5 İki Boyutta Hareket (Atış Hareketleri)

3. L cismi 80 m yük-
Test 1 in Çözümleri seklikten serbest bı-
K
yatay

rakılınca yere;
1. Aşağıdan yukarı yönde
1s h=5m 1. . 2 h1
v0 hızıyla düşey doğrul- h2 = g t2
2
tuda atılan bir cisim, düz-
1s 3h = 15 m 80 = 5 . t 22 L
gün yavaşlayarak son yatay
hızı sıfır oluncaya kadar t2 = 4 s
yükselir. Cisim tepe nok- 1s 5h = 25 m
sonra varır. Bu h2 = 80 m
tasından sonra serbest
1s
durumda K cismi-
düşme yaparak geri dö- yer
7h = 35 m nin hareket süresi
ner. Gidiş ve dönüş tam v0
5 s olur.
simetriktir.
yer 1 . . 2
Cismin hareketinin son 1 m h1 + h2 = g t1
-v0
2
s sinde 35 m yol alması h1 + 80 = 5 . (5)2
için şekildeki gibi yol izlemesi gerekir. Şekilden mak-
simum yüksekliğin 80 m olduğu görülmektedir. h1 = 45 m bulunur.

Yanıt C dir Yanıt C dir

Nihat Bilgin Yayıncılık©

2. Balonun hızı yukarıya doğru v, K cisminin balona

v
göre hızı aşağı doğru dir.
2
Yerdeki gözlem-
ciye göre K cis-
mi yukarı yönde v
v–
v
=
v
hızı 2
2 2
ile atılmış gibi K
hareket eder.
h
K ve L cisimle- v

rinin hareketleri 4. Belli bir yükseklikten serbest bıra-

yer kılan bir cismin t süre sonra hızı v, h
şekildeki gibidir. L
aldığı yol h; 2t süre sonra hızı 2v, v
I. K cismi atıldıktan sonra balon sabit v hızı ile 3h
aldığı yol 3h ... biçiminde olur. Yan-
yükselmeye devam eder. Bu nedenle X grafiği daki şekle dikkat edildiğinde;
2v
balonun hareketini anlatır . I. önerme doğrudur. 5h
v1 v
II. K ve L cisimleri düzgün yavaşlayarak duran v2 = 4v
sonra düzgün hızlanarak başlangıç noktasına v1 1 3v
7h
geri dönen hareketleri yapmaktadır. Y grafiği bu v 2 = 4 bulunur .
hareketleri anlatır. II. önerme doğrudur.

III. Balon sabit hızla hareket ettiğinden ivmesi sıfır- 4v

dır. Bu nedenle III. önerme yanlıştır.

Yanıt B dir.
Yanıt D dir
 İKİ BOYUTTA HAREKET (ATIŞ HAREKETLERİ) 3

5. m1 m3 7. L L
K
t h

t 3h
m2 v
h2
L
K K
v0 v0 v0 m

h1 t 5h

yer yer yer

Şekil III Şekil IV
v1 v2 v3

Balon v hızı ile yükselirken içindeki cisim balona

Sorudaki şekil incelendiğinde, m1 ve m3 kütleli ci-
göre serbest bırakılıyor. Bu cisim yerdeki gözlemci-
simlerin K düzeyinden serbest düşme yaptıkları gö-
rülür. m3 kütleli cisim L düzeyinden v0 hızıyla yukarı ye göre aşağıdan yukarıya v hızı ile düşey atış ya-
yönde atılmış olup geriye dönüşte yine aynı yerden par. Grafik ve Şekil III incelendiğinde; cisim K düze-
v0 hızıyla geçer. m1, m2, m3 kütleli cisimlerin L düze- yinden L düzeyine 2t sürede çıkmış, L den K ya yine
yindeki hızları eşit olduğuna göre yere çarpma anın- 2t sürede inmiştir. K dan yere ise t sürede varmıştır.
daki hızları da eşittir. v1 = v2 = v3 Bir başka ifadeyle L den yere 3t sürede serbest düş-
Yanıt A dır. me yapmıştır (Şekil IV). Buna göre;
Nihat Bilgin Yayıncılık©

h2 h + 3h + 5h
=
h1 5h
h2 9
= bulunur .
h1 5 Yanıt C dir

6. L
v2 = v

K v1 = 2v

4h

yer yer
x1 x2
Şekil I Şekil II

h = 5 t 21 x1 = v1 · t1 = 2v ·
h
5
h
t1 =
5 2 h
 x2 = v2 · t2 = v ·
4 h = 5 t 22 5
2 h x1
t2 =
5 x 2 = 1 bulunur .

