BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KĨ THUẬT TP.HCM

KHOA LUẬN CHÍNH TRỊ

TIỂU LUẬN CUỐI KỲ

CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945 VÀ Ý NGHĨA

CỦA NÓ TRONG SỰ PHÁT TRIỂN CỦA LỊCH SỬ
VIỆT NAM

MÃ MÔN HỌC: LLCT220514_02

HỌC KỲ 3 – NĂM HỌC 2020-2021
Giảng viên hướng dẫn: T.S Trịnh Thị Mai Linh

Thành phố Hồ Chí Minh, Tháng 7 năm 2021

 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT Độc lập- Tự do - Hạnh phúc
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
BỘ MÔN LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
TP. HCM, tháng 7 năm 2021

DANH SÁCH NHÓM VIẾT TIỂU LUẬN CUỐI KỲ

MÔN LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
HỌC KỲ III NĂM HỌC 2020-2021
1. Mã lớp môn học: LLCT220514_ 02 (Thứ 2, Thứ 4. Tiết 3,4,5)
2. Giảng viên hướng dẫn: TS. Trịnh Thị Mai Linh
3. Tên đề tài: Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và ý nghĩa của nó trong sự phát triển
của lịch sử Việt Nam.
4. Danh sách nhóm viết tiểu luận cuối kỳ:
Mã số sinh Tỉ lệ tham
STT HỌ VÀ TÊN SINH VIÊN Kí tên
viên gia %
1 Đoàn Khiết Thanh 19119220 100%
2 Nguyễn Thế Dũng 19119161 100%
3 Nguyễn Xuân Trí 19149350 100%
4 Nông Thị Ngân 19124280 100%
5 Nguyễn Thị Kim Chi 19137001 100%
6 Võ Đình Phúc 19149312 100%
7 Tạ Đình Nghĩa 19145427 100%
8 Kim Dự Tín 19145478 100%
9 Phạm Tấn Minh Tiến 19119014 100%
10 Nguyễn Thị Tuyết Trinh 19123044 100%

- Tỷ lệ % = 100%
- Trưởng nhóm: Đoàn Khiết Thanh
Nhận xét của giáo viên
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
......Tháng 7 năm 2021
Giáo viên chấm điểm
 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
GS: Giáo sư
TS: Tiến sĩ
Nxb: Nhà xuất bản
Covid-19: là một chủng coronavirus gây ra bệnh viêm đường hô hấp cấp do
virus corona 2019
SARS-CoV-2 (Severe acute respiratory syndrome corona virus 2): là virus
corona gây hội chứng hô hấp cấp tính nặng 2
 MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .........................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài...................................................................................................1
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ....................................................................................2
2.1. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 – sự kiện vĩ đại trong lịch sử dân tộc
Việt Nam .................................................................................................................2
2.2. Cách mạng Tháng Tám và ý nghĩa của độc lập, tự do................................3
2.3. Vai trò của Hồ Chí Minh trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945 ..........3
2.4. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 – Bước ngoặt vĩ đại của lịch sử dân
tộc Việt Nam ...........................................................................................................4
2.5. Ý nghĩa to lớn của Cách mạng Tháng Tám đến lịch sử dân tộc ...............5
2.6. Cách mạng Tháng Tám: Cuộc hồi sinh vĩ đại của dân tộc .........................6
2.7. Vấn đề thời cơ trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam .......6
2.8. Bác Hồ chuẩn bị cho Cách mạng Tháng Tám năm 1945 ...........................7
2.9. Cách mạng Tháng Tám – kỷ nguyên mới của dân tộc Việt Nam ..............8
2.10. Cách mạng tháng Tám (1945) .....................................................................9
3. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................10
3.1. Phương pháp logic – lịch sử .........................................................................10
3.2. Phương pháp phân tích tổng hợp................................................................11
3.3. Phương pháp diễn dịch – quy nạp ..............................................................11
3.4. Phương pháp so sánh đối chiếu ...................................................................12
3.5. Phương pháp gắn lý luận với thực tiễn ......................................................12
4. Bố cục của tiểu luận .............................................................................................12
5. Đóng góp của đề tài .............................................................................................13
NỘI DUNG ...................................................................................................................14
CHƯƠNG 1: CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945 ........................................14
1.1.Bối cảnh lịch sử: .................................................................................................14
1.1.1.Tình hình thế giới: ......................................................................................14
1.1.2.Tình hình trong nước: ................................................................................14
1.2.Nguyên nhân dẫn đến cuộc tổng tiếng công ....................................................17
1.2.1. Khách quan ................................................................................................17
1.2.2. Chủ quan ....................................................................................................17
 1.3 Diễn biến .............................................................................................................18
1.4. Kết quả...............................................................................................................21
CHƯƠNG 2: Ý NGHĨA CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945 TRONG SỰ
PHÁT TRIỂN CỦA LỊCH SỬ VIỆT NAM ..............................................................23
2.1 Nguyên nhân thắng lợi ......................................................................................23
2.2 Ý nghĩa của cuộc Cách mạng Tháng Tám ......................................................23
2.2.1 Ý nghĩa lịch sử ............................................................................................23
2.2.2 Ý nghĩa thời đại ..........................................................................................25
2.3 Bài học kinh nghiệm ..........................................................................................27
2.4 Vận dụng ............................................................................................................30
KẾT LUẬN ..................................................................................................................34
TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................35
 DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hình 1.1: Nhân dân Hà Nội tham gia mít tinh ủng hộ Mặt trận Việt Minh
tại Nhà Hát lớn Hà Nội, ngày 17-8-1945 ......................................................... 16

Hình 1.2: Ngày 2/9/1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Bản tuyên ngôn độc lập
khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa............................................. 17
 MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Lịch sử Đảng ta như Bác Hồ khẳng định là một kho lịch sử bằng vàng.
Việc nghiên cứu và học tập lịch sử Đảng có hệ thống và sâu sắc cũng góp phần
làm sáng tỏ kho tàng quý báu đó, đồng thời có giá trị về lí luận và chính trị-thực
tiễn cho mỗi cán bộ, đảng viên và mọi người dân trong giai đoạn cách mạng hiện
nay.
Lịch sử chính là sự gắn kết giữa quá khứ và hiện tại.Muốn hiểu về một
dân tộc thì ta phải tìm hiểu về lịch sử , cội nguồn của dân tộc đó.
Lịch sử Việt Nam là lịch sử của hơn 4000 năm dựng nước và giữ nước.
Từ thời Lạc Long Quân – Âu Cơ khai sinh lập địa, vua Hùng có công dựng nước
và giữ nước đến thời Bà Trưng ,bà Triệu cỡi voi giết giặc. Những trang sử hào
hùng cứ nối tiếp nhau :
Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau
Song hào kiệt đời nào cũng có
( Bình ngô đại cáo – Nguyễn Trãi )
Dân tộc ta viết những trang sử hào hùng , chói lọi của Bạch Đằng, Chi
Lăng,…gắn liền với tên tuổi những anh hùng như Ngô Quyền , Quang Trung
Nguyễn Huệ … Những trang sử đó đã soi đường dẫn lối cho dân tộc ta trong quá
khứ, hiện tại và tương lai.
Nói đến những trang sử vàng của dân Việt Nam hôm nay thì thắng lợi của
cuộc Cách mạng tháng Tám – 1945 quả là một chiến thắng lịch sử vang dội .Nó
đã đánh dấu bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử dân tộc ta, mở ra một thời đại mới, và
cũng là một thách thức mói với chính quyền non trẻ nước Việt Nam Dân Chủ
Cộng Hoà trước ba kẻ thù “ Giặc đói , giặc dốt và giặc ngoại xâm ”. Mở ra một
thời đại đấu tranh cho hoà bình, giải phóng dân tộc, đấu tranh vì “ Tự do, bình
đẳng, bác ái ” . Một thời đại – Chủ tịch Hồ Chí Minh.

1
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

2.1. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 – sự kiện vĩ đại trong lịch sử dân
tộc Việt Nam
Đầu năm 1945, Chiến tranh thế giới lần thứ hai bước vào giai đoạn cuối.
Hồng quân Xô Viết liên tiếp giành thắng lợi quyết định trên chiến trường châu
Âu, giải phóng một loạt nước và tiến thẳng vào sào huyệt phát xít Đức tại Béc-
lin. Ở trong nước, trải qua các cuộc diễn tập, đến năm 1945, phong trào cách mạng
dâng cao. Từ tháng 4-1945 trở đi, cao trào kháng Nhật cứu nước diễn ra mạnh mẽ,
phong phú về nội dung và hình thức. Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ
Chí Minh, nhân dân cả nước đồng loạt vùng dậy, tiến hành tổng khởi nghĩa, giành
chính quyền. Chỉ trong vòng 15 ngày cuối tháng 8-1945, cuộc tổng khởi nghĩa đã
giành thắng lợi hoàn toàn, chính quyền trong cả nước về tay nhân dân.Ngày 2-9-
1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội) lịnh sử, trước cuộc mít tinh của gần
một triệu đồng bào, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ Lâm thời trịnh
trọng đọc bản Tuyên ngôn Độc lập - Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời.
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công mau lẹ do nhiều nguyên nhân: sự
lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt, khéo léo của Đảng; là sự vận dụng và phát triển chủ
nghĩa Mác-Lênin; tinh thần yêu nước, đoàn kết, ý chí quật cường của các tầng lớp
nhân dân ta; Cách mạng Tháng Tám được tiến hành trong bối cảnh quốc tế có
những thuận lợi nhất định. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công là thắng
lợi vĩ đại đầu tiên của nhân dân ta từ khi có Đảng lãnh đạo, là thắng lợi của chủ
nghĩa Mác-Lênin được vận dụng sáng tạo; cổ vũ phong trào đấu tranh giải phóng
dân tộc ở các nước bị chủ nghĩa đế quốc thực dân áp bức, thống trị.

