “Biển” rằng:
tác giả, qua những chiêm nghiệm: Anh xin làm sóng biếc
Hôn mãi cát vàng em
+ Sóng, tuy có lúc “dữ dội”, “ồn Hôn thật khẽ, thật êm
ào” là thế, nhưng cuối cùng cũng Hôn êm đềm mãi mãi
trở về vẻ “dịu êm”, “lặng lẽ” vốn có
– một mặt đại dương chỉ thấy gợn Đã hôn rồi, hôn lại
nhẹ những con sóng lăn tăn. Cho đến mãi muôn đời
Đến tan cả đất trời
+ Người phụ nữ khi yêu, sau Anh mới thôi dào dạt..
những giây phút “dữ dội”, “ồn ào” Thì Xuân Quỳnh lại như đi ngược lại, chị thú nhận nó,
với những buồn vui, ghen tuông, chị trải hết lòng mình một cách thật thành thực về những
rồi cũng trở về vẻ “dịu êm”, “lặng cảm xúc hỗn loạn của một trái tim khó hiểu khi đã yêu của
al
lẽ”, về với sự bình yên, cảm giác người phụ nữ. Đây không phải là một kết luận về tình yêu,
ci
ffi
42 O
được che chở. mà là sự phơi trải thành thực những trạng thái khác nhau
06 T
80 LO
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
trong tâm hồn đầy ngổn ngang, đầy tha thiết của con
người, khi họ “đã biết yêu”, đã biết rung động về tình yêu.
Nhà phê bình văn học Lưu Khánh Thơ (em chồng nhà
thơ Xuân Quỳnh) nhận xét về thơ chị: “Đọc thơ Xuân
Quỳnh, người ta không có cảm giác như tác giả cố ý làm
thơ, mà thơ chị tự nhiên, nhẹ nhàng, là tiếng nói chân thật
từ sâu trong tâm hồn chứ không cố gắng gượng ép bản thân
phải sáng tác về những triết lý khô khăn”. Quả đúng là như
vậy, bởi khi ta chiêm nghiệm những trạng thái đối cực của
sóng hay những cung bậc cảm xúc khác nhau của người
phụ nữ, tuy là trái ngược thật đấy nhưng sao lại nghe rất
hài hòa, cân xứng. Có lẽ, liên từ “và” đã như cán cân, cân
bằng gắn kết sự trái ngược ấy lại, để chúng có thể đặt trong
cùng một câu thơ mà không thấy khập khiễng. Thứ hai,
phải chăng ở sóng và trái tim yêu của người phụ nữ đều
tồn tại những dạng thức cụ thể như thế. Bởi sóng, tuy có lúc
“dữ dội”, “ồn ào” là thế, nhưng cuối cùng cũng trở về vẻ “dịu
êm”, “lặng lẽ” vốn có – một mặt đại dương chỉ thấy gợn nhẹ
những con sóng lăn tăn. Còn người phụ nữ khi yêu, sau
những giây phút “dữ dội”, “ồn ào” với những buồn vui, ghen
tuông, rồi cũng trở về vẻ “dịu êm”, “lặng lẽ”, về với sự bình
yên, cảm giác được che chở. Cái hay của Xuân Quỳnh, là
chị đã thật tinh tế, khi đặt những trạng thái mạnh ở đầu
câu, nhẹ ở cuối câu để cho ta cảm thấy như lòng mình đang
tìm được sự tương đồng.
Luận điểm 2. Từ sóng, khẳng định Xuân Quỳnh là một người phụ nữ nên nét nữ tính là điều
một quan niệm mới mẻ trong tình hiển nhiên đã có, nhưng ở chị cũng rất táo bạo và mãnh
yêu. liệt. Trải qua bao biến cố, chị nhận ra rằng, có lẽ tình yêu
al
sẽ không đến với những người chỉ biết đứng yên, thụ động.
ci
ffi
42 O
Sông không hiểu nổi mình Nên chị mượn hành trình vươn tới biển lớn của sóng để thể
06 T
80 LO

33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
hiện một quan niệm mới mẻ trong tình yêu: Yêu là tự nhận
Ý 1: Hành trình vươn mình tới biển thức, là chủ động vươn tới những điều cao cả, rộng lớn.
lớn của sóng biển – Đây là quy luật Sông không hiểu nổi mình
tự nhiên, muốn đời của sóng, sông Sóng tìm ra tận bể
chảy ra biển. “Sông” là không gian, là môi trường tồn tại của sóng.
Nhưng “sông” lại không hiểu, không thấu cảm được nỗi lòng
Ý 2. Ẩn trong hình ảnh sóng vươn cũng như những mong muốn thầm kín của sóng. Bởi không
tới biển, là hành trình vươn tới tình gian chật hẹp của sông làm cho sóng bị giới hạn, sóng
yêu rộng lớn, cao cả của nhân vật không thể thỏa sức vùng vẫy như ở ngoài đại dương bao la.
trữ tình em. Cũng vì kín, nên môi trường của sông dễ nhàm chán, đơn
điệu. Với sức sống và khát vọng không lúc nào nguôi ngoai,
- Quan niệm tình yêu của các nhà yên định, sóng quyết “tìm ra tận bể”. “Bể” là “biển”, là biểu
thơ cùng thời: Hương thầm – Phan tượng cụ thể của không gian rộng lớn, không gian của bao
Thị Thanh Nhàn, chủ động bộc lộ, dông, của thách thức, của những con sóng bạc đầu. Tại đây,
thể hiện, bày tỏ tình yêu của mình. sóng có thể thỏa sức vùng vẫy với những khao khát phóng
khoáng và man dại, tự do khẳng định sức mạnh của mình
với tần số dao động mạnh hơn.
Và khi đã mang một con sóng lòng rạo rực, một trái tim
khó hiểu nồng cháy thì người phụ nữ cũng không chịu sự
gò bó, khuôn mẫu mà vỡ òa, phá tan rào cản, vươn lên
khẳng định giá trị của bản thân mình. Cái giá trị ấy, nếu
chỉ tồn tại ở không gian của sông không thôi thì sẽ không
bao giờ biết đến sức mạnh kia có thể vươn xa đến đâu! Cũng
như sóng, khi “sông không hiểu nổi mình”, “sóng tìm ra tận
bể”. “Tìm ra” là chỉ sự chủ động, không chờ đợi; là sự bộc
trực, bộc trực mãnh liệt. Mà khi đã quyết “tìm ra” thì phải
tìm ra “tận bể” để không nhầm lẫn, không ngập ngừng,
không quanh co. Tư duy ấy cho thấy, Xuân Quỳnh là một
al
người phụ nữ vô cùng mãnh liệt, cháy bỏng trong tình yêu.
ci
ffi
42 O
Cách nghĩ và cách yêu, cách thể hiện của chị cũng thật khác
06 T
80 LO
lạ. Chị không giấu diếm, không e dè, không ngập ngừng.
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Nếu những nhà thơ cùng thời, đã có phần nào chủ động,
táo bạo, quyết liệt trong tình yêu như cô gái “Hương thầm”
của nhà thơ nữ Phan Thị Thanh Nhàn cũng có phần chủ
động, mạnh dạn, táo bạo “sang nhà hàng xóm” thể hiện
tình yêu của mình, mà hờn trách người bạn “ngày mai ra
trận” chẳng đáp lại:
Giấu một chùm hoa sau chiếc khăn tay
Cô gái ngập ngừng sang nhà hàng xóm
Bên ấy có người ngày mai ra trận
Họ ngồi im không biết nói năng chi

Mắt chợt tìm nhau rồi lại quay đi,
Nào ai đã một lần dám nói?
Nhưng cô gái này vẫn để tiếng “yêu” ngự lại trong lòng
dù đã mạnh dạn thể hiện. Có lẽ, chữ “thầm thì” vẫn là cách
ứng xử phổ biến của người phụ nữ lúc bấy giờ:
Cô gái như chùm hoa lặng lẽ
Nhờ hương thơm nói hộ tình yêu
(Anh vô tình anh chẳng biết điều
Tôi đã đến với anh rồi đấy…)
So sánh như vậy, để ta càng thấy trân quý hơn con sóng
“tìm ra tận bể” của Xuân Quỳnh – để hiểu hơn “tiếng nói
bày tỏ trực tiếp những khao khát mãnh liệt của người phụ
nữ khi yêu” trong thơ Xuân Quỳnh.
Qua hình trình vươn tới biển lớn của sóng, người con của
mảnh đất “gió lào cát trắng” đã thành thực nêu ra quan
niệm tình yêu của mình: Chị đã nói với tất cả những trái
tim đang thổn thức, hay đang ngủ yên một điều thật đáng
al
ngẫm. Đó là tình yêu không đến với những trái tim ngủ yên,
ci
ffi
42 O
nguội lạnh. Con người ta đến với tình yêu đã là một niềm
06 T
80 LO
hạnh phúc, được yêu lại càng hạnh phúc hơn. Và tình yêu
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
cho ta một khát vọng phải đi tìm kiếm, đi chinh phục. Với
người phụ nữ, đi tìm ở đây không đơn thuần là tìm để được
yêu, mà tìm để khẳng định giá trị trái tim mình.
Khổ 2: Mượn quy luật muôn đời của sóng, tác giả khẳng định khát vọng tình yêu luôn thường
trực trong trài tim tuổi trẻ.
- 2 câu đầu: quy luật muôn đời của sóng.
+ Thán từ: “Ôi” thể hiện nỗi thổn thức của trái tim đang yêu khi nhận ra quy luật muôn
đời của sóng biển với những cung bậc trạng thái khác nhau.
+ Quy luật muôn đời của sóng là luôn mang trong mình những cung bậc trạng thái khác
nhau, và cũng những cung bậc trạng thái ấy luôn tồn tại ở hai dạng đối cực.
+ Nghệ thuật đối lập: giữa con sóng “ngày xưa – ngày sau”. Sóng là thế, muôn đời vẫn thế,
vẫn luôn mang trong mình những cung bậc khác nhau như tình yêu tuổi trẻ, không bao giờ
đứng yên.
- 2 câu sau: nhà thơ mượn quy luật của sóng để khẳng định khát vọng tình yêu luôn thường
trực trong trái tim tuổi trẻ.
+ Tính từ chỉ trạng thái: “khát vọng – bồi hồi” diễn tả nhịp sống trong lồng ngực tuổi trẻ.
Nếu đại dương bao la vô tận mang nhịp đập sóng biển thì trong lồng ngực tuổi trẻ lại thổn
thức với muôn điệu yêu thương.
+ Tuổi trẻ sinh ra là để yêu, tình yêu làm cho tuổi trẻ phải bồi hồi, xao xuyến. Những cảm
xúc “xao xuyến”, “bồi hồi” chính là gia vị ngọt ngào trong tình yêu, nó đã tạo nên cái “bồi hồi
al
ci
trong ngực trẻ”.

