Gjeopolitika

kapitulli 1

-ANALIZA GJEOPOLITIKE
Nuk parashikon kohen e ngjAarjeve ,krizave dhe pikave te nxehta ,qe imponojne
ndryshime radikale te hartes gjeografike .
Ajo qe mund te beje kjo analize eshte ta perqendroje vemendjen e hartuesve te
politikes ne kushtet qe kane mundesi te sjellin ndryshime gjeopolitike ,psh
tentative e rebelimit te behrein mori vrull nga pranvera arabe
Ndryshimet e ekuilibrit Brenda sistemit nderkombetar mund te parashikohen nga
analiya gjeopolitike

-4 SHTYLLAT E FUQISE
Pretendimi i nje kombi si fuqi mbeshtetet ne 4 shtylla :
1-Fuqia ushtarake dhe gatishmeria per te perdorur ate
2-Energjia e tepert ekonomike dhe mundesia e investimeve ne shtetet e tjera
3-Udheheqja ideologike qe sherben si model per kombet e tjera
4-Nje sistem te lidhur qeverisje

1-Shtylla e pare eshte ushtria

Shtetet e bashkuara ,deri me tani fuqia me e forte ushtarake ,tradicionale e botes
ka nje fuqi shkaterruese me tanke ,aeroplane ,flota detare dhe flota te
armatosura ,Gjithsesi nuk i arriten dot qellimet e tyre politike ne irak dhe
afganistan pasi lufta e guariljeve i kane demtuar keto vende .Nje nder sukseset e
shBA ishte asgjesimi i udheheqjes se al kaedes dhe vrasja e osama bin
laden .mesimet e marra nga pervoja ushtarake e amerikes ne afganistan dhe irak jane
te dyaneshme .
E para -fuqia e bute mund te sjelle me shum sukses sesa lufta
E dyta -armet e luftes po ndryshojne rrenjesisht

2-Shtylla e dyte ishte kapaciteti ekonomik

Kapaciteti ekonomik i nje shteti eshte me i rendesishem se sa ushtria
SHBA, europa dhe japonia nuk e kane marre akm veten plotesisht nga kriza e thelle
e viti 2008
Kjo reflektohet dhe nga kujdesi qe uashingtoni ka treguar kohet e fundit per krizen
politike dhe ushtarake neper bote .politik e jashtme eshte ndikuar fuqimisht nga
papunesia e madhe dhe borxhi i madh qe ka preokupuar vendin ,nderkoh qe nga ana
tjeter trazirat ne lindjen e mesme vazhdojne

3- Shtylla e trete eshte udheheqja ideologjike

Amerikanet jane krenuar me idealet e tyre ,qe jane perzierja e parimeve te lirise
se shprehjes dhe te fese te lidhura me te drejtat e njeriut .Megjithate nje pjese e
madhe e politikes se jashtme te SHBA nuk ka qene e vertete per ta ,nderkoh qe
predikojn demokracine ,uashingtoni ka perkrahur prej kohesh diktatura dhe qeveri te
permbysura .Ai ka toleruar dhe korrupsionin e perhapur ne mbeshteje te
aleateve .Pranvera arabe ishte vetem e fundit nga trazirat e saj .

4- Shtylla e katert eshte lidhja politike

Ne SHBA ngerci i koheve te fundit midis dy partive kryesore ka qene nje faktor per
minimizimin e aftesis se Amerikes per sigurimin e udheheqjes nderkombtare .Nje
qeveri qe mund te bllokohet papritur buxhetet qe nuk miratohen etj jane modele te
keqija njelloj si per miqte por dhe per armiqte nderkombetar

RENDI HIRARKIK I FUQISE

Ne gjeopolitike percakton mardheniet e shteteve me aktoret e tjere nderkombetare
bazuar ne nivelin e tyre te fuqise .Kjo fuqi mund te perfshije aspektin e ekonomise
,forcave ushtarake ,ndikimit politik dhe resurseve natyrore .ne kete nivel vendet
ose aktoret me nivel me te larte te fuqise kan dhe ndikimin me te madh ne arenen
nderkombetare .
-Fuqite ryesore jane shtete te rendit te pare me ambicien dhe kapacitetin e
shtrirjes se influences pertej rajoneve ne te cilen gjenden ,kto jane SHBA;KINA
BASHKIMI EUROPIAN ;RUSIA;JAPONIA :Ne gare me fuqite kryesore jan fuqite rajonale
-Shtetet e rendit te 2 ,sic jane IRANI ;TURQIA ;AUSTRALIA DHE AFRIKA E
JUGUT :ndersa INDIA DHE BRAZILI jane ne nje faze te ndermjetme
-Shtetet e rendit te 3 jane ato me kapacitete ubike ideologjike dhe kulturore per
te influencuar mbi fqinjet e tyre ku psh jane KOREA E VERIUT ;KUBA me ngjarjet se
fundi esht bashkuar dhe ukraina
Shtetet e rendit te 4 jane te pafta per te ushtruar presion ndaj fqinjeve te tyre
shtetet e rendit te 5 per mbijetesen e tyre varen nga mbeshtetja e jashtme

Ndikimi i Gjeografise ;

Gjeografia ka nje ndikim thelbesor ne gjeopolitike ,pasi forma dhe vendodhja

gjeografike mund te ndikoje ne mardheniet e tij me vende te tjera dhe ne
strategjite e tij te jashtme ; disa nga ndikimet e gjeografise ne gjeopolitike jane
:
1- Rendesia e afersise gjeografike per zhvillimin e luftes dhe tregtise reflektohet
ne shum drejtime
2-Dendesia e popullsise eshte nje faktor tjeter i rendesishem ne mardheniet
nderkombetare
3- Klima dhe ndryshimet e mjedisit natyror ,mund te ndikojne ne zhvillimin ekonomik
,sigurine ushtarake ,dhe stabilitetin e nje vendi
Perspektiva gjeopolitike eshte dinamike .Ajo ndryshon pasi ndryshon pasi ndryshon
sistemi nderkombetar dhe mjedisi i tij operacional