Nguồn: Cách mạng Tháng Tám năm 1945 sự kiện vĩ đại trong lịch sử dân
tộc Việt Nam, Vũ Bé, báo Tuyên Quang, trích từ Cách mạng Tháng Tám năm
1945 sự kiện vĩ đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam - Báo Tuyên quang
(baotuyenquang.com.vn)

2
 2.2. Cách mạng Tháng Tám và ý nghĩa của độc lập, tự do
Cách mạng Tháng Tám có giá trị vĩ đại không chỉ đối với dân tộc Việt
Nam mà còn đối với nhân loại. Thế nhưng hiện nay, vẫn có thế lực từ bên ngoài
với tâm địa đen tối, bằng những lập luận thiếu tử tế hòng xuyên tạc và phủ định
giá trị của Cách mạng Tháng Tám. Đầu tiên cần phải khẳng định, thắng lợi của
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã mở ra bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử của
dân tộc ta, đất nước ta. Thắng lợi này đã chính thức chấm dứt ách đô hộ hơn 80
năm của thực dân Pháp đối với nước ta, mở ra kỷ nguyên độc lập, lần đầu tiên tên
nước Việt Nam có trên bản đồ thế giới, với tư cách và vị thế của một quốc gia-
dân tộc độc lập, có chủ quyền. Về ý nghĩa vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám, Chủ
tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng: “Lịch sử dân tộc ta có nhiều thời kỳ rất vẻ
vang. Nhưng trước ngày Cách mạng Tháng Tám, dân tộc ta đã phải trải qua gần
một thế kỷ vô cùng tủi nhục. Trên địa đồ thế giới, tên nước ta đã bị xóa nhòa dưới
bốn chữ “Đông Dương thuộc Pháp”. Thực dân Pháp gọi đồng bào ta là lũ Annamít
dơ bẩn. Thiên hạ gọi chúng ta là vong quốc nô... Cách mạng Tháng Tám thành
công. Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời. Kháng chiến chống thực dân
Pháp thắng lợi. Nhân dân ta tự làm chủ vận mạng của mình. Tên tuổi của nước ta
lại lừng lẫy khắp năm châu, bốn biển”. Cách mạng Tháng Tám cũng trở thành
nguồn động viên to lớn để nhiều dân tộc thuộc địa đứng lên giành độc lập.

Nguồn: Cách mạng Tháng Tám và ý nghĩa của độc lập, tự do (2020), tác
giả Hồ Quang Phương, trích từ Quân đội Nhân dân, trích từ Cách mạng tháng
Tám và ý nghĩa độc lập tự do - Báo Quân đội Nhân dân (qdnd.vn)

2.3. Vai trò của Hồ Chí Minh trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945

Thắng lợi của cuộc cách mạng tháng 8 năm 1945 là kết quả của toàn dân
đánh giặc cùng với đó là đường lối cách mạng của đảng. Sự ra đời của nhà nước
Việt Nam dân chủ cộng hòa đã đánh dấu bước ngoặt lớn trong lịch sử dân tộc,
nước ta từ một nước thuộc địa nửa phong kiến trở thành một nước độc lập tự do,

3
phát triển theo con đường chủ nghĩa xã hội. Nhờ cách mạng tháng Tám cũng như
cuộc kháng chiến chống Pháp đã mở ra một mốc lớn trên con đường giải phóng
các dân tộc bị áp bức chống chủ nghĩa đế quốc ở các nước thuộc địa. Thắng lợi
của cuộc cách mạng tháng Tám là kết quả của mười lăm năm đấu tranh liên tiếp
của nhân dân ta dưới sự thống nhất lãnh đạo của đảng trải qua ba cao trào cách
mạng lớn 1930 - 1931, 1936 - 1939, 1939 - 1945, Điều đó cho thấy sự lãnh đạo
tài tình, sáng suốt, khôn khéo của Đảng đứng đầu là chủ tịch Hồ Chí Minh, là sự
vận dụng và phát triển của chủ nghĩa Mác - Lênin trong điều kiện cụ thể của đất
nước ta một cách đúng đắn, độc lập, tự chủ và sáng tạo, có phương pháp và chiến
lược, chiến thuật cách mạng phù hợp, linh hoạt. Giá trị của cách mạng tháng Tám
năm 1945 và tư tưởng Hồ Chí Minh vẫn trường tồn mãi như một bài học kinh
nghiệm quý báu, như sợi chỉ nam cho sự nghiệp cách mạng và xây dựng đất nước
sau này của dân tộc.

Nguồn: Vai trò của Hồ Chí Minh trong cách mạng Tháng Tám năm 1945,
Trần Hữu Thắng, truy cập từ: https://www.slideshare.net/LongToro1/t-tng-h-ch-
minh-v-vai-tr-ca-h-ch-minh-trong-cch-mng-thng-tm-nm-1945

2.4. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 – Bước ngoặt vĩ đại của lịch sử
dân tộc Việt Nam
Tháng 8-1945, Nhật đầu hàng Đồng minh. Quân Đồng minh chuẩn bị kéo
vào nước ta để giải giáp vũ khí của Nhật. Thực dân Pháp ráo riết chuẩn bị quay
trở lại xâm lược nước ta một lần nữa. Hưởng ứng chủ trương đó, quần chúng khắp
nơi đã đồng loạt nổi dậy và dành thắng lợi hoàn toàn. Thắng lợi của cách mạng
tháng Tám và sự ra đời của Nhà nước Cộng hòa đánh dấu bước ngoặt vĩ đại trong
lịch sử dân tộc. Nhờ cách mạng tháng Tám cũng như cuộc kháng chiến chống
thực dân Pháp đã cắm một cái mốc lớn trên con đường đấu tranh giải phóng của
các dân tộc bị áp bức chống chủ nghĩa đế quốc ở các nước thuộc địa. Thắng lợi là
kết quả của mười lăm năm đấu tranh liên tiếp của nhân dân dưới sự lãnh đạo thống

4
nhất của Đảng. Điều đó cho thấy sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt, khôn khéo của
Đảng mà đứng đầu là chủ tịch Hồ Chí Minh. Điều đó cho ta thấy được những giá
trị cách mạng Tám vẫn trường tồn mãi như một bài học kinh nghiệm quý báu, như
sợi kim chỉ nam cho sự nghiệp cách mạng và xây dựng đất nước sau này của dân
tộc mình. Hiện tại, đất nước đang đứng trước nhiều thời cơ lớn, đồng thời cũng
phải đối mặt với những thách thức không nhỏ. Tinh thần Cách mạng Tháng Tám
sẽ tiếp tục thôi thúc Đảng và nhân dân đồng sức, đồng lòng, khắc phục khó khăn,
tận dụng cơ hội, đưa đất nước vững vàng đi lên phía trước.

Nguồn: Cách mạng tháng 8/1945 - Bước ngoặt vĩ đại của lịch sử dân tộc
Việt Nam(2021), tác giả Minh Duyên, trích từ Báo ảnh Dân tộc và miền núi, truy
cập Cách mạng tháng 8/1945 – Bước ngoặt vĩ đại của lịch sử dân tộc Việt Nam -
Báo ảnh Dân tộc và miền núi (dantocmiennui.vn)

2.5. Ý nghĩa to lớn của Cách mạng Tháng Tám đến lịch sử dân tộc

Trong lịch sử ngàn năm dựng nước và giữ nước của cha ông ta, chúng ta
đã giành được rất nhiều những thắng lợi rất vẻ vang, oanh liệt. Trong những thắng
lợi đó chúng ta không thể không nhắc đến thắng lợi của cuộc cách mạng tháng
Tám. Đó là một mốc son chói lọi của lịch sử dân tôc ta. Thắng lợi đó đã chấm dứt
gần 100 năm nước ta dưới sự áp bức bóc lột cuả thực dân Pháp, xoá bỏ chế độ
phong kiến ở nước ta, đưa nước ta bước vào một kỷ nguyên mới. Nước ta từ một
nước nửa thuộc địa nửa phong kiến trở thành một nước tự do, độc lập. Thắng lợi
của cách mạng tháng Tám còn thể hiện sự lãnh đạo tài tình của Đảng ta trong việc
phát huy sức mạnh toàn dân tộc.

Thắng lợi của cách mạng tháng Tám là kết quả của sự kết hợp giữa sự
chuẩn bị chu đáo về lực lượng cách mạng và sự nắm bắt thời cơ chính xác, nhạy
bén của Đảng và Hồ chủ tịch. Thắng lợi này còn là minh chứng cho đường lối
cách mạng đúng đắn, khoa học của Đảng trong việc kết hợp sức mạnh toàn dân

5
tộc với những điều kiện thuận lợi bên ngoài. Sự lãnh đạo của đảng là nhân tố hàng
đầu đảm bảo cho thắng lợi của cách mạng Việt Nam.

Nguồn: truy cập từ: https://khotrithucso.com/doc/p/cach-mang-thang-8-

nam-1945-56071
2.6. Cách mạng Tháng Tám: Cuộc hồi sinh vĩ đại của dân tộc
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thắng lợi và sự ra đời của Nhà nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, “là một cuộc thay đổi cực kỳ to lớn trong lịch sử
của nước ta”, đã đập tan xiềng xích đô hộ hơn 80 năm của thực dân Pháp, đánh
đuổi bọn quân phiệt Nhật Bản ra khỏi đất nước, lật đổ chế độ phong kiến mấy
mươi thế kỷ, đưa đất nước ta bước vào một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập
dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Cách mạng Tháng Tám cũng chính là cuộc
hồi sinh vĩ đại của dân tộc dưới sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Chủ tịch Hồ
Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam.

Đã 75 năm trôi qua nhưng tầm vóc, ý nghĩa cùng những bài học kinh
nghiệm quý báu của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 vẫn còn nguyên giá trị và
tiếp tục tỏa sáng trong sự nghiệp cách mạng của đất nước. Đó là cuộc hồi sinh vĩ
đại của dân tộc, mở ra một thời đại phát triển rực rỡ của đất nước với những thành
tựu có tính lịch sử của công cuộc đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước, tạo
dựng nên “cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín” chưa bao giờ có của Tổ quốc Việt
Nam hôm nay.

Nguồn: Cách mạng Tháng Tám: Cuộc hồi sinh vĩ đại của dân tộc,GS, TS
Tạ Ngọc Tấn (2020), Báo Nhân dân, trích từ Cách mạng tháng Tám: Cuộc hồi
sinh vĩ đại của dân tộc – Báo nhân dân (nhandan.com.vn)

2.7. Vấn đề thời cơ trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam

Nhận thức được tầm quan trọng của thời cơ , Đảng ta đứng đầu là Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã sớm đưa ra những quan điểm ,Người viết “ Đằng sau sự phụ tùng

6
tiêu cực , người Đông Dương giấu một cái gì đang sôi sục , đang gào thét và sẽ
bùng nổ một cách ghê gớm khi thời cơ đến . Bộ phận ưu tú phải thúc đẩy cho thời
cơ mau đến”. Chỉ trong vòng 15 ngày cuối tháng 8-1945, cuộc tổng khởi nghĩa đã
giành thắng lợi hoàn toàn. Lần đầu tiên trong lịch sử, chính quyền cả nước thuộc
về nhân dân. Thành công của Cách mạng tháng Tám 1945 chứng tỏ, Đảng ta ,
đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh có tầm nhìn vượt trước thời gian , xác định
đúng thời cơ , cho nên đã chuẩn bị tốt lực lượng ,sẵn sàng chủ động , chớp thời
cơ lãnh đạo nhân dân ta đứng lên tổng khởi nghĩa giành thắng lợi. Là vận dụng
sáng tạo quy luật vận động phát triển của khởi nghĩa và cách mạng , khôn khéo
trong nghệ thuật chỉ đạo chớp thời cơ, giành thắng lợi.Cách mạng tháng Tám đã
nêu cao tinh thần quật khởi của dân tộc Việt Nam, một dân tộc có truyền thống
lâu đời chiến đấu vì độc lập tự do , quyết không chịu làm nô lệ . Là kết quả của
tám mươi năm đấu tranh không ngừng của dân tộc Việt Nam chống thực dân Pháp.