Yanıt C dir.
 4 Ünite 1 Kuvvet ve Hareket

8. düşey v0
K
9. A yatay
v1

B
5h vx = v0

L v2 h1 vy = g · tAB vB

4h

yer
x x x x yer (yatay)
x1 C

1. Çözüm
Yerden 9h yüksekliğindeki K noktasından yatay v1 I. Cisim A noktasından yatay v0 hızı ile atıldığında
hareket boyunca yatay hız değişmez.
hızıyla atılan cisim yatayda 3x yolunu almıştır.
x1 = v0 . tAB
3x = v1 . t1 ..................................... (1)
9h = 5t12 ......................................... (2) bağıntısında x1 ile v0 bilindiğinden tAB bulunabi-
lir.
(2) numaralı bağıntıdan t1 yalnız bırakılıp (1) numa-
II. B noktasındaki hızın büyüklüğü;
ralı bağıntıda yerine yazılırsa;

9h 3 h vB = v 2x + v 2y ..................................... (1)
t1 = =
5 5 bağıntısı ile bulunur. Bağıntıdaki vy, B noktasın-
3 h 5x daki düşey hızdır.
Nihat Bilgin Yayıncılık©

3x = v1 · & v1 =
5 h vy = g . tAB ...............................................(2)
bulunur. Yerden 4h yüksekliğindeki L noktasından
olup g ile tAB bilindiğinden vy bulunur. Bunu da
yatay v2 hızıyla atılan cisim için; (1) numaralı bağıntıda yerine yazdığımızda vB
4x = v2 . t2 .................................... (3) bulunur.

4h = 5t22 ........................................ (4) 1

III. h 1 = gt 2AC
2
(4) numaralı bağıntıdan t2 yi yanlız bırakıp (3) numa-
bağıntısında g biliniyor ancak cismin A dan C
ralı bağıntıda yerine yazalım. ye gelme süresi (tAC) bilinmiyor. Bu nedenle h1
4h 2 h bulunamaz.
t2 = =
5 5 Yanıt C dir

2 h 2 5x
4x = v2 · & v2 =
5 h

5x
v1 h 1
v 2 = 2 5 x = 2 bulunur .
h
2. Çözüm
L cismi 2t sürede, K cismi de 3t sürede yere düşer.
4x = v2 · 2t
3x = v1 · 3t
v1 1
v 2 = 2 olur.
Yanıt B dir.
 İKİ BOYUTTA HAREKET (ATIŞ HAREKETLERİ) 5

10. v0 bulunur. Cismin K dan L ye gelmesi için geçen süre;

A
vy = g . t

h
30 = 10 . t ⇒ t = 3 s

bulunur. Buradan;
B 37°
x 1 2
37° gt
h 2
x =
A noktasından v0 = 12 m/s hızla yatay doğrultuda v0 . t

atılan cisim düşeyde h, yatayda x yolunu alarak B h 5t 5.3

x = v 0 = 40
noktasına düşüyor.
1 2 h h 3
h= gt = 5t2 ve x = v0 . t olduğuna göre x x = 8 bulunur .
2 Yanıt D dir
oranından;

h 5t2
tan 37 ° = x =
12 t
3 5.t
=
4 12
9
t= s bulunur .
5 Yanıt C dir.
Nihat Bilgin Yayıncılık©

12.
B
K 2s 2s L
11. v0 v0
K
h hmax h
m 53°
h yer
L vx = v0 A

x 37°
m kütleli cisim A noktasından K noktasına 4. sani-
vL = 50 m/s
vy yede, L noktasına da 8. saniyede varmıştır. O hâlde
K dan B ye ve B den L ye varıncaya kadar 2 şer
yer s zaman geçmiştir. Bir başka deyişle, cismin yukarı
yöndeki hareketi 4 + 2 = 6 s sürmüştür ve
Cisim L noktasından geçerken hızının hem yatay
v0y = 60 m/s dir. Buradan;
hem de düşey bileşeni vardır.
v0y = v0 . sin 53°
vx = vL. cos 37°
4
vx = 50 . 0,8 = 40 m/s 60 = v0 .
5
vy = vL. sin 37° v0 = 75 m/s bulunur.

vy = 50 . 0,6 = 30 m/s Yanıt C dir