AYT FİZİK DENEME SINAVI 20 91

1. • b+ bozunumunda proton bir nötron, bir pozitron ve bir 3. fotoelektrik

akımı
nötrinoya bozunur. Bu bozunum türünde çekirdek faz-
la olan proton sayısından kurtulmaya ve daha kararlı
imax K
bir bölgeye ulaşmaya çalışır. L
i0K
• Protonun kütlesi, nötronun kütlesinden küçük olduğu
için b+ bozunumu atom çekirdeği dışında asla ger- i0L
çekleşmez.
VK VL 0 potansiyel fark
• b– bozunumunda nötron bir proton bir elektron ve bir
antinötrinoya bozunur. Antinötrino, nötrinonun karşıt Grafikten, K ve L ışınlarının oluşturduğu maksimum
parçacığıdır. Bu bozunum ile çekirdek fazla olan nöt- akım şiddetlerinin eşit olduğu görülmektedir. O hâlde K
ronundan kurtularak daha kararlı bir bölgeye ulaşma- ve L ışık demetlerinin şiddetleri aynıdır. I. öncül doğrudur.
ya çalışır. K ışınının oluşturduğu akım için kesme gerilimi
• Nötronun kütlesi, b–bozunumu ile açığa çıkan tüm VK , L ışınının oluşturduğu akım için kesme gerilimi VL
ürünlerin kütlesi toplamından büyük olduğu için bu dir. Grafikten VK > VL olduğu görülmektedir. Işığın fre-
tepkime, çekirdek içinde de çekirdek dışında da ken- kansı ile kesme gerilimi doğru orantılı olduğundan K
diliğinden gerçekleşir. ışınının frekansı L ışınının frekansından büyüktür. Bu
nedenle II. öncül yanlıştır.
Yanıt E dir.
L ışınının frekansı K ışınının frekansından küçük olup
frekans ile dalga boyu ters orantılı olduğundan III. öncül
doğrudur.

Yanıt D dir.
Nihat Bilgin Yayıncılık©

4.

5 m/s

10 m/s
h

2.
1 m/s
2 m/s
3 m/s X
f1
Y Cisim balona göre atıldığı için önce yere göre hızını bula-
f2 lım. Cismin yere göre hızı;
f3 Z
yatay
A vyer = 5 + 10 = 15 m/s

olur. Cisim v0 = 15 m/s lik düşey hızla atılmış gibidir.

Küçük hızlarla hareket eden cisimlere etki eden sürtünme
kuvveti, cismin hızına bağlı değildir. Buradan;

Eğik düzlem üzerinde hareket eden cisme tüm yol 1 2

h = v0· t + gt
2
boyunca etki eden sürtünme kuvveti sabit olup
1
f1 = f2 = f3 olur. h = 15 · 2 + 10(2)2 = 50 m bulunur.
2
Yanıt A dır. Yanıt D dir.
92 AYT FİZİK DENEME SINAVI 20

5. Paralel tellerin üzerindeki akımlar aynı yönde olursa teller 6. Araçların 2. saniyede yan yana olduğu veriliyor. 4. sa-
birbirine doğru çekilir. Akımlar zıt yönlü olursa teller birbi- niyede aralarındaki uzaklık soruluyor. Buna göre grafik
rinden uzaklaşacak şekilde itilir. üzerinde 2 ile 4 arasını göz önüne almamız gerekir.