Nguồn: truy cập từ https://text.123docz.net/document/2779660-tieu-luan-

van-de-thoi-co-trong-cach-mang-thang-8-nam-1945-o-viet-nam.htm

2.8. Bác Hồ chuẩn bị cho Cách mạng Tháng Tám năm 1945
Sau khi được Quốc tế Cộng sản chấp thuận, mùa Đông năm 1938, Bác Hồ
đến Trung Quốc với tên là Hồ Quang, cấp bậc Thiếu tá, tìm cách về nước để trực
tiếp lãnh đạo cách mạng giải phóng dân tộc. Tháng 02/1940, mang bí danh “ông
Trần”, Bác đến nhà ông bà Tống Minh Phương, Việt kiều, ở 76 đường Kim Bính,
nội thành Côn Minh và Người đã chắp được mối liên hệ với Đảng và phong trào
cách mạng trong nước qua Ban công tác Hải ngoại của Đảng.

Công lao chuẩn bị chu đáo của Bác Hồ cho Cách mạng Tháng Tám năm
1945 như cụ Huỳnh Thúc Kháng với danh nghĩa là Hội trưởng Hội Quốc dân Việt
Nam có viết một bức thư dài bằng chữ Hán nhan đề “Kính cáo đồng bào phụ lão
kháng chiến”, đã chỉ rõ: “Người thân yêu nhất của đồng bào quốc dân chúng ta là
Hồ Chí Minh tiên sinh; là bậc yêu nước đại chí sĩ; là nhà lịch nghiệm cách mạng

7
đại chuyên gia: Chân đi khắp 5 châu, mắt trông xa vạn dặm. Nhận rõ thời cuộc,
lặng đồ thời cơ. Tổ chức giải phóng du kích quân, lãnh đạo thanh niên, cán bộ, bộ
đội. Quân dân một chí, ước vạn đồng lòng. Chất chứa lâu ngày, chuốt mài đứng
dậy. Cầm đầu giơ tay kêu gọi là trận tuyến Việt Minh. Hưởng ứng múa gậy đứng
lên là dân quân toàn quốc. Tiếng sấm đứng lên dậy đất, thế quân vang dội long
trời. Cây cỏ hùa theo giúp oai linh, nước non quanh theo hò hét. Sao 5 cánh cờ
hồng che khắp vùng quê, ngõ chợ, phất phẩy cùng nơi... Sướng ơi là sướng, thoát
thân nô lệ làm chủ nhân ông. Vui thật là vui, đổi quyền vua mà làm dân quốc
mới”.

Nguồn: Bác Hồ chuẩn bị cho Cách mạng Tháng Tám năm 1945, TS Trần
Viết Hoàn (2020), tạp chí Tổ chức Nhà nước, truy cập từ Bác Hồ chuẩn bị cho
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 (tcnn.vn)

2.9. Cách mạng Tháng Tám – kỷ nguyên mới của dân tộc Việt Nam
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công đã mở đường đưa dân tộc
ta tiến hẳn vào kỷ nguyên mới trong lịch sử của mình: Kỷ nguyên độc lập, tự do
và chủ nghĩa xã hội. Kỷ nguyên mới đánh dấu bước nhảy vọt của đất nước ta. Lần
đầu tiên trong lịch sử, một nhà nước công nông ra đời ở Việt Nam, nhân dân ta từ
người nô lệ trở thành người làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của mình. Nước
Việt Nam từ một nước thuộc địa và nửa phong kiến trở thành một nước độc lập
tự do và dân chủ. Đảng Cộng sản Việt Nam trở thành đảng lãnh đạo một nhà nước
độc lập, một quốc gia - dân tộc, và như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Chẳng
những giai cấp lao động và nhân dân Việt Nam ta có thể tự hào, mà giai cấp lao
động và những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng: lần này là lần
đầu tiên trong lịch sử cách mạng của các dân tộc thuộc địa và nửa thuộc địa, một
đảng mới 15 năm tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền
toàn quốc”. Sau cách mạng vai trò của Đảng Cộng sản được khẳng định, được
toàn dân tin tưởng tuyệt đối vào Đảng và con đường mà Đảng và Chủ tịch Hồ Chí

8
Minh đã vạch ra. Từ đây, đất nước, xã hội, dân tộc và con người Việt Nam bước
vào một cuộc trường chinh mới với những biến đổi cách mạng lớn lao và sâu sắc.
Và đối với lịch sử dân tộc Cách mạng tháng 8/1945 đã viết thêm những trang sử
vẻ vang của dân tộc và tạo tiền tiền đề cho rất nhiều chiến thắng oanh liệt sau này.

Nguồn: Cách mạng Tháng Tám – kỷ nguyên mới của dân tộc Việt Nam,
Minh Đức (2015), Cổng thông tin điện tử tỉnh Cà Mau, truy cập từ Cách mạng
Tháng Tám – kỷ nguyên mới của dân tộc Việt Nam – Cổng thông tin điện tử
tỉnh Cà Mau (songoaivu.camau.gov.vn)

2.10. Cách mạng tháng Tám (1945)

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là sự kiện vĩ đại trong lịch sử dân tộc
Việt Nam, là điển hình của cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân. Cuộc cách mạng
đó đã đánh đổ chế độ thuộc địa của thực dân Pháp và phát xít Nhật áp đặt trên đất
nước ta kéo dài hơn 80 năm, lật nhào chế độ phong kiến hàng ngàn năm. Nước ta
từ một nước thuộc địa trở thành một nước độc lập. Nhân dân ta từ thân phận nô lệ
trở thành người chủ đất nước. Cách mạng Tháng Tám thắng lợi đã mở ra kỷ
nguyên mới trong lịch sử dân tộc, kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ
nghĩa xã hội. Cách mạng Tháng Tám đã đánh dấu sự sụp đổ đầu tiên của chủ
nghĩa thực dân cũ trên thế giới, là thắng lợi đầu tiên của phong trào giải phóng
dân tộc ở một nước thuộc địa, cổ vũ mạnh mẽ phong trào đấu tranh giải phóng
dân tộc của các nước thuộc địa trên thế giới. Cách mạng Tháng Tám đã đánh dấu
sự thắng lợi của đường lối cách mạng và vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản
Đông Dương đối với cách mạng Việt Nam. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng
định: “Chẳng những giai cấp lao động và nhân dân Việt Nam ta có thể tự hào,
mà giai cấp lao động và những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào
rằng: lần này là lần đầu tiên trong lịch sử cách mạng của các dân tộc thuộc địa
và nửa thuộc địa, một Đảng mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã
nắm chính quyền toàn quốc”.

9
 Nguồn: Tóm tắt bối cảnh, diễn biến, kết quả, ý nghĩa lịch sử, nguyên nhân
thắng lợi và bài học kinh nghiệm của Cuộc cách mạng Tháng Tám năm 1945, Võ
Văn Du, Trường Chính trị tỉnh Bến Tre, truy cập từ Tóm tắt bối cảnh, diễn biến,
kết quả, ý nghĩa lịch sử, nguyên nhân thắng lợi và bài học kinh nghiệm của cuộc
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 – Trường Chính trị tỉnh Bến Tre
(truongchinhtribentre.edu.vn)
3. Phương pháp nghiên cứu

3.1. Phương pháp logic – lịch sử

Phương pháp nghiên cứu logic – lịch sử là phương pháp nghiên cứu bằng
cách tìm nguồn gốc phát sinh, quá trình phát triển và biến hóa của đối tượng để
phát hiện bản chất và quy luật vận động, phát triển của đối tượng thông qua các
nguồn tư liệu lịch sử.

Phương pháp lịch sử là phương pháp nghiên cứu bằng cách đi tìm nguồn
gốc phát sinh, quá trình phát triển và biến hóa của đối tượng, để phát hiện ra bản
chất và quy luật của đối tượng, là phương pháp thông qua miêu tả tái hiện hiện
thực với sự hỗn độn, lộn xộn, bề ngoài của các yếu tố, sự kiện kế tiếp nhau, để
nêu bật lên tính quy luật của sự phát triển.

Đặt ra yêu cầu chúng tìm hiểu cái không lập lại bên cái lập lại. Yêu cầu
chúng ta phải theo dõi những bước quanh co thụt lùi tạm thời …của sự phát triển
lịch sử. Đi sâu vào ngõ ngách của lịch sử, đi sâu vào tâm lý, tình cảm, phải chú ý
những tên người tên đất không gian thời gian cụ thể.

Phương pháp logic là phương pháp nghiên cứu quá trình phát triển lịch sử
các hiện tượng lịch sử trong hình thức tổng quát, nhằm mục đích và bản chất quy
luật, khuynh hướng chung của sự vận động của chúng, là sự phản ánh đã được
uốn nắn lại nhưng uốn nắn theo quy luật mà bản thân quá trình lịch sử đem lại.
Chỉ cần đi sau nắm lấy những nhân vật sự kiện giai đoạn điển hình và qua những

10
phạm trù quy luật nhất định, giúp ta nhìn nhận cái mới, tác động tích cực vào hiện
thực.

3.2. Phương pháp phân tích tổng hợp

Phân tích là nghiên cứu các tài liệu, lý luận khác nhau bằng cách phân tích
chúng thành từng bộ phận để quan tâm sâu sắc về đối tượng, những yếu tố đơn
giản hơn để phân tích, phát hiện ra bản chất, thuộc tính, quy luật của từng bộ phận
nhận của đối tượng nghiên cứu để từ đó hiểu rõ hơn đối tượng nghiên cứu, từng
bước bóc tách từng mảng dữ liệu để nhìn rõ hơn bản chất của sự vật, hiện tượng
nghiên cứu.

Khi đứng trước một đối tượng nghiên cứu, để việc phân tích trở nên dễ
dàng và đơn giản hơn chúng ta cần xác định: Lựa chọn tiêu chí, cách thức phân
chia. Xác định điểm xuất phát ban đầu để nghiên cứu. Tùy theo mục đích nghiên
cứu, phân loại để chọn ra những thuộc tính riêng và chung.

3.3. Phương pháp diễn dịch – quy nạp

Phương pháp diễn dịch là phương pháp tư duy đi từ cái phổ biến đến cái
cá biệt, từ cái chung đến cái riêng, tức là căn cứ vào thuộc tính và quan hệ phổ
biến của một loại sự vật hiện tượng nào đó mà rút ra kết luận một sự vật hiện
tượng cá biệt trong loại đó cũng có thuộc tính và quan hệ như vậy. Tuy nhiên
muốn rút ra kết luận đúng bằng con đường diễn dịch thì tiền đề phải đúng và phải
tuân theo các quy tắc logic, phải có quan điểm lịch sử cụ thể khi vận dụng cái
chung và cái riêng.