ffi
42 O
06 T
80 LO
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Khổ 2. Mượn quy luật muôn đời Sau hình trình “đi tìm” giá trị dích thực của tình yêu, trái
của sóng, tác giả khẳng định khát tim người phụ nữ ngưng lại thật nhiều xúc động trước quy
vọng tình yêu luôn thường trực luật tự nhiên của sóng, sự xúc động ấy được thể hiện qua
trong trái tim tuổi trẻ. thán từ “Ôi”.
Ôi con sóng ngày xưa Và ngày sau vẫn thế
Và ngày sau vẫn thế Nỗi khát vọng tình yêu
Nỗi khát vọng tình yêu Bồi hồi trong ngực trẻ
Bồi hồi trong ngực trẻ Dù “ngày trước” hay “ngày sau”, hay ngàn năm sau thì
sóng vẫn hướng về bờ mà vỗ với nỗi nhớ thương dạt dào,
Ý 1. Quy luật tự nhiên của sóng trìu mến. Và những con sóng “xưa – nay” vẫn cứ mãnh liệt
vươn ra biển lớn để thỏa sức vùng vẫy cho những khát vọng
+ Thán từ “ôi”: thể hiện niềm xúc của mình. Đứng trước từng lớp sóng nối tiếp nhau xô bờ,
động dâng trào khi nhận ra quy Xuân Quỳnh rạo rực nhận ra: Sóng là chính hơi thở của đại
luật tự nhiên của sóng. dương, của vũ trụ bao la mà bí ẩn. Và tình yêu chính là hơi
thở của con người trong vũ trụ này. Biển thiếu sóng, khác
+ Sóng ngàn đời nay đều xô bờ nào biển chết, con người cũng vậy, nếu thiếu đi tình yêu
miên man, dạt dào và đầy trìu chẳng khác nào gỗ đá vô tri. Như vậy, tình yêu là khát vọng,
mến. là đích đến cuối cùng của con người, đặc biệt là trái tim
tuổi trẻ. Tình yêu, làm cho con người bồi hồi với những khát
+ Sóng ngàn đời nay vẫn thế, vẫn vọng, nồng cháy với những đam mê, khao khát đến mãnh
vươn tới biển cả, vẫn chảy ra biển liệt những cảm xúc loạn nhịp. Điều đó thật dễ hiểu, bởi tuổi
khơi để thỏa sức vùng vẫy cho trẻ sinh ra là để yêu, tình yêu làm cho trái tim này phải xao
những khát vọng của mình. xuyến, phải bồi hồi. Hơn nữa, con người ta khi yêu, mỗi
người một nỗi niềm thổn thức riêng, một nhịp đạp giao hòa
Ý 2. Khẳng định tình yêu luôn
riêng. Nghĩa là, cái cảm giác hạnh phúc không bao giờ lặp
thường trực trong trái tim tuổi trẻ.
lại, nó luôn mới mẻ, luôn chinh nguyên, luôn có cảm giác
như lần đầu được yêu, được say đắm trong men tình vậy!
+ “Khát vọng”, “bồi hồi” cho thấy
al
Xuân Quỳnh đứng trước những con sóng miên man xô

ci
ffi
sự kì diệu của t.yêu

42 O
bờ với tất cả sự say mê dâng hiến, chị cũng ngặp ngừng mà

06 T
80 LO
“lặng lẽ” chiêm nghiệm sự kì diệu của tình yêu. Đọc khổ thơ,
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
+ Tuổi trẻ sinh ra là để yêu, tình ta không chỉ thấy nhịp vỗ của sóng, mà còn thấy luôn cả
yêu làm cho trái tim phải xao tiếng nấc thổn thức trong trái tim bé bỏng này.
xuyến, bồi hồi.
Nội dung 2: Điểm khởi đầu đầy bí ẩn của sóng giống điểm khởi đầu và sự nhiệm màu, khó nằm
bắt của tình yêu.
Cách phân tích 1: Phân tích theo khổ thơ để làm sáng ý: “Điểm khởi đầu đầy bí ẩn của sóng
Khổ 3: Những băn khoăn, suy nghĩ về sự khởi nguồn (khởi đầu) của sóng cũng như tình yêu
khi nữ thi sĩ đứng trước biển lớn.
Em nghĩ về anh, em
+ Điệp ngữ “Em nghĩ”: 2 lần, thể hiện nỗi niềm băn khoăn của nữ thi sĩ về “anh, em” chính
là suy nghĩ về tình yêu của hai đứa; về “biển lớn” chính là suy nghĩ về khởi nguồn của “sóng”.
+ Nỗi niềm băn khoăn, trăn trở của nhà thơ hoàn toàn có căn cứ khi đứng trước “muôn
trùng sóng bể” và nghĩ về tình yêu của mình. Bởi sóng biển bao la, mênh mông, rộng lớn như
vậy biết khởi đầu từ đâu và kết thúc từ đâu? Sự khởi nguồn đó như một điều gì đó thật bí ẩn
khiến con người ta càng muốn khám phá, mà càng khám phá lại càng bí ẩn.
+ Câu hỏi tu từ: “Từ nơi nào sóng lên?” là tiền đề cho những suy tư, trăn trở về tình yêu của
nữ thi sĩ ở khổ thơ thứ tư.
+ Chính vì không thể rạch ròi như từng phép toán với những đáp án chính xác tuyệt đối
nên tình yêu chân thành không toan tính, không vụ lời thì càng yêu say đắm, càng say đắm thì
Nội dung 2. Điểm khởi đầu bí ẩn Biển lúc nào cũng thế! Muôn đời như thế, luôn mong chờ
của sóng, giống điểm khởi đầu và những con sóng nối tiếp nhau xô bờ. Ngực biển lúc nào
sự nhiệm màu, khó nắm bắt của cũng căng tràn và không ngừng rung lên nhịp đập phập
tình yêu. (Khổ 3 và Khổ 4) phồng nơi thủy triều đang dâng. Bởi vậy cho nên, khi đứng
al
ci
trước biển lớn, “trước muôn trùng sóng bể” con người
ffi
42 O
Cách 1. Phân tích theo thứ tự các thường có xu hướng bộc bạch những gì thầm kín nhất trong
06 T
80 LO
khổ thơ. lòng. Hay nói một cách chính xác hơn, là thổ lộ những suy
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Khổ 3: Những băn khoăn, trăn trở tư, băn khoăn trăn trở, những lo âu vô định. Và nhà thơ
về khởi nguồn của sóng. Xuân Quỳnh cũng không ngoại lệ, bao nỗi niềm đang giày
xéo trong lòng chị được thể hiện ở khổ 3 và khổ 4 là những
Trước muôn trùng sóng bể băn khoăn của nữ thi sĩ về điểm khởi đầu đầy bí ẩn của
Em nghĩ về anh, em sóng, giống như điểm khởi đầu và sự nhiệm màu khó nắm
Em nghĩ về biển lớn bắt của tình yêu.
Từ nơi nào sóng lên? Sự trăn trở, âu lo đó là hoàn toàn có căn cứ, trước hết là
ở cách Xuân Quỳnh sử dụng hai lần điệp ngữ: “Em nghĩ…”:
+ Sự băn khoăn, trăn trở được thể Em nghĩ về anh, em
hiện qua cách sử dụng điệp ngữ: Em nghĩ về biển lớn
“Em nghĩ…” Nghĩ về “anh và em” là nghĩ về tình yêu của chúng mình;
nghĩ về “biển lớn” là nghĩ về những điều lớn lao, cao cả, về
“nghĩ về anh, em” là nghĩ về nguồn gốc tự nhiên đầy bí của sóng. Sóng từ đâu mà có?
cội nguồn tình yêu của chúng Sao sóng xô bờ nhịp nhàng, sóng “hôn cát vàng em” khẽ yêu
mình; “nghĩ về biển lớn” là nghĩ về đến vậy! Phải chăng, vì nhớ bờ mà sóng vượt qua muôn
sự bao la, nhiệm màu của biển cả. trùng hải lý để hướng về bờ; sóng “hôn” bờ thật khẽ, thật êm
là vì tình yêu của sóng dành cho bờ quá da diết, quá mặn
+ Cơ sở hình thành sự băn khoăn, nồng! Điều đó khiến em buộc phải tự hỏi lòng mình rằng:
trăn trở: Khi đứng trước biển cả Liệu tình yêu của anh có đủ lớn để vượt qua sóng gió, vượt
mênh mông, đứng trước cái vô biên qua khó khăn thử thách để hướng về em như sóng biển
của đất trời người con gái cảm thấy không? Những suy nghĩ, những trăn trở ấy, cuối cùng được
mình thật bé nhỏ. Nên lo lắng, suy dồn trong một câu hỏi tu từ cuối khổ, như truy tìm cội
nghĩ rồi tự hỏi về nguồn gốc của nguồn bí ẩn của sóng: “Từ nơi nào sóng lên?”. Đây cũng là
sóng: “Từ nơi nào sóng lên?” câu hỏi làm tiền đề cho những suy tư của Xuân Quỳnh ở
khổ thơ thứ tư.
+ Nội dung băn khoăn, trăn trở Sóng bắt đầu từ gió
thong qua câu hỏi tu từ: Sóng khởi Gió bắt đầu từ đâu
nguồn từ đâu, bắt đầu từ điểm nào Em cũng không biết nữa
al
ở ngoài đại dương bao la kia, mà xô Khi nào ta yêu nhau?

ci
ffi
về bờ lạ kì đến vậy?
42 O
Mọi quy luật tự nhiên đều có sự minh chứng, lý giải từ

06 T
80 LO
các nghiên cứu khoa học: Sóng bắt đầu từ gió, gió bắt đầu
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Khổ 4: Nhà thơ lý giải nguồn gốc từ sự di chuyển của không khí, từ nơi có áp suất cao về nơi
của sóng, qua đó tự bâng khuâng có áp suất thấp. Vậy mà, trong quá trình lý giải nguồn gốc
về khởi nguồn của tình yêu. của sóng, Xuân Quỳnh lại không thể lý giải tiếp được nguồn
gốc của gió là từ đâu và đành lắc đầu bất lực: “Em cũng
- Khổ thơ lý giải nguồn gốc bí ấn
không biết nữa”. “Không biết” ở đây không có nghĩa là Xuân
của sóng:
Quỳnh không hiểu “gió bắt đầu từ đâu” mà khi đứng trước
+ Theo quy luật tự nhiên, sóng sự bao la, rộng lớn của biển cả, đứng trước những băn
bắt đầu từ gió. khoăn vô định của tình yêu, người ta không thể giải thích
+ Nhưng đi sâu tìm hiểu, đành được bằng lý lẽ thông thường. Bởi tình yêu không phải là
bất lực: “Em cũng không biết nữa” một phép toán có kết quả rõ ràng, mà nó là một hiện tượng
tâm lý đầy bí ẩn, như vị triết gia người Đức đã từng nói:
 Chính vì không biết điểm “Cái đẹp không ở đôi má hồng của người thiếu nữ mà ở
khởi đầu của sóng từ đâu nên trong ánh mắt của kẻ si tình", hay trước đó Xuân Diệu đã
nguồn gốc của sống vẫn còn là từng băn khoăn: “Làm sao cắt nghĩa được tình yêu!”, thì
một bí ẩn. nay, lại một lần nữa Xuân Quỳnh đưa câu hỏi mà bất kì
người phụ nữ nào khi yêu cũng đều muốn được giải đáp lên
- Như điểm khởi đầu và sự nhiệm một tầm cao mới. Nhưng thật tiếc là đến nay vẫn chưa ai
màu, khó nắm bắt của tình yêu. có thể giải đáp được: “Khi nào ta yêu nhau?”. Chính vì
không thể lý giải được mà tình yêu trở nên huyền bí hơn,
+ Đứng trước biển lớn, người con
càng huyền bí lại càng làm cho người ta khao khát khám
gái thấy bâng khuâng về tình yêu
phá, và càng khám phá lại càng thấy thiêng liêng cao quý.
của mình: “Em nghĩ về anh, em”
Hay nói đúng hơn, đối với tình yêu chân thành không toan
+ Nguyên do: vì trái tim người tính, không vụ lợi thì càng yêu càng say đắm, càng say đắm
con gái vốn mong manh dễ vỡ. Khi càng khó lý giải, càng khó lý giải lại càng thiêng liêng.
đứng trước biển lại càng thấy mình Ai yêu Xuân Quỳnh, yêu thơ của chị đều thấy rằng: “Thơ
nhỏ bé hơn. Xuân Quỳnh là tiếng lòng thành thực của một tâm hồn phụ
nữ với cách cảm, cách nghĩ đặc trưng của giới mình, là
+ Tình yêu nhiệm màu, khó nắm
tiếng nói tâm tình về những ngọt bùi cay đắng ở đời”, chị
bắt, bởi nó thuộc về cảm xúc nên
al
thấu cảm đến tường tận những tâm tư suy cảm của người
ci
không thể lý giải rõ ràng hay quy

ffi
42 O
phụ nữ. Người con gái đời nào cũng vậy, một khi đã yêu thì
06 T
về một định nghĩa cụ thể được.