R telinin hareketsiz kalması için P ve S tellerinin bu tele v(m/s)

uyguladığı manyetik kuvvetlerin eşit ve zıt yönlü olması Y
30
gerekir. X
15
P R S
0 t(s)
2 4
FPR FSR +y

iS –30
i 5i

v(m/s)

30 Y
X
d 4d 15

0 t(s)
Üzerlerinden akım geçen paralel iki telin birbirine uygula- 2 4
dığı manyetik kuvvet;
i1 · i2 –30
F = 2K ·,
d
2. ile 4. saniyeler arasında X ve Y araçlarının yaptığı
bağıntısı ile bulunur. Bağıntıdaki 2K ve , değerleri sa-
yer değiştirme doğruların altındaki alandan bulunur. Buna
Nihat Bilgin Yayıncılık©

bit olduğundan bu soru için göz önüne alınmasına gerek

göre X aracı 15 m, Y aracı 30 m yer değiştirmiştir.
yoktur.
İki araç da pozitif yönde hareket ettiği için aralarındaki
R teli hareketsiz kaldığına göre; uzaklık;
FPR = FSR 30 – 15 = 15 m bulunur.

i · 5i iS · 5i Yanıt A dır.
=
d 4d
is = 4i bulunur.

Yanıt E dir.

7.

(2)

gözlemci
r laser silahı
fe
os
atm

Dünya

Uydu (2) numaralı konumdan geçerken ışın bu noktaya

fırlatılmalıdır. Çünkü ışın tersinirdir. Uydudan çıkan ışın
kırılarak göze geldiği gibi laser ışını da atmosfer dışına
çıkarken kırılmaya uğrayacak ve uyduyla buluşacaktır.

Yanıt B dir.
 AYT FİZİK DENEME SINAVI 20 93

8. x kadar sıkıştırılmış veya gerilmiş yaylı bir sistemde yay- 9. ekran

da depolanan esneklik potansiyel enerjisi; engel
A2
1 2 (a)
E= kx K2 (1)
2 A1
K1
bağıntısı ile bulunur. K1
m d A0
ok (b) K1
K2
A1
P S K2 (2)
R A2
yatay
2k 3k

Yayların şekildeki gibi bağlanması paralel bağlamadır. Bu Çift yarıkla yapılan girişim deneyinde;
sistemde toplam yay sabiti; • Işık kaynağı, yarık düzlemine paralel hareket ettiril-
2k + 3k = 5k diğinde yarıklar arasında faz farkı oluşur. Ekran üze-
rinde oluşan desen geciken kaynak tarafına doğru
olur. Yayın ok yönünde x kadar sıkıştırılması ile sistem-
kayar. Buna göre ışık kaynağı (a) yönünde hareket
de oluşan toplam yay potansiyel enerjisi;
ettirilirse girişim deseni (2) yönünde kayar. I. öncül
E top =
1
k · x2 doğrudur.
2 top
• K2 yarığının önüne saydam cam parçası konulursa
1 5
E top = 5 k · x 2 = kx 2 bulunur . bu yarıktan geçen ışınlar ekrana gecikmeli varacağın-
2 2
dan girişim deseni geciken kaynak tarafına kayar. Bir
Yanıt C dir. başka ifadeyle, girişim deseni (2) yönünde kayar. Bu
Nihat Bilgin Yayıncılık©

nedenle II. öncül yanlıştır.

• Işık kaynağı yarık düzlemine yaklaştırılıp uzaklaştı-

rıldığında yarıkların ekrana uzaklığı değişmediği için
saçak genişliği ve yeri değişmez.

Işık kaynağı (b) yönünde hareket ettirildiğinde ışık

akısı arttığı için aydınlık saçakların parlaklığı artar. Bu
nedenle III. öncül doğrudur.