Phương pháp qui nạp là phương pháp đi từ tri thức về cái phim đến tri thức
về cái chung từ tri thức chung đến kiến thức chung hơn. Giúp cho việc khái quát
kinh nghiệm thực tiễn về những cái riêng để có được tri thức kết luận chung, đóng
vai trò lớn lao trong việc khám phá ra quy luật và đề ra các giả thiết. Rút ra nguyên
lý chung tự quan sát một loạt những sự vật riêng lẻ điều kiện khách quan của quy

11
nạp là tính lặp lại của một hiện tượng nào đó. Tuy nhiên, qui nạp chưa thể xác
định được thuộc tính đó là tất nhiên hay ngẫu nhiên

Phương pháp qui nạp và diễn dịch là phương pháp tư duy đi từ cái phổ
biến đến cái cá biệt, từ cái chung đến cái riêng, tức là căn cứ vào thuộc tính và
quan hệ phổ biến của một loại sự vật hiện tượng nào đó mà rút ra kết luận một sự
vật hiện tượng cá biệt trong loại đó cũng có thuộc tính và quan hệ như vậy.

3.4. Phương pháp so sánh đối chiếu

Phương pháp so sánh đối chiếu là phương pháp so sánh đối chiếu giữa hai
vấn đề lịch sử cùng diễn ra trong một thời gian nhưng có địa điểm, không gian
tiến hành khác nhau, phương pháp này mang tính đối chiếu là chủ yếu, các vấn đề
được đưa ra đối chiếu thường có mối liên hệ ảnh hưởng tác động lẫn nhau, giáo
viên nên sử dụng phương pháp này để minh họa cho một thời kỳ, một giao đoạn
lịch sử để học sinh thấy được tính hệ thống hóa, khái quát hóa cho vấn đề.

3.5. Phương pháp gắn lý luận với thực tiễn

Thực tiễn và lý luận không ngừng phát triển trong sự tác động lẫn nhau,
trong đó thực tiễn đóng vai trò là cơ sở, động lực, mục đích của nhận thức, của lí
luận và là tiêu chuẩn để kiểm tra chân lý. Thực tiễn là thước đo giá trị của những
nhận thức đã đạt được trong quá trình nhận thức, đồng thời không ngừng bổ sung,
điều chỉnh, sửa chữa, phát triển và hoàn thiện nhận thức. góp phần hạn chế tính
mò mẫm, tự phát, tăng cường tính tự giác, chủ động tích cực trong hoạt động của
con người. Lý luận là “kim chỉ nam” cho hành động, soi đường, dẫn dắt, chỉ đạo
thực tiễn. Lênin khẳng định: “Không có lý luận cách mạng thì cũng không thể có
phong trào cách mạng” có vai trò rất lớn đối với thực tiễn, tác động trở lại thực
tiễn, làm biến đổi thực tiễn thông qua hoạt động con người.

4. Bố cục của tiểu luận

Chương 1 : Cách mạng tháng 8 năm 1945

12
 Chương 2: Ý nghĩa cách mạng tháng 8 năm 1945 trong sự phát triển của
lịch sử Việt Nam.
5. Đóng góp của đề tài

Đối với người học : Biết được, ý nghĩa lịch sử và những bài học trong quá
trình dẫn đến sự thắng lợi to lớn của Cách mạng tháng 8 năm 1945 đó là bước
ngoặc vĩ đại trong lịch sử dân tộc ta, mở ra một thời đại mới, và cũng là một thách
thức mói với chính quyền non trẻ nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà trước ba kẻ
thù “ Giặc đói , giặc dốt và giặc ngoại xâm ”.
Thông qua những kiến thức đã giúp cho các học viên nhận thức rõ ràng
vai trò lãnh đạo của Đảng đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh có tầm nhìn vượt
trước thời gian , xác định đúng thời cơ , cho nên đã chuẩn bị tốt lực lượng ,sẵn
sàng chủ động , chớp thời cơ lãnh đạo nhân dân ta đứng lên tổng khởi nghĩa giành
thắng lợi.
Đối với môn Lịch sử Đảng Việt Nam:
Tạo hứng khởi khi tìm hiểu bộ môn và tìm hiểu về Cuộc cách mạng tháng
8 năm 1945 và ý nghĩa lịch sử rất lớn trong sự phát của lịch sử Việt Nam thấy
được thành quả của tám mươi năm đấu tranh không ngừng của dân tộc Việt Nam
chống thực dân Pháp.
Xây dựng giáo án vững chắc của bộ môn và tạo động lực cho sinh viên
học tập.

13
 NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945

1.1 Bối cảnh lịch sử:

1.1.1. Tình hình thế giới:
Đầu năm 1945, Chiến tranh thế giới lần thứ hai bước vào giai đoạn cuối.
Hồng quân Xô Viết liên tiếp giành thắng lợi quyết định trên chiến trường châu
Âu, giải phóng một loạt nước và tiến thẳng vào sào huyệt phát xít Đức tại Béc-
lin. Ngày 09/5/1945, phát xít Đức đầu hàng vô điều kiện, chiến tranh kết thúc ở
châu Âu. Ngày 08/8/1945, Hồng quân Liên Xô tiến công như vũ bão vào quân đội
Nhật.Ngày 14/8/1945, phát xít Nhật đầu hàng vô điều kiện, chiến tranh thế giới
lần thứ hai kết thúc.
Theo thỏa thuận của các nước Đồng minh, sau khi phát xít Nhật đầu hàng,
quân đội Anh và Tưởng sẽ vào Đông Dương để giải giáp quân đội Nhật. Trong
khi đó, thực dân Pháp dựa vào Đồng minh lăm le khôi phục địa vị thống trị của
mình; đế quốc Mỹ đứng sau các thế lực này cũng sẵn sàng can thiệp vào Đông
Dương. Những phần tử phản động, ngoan cố trong chính quyền tay sai Nhật đang
âm mưu thay đổi chủ, chống lại cách mạng.
1.1.2. Tình hình trong nước:
Ở trong nước, trải qua các cuộc diễn tập, đến năm 1945, phong trào cách
mạng dâng cao. Ngày 9-3-1945, phát xít Nhật làm cuộc đảo chính hất cẳng Pháp.
Ngay trong đêm đó, Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương mở rộng quyết định
phát động một cao trào cách mạng làm tiền đề cho tổng khởi nghĩa, thay đổi các
hình thức tuyên truyền, cổ động, tổ chức và đấu tranh cho thích hợp. Tháng 3-
1945, Trung ương Đảng ra Chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng
ta”. Tháng 4-1945, 2 Trung ương triệu tập Hội nghị quân sự cách mạng Bắc Kỳ,
quyết định nhiều vấn đề quan trọng, thống nhất các lực lượng vũ trang thành Việt
Nam giải phóng quân. Ngày 16-4-1945, Tổng bộ Việt Minh ra Chỉ thị tổ chức các

14
Ủy ban Dân tộc giải phóng các cấp và chuẩn bị thành lập Ủy ban giải phóng dân
tộc Việt Nam, tức Chính phủ lâm thời cách mạng Việt Nam.
Từ tháng 4-1945 trở đi, cao trào kháng Nhật, cứu nước diễn ra mạnh mẽ,
phong phú về nội dung và hình thức. Đầu tháng 5-1945, Bác Hồ từ Cao Bằng về
Tuyên Quang, chọn Tân Trào làm căn cứ chỉ đạo cách mạng cả nước và chuẩn bị
Đại hội quốc dân. Ngày 4-6-1945, Khu giải phóng Việt Bắc được thành lập, đặt
dưới sự lãnh đạo của Ủy ban chỉ huy lâm thời, trở thành căn cứ địa của cả nước.
Tháng 8- 1945, Hội nghị đại biểu toàn quốc của Đảng họp tại Tân Trào (Tuyên
Quang) khẳng định: “Cơ hội rất tốt cho ta giành độc lập đã tới” và quyết định phát
động toàn dân khởi nghĩa giành chính quyền từ tay phát xít Nhật và tay sai trước
khi quân Đồng minh vào Đông Dương; đề ra ba nguyên tắc bảo đảm tổng khởi
nghĩa thắng lợi, đó là: Tập trung, thống nhất, kịp thời. 23 giờ ngày 13-8-1945, Ủy
ban Khởi nghĩa ra Quân lệnh số 1 hiệu triệu toàn dân tổng khởi nghĩa. Ngày 16-
8-1945, Đại hội Quốc dân họp tại Tân trào thông qua “10 chính sách lớn của Việt
Minh”; thông qua “Lệnh tổng khởi nghĩa”; quy định quốc kỳ, quốc ca; thành lập
Ủy ban Dân tộc giải phóng Trung ương, tức Chính phủ Lâm thời do đồng chí Hồ
Chí Minh làm Chủ tịch. Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư kêu gọi nhân dân cả nước
tổng khởi nghĩa, trong đó chỉ rõ: “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến.
Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân cả nước
đồng loạt vùng dậy, tiến hành tổng khởi nghĩa, giành chính quyền. Từ ngày 14
đến ngày 18-8, cuộc tổng khời nghĩa nổ ra giành được thắng lợi ở nông thôn đồng
bằng Bắc Bộ, đại bộ phận miền Trung, một phần miền Nam và ở các thị xã: Bắc
Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Hội An, Quảng Nam... Ngày 19-8, khởi nghĩa giành
chính quyền thắng lợi ở Hà Nội. Ngày 23-8, khởi nghĩa thắng lợi ở Huế và ở Bắc
Cạn, Hòa Bình, Hải Phòng, Hà Đông, Quảng Bình, Quảng Trị, Bình Định, Gia
Lai, Bạc Liêu... Ngày 25-8, khởi nghĩa thắng lợi ở Sài Gòn - Gia Định, Kon Tum,
Sóc Trăng, Vĩnh Long, Trà Vinh, Biên Hòa, Tây Ninh, Bến Tre... Ở Côn Đảo,

15
Đảng bộ nhà tù Côn Đảo đã lãnh đạo các chiến sĩ cách mạng bị giam cầm nổi dậy
giành chính quyền.

Hình 1.1 Nhân dân Hà Nội tham gia mít tinh ủng hộ Mặt trận Việt Minh tại Nhà
Hát lớn Hà Nội, ngày 17-8-1945
Chỉ trong vòng 15 ngày cuối tháng 8-1945, cuộc tổng khởi nghĩa đã giành
thắng lợi hoàn toàn, chính quyền trong cả nước về tay nhân dân.