80 LO
sẽ truy tìm cho kì được điểm khởi đầu của tình yêu. Nhưng
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
thật ngang ngược, điểm khởi đầu ấy mãi mãi là một ẩn số.
Đối với tình yêu chân thành không Nhưng tại sao người ta vẫn cố truy tìm? Bởi đơn giản: Biển
toan tính thì càng yêu say đắm, bao la vô hạn làm cho trái tim vốn nhỏ bé, mong manh của
càng say đắm lại càng khó lý giải, người phụ nữ cảm thấy chới với, chơi vơi. Họ phải tìm được
mà không thể lý giải thì càng lại bí nguồn cội để khỏi như cánh chuồn chuồn trong bão, cứ
ẩn, thiêng liêng và cao quý. chao đi chao lại, cứ mãi nghĩ suy ngổn ngang, lơ lửng…
Chính nét tâm lý phổ biến ấy đã làm nên sự nhiệm màu,
khó nắm bắt trong tình yêu; tạo nên nét duyên dáng, dễ
thương cho người con gái.
Khổ 4: Lý giải nguồn gốc bí ẩn của sóng, qua đó nhà thơ tự bâng khuâng về điểm khởi đầu đầy
bí ẩn và sự nhiệm màu, khó nắm bắt của tình yêu.
Khi nào ta yêu nhau
+ Câu thơ đầu: Lý giải nguồn gốc của sóng là từ gió, nghĩa là sóng biển có được là do gió,
nhờ có gió mà sóng lên.
+ Câu thơ thứ 2, 3: nhà thơ lại không lý giải được nguồn gốc của gió và đành bất lực với cái
lắc đầu thật dễ thương: “Em cũng không biết nữa”. “Không biết” ở đây là không thể lý giải được
nguồn gốc của sóng và đó cũng chính là cội nguồn của tình yêu, bởi tình yêu là một hiện tượng
tâm lý xuất phát từ trái tin mà trái tim thì cũng có những lý lẽ riêng của nó mà ta không thể
nào lý giải được.
Liên hệ: Như ông hoàng thơ tình Xuân Diệu cũng từng băn khoăn đi tìm định nghĩa về tình
yêu “Đố ai định nghĩa được tình yêu” hay:
Làm sao định nghĩa được tình yêu
Có nghĩa gì đâu một buổi chiều
Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt
Bằng mây nhè nhẹ, gió đìu hiu
al
Và một nhà thơ cổ điển người Pháp cũng đã từng “đau đầu” khi định nghĩa về tình yêu mà
ci
ffi
42 O
buộc phải thốt lên về cái khó nắm bắt của nó rằng: “Tình yêu là điều mà con người không thể
06 T
80 LO
hiểu nổi, không thể định nghĩa nổi và không thể diễn giải được thành lời.”
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
+ Câu thơ cuối “Khi nào ta yêu nhau?”, nữ thi sĩ băn khoăn tự hỏi về khởi điểm tình yêu của
mình và nhận ra sự nhiệm màu: Tình yêu cũng giống như sóng biển, gió trời vậy, làm sao có
thể hiểu được, làm sao có thể lý giải hay định nghĩa được một cách rạch ròi.
Nhưng chẳng bao giờ em biết trọn nó đâu (Thi hào Tagor)
+ Chính vì không thể rạch ròi như từng phép toán với những đáp án chính xác tuyệt đối
nên tình yêu chân thành không toan tính, không vụ lời thì càng yêu say đắm, càng say đắm thì
Luận điểm 1. Điểm khởi đầu bí ẩn Nhà thơ Võ Văn Trực nhận xét về Xuân Quỳnh với tất
của sóng. cả những gì nâng niu nhất: “Điều đáng quý ở Xuân Quỳnh
và thơ Xuân Quỳnh là sự thành thật, rất thành thật, thành
Trước muôn trùng sóng bể thật trong quan hệ bạn bè, với xã hội và cả trong tình yêu.
Em nghĩ về biển lớn Chị không quanh co, không giấu diếm một điều gì. Mỗi
Từ nơi nào sóng lên? dòng thơ, mỗi trang thơ đều phơi bày một tình yêu, một suy
Sóng bắt đầu từ gió nghĩ của chị. Chỉ cần qua thơ ta biết khá kĩ đời tư của chị.
Gió bắt đầu từ đâu? Thành thật, đây là cốt lõi trong thơ Xuân Quỳnh”. Và khi
Em cũng không biết nữa đứng trước biển lớn, trước muôn trùng sóng bể, chị băn
khoăn, lo lắng, trăn trở về điểm khởi nguồn bí ẩn của nó,
cũng thành thực đi vào thơ.
Đứng trước những con sóng bạc đầu, trước cái mông
mênh sâu thẳm của vũ trụ, con người thường có cảm giác
bất an, rợn ngợp. Chính điều đó, đã thôi thúc họ truy tìm
cho kì được điểm bắt đầu. Bởi khi đã hiểu tường tận, biết
được nơi xuất phát điểm sẽ cho ta cảm giác an tâm. Bởi vậy,
Xuân Quỳnh đã truy tìm điểm khởi đầu của sóng với hàng
loạt các câu hỏi:
al

ci
ffi
42 O

06 T
80 LO

33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Hành trình đi tìm điểm khởi đầu của sóng, bước đầu thật
suôn sẻ. Bởi theo cấu tạo tự nhiên, sóng nổi lên được nhờ
gió, gió thổi làm dịch chuyển một lượng nước lớn xô theo
tần số dao động nhất định tạo ra sóng. Nhưng đến câu hỏi
thứ hai, “Gió bắt đầu từ đâu?”, nghĩa là “từ đâu gió được
hình thành để tạo ra sóng?”, thì Xuân Quỳnh lại ngập
ngừng, bối rối, bế tắc với cái lắc đầu thật dễ thương “Em
cũng không biết nữa”. Không biết ở đây, không phải Xuân
Quỳnh không biết gió được hình thành thế nào. Mà trước
muôn trùng sóng bể, trước không gian vũ trụ bao la, rộng
lớn như thế, làm sao ta biết trước được những gì sẽ xảy ra,
làm sao ta lường hết được những bất ngờ mà nó mang đến?
Đôi khi, có biết thì cũng không hẳn là đã chính xác. Không
gian vũ trụ của sóng thường vần vũ, luân chuyển, nó chứa
đựng những điều vô cùng khó lường. Dưới lòng đại dương
bao la kia, ta không thể lặn ngụp sâu xuống để chiêm
nghiệm, tìm kiếm, hay khám phá được. Chính vì không thể
nên điểm khởi đầu của sóng mãi mãi vẫn là một sự bí ẩn.
Và tình yêu của con người cũng vậy!
Luận điểm 2: Điểm khởi đầu bí ẩn Đứng trước một bí mật mà ta tìm hoài không có đáp án,
của tình yêu không có lời giải thường tạo cảm giác bâng khuâng, lo lắng,
đầy dự cảm. Nó như có điều gì đó thật hư vô, thật nhỏ bé,
Đứng trước sự bí ẩn của Sóng nên con người như thật trống vắng, cô liêu. Phải chăng, đứng
bâng khuâng, lo lắng nghĩ về tình trước sự mênh mông của biển lớn, sự dữ dội của đại dương,
yêu của mình: Xuân Quỳnh cũng thấy tình yêu của mình thật nhỏ bé, thật
đơn điệu nên chị muốn lắng xuống để hiểu lòng mình hơn?
Em nghĩ về anh, em Nhưng với một người phụ nữ như Xuân Quỳnh, nó không
Khi nào ta yêu nhau? giản đơn như vậy. Những ai yêu Xuân Quỳnh, yêu thơ của
al
chị đều biết rằng: Xuân Quỳnh là một kiểu mẫu phụ nữ
ci
ffi
42 O
mãnh liệt khi yêu, chị đã đem chính cuộc đời của mình để
06 T
80 LO
đổi lấy tình yêu đích thực. Ở chị, là một trái tim chưa bao
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
giờ biết nguội lạnh, chưa bao giờ nguôi ngoai khát vọng,
khát vọng yêu và được yêu. Trong tư duy của chị, trong cả
cách nghĩ và cách thể hiện tình yêu, nó luôn có một cái gì
đó thật táo bạo, thật quyết liệt. Xuân Quỳnh đã thật táo bạo
khi đặt tình yêu của mình trước sự bao la, rộng lớn của đất
trời, trước muôn trùng sóng bể để hiểu rõ về tiếng lòng kia
hơn, để lắng nghe nhịp đập nơi trái tim mình rõ hơn. Chị
can đảm đặt tình yêu giữa một không gian mà người xưa
vốn còn e dè. Điều đó cho thấy, Xuân Quỳnh rất tin tưởng
vào tình yêu của mình, chị hiểu lòng mình, hiểu những
khao khát khi yêu mà chị muốn chinh phục.
Tuy hiểu lòng mình, nhưng tình yêu xưa nay vẫn có
những lý lẽ riêng của nó, con người cũng có những điều
thầm kín riêng của mình, và người phụ nữ cũng vậy. Xuân
Quỳnh cũng nằm ở phái “khó hiểu” nên khi suy ngẫm về
hành trình bí ẩn của sóng, chị cũng thấy sự tương đồng
rằng, khởi điểm của tình yêu cũng thật bí ẩn, bí ẩn đến kì
lạ. Chúng ta không biết nó bắt đầu từ đâu? Từ giây phút
nào? Từ bao giờ? Chỉ biêt rằng, khi mang trong mình
những cảm xúc đối ngược “dữ dội và dịu êm”, “ồn ào và lặng
lẽ”, là lúc đó ta đã yêu mà thôi!
Xuân Quỳnh bâng khuâng, bối rối, bất lực trước suy nghĩ:
“Em cũng không biết nữa.
Khi nào ta yêu nhau?”
Tình yêu là một khối bí mật muôn thuở, ngàn đời nay đã
có ai giải đáp được “Tình yêu là gì?”, “Ta yêu nhau từ bao
giờ, từ lúc nào?” đâu. Ông hoàng của thơ tình, cũng đã bất
lực: “Làm sao định nghĩa được tình yêu” rồi mà! Xa hơn, ta
al
tìm nhà thơ tình nổi tiếng người Ấn Độ, Tago cũng chỉ mỉm
ci
ffi
42 O
cười rồi kết cho bài thơ số 28 một lời đầy hờn trách:
06 T
80 LO

