Professional Documents
Culture Documents
2 Bağil Hareket Vi̇p Fi̇zi̇k
2 Bağil Hareket Vi̇p Fi̇zi̇k
Bir cismin başka bir cisme göre hızına bağıl hız, hareketine 4j K L 3j
ise bağıl hareket denir.
4j
F
K
b) L'ye göre M'nin hızı?
NOT c) N aracının sürücüsü K'yi nasıl görür?
D
1. K aracının, L aracına göre hızı nedir?
2. L aracından bakan gözlemci, K aracını hangi hızla
hareket ediyor görür. Zİ
BAĞIL HAREKET
P
3. K aracındaki gözlemci, L aracına bakarak kendini hangi
Fİ
hızla hareket ediyor görür?
Yukarıda verilen üç soruda da gözlenen cisim K aracı
gözlemci ise L aracındadır.
Z
VIP FİZİK
Kuzey
Doğrusal yolda sabit hızlarla hareket eden K ve L araçlarının VA = 3 m/s
hızları şekildeki gibidir. Batı Doğu
K
V¶K = 12 m/s Güney
R
VB = 4 m/s
V¶L = 8 m/s
gi yönde kaç m/s'dir?
A) Güney – Doğu arası, 5 m/s
B) Güney, 5 m/s
Ü
Batı Doğu
C) Kuzey – Batı arası, 5 m/s
a) K aracındaki gözlemci L'yi nasıl görür? D) Kuzey – Doğu arası, 5 m/s
b) K aracının L'ye göre hızı nedir? E) Kuzey 5 m/s
18 3.A AYT
KODU TARA
BAĞIL HAREKET VIP
ÖSYM Tadında - 4
Örnek - 6
Aynı yatay düzlem üzerindeki K, L ve M araçları kuzey-gü-
Özdeş bölmelere ayrılmış düzlemde sabit hızla hareket eden
ney doğrultusunda birbirine paralel yollarda ve şekilde gös-
K, L ve M araçlarından K ile M'nin yere göre hızları v¶K ve v¶M,
terilen yönlerde sırasıyla V, 2V ve 3V büyüklüğünde sabit
L'nin K ye göre hızı v¶LK Şekil-1'deki gibidir.
hızlarla hareket etmektedir.
II
v¶K v¶LK I
jM = 3V
Kuzey
V III
jK = V
v¶M
IV
F
K
Şekil-2
Güney
Şekil-1
jL = 2V
Buna göre, M'nin L'ye göre hızı Şekil-2'de gösterilen
D
Buna göre,
I. K aracının şoförü, M aracını kendisine zıt yönde 4V
büyüklüğünde hızla gidiyor görür.
Zİ vektörlerden hangisidir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
P
II. L aracındaki gözlemci, K aracının kendisine yaklaştı-
Fİ
ğını görür.
III. M aracındaki gözlemci, L aracının V hızıyla gittiğini
görür.
Z
VIP FİZİK
Örnek - 7
Vİ
Örnek - 5 Yere göre güneydoğu yönünde V§2 hızıyla gitmekte olan bir
ET
Güney
Örnek - 8 Örnek - 10
Şekildeki yolcu otobüsünün ve içindeki yolcunun yere göre Doğu yönünde hareket eden X aracındaki gözlemci Y aracı-
hızları şekildeki gibi v0 = 12 m/s ve vY = 10 m/s'dir. nın kuzeye doğru V, Z aracının doğuya doğru V hızıyla git-
tiğini görmektedir.
10 m/s E) Güney, §2 V
F
K
Batı Doğu
D
Buna göre, yolcunun otobüse göre hızı hangi yönde kaç
m/s'dir?