Ngày 2-9-1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội) lịch sử, trước cuộc
mít tinh của gần một triệu đồng bào, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ
Lâm thời trịnh trọng đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố trước quốc dân và thế
giới: Nước 3 Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời (nay là Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam). Từ đó, ngày 2-9 là Ngày Quốc khánh của nước ta.

16
 Hình 1.2 Ngày 2/9/1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Bản tuyên ngôn Độc lập
khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà
1.2 Nguyên nhân dẫn đến cuộc tổng tiếng công
1.2.1 . Khách quan
Thời cơ thuận lợi đã tiến đến : Chiến tranh Thế giới thứ II ở thời điểm kết
thúc, tháng 5/1945 phát xít Đức bị tiêu diệt.
Tháng 8/1945 Liên Xô tiến công làm tan rã một triệu quân Quan Đông
của Nhật,
Ngày 14/8 chính phủ Nhật tuyên bố đầu hàng. Phát xít Nhật ở Đông
Dương hoang mang.
1.2.2 . Chủ quan
Lực lượng cách mạng đã đủ mạmh để nổi dậy khởi nghĩa, giành thắng lợi.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Mặt trận Việt Minh - Cao trào kháng Nhật cứu
nước đã phát triển mạnh mẽ nhất là từ sau cuộc đảo chính Nhật - Pháp, lực lượng
cách mạng lớn mạnh, khi thời cơ đến Đảng đã kịp thời phát động Tổng khởi nghĩa
toàn quốc.
Dân tộc ta giàu truyền thống yêu nước và đấu tranh chống giặc ngoại xâm.
Sự lãnh đạo sáng suốt tài tình của Đảng đứng đầu là chủ tịch HCM với
đường lối đúng đắn sáng tạo.

17
 Đã xây dựng được khối liên minh công nông vững chắc, tập hợp được các
lực lượng yêu nước trong mặt trận thống nhất.
Đảng ta đã có quá trình chuẩn bị chu đáo cho thắng lợi của cách mạng
tháng tám trong suốt 15 năm với ba cuộc diễn tập 1930-1931;1936-1939;1939-
1945.
1.3 Diễn biến
Sau khi chiến tranh thế giới thứ II bùng nổ 01/09/1939, tại các Hội nghị
Trung ương 6,7 nhất là Hội nghị Trung ương 8, Đảng Cộng sản Đông Dương đã
dự đoán ngày càng cụ thể triển vọng thắng lợi của cách mạng: “Nếu cuộc đế quốc
chiến tranh lần trước đã đẻ ra Liên Xô, một nước xã hội chủ nghĩa thì cuộc đế
quốc chiến tranh lần này sẽ đẻ ra nhiều nước xã hội chủ nghĩa, sẽ do đó mà cách
mạng nhiều nước thành công”.
Ngày 09/03/1945, Nhật đảo chính Pháp trên toàn Đông Dương. Kẻ thù
của cách mạng nước ta lúc này chỉ còn là phát xít Nhật. Ngày 12-3-1945, Thường
vụ Trung ương Đảng ra chỉ thị Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta,
phát động phong trào kháng Nhật, cứu nước. Phong trào phá kho thóc của Nhật,
cứu đói không chỉ có ý nghĩa kinh tế mà còn mang nội dung chính trị. Sau ngày
9-3-1945, Việt Minh đã lãnh đạo quần chúng nổi dậy ở Hiệp Hòa (Bắc Giang),
Tiên Du (Bắc Ninh), Bần Yên Nhân (Hưng Yên). Ở Quảng Ngãi nổ ra cuộc khởi
nghĩa Ba Tơ. Ở Việt Bắc, Giải phóng quân và Cứu quốc quân đẩy mạnh chiến
tranh du kích, mở rộng căn cứ địa. Ngày 16-4-1945, Tổng bộ Việt Minh ra chỉ thị
vể tổ chức Ủy ban dân tộc giải phóng các cấp. Ngày 15-5-1945, Giải phóng quân
và Cứu quốc quân thống nhất thành Việt Nam giải phóng quân. Ngày 4-6-
1945, Khu giải phóng Việt Bắc ra đời.

Đúng như dự đoán của Đảng, ngày 12/8/1945 Nhật Hoàng tuyên bố đầu
hàng lực lượng Đồng minh không điều kiện. Lúc này thời cơ cách mạng chín muồi
và đây là cơ hội “ngàn năm có một”. Vậy, tại sao lúc này thời cơ cách mạng chín
muồi và đây là cơ hội “ngàn năm có một”.

18
 Khi Nhật Hoàng tuyên bố đầu hàng lực lượng Đồng Minh không điều kiện
thì thời cơ cách mạng đã chín muồi. Bởi vì: theo quan điểm của chủ nghĩa Mác-
Lênin thì thời cơ trong cách mạng hay tình thế cách mạng có ba nhân tố chủ yếu
sau:

Thứ nhất, giai cấp thống trị đã suy yếu, khủng hoảng đến mức không thể
tiếp tục thống trị bằng những phương thức cũ được nữa.
Thứ hai, các giai cấp và tầng lớp bị trị bên dưới cũng rơi vào tình trạng cơ
cực, bị bần cùng không thể chịu đựng được nữa, không thể sống nổi nữa. Mâu
thuẫn đã gay gắt đến cực độ và quần chúng đã sẵn sàng đi tới hành động giải
phóng.

Thứ ba, tầng lớp, bộ phận trung gian, những người trí thức yêu nước có tư
tưởng dân chủ tiến bộ, những người có tinh thần dân tộc, kể cả một bộ phận trong
giai cấp hữu sản nhưng gần với quần chúng, nhận thức được xu thế lịch sử, ngã
về phía cách mạng, tương quan lực lượng có lợi cho phía cách mạng. Đội tiên
phong của cách mạng, tức Đảng lãnh đạo đã sẵn sàng.

Phân tích kỹ Cách mạng Việt Nam năm 1945, chúng ta thấy: khi Nhật
tuyên bố đầu hàng lực lượng Đồng Minh không điều kiện thì thờ cơ cách mạng
mới chín mùi bởi vì lúc này đã xuất hiện đầy đủ cả ba nhân tố: phát xít Nhật, kẻ
thù cụ thể, duy nhất của nhân dân Đông Dương đã đầu hàng Đồng minh không
điều kiện; phong trào cách mạng phát triển đến đỉnh cao, các lực lượng trung gian
ngã về phía cách mạng, đặc biệt là sau khi Đảng chủ trương phát động phong trào
“phá kho thóc”; Đảng Cộng sản Đông Dương đã chuẩn bị đầy đủ về lực lượng
chính trị và lực lượng vũ trang, sẵn sàng lãnh đạo quần chúng Tổng khởi nghĩa
giành chính quyền.

Đây là thời cơ “ngàn năm có một”, chúng ta phải tiến hành Tổng khởi
nghĩa ngay lúc đó. Bởi vì: khi Nhật đầu hàng lực lượng Đồng Minh thì thời cơ
cách mạng xuất hiện, nhưng thời cơ này chỉ tồn tại trong một khoảng thời gian rất

19
ngắn đó là: Khi Nhật đầu hàng lực lượng Đồng minh (12/8), nhưng trước khi lực
lượng Đồng Minh kéo vào nước ta (Theo thỏa thuận Potsdam, thời gian
quân Anh sẽ giải giáp cho quân Nhật tại Việt Nam từ vĩ tuyến 16 về phía Nam và
quân Trung Quốc sẽ giải giáp cho quân Nhật từ vĩ tuyến 16 về phía Bắc sẽ bắt đầu
từ ngày 05/9/1945). Dù mang danh nghĩa là quân Đồng minh vào làm nhiệm vụ
giải giáp vũ khí quân đội Nhật nhưng thực chất dù chúng khác màu da, khác tiếng
nói đều chung một mục đích là "Diệt Cộng cầm Hồ" tức là "Diệt Cộng sản, bắt Hồ
Chí Minh". Vì vậy, chúng ta phải giành được chính quyền trước khi quân Đồng
minh kéo vào nước ta.

Vì vậy, khi thời cơ “ngàn năm có một” xuất hiện, ngày 13/8/1945 Trung
ương Đảng và Tổng bộ Việt Minh thành lập Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc. Vào
lúc 23 giờ cùng ngày, Ủy ban khởi nghĩa ra Quân lệnh số 1, hạ lệnh Tổng khởi
nghĩa.

Hội nghị toàn quốc của Đảng Cộng sản Đông Dương (từ ngày 14 đến ngày
15/8/1945) đã nhất trí với quyết định Tổng khởi nghĩa của Thường vụ Trung ương.
Tiếp đó Đại hội Quốc dân diễn ra tại Tân Trào, Tuyên Quang) (ngày 16/8/1945).
tán thành chủ trương Tổng khởi nghĩa của Đảng, thông qua 10 chính sách của Mặt
trận Việt Minh, thành lập Uỷ ban Giải phóng dân tộc Việt Nam do Hồ Chí Minh
làm Chủ tịch.

Trong thời điểm lịch sử nóng bỏng đó, mặc dù đang ốm nặng, song Hồ
Chí Minh vẫn luôn theo dõi sát tình hình và khẳng định: “đây là một thời cơ quý
và hiếm nếu bỏ qua thì không bao giờ có nữa”, và ra lời hiệu triệu: “Dù có phải
thiêu cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải giành cho được độc lập dân tộc”. Người
viết: “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy
đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta. Nhiều dân tộc bị áp bức trên thế
giới đang ganh nhau tiến bước giành quyền độc lập. Chúng ta không thể chậm trễ.
Tiến lến! Tiến lên! Dưới lá cờ Việt Minh, đồng bào hãy dũng cảm tiến lên! ”.

20
 Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta đã vùng lên tiến hành Tổng khởi
nghĩa Tháng Tám năm 1945 đã diễn ra và giành thắng lợi nhanh chóng trong vòng
15 ngày (từ ngày 14 đến ngày 28/8/1945). Trong đó, thắng lợi ở Hà Nội, Huế, Sài
Gòn có ý nghĩa quyết định.

Ngày 02/9/1945, trong cuộc mít tinh lớn tại quảng trường Ba Đình, Hà
Nội, thay mặt Chính phủ lâm thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh trịnh trọng công bố
Tuyên ngôn độc lập, thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng Hòa.

1.4. Kết quả

Như vậy, Cách mạng Tháng Tám năm 1945 diễn ra và giành thắng lợi
đúng như chủ trương và quyết tâm của Đảng. Nếu Tổng khởi nghĩa diễn ra trước
ngày 12/8/1945 sẽ không được vì khi ấy phát xít Nhật vẫn còn khá mạnh, chưa
chịu ngừng bắn và đầu hàng quân Đồng minh. Còn nếu Lễ Độc lập tuyên bố và
khẳng định chủ quyền của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa diễn ra muộn hơn
sau ngày 2/9/1945 cũng không được vì khi ấy quân Anh và quân Tưởng đã vào
nước ta giải giáp, tiếp quản chính quyền từ tay quân Nhật.