33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Nhưng chẳng bao giờ em biết trọn nó đâu.
Nó ở gần em, nó như hơi thở, như cuộc sống của em
nhưng sao em vô tình, em hờ hững, em không hiểu nó hay
tình yêu nó vốn khó hiểu như vậy? Có lẽ, tình yêu bí mật
thật đấy! Chính vì bí mật nên cả đời này, con người ta
chẳng thể định nghĩa được nó, chẳng thể lý giải được, mà
cũng chẳng thể hiểu được. Với đặc trưng này, nên tình yêu
mới thật nhiệm màu, thật kì diệu.
Chỉ bằng lời thơ đơn giản, mộc mạc, chân thành nhưng
Xuân Quỳnh đã cho chúng ta hiểu hơn về sự kì diệu của
tình yêu. Nói chính xác, thì chúng ta cũng biết được tình
yêu là như vậy rồi đấy! Nhưng chẳng qua là chúng ta dối
lòng mình, chúng ta chưa bày tỏ nó một cách thành thực
mà thôi.
Cách phân tích 2: Chọn ý thơ phân tích để làm sáng tó ý: “Điểm khởi đầu đầy bí ẩn của sóng
(Lưu ý: Các em nghe hướng dẫn trong video bài giảng)
- Điểm khởi đầu đầy bí ẩn của sóng biển:
+ Trước sự bao la, mênh mông của sóng biển nữ thi sĩ băn khoăn trăn trở và nghĩ về khởi
điểm của sóng.
+ Và tự hỏi: “Từ nơi nào sóng lên?” và tự trả lời: “Sóng bắt đầu từ gió” + Nhưng lại không lý
giải được rõ ràng nguồn gốc cũng như khởi điểm của sóng, bởi đó là một điều bí ẩn mà con
người mãi không thể lý giải được.
- Và sự bí ẩn đó cũng giống như điểm khởi đầu và sự nhiệm màu, khó nắm bắt của tình yêu
vậy.
+ Khi còn ta say đắm trong men tình, đặc biệt là người phụ nữ bởi những cô gái luôn mang
trong mình trái tim mong manh, dễ vỡ khi họ đã yêu và dành trọn tình yêu của mình thì chắc
chắn sẽ băn khoăn, trăn trở đi tìm khởi điểm của tình yêu.
al
+ Và càng tìm thì càng không thể xác định được: “Vì sao ta yêu nhau” hay “Khi nào ta yêu
ci
ffi
42 O
nhau?” bởi tình yêu thuộc về lý lẽ của con tim mà đã là lý lẽ của con tim thì chẳng thể nào xác
06 T
80 LO
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
định được. Và điều đó làm tôi nhớ đến một câu hát rất hay của ca sĩ Tóc Tiên: “Chọn con tim
hay là nghe lý trí”, thật khó!
Biển lúc nào cũng thế! Muôn đời như thế, luôn mong chờ những con sóng nối tiếp nhau xô
bờ. Ngực biển lúc nào cũng căng tràn và không ngừng rung lên nhịp đập phập phồng nơi thủy
triều đang dâng. Bởi vậy cho nên, khi đứng trước biển, “trước muôn trùng sóng bể” con người
thường có xu hướng bộc bạch những gì thầm kín nhất trong lòng. Hay nói một cách chính xác,
là thổ lộ những suy tư, trăn trở, những lo âu vô định. Và nhà thơ Xuân Quỳnh cũng không ngoại
lệ, bao nỗi niềm đang giày xéo trong lòng, những băn khoăn về điểm khởi đầu đầy bí ẩn của
sóng, giống như điểm khởi đầu và sự nhiệm màu khó nắm bắt của tình yêu được thể hiện qua
khổ 3 và khổ 4.
Trong bài thơ “Sóng”, có hai hình tượng luôn song hành cùng vận động và cùng phát triển.
Hai hình tượng ấy, có lúc phân đôi để soi chiếu, có lúc hòa vào một để cộng hưởng, ngân vang.
Như vậy, có thể khẳng định rằng: Sóng mang trong mình vẻ đẹp nào, thì ẩn sau đó chính là vẻ
đẹp của người phụ nữ khi yêu, và ngược lại. Vẻ đẹp của sóng không chỉ nằm ở những trạng thái
đối cực, ở quy luật tự nhiên, mà sóng còn thật “bí ẩn về nguồn cội” của mình. Điều đó được thể
hiện qua tâm trạng băn khoăn, trăn trở của nữ thi Xuân Quỳnh khi liên tục đặt ra những câu
hỏi tu từ:
Đứng giữa biển rộng mênh mông, con người thường cảm thấy lo sợ là điều hoàn toàn dễ hiểu.
Chính vì vậy, người ta mới cố truy tìm đến nguồn gốc để cảm thấy được an lòng. Sóng bắt đầu
từ gió, gió bắt đầu từ đâu thì lại nhận được cái lắc đầu không rõ. Không biết không phải là Xuân
Quỳnh không hiểu nguồn gốc của sóng, gió mà bởi sóng thuộc về đại dương bao la vô tận, làm
sao có thể xác định được. Ngay cả những trạng thái đối lập, chúng ta cũng không rõ lúc nào thì
al
sóng “dữ dội, ồn ào”, lúc nào thì sóng “dịu êm, lặng lẽ”. Chính vì không lý giải được nên nguồn
ci
ffi
42 O
gốc của sóng luôn là một điều bí ẩn. Sự bí ẩn đó cũng giống như điểm khởi đầu của tình yêu, thật
06 T
80 LO
nhiệm màu và khó nắm bắt. Người phụ nữ khi yêu lúc cũng vậy, luôn cố truy tìm cho kì được
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
điểm khởi đầu của tình yêu. Nhưng thật ngang ngược, điểm khởi đầu ấy mãi mãi là một ẩn số.
Nhưng tại sao người ta vẫn cố truy tìm? Bởi đơn giản: Biển bao la vô hạn làm cho trái tim vốn
nhỏ bé, mong manh của người phụ nữ cảm thấy chới với, chơi vơi. Họ phải tìm được nguồn cội
để khỏi như cánh chuồn chuồn trong bão, cứ chao đi chao lại, cứ mãi nghĩ suy ngổn ngang, lơ
lửng… Chính nét tâm lý phổ biến ấy đã làm nên sự nhiệm màu, khó nắm bắt trong tình yêu; tạo
nên nét duyên dáng, dễ thương cho người con gái.
Nội dung 3: Sóng luôn vận động như tình yêu gắn liền với những khao khát, trăn trở không yên,
như người phụ nữ khi yêu luôn da diết, cồn cào ước vọng về một tình yêu vững bền, chung thủy.
Khổ 5. Vận động trong nỗi nhớ nhung da diết cồn cào
Khổ 6. Vận động trong bão dông vần xoay (dẫu xuôi, dẫu ngược, dẫu Bắc, dẫu Nam) thì sóng
vẫn hướng về bờ.
Khổ 7. Vận động qua ngàn dặm hải lý để về với bờ (Vận động qua sự khắc nghiệt để kiên định
trong tình yêu)
Khổ 8. Vận động qua những dự cảm, lo âu để tin vào tình yêu chân thành, mãnh liệt.
Khổ 5: Nỗi nhớ của sóng luôn hướng về bờ cũng như nỗi nhớ của em dành cho, luôn hướng về
anh.
+ Cấu trúc khổ thơ khác biệt: 6 câu thơ.
+ Các biện pháp: nhân hóa và ẩn dụ, điệp từ, điệp ngữ, điệp cú pháp; hình thức đối lập cùng
kiểu giãi bày tình cảm mộc trực.
- 2 câu đầu: nỗi nhớ bao trùm cả không gian lẫn thời gian: “dưới lòng sâu” – “trên mặt nước”,
“ngày – đêm” không ngủ được…
al
ci

ffi
42 O
+ Lặp cấu trúc: “Con sóng...”

06 T
80 LO
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
+ Phép đối: “dưới lòng sâu” – “trên mặt nước” tạo nên sự trùng điệp, mênh mông của những
con sóng với nhiều dạng thức khác nhau.
+ Ẩn dụ: Đó cũng là nỗi nhớ của em dành cho anh. Sóng là em, em chính là sóng, cũng giống
như sóng, tâm hồn em cũng vô vàn những phức tạp và khó hiểu, cũng nhớ anh bao trùm cả
không gian và thời gian.
⇨ Xuân Quỳnh vô cùng tinh tế khi mượn hình ảnh sóng động để ẩn dụ cho nỗi niềm, tình yêu
- 2 câu sau: Cách nói có cường điệu nhưng đúng và chân thành biểu hiện nỗi nhớ của một
tình yêu mãnh liệt.
+ Sóng bất chấp không gian rộng lớn “dưới lòng sâu – trên mặt nước”, bất chấp cả thời gian
“ngày đêm” để vươn về bờ đến nỗi “không ngủ được”.
+ Nỗi nhớ của sóng, dù sóng trên mặt nước hay con sóng dưới lòng sâu thì tất cả đều nhớ
bờ, đều hướng về bờ mà vỗ.
- 2 câu thơ cuối: Mượn hình tượng sóng để nói lên nỗi nhớ vẫn chưa đủ, chưa thỏa mãn, nhà
thơ trực tiếp bộc lộ nỗi nhớ của mình qua hai câu thơ phá vỡ cấu trúc toàn bài.
+ Xuân Quỳnh đã mạnh dạn bày tỏ nỗi nhớ một cách trực tiếp, điều đó cho thấy nét hiện
đại trong quan niệm về tình yêu của nữ thi sĩ.
+ Sự tương đồng giữa sóng và em: Sóng nhớ bờ và em nhớ anh, đó là quy luật của tình yêu,
tình yêu luôn luôn song hành cùng nỗi nhớ.
+ Nỗi nhớ không chỉ hiện lên lúc ý thức được (khi thức) mà còn gắn với tiềm thức (ngủ vẫn
nhớ). Như vậy, nỗi nhớ là luôn hiện hữu trong tâm trí của người phụ nữ khi yêu.
Khổ 5: Nỗi nhớ của sóng về bờ, Điều thú vị ở Xuân Quỳnh là tình yêu trong thơ chị thường
như nỗi nhớ của em dành cho song hành cùng nỗi nhớ. Nỗi nhớ mong rất thường xuyên, da
anh. diết đến cồn cào. Phải chăng đó là nguyên do để chị dành riêng
al
một khổ thơ phá cách với sáu câu chỉ để nói về nỗi nhớ:
ci
ffi
42 O
+ Nằm ở giữa bài thơ (khổ 5) Con sóng dưới lòng sâu
06 T
80 LO
+ Có 6 câu (các khổ khác 4) Con sóng trên mặt nước

33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Con sóng dưới lòng sâu Ngày đêm không ngủ được
Con sóng trên mặt nước Lòng em nhớ đến anh
Ôi con sóng nhớ bờ Cả trong mơ còn thức
Ngày đêm không ngủ được Ở khổ thơ này, từ “sóng” được nhắc đi nhắc lại rất nhiều lần
Lòng em nhớ đến anh như những tín hiệu chảy dồn trong huyết quản mang tên “nỗi
Cả trong mơ còn thức nhớ”. Nỗi nhớ của sóng bao trùm cả không gian lẫn thời gian:
sóng “dưới lòng sâu”, sóng “trên mặt nước”; sóng nhớ bờ đến
- 4 câu đầu: Nỗi nhớ của sóng nỗi “ngày”, “đêm” không ngủ được. Qua phép đối và hình thức
lặp cấu trúc: “Con sóng…”, “Con sóng…” nhà thơ đã tạo nên sự
+ Bao trùm cả không gian lẫn trùng điệp của những con sóng với nhiều dạng thức khác nhau.
thời gian: “dưới lòng sâu”, “trên “Sóng dưới lòng sâu” là những con sóng ngầm, thể hiện chiều
mặt nước”; sóng nhớ bờ đến nỗi sâu trong nỗi nhớ. Cung bậc trạng thái ấy không ai biết và cũng
“ngày”, “đêm” không ngủ được không ai có thể cảm nhận được, chỉ nó mới hiểu mình đang cồn
cào đến mức nào! “Con sóng trên mặt nước” là những con sóng
+ Nỗi nhớ của sóng trở đi trở tung bọt trắng xóa, ngày đêm gào thét cùng đại dương bao la,
lại nhiều lần với biện pháp chúng tập trung thể hiện chiều rộng của không gian. Dù chiều
nghệ thuật điệp cấu trúc: “Con sâu hay chiều rộng thì tất cả đều quy tụ lại tượng trưng cho
sóng…”, “Con sóng…” tình yêu và nỗi nhớ. Bởi ẩn sau nỗi nhớ của sóng, chính là nỗi
nhớ của em.
- Ẩn sau nỗi nhớ của sóng Có ai từng yêu mà không hề nhớ? Và thử hỏi rằng, liệu có ai
chính là nỗi nhớ của em. tự dưng nhớ mà chưa hề rung cảm? Chỉ có điều khác nhau ở
chỗ, mỗi người sẽ có một cách thể hiện nhớ riêng. Và nỗi nhớ
+ Nỗi nhớ của em luôn người yêu bao giờ cũng là nỗi nhớ khó tả nhất, khó diễn đạt
thường trực, không chỉ tồn tại nhất, khó định hình nhất. Chính vì khó định hình, khó diễn đạt
khi thức mà cả khi mơ, len lỏi nên nỗi nhớ của em mới được cường điệu hóa đến mức “không
vào từng ngóc ngách trong ngủ được”. Những rung cảm ấy, cứ luôn thường trực, không chỉ
tiềm thức: tồn tại khi thức mà chúng len lỏi vào từng ngóc ngách của cõi
al
vô thức:
ci
ffi

42 O

06 T

80 LO

33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Mượn hình ảnh sóng để nói lên nỗi nhớ vẫn chưa đủ, Xuân
+ Cách nói cường điệu hóa Quỳnh còn mạnh dạn bày tỏ tình cảm một cách bộc trực qua
nỗi nhớ: Nhớ đến mức “Ngày việc tự phá vỡ cấu tứ thể thơ năm chữ (gồm bốn câu thơ ngũ
đêm không ngủ được”. ngôn) để hoàn thiện giai điệu nỗi nhớ của mình. Sự thẳng thắn,
thành thật trong thơ Xuân Quỳnh là một trong những nguyên
+ Mượn hình tượng sóng để do để thi phẩm của chị “làm tổ trong lòng độc giả”. Nói đúng
nói nỗi nhớ vẫn chưa đủ, nhà hơn như nhà thơ Võ Văn Trực nhận định: “Điều đáng quý nhất
thơ trực tiếp giãi bày tình cảm ở Xuân Quỳnh và thơ Xuân Quỳnh là sự thành thật, rất thành
(nỗi nhớ) một cách bộc trực thật, thành thật trong quan hệ bạn bè, với xã hội và cả trong
bằng cách tự phá vỡ quy luật tình yêu. Chị không quanh co, không giấu diếm một điều gì.
của thể thơ năm chữ với hai Mỗi dòng thơ, mỗi trang thơ đều phơi bày một tình cảm, một
câu thơ liền mạch suy nghĩ tự đáy lòng chị”.
- Tình yêu song hành cùng nỗi Tình yêu là một thứ tình cảm thiêng liêng, nó được kết tinh
nhớ. Khổ 5, đề cập đến nỗi nhớ từ sự hòa quyện của nhiều gia vị khác nhau, trong đó có một
trong tình yêu của người phụ gia vị không thể thiếu, đó chính là nỗi nhớ. Bởi đơn giản rằng,
nữ. Nhớ và yêu là hai trạng thái cảm xúc luôn luôn song hành cùng
nhau, nó như một mệnh đề “cần và đủ” cho một trái tim khi
+ Nỗi nhớ chính là gia vị đặc yêu. Biết yêu là sẽ nhớ, mà biết nhớ nghĩa là ta đã yêu. Chính
biệt của tình yêu, và cũng là gia sự kì diệu ấy, đã cho ra đời biết bao vần thơ nói về nỗi nhớ. Ca
vị quan trọng nhất không thể dao viết về nỗi nhớ cồn cào như sau:
thiếu. Nhớ ai ra ngẩn vào ngơ
Nhớ ai ai nhớ bây giờ nhớ ai
+ Trong ca dao, thơ ca có rất Hay trong thơ của nhà thơ “trữ tình - chính trị” Tố Hữu cũng
nhiều vần thơ viết về sự nồng so sánh nỗi nhớ dành cho cách mạng với những âm điệu thật
nàn của nỗi nhớ: ngọt ngào: “Nhớ gì như nhớ người yêu”. Qua đó, mới thấy tình
yêu quan trọng đến mức nào! Nỗi nhớ trong tình yêu thắm thiết
Nhớ ai ra ngẩn vào ngơ ra sao! Rồi với bút danh Mây ngàn bay, một nhà thơ nữ mới
Nhớ ai ai nhớ bây giờ nhớ ai trong giới thi ca cũng dạt dào nói về “Những nỗi nhớ mang
al
trong đời” khó bày tỏ như sau:

ci
ffi
42 O
Qua cầu ngả nón trông cầu, Có một nỗi nhớ ta chẳng thể gọi tên
06 T
80 LO
Là nỗi nhớ về người mình yêu tha thiết