A) 2 m/s, Doğu B) 2 m/s, Batı Zİ
P
C) 22 m/s, Doğu D) 22 m/s, Batı
Fİ
E) 10 m/s, Doğu
Z
VIP FİZİK
P
Sİ
Örnek - 9 ÖSYM Tadında - 11
Şekildeki otobüs doğu yönünde 4V sürati ile ilerlemektedir. Doğrusal yörünge üzerinde t = 0 anında aynı noktadan ge-
Vİ
Otobüs içindeki yolcu otobüse göre V hızıyla batıya doğru çen X ve Y araçlarının hız-zaman grafikleri şekildeki gibidir.
gitmektedir.
ET
Hız
X
Y
Batı Doğu
0 Zaman
R
4v t 2t
v
Buna göre, Y'den bakan bir gözlemci X hareketlisini 0-t
ve t–2t zaman aralıklarında aşağıdakilerden hangisi gibi
gözlemler?
C
0-t t-2t
Otobüsteki yolcu yerdeki motosikletliyi 5V hızıyla batı
A) Uzaklaşıyor Yaklaşıyor
yönünde gittiğini gördüğüne göre, motosikletin yere
B) Duruyor Yaklaşıyor
Ü
Bir yolcu uçağı havaya göre 400 km/h sabit hızla şekildeki Doğu-batı doğrultusunda sabit hızlarla hareket etmekte olan
gibi batıdan doğuya doğru uçmaktadır. Rüzgâr ise 100 km/h K, L ve M araçlarından K'nin yere göre hızı batı yönünde
hızla doğu yönünde esmektedir. 2v büyüklüğündedir. L aracındaki gözlemci ise K'nin 4v bü-
yüklüğünde hızla doğuya gittiğini görmektedir. M aracındaki
gözlemci de L'nin 6v büyüklüğünde hızla batıya doğru gitti-
Vuçak = 400 km/h ğini görmektedir.
Buna göre, K aracındaki gözlemci M'ye bakarak kendi
hızı için ne söyler?
A) Doğu, 2v B) Batı, 2v C) Doğu, 4v
Vrüzgar = 100 km/h
D) Batı, 4v E) Batı, v
F
K
Y
D
ve dönüş süresi en az kaç saat sürer?
(Uçağın geri dönerken kaybettiği süre önemsizdir.)
A) 3 B) 5 C) 8 D) 10 Zİ
E) 12
P
Fİ
Z
VIP FİZİK
P
ÖSYM Tadında - 13
Örnek - 15
Sİ
Yatay bir zemin üzerinde sabit hızla ilerlemekte olan bir araç
Şekildeki X, Y ve Z araçları yatay doğrultuda sabit hızlarla
üzerinde durmakta olan Efe, elindeki tenis topunu düşey
Vİ
kalmaktadır.
Efe
Ali Y X
v
R
Batı Doğu
Z
Buna göre,
a) Yerde durmakta olan Ali topun elden çıkıp tekrar I. Y ve Z araçlarının süratleri eşittir.
C
efenin eline ulaşana kadar geçen sürede topun II. X aracındaki gözlemci, Y aracını doğu yönünde gidi-
izlediği yolu nasıl görür? yor gibi görür.
III. Y aracındaki gözlemci, Z aracını duruyor gibi görür.
Ü
VA = 2 m/s
V¶Akıntı
3 m/s
O A
F
K
Nehir içine serbest bırakılan kayık akıntı hızından etkilenir Yüzücü suya göre aynı hızla akıntıya zıt yönde yüzerse A
ve sürüklenir. Suyun içinde akıntı ile süreklenen bir saldaki noktasından O noktasına kaç saniyede ulaşır?
D
A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 25
Zİ
gözlemci kayığı hareketsiz görürken, dışarıdaki bir gözlemci
akıntı yönünde hareket ediyor görecektir.
P
Yere Göre Hız ve Suya Göre Hız
Fİ
V¶Akıntı(V¶A) Nehirde hareket konusunda, iki farklı hız ifadesi vardır. Bun-
lardan biri suya göre hız, diğeri ise yere göre hızdır. Suya
göre hız cismin kendi hızı, yere göre hız ise akıntı hızının
cismin hızına eklenmiş halidir.