Qua thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 chứng tỏ Đảng ta mà
đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lãnh đạo, chuẩn bị chu đáo, toàn diện, bền
bỉ và nhạy bén nắm bắt thời cơ mà thực chất là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa
nhân tố chủ quan và điều kiện khách quan; giữa nội lực và ngoại lực; giữa sức
mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại,…đã đóng vai trò là yếu tố nòng cốt, góp
phần tạo nên thắng lợi vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, chứ không
phải là một sự “ăn may” như một số luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch
đưa ra. Đây là cuộc cách mạng do Đảng Cộng sản lãnh đạo, do đó, thành công
của cách mạng là triệt để, là "đến nơi" như Hồ Chí Minh khẳng định. Giá trị lịch
sử và ý nghĩa thời đại của Cách mạng Tháng Tám là không thể phủ định được. Vì
vậy, mọi mưu toan chống phá, sự suy diễn chủ quan về cuộc cách mạng này đều
không có giá trị.

21
 Bài học về vấn đề chớp thời cơ còn tiếp tục được các thế hệ về sau vận
dụng thành công. Đó là thắng lợi của Chiến dịch Điện Biên Phủ ngày 07/5/1954,
“vang dội năm châu, chấn động địa cầu”, chính thức đặt dấu chấm hết cho gần
100 năm đô hộ của thực dân Pháp trên đất nước Việt Nam. Trong cuộc kháng
chiến chống Mỹ cứu nước, đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng
hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, ngày 30/4/1975. Trong công cuộc xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc, phát triển đất nước về sau này, chúng ta cũng đều nhiều
lần vận dụng thành công bài học về chớp thời cơ và tận dụng thời cơ để xây dựng
một nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa ngày càng văn minh, giàu đẹp, kiên định
con đường đi lên chủ nghĩa xã hội mà Bác và Đảng đã lựa chọn cho dân tộc.

22
 CHƯƠNG 2: Ý NGHĨA CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945
TRONG SỰ PHÁT TRIỂN CỦA LỊCH SỬ VIỆT NAM

2.1 Nguyên nhân thắng lợi

Nguyên nhân chủ quan
Truyền thống yêu nước nồng nàn, đấu tranh kiên cường, bất khuất của dân
tộc cho độc lập, tự do.
Đường lối lãnh đạo đúng đắn của Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí
Minh vĩ đại.
Quá trình chuẩn bị trong suốt 15 năm qua các phong trào cách mạng 1930
- 1935, 1936 - 1939, 1939 - 1945.
Trong những ngày Tổng khởi nghĩa toàn Đảng, toàn dân nhất trí, đồng
lòng, không sợ hy sinh, gian khổ, quyết tâm giành độc lâp, tự do.
Nguyên nhân khách quan
Chiến thắng của Hồng quân Liên xô và quân Đồng minh đã cố vũ tinh
thần và niềm tin cho nhân dân ta. Cách mạnh tháng 8 nổ ra trong hoàn cảnh quốc
tế vô cùng thuận lợi. Đó là lúc phe phát xít đã bại trận. Kẻ thù trực tiếp của nhân
dân Việt Nam là phát xít Nhật đã phải đầu hàng đồng minh. Quân đội Nhật ở
Đông Dương mất hết tinh thần chiến đấu. Chính phủ thân Nhật Trần Trọng Kim
hoang mang, rệu rã.
2.2 Ý nghĩa của cuộc Cách mạng Tháng Tám
2.2.1 Ý nghĩa lịch sử

Đối với sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp ở Việt Nam.
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã mở ra bước ngoặt vĩ đại của
cách mạng, đưa dân tộc Việt Nam bước sang kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập
dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội; nhân dân ta từ thân phận nô lệ đã trở thành
người làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của mình. Đánh giá về ý nghĩa lớn
lao này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Cách mạng Tháng Tám đã lật đổ

23
nền quân chủ mấy mươi thế kỷ, đã đánh tan xiềng xích thực dân gần 100 năm, đã
đưa chính quyền lại cho nhân dân, đã xây nền tảng cho nước Việt Nam Dân chủ
Cộng hòa, độc lập, tự do, hạnh phúc. Đó là một cuộc thay đổi cực kỳ to lớn trong
lịch sử của nước ta”. Tiếp tục nhấn mạnh giá trị đó, trong Bài phát biểu tại khóa
họp Xô viết Tối cao Liên Xô nhân kỷ niệm 40 năm Cách mạng tháng Mười, ngày
6-11-1957 đăng trên báo Nhân dân, số 1341, ngày 10-11-1957, Người lại khẳng
định: “Năm 1945, nhân dân Việt Nam đã làm Cách mạng Tháng Tám, đánh đuổi
bọn thực dân ra khỏi đất nước và xây dựng chính quyền nhân dân. Đó là một bước
ngoặt trong lịch sử của dân tộc chúng tôi”. Thắng lợi này đã chính thức chấm dứt
ách đô hộ hơn 80 năm của thực dân Pháp đối với nước ta, mở kỷ nguyên độc lập,
lần đầu tiên tên nước Việt Nam có tên bản đồ thế giới; đồng thời đã mở ra mối
quan hệ ngoại giao với các nước trên thế giới với tư cách và vị thế của một quốc
gia - dân tộc có độc lập, có chủ quyền: “Lịch sử dân tộc ta đã có nhiều thời kỳ rất
vẻ vang. Nhưng trước ngày Cách mạng Tháng Tám, dân tộc ta đã phải trải qua
gần một thế kỷ vô cùng tủi nhục. Trên địa đồ thế giới, tên nước ta đã bị xóa nhòa
dưới bốn chữ “Đông Dương thuộc Pháp”. Thực dân Pháp gọi đồng bào ta là lũ
Annamít dơ bẩn. Thiên hạ gọi chúng ta là vong quốc nô. Cụ Phan Bội Châu đã
phải thốt lên rằng:

Đã lắm lúc bầm gan tím ruột,

Vạch trời cao mà tuốt gươm ra,
Cũng xương, cũng thịt, cũng da,
Cũng hòn máu đỏ, con nhà Lạc Long,
Thế mà chịu trong vòng trói buộc,
Mấy mươi năm nhơ nhuốc lầm than!…
Cách mạng Tháng Tám thành công. Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
ra đời. Kháng chiến chống thực dân Pháp thắng lợi. Nhân dân ta tự làm chủ vận
mạng của mình. Tên tuổi của nước ta lại lẫy lừng khắp năm châu, bốn biển”. Đối

24
với tiến trình cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Thắng lợi của Cách mạng
tháng Tám năm 1945, một mặt, đã góp phần đánh bại tàn dư của chế độ phong
kiến và chủ nghĩa thực dân, chủ nghĩa phát xít ở Việt Nam. Về vấn đề này, trong
Thư gửi đồng bào toàn quốc nhân dịp Kỷ niệm Cách mạng tháng Tám, ngày 19
tháng 8 năm 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Cách mạng Tháng Tám đã giải
phóng đồng bào ta ra khỏi chế độ quân chủ chuyên chế và xiềng xích thực dân”.
Mặt khác, đối với công cuộc xây dựng một chế độ xã hội mới, khác hẳn về chất
so với chế độ cũ (phong kiến, thực dân và đế quốc): “Cách mạng Tháng Tám đã
xây dựng cho nhân dân ta cái nền tảng Dân chủ cộng hòa và thống nhất độc lập”.

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám là thắng lợi của ý chí độc lập tự chủ,
tự lực, tự cường của dân tộc Việt Nam và là thắng lợi vĩ đại của tư tưởng Hồ Chí
Minh về độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Từ thắng lợi
to lớn đó, đã cổ vũ nhân dân ta kiên cường đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống
nhất đất nước, bằng Chiến dịch Hồ Chí Minh năm 1975 lịch sử. Đất nước hoàn
toàn độc lập, người dân được hoàn toàn tự do, hạnh phúc.

2.2.2 Ý nghĩa thời đại

Đối với phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới. Cách mạng tháng Tám
năm 1945 thắng lợi là tấm gương, là nguồn cổ vũ cho các quốc gia - dân tộc đang
mất độc lập tự do ở châu Á, châu Phi và Mỹ La-tinh, nhất là các nước láng giềng
noi theo. Khẳng định vị thế, giá trị thời đại của thắng lợi này, Chủ tich Hồ Chí
Minh viết: “Cách mạng Tháng Tám thắng lợi đã làm cho chúng ta trở nên một bộ
phận trong đại gia đình dân chủ thế giới. Cách mạng Tháng Tám có ảnh hưởng
trực tiếp và rất to đến hai dân tộc bạn là Miên và Lào. Cách mạng Tháng Tám
thành công, nhân dân hai nước Miên, Lào cùng nổi lên chống đế quốc và cùng đòi
lại độc lập”.

25
 Cách mạng tháng Tám năm 1945 thắng lợi đã chứng minh một chân lý
của thời đại: các dân tộc bị áp bức, bị xâm lược nếu có ý chí kiên cường và đường
lối đúng đắn, sáng tạo, biết đoàn kết đấu tranh vì độc lập, tự do; đứng vững trên
lập trường của giai cấp công nhân và biết tranh thủ sức mạnh của thời đại thì dân
tộc đó nhất định thắng lợi. Vì thế, trong diễn văn kỷ niệm Cách mạng tháng Tám,
Người khẳng định: “Suốt trong 80 năm nước ta bị Pháp chiếm, nhân dân ta từ
Nam đến Bắc đã nhiều lần nổi dậy chống giặc ngoại xâm. Nhưng vì bọn vua quan
hèn mạt, câu kết với địch, phản nước hại dân, cho nên các cuộc khởi nghĩa đều
thất bại. Cách mạng Nga thành công đã thức tỉnh các dân tộc bị áp bức, dạy cho
họ cách tổ chức, đấu tranh và giành thắng lợi. Nhờ vậy mà ta có Đảng tiên phong,
có Mặt trận dân tộc thống nhất, đoàn kết và lãnh đạo toàn dân, kiên quyết đấu
tranh cho độc lập tự do, làm Cách mạng Tháng Tám thắng lợi. Lần đầu tiên trong
lịch sử nhân dân ta được hoàn toàn giải phóng: Đã phá tan cái xiềng xích nô lệ
thực dân, đã đập đổ cái chế độ thối nát của vua quan phong kiến, đã lập nên nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Từ đó dân ta làm chủ nước ta”.