33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Cầu bao nhiêu nhịp dạ sầu Một nỗi nhớ nhung cồn cào da diết
bấy nhiêu Khắc khoải trong lòng những năm tháng không phai
Với một đề tài đa dạng như vậy, ta thấp thỏm e ngại rằng:
Qua đình ngả nón trông đình; Liệu, nỗi nhớ trong Sóng của Xuân Quỳnh làm thế nào để tạo
Đình bao nhiêu ngói thương ra sự khác biệt giữa muôn ngàn lời ca nói về tình yêu, về nỗi
mình bấy nhiêu nhớ trong tình yêu đây? Cái đó, ta thật sự tin ở chị, tin vào lời
nhận xét đầy nghẹn ngào của nhà văn Ngô Thảo khi đánh giá
+ Tố Hữu cũng nói về nỗi về những sáng tác của Xuân Quỳnh: “Tôi tin rằng, không phải
nhớ cách mạng bằng sự so sánh 30 năm, mà hi vọng rằng các thế hệ sau vẫn tiếp tục tìm thấy
với người yêu: “Nhớ gì như nhớ ở trong những tác phẩm của Xuân Quỳnh tình yêu cuộc sống,
người yêu”. yêu thêm con người, yêu thêm đất nước để làm cho cuộc sống
đẹp hơn”.
+ Bài thơ “Những nỗi nhớ Xuân Quỳnh làm nên sự khác biệt cho thơ ở yếu tố chân
mang trong đời” của nhà thơ thành, bởi “thơ mà quá cầu kì thì sa vào giả dối, quá trau chuốt
mới với bút danh Mây ngàn thì sa vào xảo trá, hoang lương hắt hiu thì phần nhiều sa vào
bay: buồn bã. Chỉ có thuần hậu, giản dị, thẳng thắn mới là những
đặc sắc chính của thơ”. Xuân Quỳnh đã thành thực phả nỗi nhớ
Có một nỗi nhớ ta chẳng thể của mình vào sóng, tức là lấy sóng để thể hiện nỗi nhớ. Một nỗi
gọi tên nhớ nhiều chiều, bao trùm cả không gian lẫn thời gian:
Là nhớ về người mình yêu tha Con sóng dưới lòng sâu
thiết Con sóng trên mặt nước
Một nỗi nhớ nhung cồn cào da Ôi con sóng nhớ bờ
diết Ngày đêm không ngủ được
Khắc khoải trong lòng những Quả thực, là một liên tưởng tinh tế, nó không hề được phát
năm tháng không phai biểu theo cảm tính, mà là một sự liên tưởng vừa giàu tính biểu
cảm, vừa đảm bảo tính khoa học. Bởi trong bài thơ “Thuyền và
+ Trong âm nhạc, có rất biển”, Xuân Quỳnh cũng viết về liên tưởng của mình theo sự
nhiều bài ca nói về nỗi nhớ chiêm nghiêm từ hiện thực:
al
trong tình yêu: Những ngày không gặp nhau

ci
ffi
42 O
Lòng thuyền đau - rạn vỡ

06 T
80 LO
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Vì sao anh nhớ em thế này Những ai theo nghề đi biển hẳn sẽ thấm thía cái hiện thực
Thương nhớ đong đầy trong này: Khi thuyền phải bỏ lại trên bờ, không được “ăn muối”,
lòng mắt ngâm nước, lại phơi mình trước nắng gió, rất dễ bị nứt nẻ, khô
Buổi chiều còn gặp nhau đây mục. “Nếu từ giã thuyền rồi/ Biển chỉ còn sóng gió”. Đúng vậy,
Mà đêm đã nhớ như vậy người đi thuyền ngừng hành trình của mình trong những ngày
Em hỡi em có hiểu có hay biển động. Còn “Nếu phải cách xa anh/ Em chỉ còn bão tố” thì
cách nói ấy không chỉ đúng với quy luật tình cảm mà còn đúng
với qui luật tự nhiên: Hầu hết mọi cơn bão đều được hình thành
từ biển cả.
Còn ở bài thơ sóng, đặt chúng vào qui luật tự nhiên, ta tìm
đâu thấy được có con sóng nào ngủ bao giờ? Sóng lúc nào cũng
vỗ bờ dạt dào, không lúc nào ngưng nghỉ, không lúc nào thôi vỗ
dù biển có dữ dội, hay biển “lặng lẽ” sóng vẫn cứ vỗ bờ. Bờ là
đích đến cuối cùng của sóng. Và trong tình yêu cũng vậy! Làm
gì có ai yêu mà lại không nhớ bao giờ? Nếu yêu mà không nhớ
thì đâu được gọi là tình yêu.
Qua bốn câu thơ đầu, tưởng như nỗi nhớ đã dạt dào lắm rồi!
Đã da diết đến cồn cào, đã mãnh liệt lắm rồi! Theo đúng cấu
tứ, ý thơ tại đây đã được dừng lại, để chuyển tiếp sang sự thổn
thức khác. Nhưng không, Xuân Quỳnh vẫn chưa bằng lòng,
chưa thỏa mãn, nỗi lòng chị như vẫn còn nhiều điều muốn ngỏ,
chị tự tách biệt mình ra khỏi sóng để thú thực:
Hai câu thơ phá cách này, cho thấy Xuân Quỳnh không chỉ
là một người con gái nữ tính, mãnh liệt, hiện đại, mà còn là một
Xuân Quỳnh rất táo bạo, rất thẳng thắn, rất thành thực, rất
quyết liệt. Chị không ngần ngại nếu cấu trúc đứa con tinh thần
al
kia bị coi là sai lệch, mà chỉ sợ tiếng lòng của trái tim kia không
ci
ffi
42 O
được phơi bày hết, không được trải ra hết mà thôi! Cũng chính
06 T
80 LO
vì nó thành thực, nó được nói một cách trực tiếp như thế nên
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
việc đặc sắc về nghệ thuật xin để cho thơ ca nhận định. Tại đây,
ta muốn nhấn đến cái hay trong nội dung của nó. Thứ nhất,
đây là khổ thơ duy nhất có sáu câu và cũng là khổ nằm chính
giữa bài. Như thế, theo lý thuyết sóng trong Vật lý thì đây chính
là đỉnh sóng, là bụng sóng, nơi đẩy bước sóng đến điểm cao trào
nhất mà ta vẫn thường đi tính, gọi là Lamda. Nhưng Landa còn
tính được dựa vào quãng đường và chu kì dao động. Còn nỗi
nhớ của em, lấy gì để đong đếm, cân đo, tính toán nó bây giờ?
Có lẽ, đến với khổ thơ đặc biệt này, nếu chỉ dừng lại ở việc
“đo chiều dài nỗi nhớ” thì quả thực chưa nhìn thấy hết được cái
hay của Xuân Quỳnh. Bởi vốn dĩ, ở chị là một sự sâu sắc, sâu
sắc trong cách nghĩ và cả cách dùng câu từ. Từ ấy, là từ “lòng”.
Không phải là em đang nhớ anh đâu, mà là lòng em nhớ đến
anh. Nếu chỉ là “em nhớ anh” thì đó là nỗi nhớ của lý trí, của
sự tỉnh táo. Còn “lòng em nhớ đến anh” là nỗi nhớ của bề sâu,
của tiềm thức, thậm chí là vô thức. Nghĩa là nỗi nhớ ấy, em
không kiểm soát được, em không ý thức được. Và em cũng
không thể hiểu được, sao cõi lòng này cứ nhớ đến anh hoài vậy!
Thông thường nỗi lòng của người con gái là nơi thầm kín nhất,
là nơi ẩn chứa mọi tâm tư tình cảm mà họ chẳng bao giờ thổ
lộ. Vậy mà Xuân Quỳnh cứ thế phơi trải, phơi trải đến nỗi sợ
không thể phơi trải được trọn vẹn điều mình đang thổn thức.
Nói đến “tiếng lòng”, ông hoàng của thơ tình Việt Nam –
Xuân Diệu cũng đã từng ngơ ngẩn trong buổi chiều thu “Chiều
mộng hoà thơ trên nhánh duyên, cây me ríu rít cặp chim
chuyền” mà gửi nỗi lòng của mình đến người con gái lỡ duyên:
Ai hay tuy lặng bước thu êm,
Tuy chẳng băng nhân gạ tỏ niềm.
al
Trông thấy chiều hôm ngơ ngẩn vậy,

ci
ffi
42 O
Lòng anh thôi đã cưới lòng em.