Z
VIP FİZİK
X Y
V¶Kayık(V¶K)
P
Sİ
K¶
Vİ
V¶akıntı
ET
NOT
L M
Akıntı hızı yüzücülerin karşılaşma süresini etkilemez. Ancak
karşılaştıkları noktayı etkiler.
C
Va
d
Ü
V¶X V¶y
Vs
Vyer
K L K
A B C
V¶a
22 16.E AYT
V¶A
V¶s
Va
d
KODU TARA
NEHİRDE HAREKET VIP
Vs
Vyer
Örnek - 18
A B C
Va Y Z
T
X
F
K
Buna göre, yüzücülerin karşıya hangi noktadan çıktıkla-
rını ve karşıya çıkış sürelerini yorumlayınız.
D
Zİ
P
Fİ
DİKKAT
Akıntı kıyıya paralel ise hareketlinin karşı kıyıya varış süresi yü- ÖSYM Tadında - 19
zücünün hızının dik bileşeni ile ilgilidir.
Z
VIP FİZİK
bidir.
Sİ
K L M N O P R S T U V
Vİ
Örnek - 17
ET
Z
Y
VA = 3 m/s
X
R
27m
37°
K Y yüzücüsü Z yüzücüsü
E) V P
ÖSYM Tadında - 20
Örnek - 22
Akıntı hızı Va olan nehirde, K noktasından akıntıya dik olarak
suya giren yüzücü M noktasında kaşı kıyıya çıkmaktadır. Akıntı hızının sabit, kıyıya paralel ve 8 m/s olduğu bir nehir-
de O noktasından K'ye doğru yüzmek isteyen bir yüzücü, L
noktasından karşıya çıkmaktadır.
L M
40m
K L
d
V¶a
V¶y 18m
V
F
K
K 37°
VY : Yüzücünün suya göre hız büyüklüğü Nehrin genişliği 18 m olduğuna göre, yüzücünün suya
D
Va : Akıntı hızının büyüklüğü
d : Nehrin genişliği Zİ göre hızı kaç m/s'dir? (sin53° = 0,8; cos53° = 0,6)
A) 6 B) 10 C) 12 D) 16 E) 20
P
niceliklerinden hangilerine bağlıdır?
Fİ
A) Yalnız VY B) Yalnız Va C) Va ve d
D) VY ve d E) VY, Va ve d
Z
VIP FİZİK
P
Sİ
ÖSYM Tadında - 21 Örnek - 23
Akıntı hızının sabit ve V¶a olduğu bir nehirde, bir yüzücü Y
Vİ
V¶a
C
V¶x V¶y
şır? (Bölmeler özdeştir.) Buna göre, yüzücülerin karşı kıyıya çıkma süreleri oranı
A) K B) L C) M D) N E) P tx
kaçtır? (Noktalar arası mesafeler eşittir.)
ty
1 1
A) 4 B) 2 C) 1 D) E)
2 4
1. Doğrusal yörünge üzerinde hareket etmekte olan K ve L ha- 3. Akıntı hızı v¶A olan bir nehrin kıyısındaki P, R, S ve T yüzü-
reketlilerinin birbirine göre hızlarının büyüklükleri V'dir. cüleri suya göre şekildeki hızlarla K, L, M ve N noktalarında
yüzmeye başlıyor.
N
Kıyı
L VL = 0
2V V V V K
V L K K L
K Şekil-2 Şekil-3
P S
T
VA
Şekil-1
Buna göre, K ve L'nin yere göre hızları ve hareket yönleri
Şekil-1, Şekil-2 ve Şekil-3'te gösterilenlerden hangileri R
gibi olabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III Kıyı
F
K
L M
D) I ve II E) II ve III
D
çıkar? (Bölmeler eşit aralıklıdır.)