Đối với phong trào cộng sản và công nhân quốc tế.Thắng lợi của Cách
mạng tháng Tám năm 1945 mang tầm vóc thời đại, góp phần to lớn vào phong
trào đấu tranh vì hòa bình, tiến bộ của nhân loại; giáng một đòn chí mạng vào nền
móng của chủ nghĩa thực dân cũ ở vị trí xung yếu nhất; cùng với Liên Xô, các lực
lượng tiến bộ trên thế giới và quân đồng minh đánh đổ chủ nghĩa thực phát xít,
giữ vững hòa bình cho khu vực và trên thế giới. Tinh thần của chiến thắng lịch sử.
Do đó, cũng là chiến thắng chung của các nước trên bán đảo Đông Dương, chiến
thắng của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, của phong trào đấu tranh vì
hòa bình, tiến bộ xã hội trên toàn thế giới. Về vấn đề này, Người dẫn lại đánh giá
của Báo Nhân dân Inđônêxia: “Chúng ta chỉ có thể bày tỏ sự kính trọng và lòng
khâm phục cao nhất đối với nhân dân Việt Nam anh hùng... Với sự chiến đấu anh
dũng của họ, nhân dân Việt Nam đã tự đặt mình lên vị trí vẻ vang nhất trên thê
giới…”.

26
 Thắng của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, đã chứng minh tính cách
mạng, khoa học của học thuyết Mác - Lênin về vấn đề dân tộc và thuộc địa; là sự
tiếp nối và là thắng lợi tất yếu sau thắng lợi của Cách mạng xã hội chủ nghĩa
Tháng Mười vĩ đại năm 1917: “Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã chứng
minh sự đúng đắn của học thuyết Mác - Lênin về vấn đề dân tộc thuộc địa, đã
chứng minh sự đúng đắn của con đường của Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng
Mười vĩ đại đã vạch ra”. Về vấn đề này, trong bài viết Cách mạng tháng Mười
Nga mở đường giải phóng cho các dân tộc trên thế giới, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
khẳng định: “Thực tiễn ở Việt Nam đã chứng tỏ rằng nhờ có sự lãnh đạo của đảng
Mác - Lênin mà cách mạng đã thu được thắng lợi vẻ vang trong sự nghiệp giải
phóng dân tộc, tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội”.

Thời gian đã lùi xa nhưng tầm vóc ý nghĩa thắng lợi, bài học kinh nghiệm
của Cách mạng Tháng Tám vẫn còn nguyên giá trị và ngày càng tỏa sáng. Đó là
một trong những trang chói lọi nhất trong lịch sử của dân tộc ta, một dấu mốc lớn
trên con đường phát triển trong suốt chiều dài mấy nghìn năm dựng nước và giữ
nước của dân tộc Việt Nam. Đúng như Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: “Chẳng những
giai cấp lao động và nhân dân Việt Nam ta có thể tự hào, mà giai cấp lao động và
những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng lần này là lần đầu tiên
trong lịch sử cách mạng của các dân tộc thuộc địa và nửa thuộc địa, một Đảng
mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền toàn quốc”.

2.3 Bài học kinh nghiệm

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là một trong những thắng
lợi nổi bật và vĩ đại nhất của cách mạng Việt Nam trong thế kỷ XX, là mốc son
chói lọi trong lịch sử ngàn năm của dân tộc ta. Đó chính là thắng lợi của trí tuệ,
bản lĩnh và tinh thần đấu tranh quật cường của toàn thể dân tộc Việt Nam dưới sự
lãnh đạo đúng đắn, sáng tạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Thắng lợi đó đã
để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu mãi mãi soi sáng cho cách mạng Việt

27
Nam trên con đường đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa. Trong đó có các bài học chủ yếu là:

Thứ nhất, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, giải
quyết đúng đắn mối quan hệ giữa dân tộc và dân chủ, chống đế quốc và phong
kiến.

Đảng đã linh hoạt trong giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa dân tộc và
dân chủ, giữa chống đế quốc và phong kiến, trong đó xác định đặt nhiệm vụ giành
độc lập dân tộc lên hàng đầu, nhiệm vụ đấu tranh giai cấp thực hiện từng bước
thích hợp ở từng giai đoạn, tùy thuộc vào tiến trình giải phóng dân tộc. Chính sự
linh hoạt trong giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa chống đế quốc và phong
kiến trên cơ sở kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội đã đáp ứng
đúng nguyện vọng thiêng liêng, cấp bách của toàn dân tộc và đã giúp cho Đảng
huy động được sức mạnh của toàn dân tộc cùng quyết tâm chống thực dân Pháp
và phát xít Nhật, làm nên thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945.

Thứ hai, bài học về xây dựng Đảng - xây dựng Đảng vững mạnh, trung
thành vô hạn với dân tộc và giai cấp.

Đảng đã nhận lấy vai trò lãnh đạo cách mạng và luôn luôn được tôi rèn
qua muôn vàn thử thách khắc nghiệt. Khi cách mạng nổ ra, Đảng chỉ mới 15 tuổi
nhưng đã trải qua 4 cuộc vận động cách mạng lớn: cao trào cách mạng 1930-1931;
đấu tranh khôi phục phong trào cách mạng 1932-1935; đấu tranh dân chủ 1936-
1939; cao trào cách mạng trực tiếp đấu tranh giành chính quyền 1939-1945. Vượt
lên trên tất cả những khó khăn, ngọn lửa cách mạng vẫn được Đảng giữ sáng và
bùng cháy. Sức mạnh của Đảng được truyền từ sức mạnh quật khởi của toàn dân
tộc, là kết quả của quá trình kiên trì xây dựng Đảng, bồi đắp bản lĩnh chính trị
vững vàng và luôn luôn được nạp thêm nguồn trí tuệ.

28
 Thứ ba, xây dựng mặt trận dân tộc thống nhất, tiêu biểu cho khối đại đoàn
kết toàn dân tộc dựa trên nền tảng vững chắc của khối liên minh công - nông, đấu
tranh vì độc lập, tự do, kịp thời nắm bắt thời cơ, chủ động, sáng tạo tiến hành
khởi nghĩa giành chính quyền.

Chủ trương xây dựng mặt trận dân tộc thống nhất đã được Đảng đề ra ngay
từ năm 1930 và các loại hình mặt trận dân tộc thống nhất đã trải qua thử thách,
khảo nghiệm của các phong trào cách mạng. Thứ tư, xây dựng Đảng vững mạnh,
trung thành vô hạn với dân tộc và giai cấp. Sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn
dân tộc trong Cách mạng Tháng Tám dựa trên đường lối của Đảng với mục tiêu
giành độc lập dân tộc và thiết lập chế độ chính trị mới định hướng xã hội chủ
nghĩa. Với thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Đảng đã đặt trọn
niềm tin vào Dân và Dân đã đặt trọn niềm tin vào Đảng. Đó cũng là lý do tại sao
Dân đã tin tưởng trao quyền cho Đảng và Dân thực sự thoát khỏi kiếp nô lệ, trở
thành người chủ của đất nước độc lập, tự do.

Như vậy, có thể khẳng định rằng, Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là
một trong những mốc son chói lọi trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Nhìn lại thực
tiễn 75 năm qua kể từ khi Cách mạng Tháng Tám thành công đến nay càng thấy
rõ tầm vóc và giá trị to lớn những bài học kinh nghiệm của Cách mạng Tháng
Tám đối với những thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Năm tháng có thể lùi xa,
nhưng những bài học kinh nghiệm của Cách mạng Tháng Tám vẫn còn nguyên
giá trị, nhất là hiện nay khi nước ta đang tiếp tục đẩy mạnh toàn diện sự nghiệp
đổi mới công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế với nhiều cơ hội, nhưng
cũng có nhiều khó khăn, thách thức đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta, hơn
bao giờ hết, phải phát huy cao độ truyền thống yêu nước và cách mạng, tinh thần
đoàn kết, trách nhiệm, nỗ lực phấn đấu vượt qua mọi khó khăn, thử thách. Trong
mọi hoàn cảnh, phải luôn kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội,
kiên trì thực hiện đường lối đổi mới; không ngừng củng cố và tăng cường sức

29
mạnh của khối đại đoàn kết dân tộc, đoàn kết quốc tế; chủ động, nhạy bén trong
nắm bắt thời cơ vận hội phát triển đất nước; không ngừng nâng cao trí tuệ, năng
lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, bản lĩnh và phẩm chất đạo đức cách mạng
của đội ngũ cán bộ, đảng viên để lãnh đạo toàn dân thực hiện thắng lợi sự nghiệp
cách mạng trong thời kỳ mới.

2.4 Vận dụng

Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, những bài học kinh nghiệm
của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã không ngừng được phát huy, tỏa sáng,
là điểm tựa tinh thần vững chắc để nhân dân ta vượt qua muôn vàn khó khăn, thử
thách trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc. Ngày nay, trong bối cảnh nước ta đang đẩy mạnh công nghiệp
hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, thì việc vận dụng và phát huy những bài
học của Cách mạng Tháng Tám càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Một là, cần nhạy bén nắm bắt tình hình thế giới, khu vực để kịp thời đề ra
chính sách đúng đắn và phù hợp.

Ngày nay, trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, chúng
ta cần tiếp tục phát huy những kinh nghiệm và bài học quý báu của Cách mạng
Tháng Tám, cần có sự nhạy bén trong nhận thức và dự báo được những diễn biến
phức tạp và thay đổi nhanh chóng của tình hình thế giới, khu vực. Các quyết sách
liên quan đến an ninh và phát triển của đất nước phải luôn bám sát các quan điểm,
đường lối của Đảng, đặt lợi ích quốc gia - dân tộc lên trên hết, thực hiện theo
phương châm "dĩ bất biến, ứng vạn biến", kịp thời, linh hoạt trong giải quyết các
vấn đề nảy sinh trong quan hệ quốc tế, tích cực tham gia giải quyết các vấn đề an
ninh chung, vì hòa bình hợp tác và phát triển; đồng thời thực hiện kế sách bảo vệ
Tổ quốc "từ sớm, từ xa".

Hai là, không ngừng mở rộng, phát huy quyền làm chủ của nhân dân trên
mọi lĩnh vực của đời sống xã hội

30
 Việc tiếp tục mở rộng, phát huy quyền làm chủ của nhân dân trên mọi lĩnh
vực của đời sống xã hội vẫn là một chủ trương lớn của Đảng ta. Trên cơ sở nhận
thức cách mạng là sự nghiệp của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, Đảng ta
đang tiếp tục thực hiện chủ trương "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra", các
hình thức dân chủ tiếp tục được mở rộng, nâng lên một tầm cao mới. Nhân dân
được tạo mọi điều kiện để có thể tiếp cận, bày tỏ quan điểm, cách nghĩ, cách làm
của mình. Từ đó, những ý kiến, nguyện vọng, sáng kiến của nhân dân được tiếp
thu, góp phần quan trọng vào quá trình hình thành và phát triển đường lối đổi mới
của Đảng; làm cho đường lối ấy hợp quy luật, thuận lòng dân, nhanh chóng đi vào
cuộc sống.