06 T
80 LO
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Có người đã từng nói rằng: Người con gái khi yêu mà gọi
tên người yêu cả trong mơ, là người con gái “tham lam”, là
người con gái yêu quá nhiều, yêu nhiều đến nỗi đánh mất cả lý
trí. Nhưng có người lại bao biện cho điều đó, một cách thật cảm
động rằng: Người con gái khi yêu mà luôn trăn trở, luôn tha
thiết gọi tên người mình yêu, nhớ người yêu không một giây
phút nào ngưng nghỉ là người con gái đầy dự cảm, mà cũng đầy
thổn thức. Người con gái ấy cho rằng: Tình yêu chẳng bao giờ
là mãi mãi, tình yêu cũng có giới hạn của nó. Cuộc đời này,
luôn ẩn chứa những nắng nôi dông bão, những khó khăn, thách
thức và cả sự đứt gãy không lường trước được. Vậy nên, nếu còn
giây phút nào để yêu, để nhớ thì hãy cứ yêu bằng tất cả sự mãnh
liệt nhất trong con tim này. Đọc ý thơ, ta sao thấy yêu Xuân
Quỳnh, thương Xuân Quỳnh thật nhiều. Phải chăng, những
trắc trở trong tình yêu, sự đổ vỡ trong cuộc hôn nhân ấy, đã
hình thành trong chị những dự cảm quá xa như vậy? Nhưng
không, người phụ nữ nào khi yêu cũng có những dự cảm, lo âu
như vậy cả, bởi họ là phái “nhạy cảm”, họ như nhìn thấy trước
được mọi sự chảy trôi của cuộc đời. Xuân Quỳnh chỉ nói thay
cho những tiếng lòng kia mà thôi. Thế mới thấy, khát vọng tình
yêu của người phụ nữ tưởng chừng như thật nhỏ bé, nhưng
niềm khao khát trong họ lại lớn hơn bất cứ con sóng nào trên
cõi đời này.
Khổ 6: Tiếng lòng thể hiện sự thủy chung của người phụ nữ trong tình yêu.
al
+ Phép đối “dẫu xuôi – dẫu ngược”, “phương Bắc – phương Nam” để khẳng định lòng thủy
ci
ffi
42 O
chung: dù ở phương nào, nơi nào cũng chỉ “hướng về anh một phương”.
06 T
80 LO
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
+ Cách nói ngược “xuôi Bắc – ngược Nam” (người ta vẫn hay nói “vào Nam ra Bắc” có nghĩa
là “xuôi phương Nam, ngược phương Bắc” mới đúng). Trong cái mênh mông của đất trời, đã có
phướng bắc, phương nam thì cũng có phương anh. Đây chính là “phương tâm trạng”, “phương”
của người phụ nữ đang yêu say đắm, thiết tha.
+ Tình yêu có thể làm cho phương hướng đảo lộn, nhưng quan trọng nhất là “phương anh”
thì em vẫn luôn hướng về, một lòng thủy chung son sắt.
Khổ 6: Tiếng lòng thủy chung “Sóng” của Xuân Quỳnh như một câu chuyện tình có giá trị
của người phụ nữ trong tình nhân văn sâu sắc, là bản tình ca không bao giờ tắt, là tiếng nói
yêu. riêng của tác giả, nhưng cũng là tiếng lòng của biết bao thế hệ
phụ nữ Việt Nam. Người con gái khi yêu bao giờ cũng vậy! Cũng
Dẫu xuôi về phương Bắc mang một vẻ đẹp truyền thống cao quý, đó là sự thủy chung son
Dẫu ngược về phương Nam sắt. Điều ấy, được Xuân Quỳnh thể hiện ở khổ thơ thứ 6 - nằm
Nơi nào em cũng nghĩ giao thoa giữa nỗi nhớ và lời thề nguyện thủy chung:
Hướng về anh một phương Dẫu xuôi về phương Bắc
- Sự thủy chung được khẳng Nơi nào em cũng nghĩ
định: dù ở phương nào, nơi nào Hướng về anh một phương
cũng chỉ “hướng về anh – một Nếu không gian của đất trời xoay vòng với “phương Bắc”,
phương”. “phương Nam”, gợi ra khoảng cách xa xôi muôn trùng thì phép
đối “ dẫu xuôi’, “dẫu ngược” lại càng làm tăng thêm sự vất vả,
+ Thể hiện thành công qua gian truân. Âu cũng là cái lẽ ở đời! Cuộc sống là hàng chuỗi
phép đối: “dẫu xuôi – dẫu những khó khăn và thách thức, khắc nghiệt và cay đắng. Tuy
ngược”, “Bắc - Nam”. nhiên, người phụ nữ khi đã yêu, dẫu không gian địa lý có trắc
trở bao nhiêu, dẫu cuộc đời có phong ba bão tố hay nghịch cảnh,
+ Cùng cách nói ngược “xuôi trái ngang thì họ vẫn luôn toàn tâm, toàn ý, sống hết mình và
Bắc – ngược Nam” (người ta trọn vẹn cho tình yêu. Vậy nên, “dẫu xuôi phương Bắc” hay
vẫn hay nói “vào Nam ra Bắc” “ngược phương Nam” thì tấm lòng thủy chung của họ vẫn vẹn
có nghĩa là “xuôi phương Nam, nguyên như thuở ban đầu.
al
ngược phương Bắc” mới đúng). Nói đến Xuân Quỳnh, độc giả không chỉ nhớ đến một cô gái
ci
ffi
42 O
yêu thơ, sống hết mình vì thơ, cầm bút đến hơi thở cuối cùng
06 T
80 LO
cũng ngân lên tiếng thơ. Mà bao thế hệ bạn đọc vẫn luôn ấn
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
- Trong cái mênh mông của tượng về khuôn mặt bầu bầu như trái ô-liu, đôi mắt to và đen,
đất trời, đã có phương bắc, sâu thẳm một ánh nhìn sắc sảo, vừa chăm chắm vừa muộn
phương nam thì cũng có phiền, hình như có cả những giọt nước mắt ngấp nghé trực
phương anh. trào. Qua thông số đặc biệt ấy, ta có thể đoán định một phần số
phận khổ đau: “đẹp, tự tin, sắc sảo, tài hoa nhưng đa đoạn và
+ Đây chính là “phương tâm truân chuyên…”. Sự truân chuyên không riêng ở cuộc đời mà
trạng”, “phương” của người còn xuất hiện trong thơ. Bởi theo lẽ thường, người ta vẫn nói
phụ nữ đang yêu say đắm, thiết “vào Nam”, “ra Bắc” (hay đúng hơn là “xuôi phương Nam”,
tha. “ngược phương Bắc”), nhưng Xuân Quỳnh lại sử dụng ngược
+ Tình yêu có thể làm cho lại. Đó là khi soi vào cuộc đời nữ sĩ, còn khi soi vào thơ, có lẽ chị
phương hướng đảo lộn, nhưng muốn gửi đến một thông điệp: Để đến được với bến bờ hạnh
quan trọng nhất là “phương phúc không phải là một điều dễ dàng, nhưng khi vượt qua hết
anh” thì em vẫn một lòng thảy thì tình yêu sẽ trở nên bền vững. Và sự bền vững trong
hướng về. tình yêu của chị cũng không nằm ngoài quy luật ấy, đất trời có
bốn phương tám hướng; sóng gió có làm cho mây trời đảo lộn
thì tình yêu của em vẫn hướng về một phương duy nhất – đó là
“phương anh”. Hay chính là “phương tâm trạng”, “phương nỗi
nhớ” của người phụ nữ đang tha thiết trong tình yêu.
Đến với khổ thơ thứ 6, là tiếng lòng thủy chung của người phụ nữ trong tình yêu, nhưng lại
được ẩn sau những dự cảm đầy lo âu. Từ đó, ta thấy Xuân Quỳnh cũng thật ý nhị trong cách thể
hiện:
Xuân Quỳnh viết bài thơ này khi chị không còn trẻ, nói đúng hơn là chị đã có sự chiêm nghiệm
từ cuộc hôn nhân lần thứ nhất không trọn vẹn. Nên sự dự cảm, lo âu là điều không tránh khỏi,
mặc dù mới khổ thơ trước vẫn còn rất mãnh liệt với nỗi nhớ:
al

ci
ffi
42 O

06 T
80 LO
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Thì ở khổ thơ này, qua quan hệ từ “dẫu”, chị đã cho thấy sự bất chấp trước khó khăn, thách thức,
bất chấp trước nắng nôi dông bão cuộc đời. Thường, người ta vẫn nói “Vào Nam ra Bắc” nghĩa
là “xuôi vào Nam, ngược ra Bắc”, nhưng ở đây Xuân Quỳnh đã cố tình đảo ngược quy luật ấy. Có
lẽ, nguyên do mà Xuân Quỳnh nói ngược như vậy, là để nhấn mạnh rằng: Cuộc đời này, không
phải lúc nào cũng bằng phẳng, nó cũng có cái xuôi, và tồn tại cả cái ngược. Cuộc sống không
phải “đường một chiều” lúc nào cũng xuôi theo những điều ta mong muốn. Cuộc đời này, không
chỉ là những khó khăn, mà đôi khi còn là những điều khó lường; cuộc đời không chỉ có cái bất
thường mà ẩn chứa cả cái vô thường, không thể đoán định được. Và cái vô thường Xuân Quỳnh
nói đến ở đây, cũng như một dự báo trước về sự ra đi đột ngột để lại biết bao luyến tiếc giữa chốn
nhân sinh này. Vẫn biết là thế, nhưng nếu con người cứ đắm chìm trong lo âu, thì cuộc sống,
tình yêu còn chi thú vị? Bởi thế mới nói, tình yêu làm cho con người ta như được sống thêm một
cuộc đời khác nữa. Bất chấp tất cả, người con khi yêu dù có khắc nghiệt vẫn “hướng về anh –
một phương”. Trái đất có bốn phương trời, mười phương đất, 8 hướng xoay chuyển thì em vẫn
chỉ hướng về một phương duy nhất, là phương anh. Anh chính là hệ quy chiếu của cuộc đời em,
phương anh là điểm tựa cho cuộc đời em. Ở phương ấy, em được nương náu trong bình yên, em
được che chở giữa một lồng ngực căng tràn hơi ấm.
Trong thơ ca Việt Nam, ngọn tháp kỳ quan đồ sộ của thi ca hiện đại – Chế Lan Viên cũng có
bài thơ ngắn “Rét đầu mùa nhớ người đi phía bể” nói về hệ trục không gian cố định này như sau:
Cái rét đầu mùa anh rét xa em
Đêm dài lạnh, chăn chia làm hai nửa
Một đắp cho em ở vùng sóng bể
Một đắp cho mình ở phía không em.
Quả đúng là “thơ ca mang đến cho con người những điều kỳ diệu”, và “trên đời này có những
thứ chỉ giải quyết được bằng thơ”. Liều có ngôn từ nào súc tích hơn, cô động hơn để nói về “phía
không em” hay “hướng về anh – một phương” hay hơn nữa không!
“Cái kết tinh của mỗi vần thơ là muối và bể. Muối lắng ở ô nề, thơ đọng ở bề sâu”, Xuân Quỳnh
đã tạo ra cho độc giả một thứ muối lắng đọng trong lòng về một tình cảm dạt dào, một nỗi nhớ
tràn qua cả bờ ngôn từ, một nỗi nhớ mãnh liệt mà ngay cả con sóng tự nhiên dẫu có tha thiết
al
đến đâu cũng không thể mãnh liệt bằng con sóng trong lòng em….
ci
ffi
42 O
06 T
80 LO
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Khổ 7: Niềm tin vào sóng sẽ trở về với biển dù gặp muôn trùng khó khăn, trắc trở cũng như niềm
tin vào tình yêu đích thực.
Ở ngoài kia đại dương
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
+ Sóng dù gặp muôn trùng khó khăn, cách trở, xa xôi vạn dặm vẫn luôn hướng về bờ, bờ là bến
đích cuối cùng.
+ Ẩn dụ: Cũng như tình yêu của em và anh, muốn đến được bến bờ hạnh phúc thì phải cùng
nhau vượt qua mọi khó khăn, thách thức.
+ Và gian nan và thử thách là điều không thể thiếu trong tình yêu, nhưng khi đã cùng nhau
vượt qua thì sẽ là tình yêu bền vững.
Khổ 7: Niềm tin vào sóng sẽ về với Giữa đại dương bao la và bãi bờ cát trắng, là một khoảng
biển dù gặp muôn trùng khó khăn, cách không gian vô cùng rộng lớn. Trong khoảng không
trắc trở cũng như niềm tin vào tình ấy là muôn vời những khó khăn, trắc trở, những điều bất
yêu đích thực. ngờ mà chúng ta không thể đoán trước được. Nhưng dù có
gặp sóng to gió lớn đến đâu, dù phải trải qua đoạn đường
Ở ngoài kia đại dương trăm nghìn hải lý xa xôi đến nhường nào thì sóng vẫn
Trăm ngàn con sóng đó luôn hướng về bờ, bờ là đích đến cuối cùng của sóng. Nó
Con nào chẳng tới bờ thể hiện niềm tin mãnh liệt vào điểm giao thoa cuối hành
Dù muôn vời cách trở trình dài dằng dặc này. Bởi cội nguồn yêu thương của
sóng chính là bờ. Ẩn đằng sau sóng, là hình ảnh nhân vật
Luận điểm 1: Sóng trữ tình em. Tình yêu em, niềm tin của em gửi vào anh
cũng như sông vậy! Em hiểu rằng: Gian nan, thách thức
+ Giữa đại dương bao la và bãi bờ cát là điều không thể thiếu trong tình yêu, nhưng em cũng tin
trắng, là một khoảng cách không gian rằng khi đã cùng nhau vượt qua thì sẽ là tình yêu bền
rộng lớn. Trong khoảng không ấy vững. Niềm tin của Xuân Quỳnh cho ta cũng đã bắt gặp
muôn vời những khó khăn, trắc trở, trong ca dao:
al
những điều bất ngờ mà chúng ta Yêu nhau mấy núi cũng trèo
ci
ffi
42 O
không thể đoán trước được. Mấy sông cũng lội, mấy đèo cũng qua.
06 T
80 LO
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
+ Nhưng dù có gặp muôn trùng sóng Nó cho chúng ta nhận ra quy luật huyền bí, sự vận động
gió, dù phải trải qua đoạn đường trăm đến kì diệu trong cái đích đến của tình yêu. Chính những
nghìn hải lý thì sóng vẫn luôn hướng gian nan và thách thức, những khoảng cách xa xôi là
về bờ, bờ là đích đến cuối cùng của thước đo giá trị của một tình yêu bền vững. Nếu chúng ta
sóng. đủ tin, tình yêu trong ta đủ lớn thì tất cả sẽ chẳng là gì.
Xuân Quỳnh là một người phụ nữ sâu sắc, chị làm thơ
Luận điểm 2. Em để giãi bày lòng mình, giãi bày những tâm tư thầm kín
đang thổn thức nơi đáy lòng kia. Và nếu tinh tế hơn một
+ Biện pháp nghệ thuật: Ẩn dụ. chút, lắng sâu hơn một chút về “những câu từ Xuân
Quỳnh đã xếp thành vần”, chúng ta sẽ nhận ra nét đặc
+ Cũng như tình yêu của em và anh, sắc ở khổ thơ này. Nếu ta đưa câu thơ cuối khổ “Dù muôn
muốn cập được đến bờ hạnh phúc, thì vời cách trở” lên đầu thì lớp nghĩa của khổ thơ sẽ khác đi.
phải cùng nhau vượt qua mọi khó Dù muôn vời cách trở
khăn, thách thức. Ở ngoài kia đại dương
 Chính những gian nan và Con nào chẳng tới bờ
thách thức, những khoảng cách xa “Dù” là từ chỉ điều kiện, như vậy nếu đảo vị trí điều kiện
xôi ấy, là thước đo khẳng định giá trị lên đầu thì khổ thơ sẽ nhấn mạnh đến hoàn cảnh, nhấn
của một tình yêu bền vững. Nếu mạnh đến sự khắc nghiệt của khoảng cách địa lý. Nhưng
chúng ta đủ tin, tình yêu trong ta đủ trong lớp thơ của Xuân Quỳnh, chị lại không làm như vậy,
lớn thì tất cả sẽ chẳng là gì. điều chị muốn nhấn mạnh ở đây là niềm tin, niềm tin vào
một tình yêu thủy chung, son sắt. Mà đã thủy chung thì
dù là điều kiện hay hiện thực, hay khó khăn thì cũng chỉ
là thứ yếu, không đáng bận tâm. Bên cạnh đó, còn là sự
tinh tế trong cách sử dụng “số từ” cho các định lượng hình
ảnh “trăm ngàn con sóng” và “muôn lời cách trở”. “Trăm
ngàn” là một con số cụ thể, còn “muôn Đời” là con số áng
chừng, không rõ ràng. “Trăm ngàn con sóng” trước “muôn
al
lời cách trở” cho ta hiểu hơn về quy luật bất thường giữa
ci
ffi
42 O
cuộc đời này, rằng: Cái cố định, cái cụ thể là niềm tin
06 T
80 LO
trong trăm ngàn con sóng đã thắng được, đã vượt qua