Yanıt D dir.
94 AYT FİZİK DENEME SINAVI 20

10. X-ışınlarının dalga boyu hem atomik boyutta hem de
maddeyi oluşturan moleküllerdeki atomlar arası bağ
uzunluğu ile aynı boyuttadır.
X-ışınları bir kristal üzerine gönderilerek kristal atomla-
rının elektronları ile etkileşmesi sağlanır. Buradan yola
çıkılarak kristalin atomik yapısı belirlenmiş olur.
X-ışınları, kristallerin yapısını belirlemek için kullanılırken
amaç kristalin atomik düzlemler arasındaki mesafelerini
ölçmek ve kristali oluşturan elektron yoğunluğunu belirle-
mek olabilir. Bu analizde amaç, X-ışınlarının dalga boyu-
nu belirlemek değildir.
12. Şimdiye kadar tek başına gözlenemeyen kuarklar, nokta-
sal parçacıklar olup çoklu gruplar hâlinde bulunur.
Doğada her parçacığın antiparçacığı bulunduğu gibi ku-
arkların da antikuarkları vardır.
Kuarklar tek başlarına bulunmazken leptonlar tek başla-
rına bulunur. Henüz iç yapıları bulunduğuna dair bir kanıt
yoktur.
Buna göre kuarkların ve leptonların ortak özelliği noktasal
parçacık olmaları ve antiparçacıklarının bulunmasıdır.
Yanıt A dır.

Yanıt C dir.

Nihat Bilgin Yayıncılık©

11. (+) yüklü çubuk etkiyle Z küresine elektronları çeker.

Böylece X küresi üzerinde (+) yükler kalır. Y cismi ise
nötr olur.

+ +
+ – + Şekil I
+ –
+ – + +
X Y Z

(2)
(1) (3)
v0
Şekil II

Nötr Y cismi v0 hızı ile E elektrik alanın içinde sapma-

dan (2) yönüne hareket eder. X cismi (+) yüklüdür. E
elektrik alanının içinde (1) yönünde sapar. (–) yüklü Z
küresi ise (3) yönünde sapar.

Yanıt E dir.
 AYT FİZİK DENEME SINAVI 20 95

13. Tenis topu düzgün bir cisim olup ağırlık merkezi orta noktasıdır.

I II

Metal kaşık ve beyzbol sopası düzgün olmadıkları için ağırlık mer-

kezleri tam orta noktalarında değildir. Düzgün yapılı topu Şekil I deki
gibi fırlattığımızda parabolik bir yol izler. Kaşık ve beyzbol sopasını
aynı biçimde fırlattığımızda düzgün bir yol izlemez. Beyzbol sopası
ve kaşık, yörüngesi üzerinde sendeleyerek (sallanarak) ilerler. An-
cak bu sendeleme hareketi bir nokta çevresinde gerçekleşir. Kaşık
ve beyzbol sopasının diğer kısımları parabolik yörünge üzerinde
kalmamasına rağmen bu nokta parabolik yörünge üzerinde kalır.

Şekiller incelendiğinde sopanın iki temel hareketi birden yaptığını

görürüz. Beyzbol sopası şekilde belirtilen nokta (ağırlık merkezi) et- III
rafında dönüş hareketi yaparken aynı anda bütün ağırlık belirtilen
noktadaymış gibi parabolik yörünge üzerinde ilerler.

Kaşık da beyzbol sopası gibi ağırlık merkezi etrafında dönüş hareketi yaparak Şekil II deki gibi bir yol izlemelidir. Buna göre
I ve III. şekiller doğru çizilmiş, II. şekil ise yanlış çizilmiştir.

Yanıt C dir.

14. Oyuncak dik konumdayken kütle merkezinin

yerden yüksekliği en düşük seviyededir. Bu oyun-
cak itilerek yatay hâle getirildiğinde fizik bilimi anla-
mında iş yapılır. Yapılan iş kütle merkezini yerden
biraz yükseltir. Kütle merkezi yerden yükseldiği için
potansiyel enerjisi artmış olur. Yerden düşey yuka-
rı doğru atılan bir cisim tepe noktasına varınca
kendiliğinden geri döner. Bunun gibi, hacıyatmaz
h
da en düşük potansiyel enerjiye sahip olacak şekil-
de dik pozisyona geri döner. Şekil I de cismin ağır-
lık vektörü yere temas ettiği A noktasına göre bir A
tork oluşturur ve cismi saat ibresinin tersi yönünde Şekil I Şekil II
dönerek dikleşmeye zorlar.

Yanıt C dir.