Zİ A) P ve R
D) R ve S
B) P ve S
E) R ve T
C) P ve T
P
Fİ
Z
VIP FİZİK
2. 4. Bir kayık akıntı hızının her yerde eşit, sabit ve 6 m/s oldu-
ğu, 36 m genişliğindeki ırmağın X noktasından şekildeki gibi
P
V T
Sİ
suya göre 5 m/s büyüklüğünde hızla harekete geçmektedir.
Y
X V
Vİ
Y V
ET
3V va = 6 m/s
Z
36 m
vx = 5 m/s
Kıyı
I. X'deki gözlemci, Y'yi duruyor görür. X
II. Z'deki gözlemci, Y'yi 2V büyüklüğünde hız ile gidiyor Buna göre kayık, Y noktasının kaç m uzağından karşı kı-
görür. yıya çıkar? (sin37° = 0,6; cos37° = 0,8)
C
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
5. Doğu yönünde V¶1 hızı ile hareket eden bant üzerindeki Ber- 7. Bir uçak batıya doğru 400 km/saat süratle giderken kuzey-
ra ve Zeynep birbirlerine doğru hareket ederken, Aysun batı den güneye doğru esen 100 km/saat'lik bir rüzgâra maruz
yönünde V¶2 hızı ile hareket etmektedir. kalmaktadır.
Berra Zeynep Buna göre, uçağın rotasının aynı kalması için yönünü
belli bir miktar hangi tarafa doğru çevirmesi gerekir?
V1
A) Güneybatıya B) Kuzeybatıya C) Güneydoğuya
V2 D) Kuzeydoğuya E) Kuzeye
Aysun
F
K
II. Berra’nın yere göre hızı
III. Berra’nın Aysun’a göre hızı
niceliklerinden hangileri artar?
D
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
Zİ
C) Yalnız III
E) II ve III
P
Fİ
6. Suya göre hızları şekildeki gibi olan P, R ve S yüzücüleri 8. Akıntı hızı sabit olan nehrin kıyısındaki O noktasından K ve
Z
VIP FİZİK
akıntı hızının kıyıya paralel olduğu bir nehirde aynı anda sa- L yüzücüleri suya göre hızlarla sırasıyla P ve S noktalarına
bit büyüklüklerdeki hızlarla yüzmeye başlıyor. doğru yüzmeye başlıyor.
P
Kıyı U P R S T
Sİ
Vİ
R S
ET
K
P
L
Kıyı
Kıyı
Buna göre, O
R
III. R'nin yere göre hızının S'nin suya göre hızına eşit II. K'nın U'dan, L'nin R'den
olup olmaması III. Farklı sürelerde K'nin R'den, L'nin T'den
hangilerinin bilinmesi için akıntı hızının bilinmesi gere- hangileri mümkün değildir? (Bölmeler eşit aralıklıdır.)
Ü
1. X, Y ve Z araçları birbirine paralel yollarda gösterilen konum- 3. Akıntı hızının v¶A olduğu nehirde bir kayık suya göre hızı-
lardan sabit hızlarla harekete geçiyor. Z aracındaki gözlemci, nın büyüklüğü aynı olmak şartıyla şekildeki P noktasından R
X aracının durduğunu, Y aracının ise kendisiyle zıt yönde noktasına 24 saniyede geliyor. R noktasından P noktasına
hareket ettiğini görüyor. geri dönerek 60 saniyede ulaşıyor.
x
X
vA
Y
Z
P R
Buna göre,
F
Kayık, P noktasında kendini akıntıya bıraktığında R nok-
K
I. Y aracının hızı en büyüktür.
tasına kaç saniyede gelir?
II. X ve Z araçlarının hızları eşittir.
A) 80 B) 78 C) 72 D) 66 E) 60
III. Üç araç da aynı yönde hareket etmektedir.
D
yargılarından hangileri doğru olabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II
D) II ve III
Zİ
C) I ve II
E) I, II ve III
P
Fİ
Z
VIP FİZİK
2. Sabit hızlarla doğu yönünde ilerleyen P, R ve S araçlarının 4. Sabit hızla akmakta olan ırmağın kıyısındaki O noktasından
t1 = 0 anında aralarındaki uzaklıklar şekildeki gibi 2d ve d'dir. yüzmeye başlayan K, L ve M yüzücülerinin suya göre hız
P
Sİ
t2 = t anında R aracı yine ortada S aracı önde olacak şekilde vektörleri şekildeki gibidir.