33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
được cái muôn lời bất ngờ, không lường trước của dự cảm,
lo âu, lặng lẽ trong cuộc đời. Chính vì không thể định
lượng được cái bất thường trong cuộc đời cô thường, nên
thay vì hư cô trước nó thì ta dành niềm tin cho những cái
cụ thể, rõ ràng.
Khổ 8: Những băn khoăn, lo lắng, trăn trở không yên trong tình yêu của nhà thơ, nhưng vẫn có
niềm tin mãnh liệt vào tình yêu chân thành.
Năm tháng vẫn di qua
+ Phép so sánh: Lấy cái không gian để nói thời gian, lấy thời gian để nói cái hữu hạn của đời
người trước vũ trụ bao la.
Liên hệ: thơ Xuân Diệu
Lòng tôi rộng nhưng lượng trời cứ chật
Không cho dài thời trẻ của nhân gian
Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời
+ Tình yêu chân thành sẽ vượt qua tất cả, không vì những khó khăn, thách thức mà chia rẽ đôi
lứa.
Khổ 8: Những băn khoăn, lo lắng, Vào độ tuổi hai mươi lăm, giá như trong cuộc đời chị
những trực cảm trong tình yêu. không có những lần trắc trở, mang quá nhiều đau thương
thì có lẽ thơ chị sẽ mang một màu sắc khác, có thể lạc quan
Cuộc đời tuy dài thế nhiều hơn, tin yêu nhiều hơn, trong sáng và đầy mộng mơ
Năm tháng vẫn đi qua hơn. Nhưng những mất mát đau thương trong quá khứ đã
Như biển kia dẫu rộng làm cho trái tim Xuân Quỳnh khao khát đấy, mãnh liệt
al
Mây vẫn bay về xa đấy, cồn cào thật đấy nhưng song song với nó, vẫn là cái
ci
ffi
42 O
cảm xúc ta vốn không muốn thấy. Đó là những băn khoăn,

06 T
80 LO
lo lắng, những trực cảm trong tình yêu.

33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
- Những băn khoăn, lo lắng; những Cuộc đời tuy dài thế
trực cảm, suy tư của nhân vật trữ Năm tháng vẫn đi qua
tình em. Như biển kia dẫu rộng
+ Phép so sánh: Lấy không gian để nói Nhưng cũng thật hay, chính vì đổ vỡ nhiều nên thi đàn
về thời gian, lấy cái vô hạn đất trời để văn học hiện đại mới có một hồn thơ đầy chiêm nghiệm,
nói về cái hữu hạn của đời. suy tư về cuộc đời. Xuân Quỳnh đã cho ta rõ hơn về cuộc
sống, về tình yêu, về hành trình con người đang bước.
+ Không gian và thời gian là cái vô Chẳng có ai mà không đi giữa hai bờ buồn - vui, được -
hạn: “năm tháng” và “biển rộng” là mất, hạnh phúc và khổ đau. Những từ “tuy dài thế” – “vẫn
cái vô hạn. đi qua” - “dẫu rộng” chứa đựng nỗi âu lo, sự ngậm ngùi.
“Cuộc đời” là quỹ thời gian ngắn ngủi của một kiếp nhân
+ Sự hữu hạn của đời người: được so sinh năm tháng” là quỹ thời gian vô hạn của đất trời;
sánh với đám mây bay. Đời người tuy “biển cả” dẫu là không gian mênh mông, nhưng biển cũng
dài nhưng không thể đi hết thời gian có chân trời giới hạn; rồi những áng “mây trời” phiêu du
của vũ trụ; như biển kia dẫu rộng quên lãng biết đâu là điểm dừng chân? Khổ thơ chất chữa
nhưng cũng không thể ôm trọn được nỗi lo âu, sự buồn bã, chảy trội của thời gian và cái hữu
mây trời. hạn của đời người. Kiếp nhân sinh tuy dài nhưng cũng
thật ngắn khi so với cái vô hạn của thời gian, như biển cả
- Những băn khoăn lo lắng, trực cảm dẫu có rộng lớn nhưng không thể dang tay ôm trọn được
suy tư trong tình yêu. mây trời.
+ Mặc dù khẳng định: “Con nào Xuân Quỳnh đã nói về sự hữu hạn của đời người. Đời
chẳng tới bờ” nhưng là người vốn người dù có trăm năm vẫn cứ là hữu hạn, rồi cuối cùng ta
nhạy cảm với thời gian, nhạy cảm vẫn phải dừng chân. Cũng như biển kia dẫu rộng, rộng
trước sự chảy trôi, biến đổi bất thường lắm! Nhưng cũng không thể chưa hết hành trình của một
nên trong lòng nữ thi sĩ vẫn bề bộn đám mây. Sự hữu hạn này, ta cũng từng bắt gặp trong
những suy tư. những câu thơ rất “vội vàng” của Xuân Diệu:
Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua
al
+ Suy tư về tình yêu liệu có thể Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già
ci
ffi
trường tồn vĩnh cửu trong cuộc đời vô

42 O
Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng mất.

06 T
80 LO
thường này hay không? Bởi trong Lòng tôi rộng nhưng lượng trời cứ chật
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
cuộc đời làm sao tránh được mất mát, Không cho dài tuổi trẻ của nhân gian
đau thương. Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời.
Có lẽ, những người càng tha thiết, càng mãnh liệt, càng
ham sống, ham yêu thì sự nhảy cảm với thời gian trong
họ lại càng lớn. Một ông hoàng Xuân Diệu say mê đến thế!
Một bà hoàng thơ tình tha thiết đến vậy! Lại có những
giây phút yếu đuối đến vậy sao? Nhưng không, khi người
ta yêu tha thiết, con người ta luôn hướng đến sự trọn vẹn,
sự vĩnh cửu đến bất diệt để rồi chợt nhận ra rằng: Những
điều đó rất khó tồn tại trong cuộc đời. Cuộc đời luôn có
những cái bất thường trước sự cô thường. Nên trong nhịp
thơ của mình, Xuân Diệu đã nhanh chóng, gấp gáp, Đội
càng để tận hưởng, để ngấu nghiến cũng gì xuân sắc nhất
của tạo hóa:
Mau đi thôi! Mùa chưa ngả chiều hôm,
Ta muốn ôm
Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn;
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn,
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu,
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều
Và non nước, và cây, cà cỏ rạng,
Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng
Cho no nê thanh sắc của thời tươi;
- Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!
Nhưng Xuân Quỳnh lại khác, chị nói về sự hữu hạn bằng
al
một giọng nói rất điềm đạm, rất nhỏ nhẹ, rất khẽ khàng.
ci
ffi
42 O
Chị nói với cách nói của một người đã đối diện với rất
06 T
80 LO
nhiều “khuôn mặt đời thường ngổn ngang”. Bởi đơn giản
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
vì, chị nhận ra đó là quy luật mà đã là quy luật thì nghĩa
là, chúng chắc chắn sẽ đến, chắc chắn sẽ xảy ra chỉ là sớm
hay muộn, trước hay sau mà thôi! Nên tại sao phải cuống
quýt, tạo sao phải vội vã, tại sao phải hấp tấp rồi lo sợ?
Thay vì, cứ gồng mình lên để chống chọi thì hãy cứ vui vẻ
đón nhận, cứ lặng lẽ mà sâu lắng, cứ tha thiết và cháy
bỏng, sống trọn vẹn từng giây từng phút. Xuân Quỳnh nói
như vậy, không phải từ sự chủ quan của tuổi trẻ mà từ
chính cuộc đời mình. Vượt lên đau khổ, đứt gãy, chảy trôi
từ thuở mới lọt lòng rồi vấp váp ngay chính lần đầu vụng
dại. Hơn ai hết, Xuân Quỳnh hiểu, hiểu tất thảy những
điều đó.
Nội dung 4: Tình yêu là khát vọng muôn đời của con người, trước hết là người phụ nữ (nhân vật
trữ tình) muốn dâng hiến cả cuộc đời cho một tình yêu đích thực. (Khổ 9)
+ Sóng khao khát “được tan ra” để hòa chung vào nhịp vỗ của đại dương bao la, để hòa tình yêu
bé nhỏ của mình vào biển lớn; để được sống hết mình với tình yêu chỉ với mong muốn được hóa
thân vào cái chung vĩnh hằng.
+ Tình yêu của em cũng vậy, cũng muốn hòa vào biển lớn tình yêu của nhân loại để bất tử hóa
tình yêu với thời gian. Đây chính là ý nghĩ và cách yêu táo bạo của người phụ nữ hiện đại.
➢ Đây chính là khát vọng mãnh liệt, tha thiết của người phụ nữ với trái tim đôn hậu, chân
thành, giàu trực cảm.
Khổ 9: Khát vọng dâng hiến cả cuộc Đã đi qua những năm tháng hồn nhiên của tuổi trẻ, giờ
đời cho tình yêu đích thực. đây lắng đọng trong những vần thơ của Xuân Quỳnh là
khát vọng dâng hiến cho tình yêu đích thực. Dù trái tim
al