Ba là, đẩy mạnh phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội chăm lo ngày càng tốt
hơn đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân

Đảng ta tiếp tục xây dựng, thực hiện các chính sách nhằm không ngừng
nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Tiếp tục hoàn thiện chính
sách an sinh xã hội phù hợp với quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Mở rộng đối
tượng và nâng cao hiệu quả của hệ thống an sinh xã hội đến mọi người dân; tạo
điều kiện để trợ giúp có hiệu quả cho tầng lớp yếu thế, dễ tổn thương hoặc những
người gặp rủi ro trong cuộc sống. Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện chính sách dân số
- kế hoạch hóa gia đình, thực hiện tốt chiến lược dân số, gia đình, chương trình
hành động vì trẻ em...

Bốn là, đẩy mạnh mặt trận ngoại giao, tích cực chủ động hội nhập quốc
tế, mở rộng quan hệ đối ngoại, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển đất nước.

Trong thời gian tới, chúng ta cần tiếp tục thực hiện đường lối đối ngoại
độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển; chính sách đối ngoại đa phương
hóa, đa dạng hóa quan hệ quốc tế, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, Việt
Nam "là bạn, là đối tác tin cậy và thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc
tế". Hội nhập quốc tế cần được thực hiện trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền;

31
bình đẳng cùng có lợi; không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau; giữ vững
nguyên tắc vừa hợp tác, vừa đấu tranh. Trong quá trình hội nhập quốc tế, chúng
ta cũng sẽ tiếp tục phải đối mặt với không ít thách thức, song nếu nắm vững học
thuyết của Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa tư bản nhà nước, nắm
vững chủ trương đường lối đổi mới của Đảng đã đề ra, nhất là Nghị quyết Đại hội
Đảng toàn quốc lần thứ XII, chúng ta có thể biến "nguy" thành "cơ", vừa thúc đẩy
nền kinh tế phát triển, vừa bảo đảm tốt môi trường an ninh đất nước.

Năm là, ra sức xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh, nâng cao năng lực
lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng

Phát huy tinh thần của Cách mạng Tháng Tám, ngày nay, Đảng ta đang
tiếp tục thực hiện đường lối đổi mới, tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ra
sức khắc phục những khuyết điểm trong đảng như sự suy thoái về tư tưởng chính
trị và đạo đức, lối sống một bộ cán bộ, đảng viên, tình trạng buông lỏng kỷ luật,
nội bộ thiếu sự đoàn kết; chất lượng sinh hoạt Đảng giảm sút. Khắc phục sự yếu
kém trong công tác tư tưởng, công tác lý luận, sự bất cập trong công tác tổ chức,
cán bộ… Qua đó, tạo sự đồng thuận, thống nhất về ý chí và hành động trong cán
bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, sớm hoàn thành mục tiêu "xây dựng đất
nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn" như mong muốn của Bác Hồ.

Đối với vấn đề biển đảo

Đảng và Nhà nước ta đã huy động lực lượng toàn dân, phát huy sức mạnh
dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại vào cuộc đấu tranh chung. Để bảo vệ chủ
quyền biển, đảo Nhân dân cả nước và kiều bào Việt Nam ở nước ngoài đã cùng
lực lượng thực thi pháp luật trên thực địa bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ
quốc. Đảng và Nhà nước ta đã tố cáo hành vi ngang ngược của nhà nước Trung
Quốc trên trường quốc tế để tranh thủ dư luận tiến bộ trên toàn thế giới; đồng thời
chúng ta kiên trì dùng ngoại giao để các nước có chung quyền lợi trên biển Đông
hợp sức với Việt Nam ngăn chặn âm mưu và hành động độc chiếm biển Đông của

32
Trung Quốc. Kiên trì các giải pháp hòa bình trên cơ sở phát huy nội lực và tuân
thủ luật pháp quốc tế; linh hoạt, khôn khéo sử dụng các phương sách từ ngoại
giao, pháp lý, đến ứng xử trên thực địa.

Đối với tình hình dịch Covid xuất hiện từ năm 2019

Ngay sau khi Việt Nam ghi nhận trường hợp bệnh nhân nhiễm virus
SARS-CoV-2 đầu tiên, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban Thường vụ Quốc hội,
Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, công điện
lãnh đạo, chỉ đạo các cấp, các ngành tập trung triển khai các biện pháp phòng
chống, ứng phó kịp thời, ngăn chặn dịch bệnh lây lan. Mệnh lệnh “chống dịch như
chống giặc” có lẽ chỉ có ở Việt Nam và khi được nêu ra trong một văn bản chính
thức của người đứng đầu chính phủ đã khơi dậy tinh thần chiến đấu của cả dân
tộc. Cả hệ thống chính trị cho tới mỗi con người Việt Nam đều chuyển sang tinh
thần của thời chiến, tập trung cao độ, thực hiện các biện pháp ứng phó với dịch.
Quân đội tham gia phòng, chống đại dịch Covid-19 nói riêng và ứng phó các thách
thức an ninh phi truyền thống nói chung xuất phát từ chức năng, nhiệm vụ và trên
hết đó là mệnh lệnh từ trái tim của đội quân từ nhân dân mà ra, vì nhân dân chiến
đấu, hy sinh. Đó là bản sắc nhưng cũng là những giá trị phổ quát mang tính toàn
cầu mà nhân loại đang theo đuổi.

33
 KẾT LUẬN
Dân tộc Việt Nam đã viết lên nhiều trang sử vẻ vang với những chiến
công chống xâm lược và chống ách thống trị của giặc ngoại xâm, trong đó cách
mạng tháng Tám năm 1945 là một trang sử vẻ vang nhất, chói lọi nhất, đánh dấu
bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử dân tộc. Sự thành công của cách mạng Tháng
Tám là sự kết tinh những truyền thống tốt đẹp của một dân tộc anh hùng, bất
khuất có lịch sử hàng nghìn năm chống xâm lược phong kiến và ngót một trăm
năm chống ách thống trị của bọn đế quốc thực dân. Đó cũng là kết quả của 15
năm đấu tranh (1930 – 1945) của giai cấp công nhân và của toàn dân tộc Việt
Nam dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, đứng đầu là chủ tịch Hồ Chí Minh.
Đặc biệt trong những ngày này, với không khi cả nước đang vui mừng chào đón
ngày quốc khánh, chúng ta bồi hồi nhớ đến Chủ tịch Hồ Chí Minh, chính Người
là nhà kiến trúc sư thiên tài đã tiên đoán được thời cơ và lãnh đạo toàn Đảng,
toàn dân, toàn quân ta chớp được thời cơ và tiến hành Tổng khởi nghĩa Cách
mạng Tháng Tám thành công khai sinh ra nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa,
ngày nay là Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam. Tưởng nhớ đến người, sau
hơn 41 năm thực hiện di chúc thiêng liêng của người, chúng ta nguyện, cho dù
khó khăn do khủng hoảng kinh tế toàn cầu tác động đến nền kinh tế nước ta,
nhưng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta chung sức, chung lỏng biết tranh thủ
thời cơ, tận dụng những yếu tố thuận lợi, những thời cơ này nảy sinh ra từ cuộc
khủng hoảng. Và sau hơn 25 năm thực hiện công cuộc đổi mới, Đảng và nhân
dân ta đã vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, nguy cơ, đồng thời cũng tận dụng
được những cơ hội, những nhân tố thuận lợi để thực hiện có hiệu quả đường lối
đổi mới, từng bước đưa đất nước ra khỏi khủng hoảng kinh tế - xã hội, đẩy mạnh
công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước giữ vững con đường và mục tiêu xã
hội chủ nghĩa.

34
 TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Hồ Chí Minh Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia - Sự Thật, Hà Nội, 2011, tập
7, tr.25, tr.26,tr.27
2. Hồ Chí Minh Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia - Sự Thật, Hà Nội, 2011, tập
5, tr.218
3. Hồ Chí Minh Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia - Sự Thật, Hà Nội, 2011, tập
14, tr.621, tr.622
4. Khắc Đại Nguyễn (22/06/2010), Ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thắng lợi
Cách mạng T8/1945, https://sites.google.com/site/pjkini21/tai-lieu-
2/ynghialichsuvanguyennhanthangloicachmangt81945, [Truy cập ngày
09/07/2021].
5. Hữu Thuận (17/08/2017), Bối cảnh lịch sử và chủ trương khởi nghĩa giành
chính quyền trong cách mạng tháng 8-1945 của Đảng bộ tỉnh Bắc Giang (3/1945-
8/1945), http://tuyengiao.bacgiang.gov.vn/bantuyengiao/1221/Boi-canh-lich-su-
va-chu-truong-khoi-nghia-gianh-chinh-quyen-trong-cach-mang-thang-8-1945-
cua-Dang-bo-tinh-Bac-Giang-(3/1945-8/1945).html, [Truy cập ngày 09/07/2021]
6. Dũng Hà Thắng (07/08/2015), Bối cảnh lịch sử và diễn biến Cách mạng
Tháng Tám năm 1945, https://dantri.com.vn/xa-hoi/boi-canh-lich-su-va-dien-
bien-cach-mang-thang-tam-nam-1945-20150807103340932.htm, [Truy cập ngày
09/07/2021]
7. Lương Trọng Thành (18/08/2020), Những bài học kinh nghiệm của Cách
mạng Tháng Tám năm 1945, https://baothanhhoa.vn/thoi-su/nhung-bai-hoc-kinh-
nghiem-cua-cach-mang-thang-tam-nam-1945/123216.htm, [Truy cập ngày
09/07/2021]
8. GS. TS. Mạch Quang Thắng (01/09/2020), Bài học của Cách mạng Tháng
Tám đối với sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay, http://tuyengiao.vn/nghien-
cuu/ly-luan/bai-hoc-cua-cach-mang-thang-tam-doi-voi-su-nghiep-doi-moi-dat-
nuoc-hien-nay-129524, [Truy cập ngày 09/07/2021]

35
 9. Trần Văn Hùng (19/08/2020), Phát huy bài học kinh nghiệm của Cách mạng
Tháng Tám trong sự nghiệp phát triển đất nước, https://amp.baonghean.vn/phat-
huy-bai-hoc-kinh-nghiem-cua-cach-mang-thang-tam-trong-su-nghiep-phat-trien-
dat-nuoc-272897.html, [Truy cập ngày 09/07/2021]
10. Nhóm phóng viên báo Quân đội nhân dân điện tử (03/02/2021), Vai trò lãnh
đạo của Đảng dưới góc nhìn truyền thông quốc tế, https://www.qdnd.vn/chinh-
tri/dua-nghi-quyet-cua-dang-vao-cuoc-song/nghi-quyet-va-cuoc-song/bai-4-vai-
tro-lanh-dao-cua-dang-duoi-goc-nhin-truyen-thong-quoc-te-650869, [Truy cập
ngày 09/07/2021]

36