İskenderun

Teknik
Üniversitesi

Fakülte: Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi

Bölüm: İnşaat Mühendisliği bölümü
Ders: Dinamik
Dönem: 2019 – 2020 (Bahar)
4.
Öğretim üyesi: Dr. Ali DOĞAN Hafta
 DİNAMİK

Sunular hazırlanırken yanda görülen

kaynak kitaptan yararlanılmıştır ve
kaynak kitap olarak önerilmektedir.

Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN

 ATIŞ HAREKETLERİ (12.6)

KONU:
• Uygulamalar
Yerçekimi etkisindeki atış
• Atış hareketlerinin kinematik
hareketlerinin analizlerinin
denklemleri
yapılması.
• Problem çözümü
• Quiz

Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN

 Uygulamalar

Şekildeki oyuncunun topu kaleden atabilmesi için hangi açıyla ve ilk hızla
vurması gereklidir.

Eğer vurma şiddeti biliniyorsa, topun en uzak mesafeye gitmesi için vuruş açısı
ne olmalıdır.

Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN

 Uygulamalar

İtfaiyeci duvarda suyun en yüksek noktaya fırlatabilmesi için gerekli olan q

açısını bilmek istiyor.

Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN

 ATIŞ HAREKETİ

Atış hareketinin iki bileşeni vardır; yatay yöndeki hareket (ivme sıfır), düşey
yöndeki hareket (sabit ivme=yerçekimi ivmesi)
Yandaki şekilde iki ayrı cisim aynı noktadan
harekete başlamaktadır. Kırmızı cisim serbest
bırakılmıştır. Sarı cismin ise yatay yönde bir ilk
hızı vardır. Düşey yönde cisimlerin hareketi
incelendiğinde aynı zaman aralığında her
ikisinin de aynı yükseklikte olduğu
görülmektedir. Başlangıçta her ikisinin de
düşey yöndeki hızı sıfır iken herhangi bir anda
düşey hızları aynıdır. Yatay yönde kırmızı
cisimde bir hareket yok. Sarı cisimde ivme yok
sabit ilk hızla yatay yönde hareket etmektedir.

Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN

 SERBEST DÜŞME

V0=0 O ile B arasında A ile B arasında

V0=0 (Serbest Düşme) V0≠0 (Aşağıya doğru düşey atış)

h VA
h= ½*g*t2 hAB= VA*t + ½*g*t2

VB= g*t VB= VA+g*t

VB
VB= (2gh)½ (VB)2 = (VA)2 + 2gh

Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN

 YUKARIYA DOĞRU DÜŞEY ATIŞ

V=0
B ile A arasında B ile O arasında

VA hBA= VB*t - ½g*t2 H= VB*t - ½*g*(t1)2

H
VA= VB - g*t VB= g*(t1)
h
VB
(VA)2 = (VB)2 - 2gh VB= (2gH)½

Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN

 YATAY ATIŞ

V0=V0X
O ile B arasındaki düşey
V0y=0
VX=V0X hareket denklemi
h Vy
h = V0y*t + ½*g*t2
B
VX=V0X
h = ½*g*t2
X VBy
VBy= Voy+ g*t = g*t

(VBy)2 = (Voy)2 +2gh

O ile B arasındaki yatay hareket
VBy= (2gh)½
X = Vox*(t)

Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN

 Eğik Atış Hareketi için Kinematik Denklemler

Yatay yönde ivme ax = 0, sabit hızla hareket etmekte (vx = vox) ve yatay yönde
cismin aldığı yol:
x = xo + (vox)(t)
Yatay yöndeki ivme değeri ax neden sıfır alınacak (havadaki hareket)?

Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN

 Düşey Hareket için kinematik denklemler

Yukarıya doğru uzanan y eksenini pozitif yön olarak kabul edilirse ay = -g , bu

ifade kullanılarak sabit ivme ile denklemler yazılırsa:

vy = voy – g(t)

y = yo + (voy)(t) – ½g(t)2

vy2 = voy2 – 2g(y – yo)

Bu denklemler tüm atış hareketleri için kullanılacaktır.

Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN

 Örnek 1

Verilenler: vo ve θ
İstenenler: Düşey yöndeki yükseklik y’yi
yatay yöndeki mesafe x cinsinden
yazınız.
Plan: Denklemleri zamandan bağımsız
olarak yazalım.
Çözüm: Yatay yönde vx = vo cos θ ve vy = vo sin θ

x = (vo cos θ)t x

t = v cos θ
o
y = (vo sin θ)t – ½ g(t)2

x g x 2
y = (vo sin θ) –
vo cos θ 2 vo cos θ

Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN

 Example 1 (continued):

Denklem sadeleştirilerek yazılırsa:

g x2
y = (x tanq) – ( 2vo2
) (1 + tan2q)

Yukarıdaki denklem yörünge denklemi olarak adlandırılır. Bu denklem atış hareketi

yapan cismin yörüngesini ifade eder.

Bu denklem matematiksel olarak hangi şekli ifade etmektedir?

Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN

 Örnek

C noktasındaki fırlatma rampasından

fırlatılan roketin yerden 40 metre
yükseklikteki A noktasındaki hızı 75 m/sn
olarak ölçülmüştür. Bu noktada roketin
motorları durduğuna göre roketin çıkacağı
en yüksek noktanın yerden yüksekliğini ve
tekrar yere düştüğü andaki hızını bulunuz.

Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN

 A ile B noktaları arasındaki hareket için
zamansız hız formülü yazılırsa

B noktasında cismin hızı sıfırdır. Bu

noktadan sonra cisim serbest düşme
hareketi yapacaktır.
h=1/2 g*t2 327=1/2*9.81*t2 t = 8.165 sn

V= g*t = 9.81*8.165 = 80.1 m/sn

B ile C noktaları arasındaki hareket için zamansız
hız formülü yazılırsa

Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN

 Örnek

Yandaki depolama tesisine mal

getiren düzenekte, yerden 6 metre
yükseklikteki A noktasından yatay
hızı 12 m/sn olarak fırlatılan
cisimlerin havada kalma süresi t ve
düşme uzaklığı R’yi hesaplayınız.

Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN

 Örnek

Şekildeki gibi engellerin üzerinden

atlamaya çalışan motosikletlinin A
noktasından B noktasına düşünceye
kadar havada kalış süresi 1.5 sn’dir.
Buna göre bu motosikletlinin A
noktasındaki hızını ve yükselebileceği
en büyük yüksekliği (C noktasında )
bulunuz.

Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN

Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN
 Örnek 2

Verilenler: Şekildeki sporcu 15 m/s ilk hızla

A’dan atlamaktadır.
İstenenler: Yatay yönde alınan mesafe (R) ve
havada uçuş süresini bulunuz.

Çözüm :
İlk olarak koordinat sistemi tanımlanır ve A’nın yeri belirlenir. Sonra yatay yönde
hareket denklemi yazılır.
+ xB = xA + vAxtAB and vAx = 15 cos 40° m/s
Düşey yönde hareket denklemi yazılır.
+ yB = yA + vAytAB – 0.5gctAB2 vAy = 15 sin 40° m/s

xB = R, xA = 0, yB = -(3/4)R, ve yA = 0.
Bu iki denklem çözülerek iki bilinmeyen hesaplanır
R = 19.0 m tAB = 2.48 s

Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN

 GROUP PROBLEM SOLVING

Verilenler: Atlayıcı rampadan qA= 25o

açı ile atlayarak B noktasına
düşüyor.

İstenenler: Başlangıç hızı vA=?

Plan: Koordinat sisteminin başlangıcı A noktası seçilerek yatay ve düşey

yöndeki hareketler için ayrı ayrı denklemler yazılır. X ve y yönünde
yazılan hareket denklemleri yardımıyla istenenler hesaplanabilir.

Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN

 GRUP PROBLEM ÇÖZÜMÜ

ÇÖZÜM

x-yönünde hareket denklemi:

xB = xA + vox(tAB)

(4/5)100 88.27
tAB= =
vA (cos 25) vA

y-yönünde hareket denklemi:

yB = yA + voy(tAB) – ½ g(tAB)2

2
80 88.27
-64 = 0 + vA(sin 45) – ½ (9.81)
vA (cos 25) vA

vA = 19.42 m/s

Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN

Ders sonu. Teşekkürler.
Atış Hareketi Dr. Ali DOGAN