ci
nhỏ bé của chị không dưới một lần rỉ máu, nhưng không
ffi
42 O
Thành trăm con sóng nhỏ vì thế mà chị buông xuôi, chỉ là cách đối mặt của chị có
06 T
80 LO
Giữa biển lớn tình yêu phần nữ tính, đằm thắm hơn. Chính vì thế mà, sau bao
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Để ngàn năm còn vỗ cồn cào mong ngóng, khắc khoải lo âu, mãnh liệt nhớ
nhung, da diết ước vọng, kết lại bài thơ là một dư âm thật
+ Sóng là hiện tượng thiên nhiên ngọt ngào mà không kém phần cháy khát bỏng. Đó là khao
vĩnh cửu, như tình yêu là khát vọng khát dâng hiến, dâng hiến cả cuộc đời cho tình yêu đích
muôn đời của con người, trước hết là thực.
phụ nữ. Làm sao được tan ra
+ Sóng khao khát “được tan ra” để Giữa biển lớn tình yêu
hòa chung vào nhịp vỗ của đại dương Để ngàn năm còn vỗ
bao la. Mở đầu khổ thơ mang nỗi niềm băn khoăn, suy ngẫm.
Xuân Quỳnh trăn trở “làm sao” để “được tan ra”. “Tan ra”
+ Tình yêu của em cũng vậy, cũng thành trăm con sóng nhỏ để hòa mình vào biển lớn. Đó là
muốn dâng hiến cả cuộc đời cho tình một trăn trở thật đáng cảm động, đáng ngưỡng mộ cho
yêu đích thực, hoà vào biển lớn tình một trái tim yêu nhỏ bé. Bởi, bài thơ này được viết vào
yêu của nhân loại để bất tử hoá với năm 1967, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ đang rơi vào
thời gian. giai đoạn ác liệt nhất. Người ta thường trăn trở với những
điều gì đó lớn lao, to tát, bất tử, nhưng Xuân Quỳnh chỉ
 Đây chính là khát vọng mãnh mong được tan ra thành con sóng nhỏ cũng phải trăn trở.
liệt, tha thiết của người phụ nữ với Chính vì, khao khát của chị nhỏ bé nên nó mới cảm động,
trái tim đôn hậu, chân thành, giàu nó làm cho chúng ta nhận ra rằng, những điều nhỏ bé
trực cảm. nhưng lại thật phi thường, những thứ nhỏ nhoi nhưng lại
thật đáng quý. Bởi thế, người ta vẫn có chị là người phụ
 Thể hiện suy nghĩ và cách yêu nữ luôn khao khát hạnh phúc bình dị đời thường, hắn
rất táo bạo của người con gái hiện cũng có căn nguyên.
đại. Khao khát của Xuân Quỳnh là được “tan ra thành trăm
con sóng nhỏ” để dâng hiến, hòa sự nhỏ bé mong manh
của mình vào biển lớn tình yêu nhân loại để bất tử hóa
giá trị, sức sống, tình yêu của mình. Khao khát ấy, làm ta
al
nhớ đến “Nàng tiên cá” trong truyện cổ tích của Andersen,
ci
ffi
42 O
nàng đã từ bỏ tất cả để đi theo tiếng gọi của trái tim mình.

06 T
80 LO
Nàng chấp nhận tan thành bọt biển để sống trọn vẹn với
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
tình yêu của mình, để bất tử tình yêu trong sự trinh
nguyên. Chẳng biết rằng, khi đứng trước biển lớn, khi biết
những câu thơ này Xuân Quỳnh có nhớ đến “Nàng tiên
cá”, có mong muốn trở thành “nàng tiên cá” giữa thị đàn
thơ ca Việt Nam hay không. Nhưng chắc chắn rằng, chị
đã rất hạnh phúc trước khao khát của mình. Chị đã chúng
mình cho thế hệ chị, thế hệ sau và muôn đời sau rằng: Con
người nhỏ bé, nhưng không hề hư vô, sóng Xuân Quỳnh
tuy nhỏ bé nhưng không hề vô nghĩa. Bởi, đó là con sóng
tận hiến cho một lẽ sống lớn, tận hiến cho một tình yêu
lớn. Và đó cũng là cách ứng xử của Xuân Quỳnh trước sự
hữu hạn trong cuộc đời được đặt ở khổ thơ trước đó.
Nâng cao: Nhận xét vẻ đẹp tâm hồn Nói về “Sóng” có lẽ dùng bao nhiêu câu từ cũng không
người phụ nữ trong tình yêu qua hình đủ để nhận xét về cái hay, cái độc đáo, cái đặc sắc của nó
tượng sóng. đã dâng hiến cho nền thơ ca Việt Nam. Chỉ biết mượn đôi
lời của tiến sĩ Chu Văn Sơn: “Sóng không chỉ là tên một
- Trước hết, hình tượng sóng cho ta thi phẩm đã gây xốn xang cho nhiều thế hệ. Sóng không
thấy những nét đẹp truyền thống của chỉ là biểu trưng cho một hồn yêu chưa từng nguôi yên.
người phụ nữ trong tình yêu: Thật dịu Sóng còn là một nguồn sống, nguồn năng lượng mà nữ thi
dàng, đằm thắm; thật hồn hậu, dễ sĩ ấy đã truyền lại cho mai hậu qua mỗi tiếng thơ. Và, lâu
thương, thuỷ chung, son sắt. nay, lòng thơ của mỗi chúng ta, người mẹ, người tỏ, người
đang yêu, người đã yêu, chẳng đã từng thu từng phát thứ
- Hình tượng sóng cũng thể hiện sóng đặc biệt ấy: Sóng Xuân Quỳnh”. Như vậy, qua “Sóng”
được nét đẹp hiện đại của người phụ ta không chỉ thấy được những vẻ đẹp truyền thống của
nữ trong tình yêu: táo bạo, mãnh liệt, người phụ nữ trong tình yêu mà còn thấy nét đẹp hiện đại
dãm vượt qua mọi trở ngại để giữ gìn của người phụ nữ: yêu táo bạo, mãnh liệt, dám vượt qua
hạnh phúc, dù phấp phỏng trước cái mọi trở ngại để giữ gìn hạnh phúc, dù phấp phỏng trước
vô tận của thời gian, nhưng vẫn vững cái vô tận của thời gian, nhưng vẫn vững tin vào sức
al
tin vào sức mạnh của tình yêu. mạnh của tình yêu.
ci
ffi
42 O
06 T
80 LO
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
Lời kết: Đắm mình vào trong những vần thơ được kết tinh từ một trái tim cuồng nhiệt
với tình yêu trong thi phẩm “Sóng”, ta thấy được quả thực: “Xuân Quỳnh đem đến cho bạn đọc
một tình yêu vừa nồng nhiệt, táo bạo, vừa tha thiết, dịu dàng, vừa giàu trực cảm, vừa lắng sâu
những trải nghiệm, suy tư”. Đó là một tình yêu vừa mang cá tính hiện đại vừa có sự tiếp nối
những giá trị truyền thống tốt đẹp hòa trong cùng một tâm hồn khao khát mãnh liệt muốn yêu
và được yêu. Cái nồng nhiệt, táo bạo chính là đại diện cho tình yêu của người phụ nữ hiện đại,
như những con sóng ngày đêm vẫn cuộn trào trên mặt biển bao la. Ngụ ý của Xuân Quỳnh
trong từng vần thơ “Sóng” là muốn hướng đến một tình yêu tự do, mãnh liệt, không bị gò bó
trong một khuôn khổ hay chuẩn mực khắt khe nào. Người phụ nữ hiện đại đã dám bộc lộ nỗi
nhớ da diết, khắc khoải hướng đến người mình yêu, bộc lộ cả những suy tư thầm kín về những
điều khó hiểu trong tình yêu – điều mà phụ nữ xưa nay vẫn thường giấu kín, vẫn thường bị
những ái ngại, thẹn thùng che giấu đi và không dám thể hiện. Vượt qua những lo âu, trăn trở
để vươn tới một tình yêu cao cả, rộng lớn; vượt qua cái phấp phỏng lo âu và cái vô tận của thời
gian để có thể bất tử hóa cho tình yêu, đó chính là nét hiện đại trong tâm hồn người phụ nữa
khi yêu mà nhà thơ đã cố gắng dồn hết bút lực để làm nổi bật ở thi phẩm “Sóng”. Đồng thời đó
còn là khát vọng dâng hiến cả cuộc đời cho một tình yêu đích thực qua cách nghĩ táo bạo: “Làm
sao được tan ra/Thành trăm con sóng nhỏ/Giữa biển lớn tình yêu/Để ngàn năm còn vỗ”. Bên
cạnh đó, người phụ nữ khi yêu cũng rất mực tha thiết, dịu dàng và luôn vẹn nguyên với tấm
lòng thủy chung, son sắt.
Có thể nói vẻ đẹp nữ tính trong tình yêu được khắc họa dưới ngòi bút Xuân Quỳnh thông
qua nỗi nhớ đượm tình, da diết khiến ta liên tưởng đến nỗi nhớ “bổi hổi bồi hồi” trong ca dao
xưa, và dường như vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ đã bắt sâu vào cội nguồn dân tộc qua sự
liên tưởng ấy. Giống như những người có chồng đi đánh trận, những người phải đóng vai trò là
hậu phương quanh năm mong chờ một dáng hình quen thuộc đến mòn mỏi cả trái tim, người
phụ nữ trong thi phẩm “Sóng” cũng chực trào nơi huyết quản một nỗi nhớ da diết, nỗi nhớ bao
trùm cả không gian và thời gian, nỗi nhớ cuộn trào dưới lòng sâu và lênh đênh cả trên mặt biển.
Nỗi nhớ cũng chính là biểu hiện của tấm lòng thủy chung son sắt, dù muôn phương cách trở,
dù vạn dặm xa vời vẫn chỉ hướng về người mình yêu, hướng về nơi trái tim mình rung động và
al
coi đó là bến đỗ cuối cùng của đời mình. Người phụ nữ có những suy tư, trực cảm sâu lắng trong
ci
ffi
42 O
tình yêu bởi họ đã thực sự chìm đắm trong thứ tình yêu được gọi là chân thành, sâu đậm nhất.
06 T
80 LO
Chính bởi vì chân thành và sâu đậm nên mới muốn đi tìm nguồn cội của tình yêu, muốn trải
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za
_________________________________________________________________________________________
đến tận cùng con đường lớn rộng mà tình yêu đã xây nên trong trái tim mình. Tóm lại, sự đa
dạng của rất nhiều cảm xúc bên trong tâm hồn người phụ nữ đã thể hiện một tình yêu trọn vẹn,
đủ đầy, một tình yêu tựa như mật ngọt làm cho con người ta phải mê đắm, phải cuồng say và
nguyện sống hết mình với niềm hân hoan hạnh phúc, với cả nỗi đau và sự trăn trở.
al
ci
ffi
42 O
06 T
80 LO
33 T
03 Trợ

ỗ
H
lo
Za

Sóng - Xuân Qu NH

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sóng - Xuân Qu NH

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ÔN VĂN & LUYỆN VIẾT

 Phân tích theo hướng Lí luận và bình sâu.

Cột ý chính Cột văn tham khảo

Phần 4. Tổng kết.

- Đánh giá nghệ thuật.

- Khẳng định nội dung, tác phẩm.

BÀI THƠ “SÓNG” – Xuân Quỳnh

vững bền, chung thủy. (Khổ 5 + Khổ 6 + Khổ 7 + Khổ 8)

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 2 | 54

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 3 | 54

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 4 | 54

Nxb Đồng Nai, 2003, tr. 135)

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 5 | 54

PHÂN TÍCH CHI TIẾT BÀI THƠ

từng đợt sóng biển...

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 6 | 54

trực trong trài tim tuổi trẻ.

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 7 | 54

khi nữ thi sĩ đứng trước biển lớn.

Trước muôn trùng sóng bể

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 8 | 54

Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt

Bằng mây nhè nhẹ, gió đìu hiu

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 9 | 54

tim hay là nghe lý trí”, thật khó!

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 10 | 54

Ôi con sóng nhớ bờ

Ngày đêm không ngủ được

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 11 | 54

niềm tin vào tình yêu đích thực.

Ở ngoài kia đại dương

Trăm ngàn con sóng đó

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 12 | 54

Thành trăm con sóng nhỏ

Giữa biển lớn tình yêu

Để ngàn năm còn vỗ

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 13 | 54

Con sóng dưới lòng sâu

Con sóng trên mặt nước

Dẫu xuôi về phương bắc

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 14 | 54

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 15 | 54

PHÂN TÍCH VÀ HƯỚNG DẪN HÀNH VĂN

Sông không hiểu nổi mình

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 16 | 54

qua nghệ thuật đối lập. Ồn ào và lặng lẽ

Sông không hiểu nổi mình

Sóng tìm ra tận bể

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 17 | 54

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 18 | 54

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 19 | 54

Sóng tìm ra tận bể

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 20 | 54

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 21 | 54

Họ ngồi im không biết nói năng chi

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 22 | 54

trong ngực trẻ”.

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 23 | 54

Xuân Quỳnh đứng trước những con sóng miên man xô

sự kì diệu của t.yêu

bờ với tất cả sự say mê dâng hiến, chị cũng ngặp ngừng mà

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 24 | 54

⮞ Chinh phục mục tiêu 9+ cùng Cô Trần Thùy Dương | Trang 25 | 54