P-R arası d, R-S arası 2d oluyor. O
ı ı
Vİ
P R S
K
ET
2d d
L
Batı Doğu
M
Buna göre;
ı ı
I. P'den bakan gözlemci R'nin doğuya gittiğini görmektedir. P R S T
R
C) P S
D) P-R arası S
E) P-R arası S-T arası
X O IV
a M
v¶X
v¶Z
a
II III
t
a
0 Zaman
v¶Y
I Z
L
Y Kıyı
Konum-zaman grafiği şekildeki gibi olan K, L ve M ha-
reketlilerinden t anında L'nin M'ye göre hızı 2V¶ olduğuna Buna göre, Z yüzücüsü O noktasına ulaştığı anda X ve
göre, K'nin M'ye göre hızı kaç V¶'dir? Y yüzücüleri hangi noktadadır? (Bölmeler eşit aralıklıdır.)
X Y
F
V¶
K
A) B) V¶ C) –V¶ D) –2V¶ E) 0
2 A) I II
B) I III
D
C) II II
Zİ D)
E)
II
II
III
IV
P
Fİ
Z
VIP FİZİK
P
Sİ
6. Ahmet ve Mustafa alışveriş merkezinin 2 m/s sabit süratle 8. Akıntı hızı v¶a olan bir ırmağın kenarındaki X, Y ve Z nokta-
hareket eden merdivenlerinde merdivene göre merdivenle larından yüzmeye başlayan P, R, S ve T yüzücülerinin suya
göre hız vektörleri şekildeki gibidir.
Vİ
2 m/s
1 m/s R
T S P
Mustafa
Ahmet
1 m/s
2 m/s K
Kıyı
R
9. Aynı düzlemde hareket eden X, Y ve Z araçlarının yere göre 11. Güney yönünde ilerlemekte olan P, R ve S araçlarının hızları
hız vektörleri şekildeki gibidir. vP, vR ve vS dir. P aracında duran bir yolcu, R aracını kuzey,
Kuzey S aracını ise güney yönünde gidiyor olarak görmektedir.
Y X
Buna göre,
F
hareket etmektedir.
K
III. Z aracının şoförüne göre, Y aracı X aracından daha 12. Akıntı hızı v olan ırmakta O noktasından şekilde belirtilen
süratlidir. yönlerde yüzmeye başlayan 1 ve 2 yüzücüleri karşı kıyıdaki
D
yargılarından hangileri doğrudur? (Bölmeler eşit aralıklıdır.)
A) Yalnız I
D) II ve III
B) I ve II
Zİ
C) I ve III
E) I, II ve III
S noktasına varıyor.
2
O
ı ı
P
1
Fİ
Z
VIP FİZİK
ı ı
S
K
ET
0 Zaman
t 2t
13. Şekildeki ırmağın akıntı hızı v¶ olduğunda K ve L noktalarından
L suya göre v¶1 ve v¶2 hızlarıyla yüzen yüzücülerin karşı kıyıda çık-
tıkları noktalar arası uzaklıklar d1 oluyor. Akıntı hızı 2v¶ olduğun-
K ve L araçlarının hareketi ve grafikte K’den L’ye çizilen da yüzücüler K ve L noktalarından aynı hızlarla yüzdüklerinde,
oklarla ilgili olarak, karşı kıyıda çıktıkları noktalar arası uzaklık d2 oluyor.
R
v¶2 v¶1
ni duruyor olarak görmesini ifade eder.
III. 0-2t arasında hareketliler arasındaki mesafe zamanla v¶
artar.
Ü